My Country Will Be Underwater Soon -- Unless We Work Together | Anote Tong | TED Talks

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Els De Keyser

Chris Anderson: Perhaps we could start by just telling us about your country.

Chris Anderson: Misschien kun je beginnen

door ons wat te vertellen over je land.

It's three dots there on the globe. Those dots are pretty huge.

Het zijn drie puntjes op de aardbol. Die zijn vrij groot.

I think each one is about the size of California.

Ik denk dat elk ervan zo groot is als Californië.

Tell us about Kiribati.

Vertel ons over Kiribati.

Anote Tong: Well, let me first begin by saying how deeply grateful I am

Anote Tong: Laat ik beginnen met te zeggen hoe dankbaar ik ben

for this opportunity to share my story with people who do care.

voor de kans om mijn verhaal te delen met mensen die erom geven.

I think I've been sharing my story with a lot of people who don't care too much.

Ik heb mijn verhaal gedeeld

met een heleboel mensen wie het niet veel kan schelen.

But Kiribati is comprised of three groups of islands:

Kiribati bestaat uit drie groepen eilanden:

the Gilbert Group on the west,

de Gilbert-groep in het westen,

we have the Phoenix Islands in the middle,

de Phoenix-eilanden in het midden

and the Line Islands in the east.

en de Line-eilanden in het oosten.

And quite frankly, Kiribati is perhaps the only country

En eerlijk gezegd is Kiribati misschien wel het enige land

that is actually in the four corners of the world,

dat in de vier hoeken van de wereld ligt:

because we are in the Northern Hemisphere, in the Southern Hemisphere,

in het noordelijk halfrond, in het zuidelijk halfrond,

and also in the east and the west of the International Date Line.

maar ook ten oosten en ten westen van de internationale datumgrens.

These islands are entirely made up of coral atolls,

Deze eilanden zijn volledig van koraal gemaakte atollen,

and on average about two meters above sea level.

gemiddeld ongeveer twee meter boven de zeespiegel.

And so this is what we have.

Dit is wat we hebben.

Usually not more than two kilometers in width.

Meestal niet meer dan twee kilometer breed.

And so, on many occasions, I've been asked by people,

Vaak vraagt men mij:

"Jullie lijden, waarom trekken jullie je niet een beetje terug?"

"You know, you're suffering, why don't you move back?"

They don't understand.

Ze begrijpen het niet.

They have no concept of what it is that's involved.

Ze hebben geen idee van wat er bij komt kijken.

With the rising sea, they say, "Well, you can move back."

Met de stijgende zeespiegel zeggen ze: "Je kunt toch wat achteruit gaan."

And so this is what I tell them.

Ik zeg hen dan:

If we move back, we will fall off on the other side of the ocean. OK?

“Als we terugwijken, vallen we aan de andere kant in de oceaan.”

But these are the kinds of issues that people don't understand.

Dit soort kwesties begrijpen die mensen niet.

CA: So certainly this is just a picture of fragility there.

CA: Dit beschrijft zeker jullie kwetsbaarheid daar.

When was it that you yourself realized

Wanneer realiseerde je je

that there might be impending peril for your country?

dat er misschien gevaar dreigde voor je land?

AT: Well, the story of climate change has been one that has been going on

AT: Het verhaal van de klimaatverandering is al een aantal decennia oud.

for quite a number of decades.

And when I came into office in 2003,

Toen ik in 2003 aantrad,

begon ik in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties

I began talking about climate change at the United Nations General Assembly,

over klimaatverandering te praten.

but not with so much passion,

Niet al te gepassioneerd, want de controverse

because then there was still this controversy among the scientists

tussen de wetenschappers was nog aan de gang.

whether it was human-induced, whether it was real or it wasn't.

Werd ze nu door mensen veroorzaakt of niet?

But I think that that debate was fairly much concluded in 2007

Maar tegen 2007 was het debat zo goed als beslecht

with the Fourth Assessment Report of the IPCC,

met het Vierde Rapport van het IPCC.

which made a categorical statement that it is real, it's human-induced,

Dat verklaarde categorisch dat het echt was, door de mens veroorzaakt

and it's predicting some very serious scenarios

en het voorspelde een aantal zeer ernstige scenario’s

for countries like mine.

voor landen als het mijne.

And so that's when I got very serious.

Toen nam ik het zeer ernstig.

In the past, I talked about it.

Vroeger sprak ik erover.

We were worried.

We waren ongerust.

But when the scenarios, the predictions came in 2007,

Maar toen in 2007 de scenario's, de voorspellingen kwamen,

it became a real issue for us.

werd het echt een probleem.

CA: Now, those predictions are, I think, that by 2100,

CA: De voorspellingen zijn, denk ik, dat in 2100

de zeespiegel naar verwachting misschien één meter zal stijgen.

sea levels are forecast to rise perhaps three feet.

There's scenarios where it's higher than that, for sure,

Andere scenario’s voorspellen nog meer,

maar wat moet je zeggen tegen een scepticus die zegt:

but what would you say to a skeptic who said,

"Wat is één meter?

"What's three feet?

You're on average six feet above sea level.

Jullie zitten gemiddeld twee meter boven de zeespiegel.

What's the problem?"

Wat is het probleem?"

AT: Well, I think it's got to be understood

AT: Je moet begrijpen

dat een marginale stijging van de zeespiegel

that a marginal rise in sea level

would mean a loss of a lot of land,

een groot verlies aan land zou betekenen,

because much of the land is low.

omdat een groot deel van het land laaggelegen is.

And quite apart from that, we are getting the swells at the moment.

Daarbij komt nog de toegenomen golfslag.

So it's not about getting two feet.

Dat komt er nog bovenop.

I think what many people do not understand

Wat veel mensen niet begrijpen

is they think climate change is something that is happening in the future.

is dat klimaatverandering iets is vandaag al gebeurt.

Well, we're at the very bottom end of the spectrum.

We zitten nog maar aan het begin.

It's already with us.

Maar het is al bezig.

We have communities who already have been dislocated.

We hebben al gemeenschappen die zijn moeten verhuizen.

They have had to move, and every parliament session,

Ze moesten weg, en bij iedere parlementaire sessie

I'm getting complaints from different communities

krijg ik klachten van verschillende gemeenschappen

asking for assistance to build seawalls,

die hulp vragen om zeeweringen te bouwen,

to see what we can do about the freshwater lens

om te zien wat we kunnen doen aan de zoetwaterlens

because it's being destroyed,

omdat ze wordt vernield.

and so in my trips to the different islands,

Bij mijn reizen naar de verschillende eilanden,

I'm seeing evidence of communities

zie ik bewijs dat de gemeenschappen

which are now having to cope with the loss of food crops,

nu te maken krijgen met verlies van voedingsgewassen

the contamination of the water lenses,

en vervuiling van de waterlenzen.

and I see these communities perhaps leaving, having to relocate,

Misschien moeten deze gemeenschappen binnen 5 tot 10 jaar wel gaan wegtrekken.

within five to 10 years.

CA: En dan kreeg het land zijn eerste cycloon te verwerken.

CA: And then, I think the country suffered its first cyclone,

and this is connected, yes? What happened here?

Dat staat ermee in verband, niet? Wat is hier aan de hand?

AT: Well, we're on the equator,

AT: Nou, we zitten op de evenaar,

and I'm sure many of you understand that when you're on the equator,

en velen onder jullie weten dat wanneer je op de evenaar zit,

it's supposed to be in the doldrums. We're not supposed to get the cyclones.

je normaal in de luwte zit. Daar krijg je normaal geen cyclonen.

We create them, and then we send them either north or south.

Wij maken ze en sturen ze dan naar het noorden of het zuiden.

(Laughter)

(Gelach)

But they aren't supposed to come back.

Maar niet met de bedoeling om terug te komen.

But for the first time, at the beginning of this year,

Maar voor het eerst in het begin van het jaar

the Cyclone Pam, which destroyed Vanuatu,

vernietigde de cycloon Pam Vanuatu

and in the process, the very edges of it actually touched

en reikten de randen ervan

our two southernmost islands,

tot onze twee meest zuidelijke eilanden.

and all of Tuvalu was underwater when Hurricane Pam struck.

Heel Tuvalu kwam onder water te staan toen de orkaan Pam toesloeg.

But for our two southernmost islands,

Over onze twee meest zuidelijke eilanden

we had waves come over half the island,

kwamen golven tot over de helft van het eiland.

and so this has never happened before.

Dat is nog nooit eerder gebeurd.

It's a new experience.

Het is een nieuwe ervaring.

And I've just come back from my own constituency,

Ik ben net terug van mijn eigen kiesdistrict.

and I've seen these beautiful trees which had been there for decades,

De prachtige bomen die er al decennia stonden,

they've been totally destroyed.

waren volledig verwoest.

So this is what's happening,

Dit is wat er gebeurt,

but when we talk about the rising sea level,

maar als we praten over de stijgende zeespiegel,

we think it's something that happens gradually.

denken we dat het is iets dat geleidelijk gebeurt.

It comes with the winds, it comes with the swells,

Het komt met de wind, het komt met de deining,

and so they can be magnified,

ze worden groter en groter,

but what we are beginning to witness is the change in the weather pattern,

we beginnen verandering in het weerpatroon te zien.

Dat is misschien wel de meest dringende uitdaging

which is perhaps the more urgent challenge

waarmee we misschien eerder

that we will face sooner than perhaps the rising sea level.

zullen worden geconfronteerd dan met de stijgende zeespiegel.

CA: So the country is already seeing effects now.

CA: Dus het land ondergaat nu al de effecten.

As you look forward,

Als je vooruitblikt

what are your options as a country, as a nation?

wat zijn dan je opties als land, als natie?

AT: Well, I've been telling this story every year.

AT: Ik vertel dit verhaal elk jaar.

Ik bezocht al een aantal landen -

I think I visit a number of --

I've been traveling the world to try and get people to understand.

ik reis de wereld af om het mensen te laten inzien.

We have a plan, we think we have a plan.

We denken dat we een plan hebben.

And on one occasion, I think I spoke in Geneva

Op een keer, ik denk in Genève,

and there was a gentleman who was interviewing me

was er een man die me hierover interviewde.

on something like this,

Ik zei: "We denken aan drijvende eilanden."

and I said, "We are looking at floating islands,"

and he thought it was funny, but somebody said,

Hij dacht dat ik een grapje maakte, maar iemand zei:

"Nee, geen grapje. Deze mensen zijn op zoek naar oplossingen."

"No, this is not funny. These people are looking for solutions."

And so I have been looking at floating islands.

Ik ging op zoek naar drijvende eilanden.

The Japanese are interested in building floating islands.

De Japanners zijn geïnteresseerd in het bouwen van drijvende eilanden.

But, as a country, we have made a commitment

Als land moeten we,

that no matter what happens, we will try as much as possible

wat er ook gebeurt, zo veel mogelijk proberen te blijven

to stay and continue to exist as a nation.

en te blijven bestaan ​​als natie.

What that will take,

Wat daarvoor nodig is,

it's going to be something quite significant,

zal groot zijn,

very, very substantial.

zeer, zeer aanzienlijk.

Ofwel gaan we leven op drijvende eilanden,

Either we live on floating islands,

or we have to build up the islands to continue to stay out of the water

of moeten we de eilanden ophogen om boven water te blijven

as the sea level rises and as the storms get more severe.

als de zeespiegel stijgt en de stormen erger worden.

But even that, it's going to be very, very difficult

Maar zelfs dat gaat heel, heel moeilijk zijn

to get the kind of resourcing that we would need.

omwille van de benodigde financiële en personele middelen.

CA: And then the only recourse is some form of forced migration.

CA: Ofwel is de enige oplossing een vorm van gedwongen migratie.

AT: Well, we are also looking at that

AT: daar denken we ook aan.

because in the event that nothing comes forward

Als er geen steun komt

from the international community,

van de internationale gemeenschap,

we are preparing,

bereiden we ons voor,

we don't want to be caught like what's happening in Europe.

want we willen niet iets meemaken als wat er nu in Europa gebeurt.

OK? We don't want to mass migrate at some point in time.

We willen niet op een bepaald moment voor massale migratie komen te staan.

We want to be able to give the people the choice today,

We willen de mensen vandaag al de keuze geven.

those who choose and want to do that, to migrate.

Wie ervoor kiest en dat wil doen, mag vandaag al migreren.

We don't want something to happen that they are forced to migrate

We willen niet dat het zover komt dat ze worden gedwongen om te migreren

without having been prepared to do so.

zonder daar op voorbereid te zijn.

Of course, our culture is very different, our society is very different,

Natuurlijk zijn onze cultuur en onze maatschappij heel anders,

and once we migrate into a different environment,

en zodra we naar een andere omgeving,

a different culture,

een andere cultuur migreren,

there's a whole lot of adjustments that are required.

gaan er een hele hoop aanpassingen nodig zijn.

CA: Well, there's forced migration in your country's past,

CA: Jullie hebben al gedwongen migratie meegemaakt.

and I think just this week,

just yesterday or the day before yesterday,

Je hebt deze mensen enkele dagen geleden nog bezocht.

you visited these people.

Wat is er gebeurd?

What happened here? What's the story here?

AT: Yes, and I'm sorry, I think somebody was asking

AT: Ja, het spijt me. Ik denk dat iemand vroeg

why we were sneaking off to visit that place.

waarom we die plaats gingen bezoeken.

I had a very good reason, because we have a community of Kiribati people

Ik had een zeer goede reden, want er leven al mensen van Kiribati

living in that part of the Solomon Islands,

op dat deel van de Salomonseilanden,

but these were people who were relocated from the Phoenix Islands, in fact,

maar dit waren mensen van de Phoenix-eilanden

die al in de jaren 60 werden verplaatst.

in the 1960s.

There was serious drought, and the people could not continue to live on the island,

Er was een ernstige droogte.

De mensen konden niet op het eiland blijven,

and so they were moved to live here in the Solomon Islands.

en dus werden ze verhuisd naar de Salomonseilanden.

Dus was het gisteren erg interessant om deze mensen te ontmoeten.

And so yesterday it was very interesting to meet with these people.

They didn't know who I was. They hadn't heard of me.

Ze wisten niet wie ik was. Ze kenden mij niet.

Some of them later recognized me,

Sommigen herkenden me later,

but I think they were very happy.

maar ik denk dat ze erg blij waren.

Later they really wanted to have the opportunity to welcome me formally.

Later wilden ze me officieel verwelkomen.

But I think what I saw yesterday was very interesting

Maar wat ik gisteren zag, was erg interessant

because here I see our people.

omdat ik onze mensen kon ontmoeten.

I spoke in our language, and of course they spoke back, they replied,

Ik sprak hen in onze taal, en natuurlijk antwoordden ze me,

but their accent, they are beginning not to be able to speak Kiribati properly.

maar ze kunnen al niet meer goed Kiribati spreken.

I saw them, there was this lady with red teeth.

Er was een dame met rode tanden.

She was chewing betel nuts,

Ze kauwde op betelnoten,

and it's not something we do in Kiribati.

iets wat we niet doen in Kiribati.

We don't chew betel nuts.

Wij kauwen niet op betelnoten.

I met also a family who have married the local people here,

Ik ontmoette ook iemand die met iemand van de lokale bevolking was getrouwd.

and so this is what is happening.

Dat is wat er gebeurt.

As you go into another community, there are bound to be changes.

In een andere gemeenschap krijg je veranderingen.

There is bound to be a certain loss of identity,

Er is een zeker verlies van identiteit,

and this is what we will be looking for in the future

daar krijgen we in de toekomst mee te maken

if and when we do migrate.

als we gaan migreren.

CA: It must have been just an extraordinarily emotional day

CA: Het moet wel een bijzonder emotionele dag zijn geweest

because of these questions about identity,

door deze vragen over identiteit,

the joy of seeing you and perhaps an emphasized sense of what they had lost.

de vreugde van het terugzien

en misschien ook het aanvoelen van wat ze hadden verloren.

Het is heel inspirerend om je te horen zeggen dat je gaat vechten tot het einde

And it's very inspiring to hear you say you're going to fight to the end

to try to preserve the nation in a location.

om de natie op één locatie proberen te houden.

AT: This is our wish.

AT: Dat is onze wens.

Nobody wants ever to leave their home,

Niemand wil ooit zijn thuis verlaten,

and so it's been a very difficult decision for me.

en dus is het een zeer moeilijke beslissing voor mij.

As a leader, you don't make plans to leave your island, your home,

Als leider maak je geen plannen om je eiland, je thuis te verlaten.

and so I've been asked on a number of occasions,

Herhaaldelijk vroeg men me:

"So how do you feel?"

"Hoe voel je je?"

And it doesn't feel good at all.

En het voelt helemaal niet goed.

It's an emotional thing, and I've tried to live with it,

Het is een emotionele zaak. Ik probeer ermee te leven,

and I know that on occasions, I'm accused of not trying to solve the problem

en ik weet dat ik er al van ben beschuldigd

dat ik het probleem niet probeer op te lossen.

because I can't solve the problem.

Ik alleen kan het probleem niet oplossen.

It's something that's got to be done collectively.

Het is iets dat collectief moet gebeuren.

Climate change is a global phenomenon, and as I've often argued,

Klimaatverandering is een wereldwijd fenomeen,

zoals ik vaak heb betoogd.

unfortunately, the countries, when we come to the United Nations --

Als we bij de Verenigde Naties vergaderen met de landen

I was in a meeting with the Pacific Island Forum countries

van het Pacific Island Forum waar Australië en Nieuw-Zeeland

where Australia and New Zealand are also members,

ook leden van zijn, is er vaak discussie.

and we had an argument.

There was a bit of a story in the news

In het nieuws ging het verhaal

because they were arguing that to cut emissions,

dat verminderen van de uitstoot niet zou lukken

it would be something that they're unable to do

because it would affect the industries.

omdat het invloed zou hebben op hun industrie.

And so here I was saying,

Ik zei: “Oké, ik versta jullie wel,

OK, I hear you,

I understand what you're saying,

maar probeer ook te begrijpen wat ik zeg

but try also to understand what I'm saying

because if you do not cut your emissions,

want als jullie je uitstoot niet verminderen,

then our survival is on the line.

staat ónze overleving op het spel.

And so it's a matter for you to weigh this, these moral issues.

Het is aan jullie om deze morele kwesties af te wegen.

It's about industry as opposed to the survival of a people.

Het gaat om industrie of het voortbestaan ​​van een volk.

CA: You know, I ask you yesterday what made you angry,

CA: Ik vroeg je gisteren wat je boos maakte,

and you said, "I don't get angry." But then you paused.

en je zei: "Ik wordt niet boos." Maar dan pauzeerde je.

I think this made you angry.

Ik denk dat dit je boos maakte.

AT: I'd refer you to my earlier statement at the United Nations.

AT: Ik verwijs naar mijn eerdere verklaring

bij de Verenigde Naties.

I was very angry, very frustrated and then depressed.

Ik was heel boos, erg gefrustreerd en depressief.

There was a sense of futility

Er was een gevoel van zinloosheid

that we are fighting a fight that we have no hope of winning.

dat we een uitzichtloos gevecht leveren.

I had to change my approach.

Ik moest mijn aanpak veranderen.

I had to become more reasonable

Ik moest redelijker worden

omdat ik dacht dat mensen zouden luisteren

because I thought people would listen to somebody who was rational,

naar iemand die rationeel was,

but I remain radically rational, whatever that is.

maar ik blijf radicaal rationeel -- wat dat ook moge zijn.

(Laughter)

(Gelach)

CA: Now, a core part of your nation's identity is fishing.

CA: Een belangrijk onderdeel van jullie identiteit is visserij.

I think you said pretty much everyone is involved in fishing in some way.

Ik denk dat je zei dat vrijwel iedereen

op een bepaalde manier betrokken is bij het vissen.

AT: Well, we eat fish every day, every day,

AT: We eten elke dag vis.

and I think there is no doubt that our rate of consumption of fish

Ik denk dat ons percentage van consumptie van vis

is perhaps the highest in the world.

misschien wel het hoogste is in de wereld.

We don't have a lot of livestock,

We hebben niet veel vee,

so it's fish that we depend on.

we zijn afhankelijk van vis.

CA: So you're dependent on fish, both at the local level

CA: Jullie zijn afhankelijk van vis, zowel op lokaal niveau

and for the revenues that the country receives

als voor de inkomsten die het land ontvangt

from the global fishing business for tuna,

van de mondiale visserij activiteiten voor tonijn,

and yet despite that, a few years ago you took a very radical step.

en toch, ondanks dat namen jullie

een paar jaar geleden een ​​zeer ingrijpende beslissing.

Can you tell us about that?

Kan je ons daar iets over vertellen?

I think something happened right here in the Phoenix Islands.

Hier op de Phoenix-eilanden is iets gebeurd.

AT: Let me give some of the background of what fish means for us.

AT: Laat me je wat meer vertellen over hoe belangrijk vis voor ons is.

We have one of the largest tuna fisheries remaining in the world.

We hebben één van de grootste tonijnvisserijen in de wereld.

In the Pacific, I think we own something like 60 percent

In de Stille Oceaan bezitten we, denk ik, ongeveer 60 procent

of the remaining tuna fisheries,

van de resterende tonijnvisserij.

and it remains relatively healthy for some species, but not all.

Het blijft relatief gezond voor sommige soorten, maar niet voor alle.

And Kiribati is one of the three major resource owners,

Kiribati is een van de drie grote eigenaars

tuna resource owners.

van het tonijnbestand.

And at the moment, we have been getting

Op het moment komt ongeveer

something like 80 to 90 percent of our revenue

80 tot 90 procent van onze inkomsten

from access fees, license fees.

van toegangskosten, licentiekosten.

CA: Of your national revenue.

CA: van jullie nationale inkomsten.

AT: National revenue,

AT: Nationale inkomsten,

which drives everything that we do

waarvan alles afhangt van wat we doen

in governments, hospitals, schools and what have you.

voor overheden, ziekenhuizen, scholen en wat dan ook.

But we decided to close this, and it was a very difficult decision.

Maar we besloten om deze te sluiten. Het was een zeer moeilijke beslissing.

I can assure you, politically, locally, it was not easy,

Ik kan je verzekeren

dat het politiek en lokaal niet gemakkelijk was,

but I was convinced that we had to do this

maar ik was ervan overtuigd dat we dit moesten doen

in order to ensure that the fishery remains sustainable.

om te waarborgen dat de visserij duurzaam blijft.

There had been some indications that some of the species,

Er waren aanwijzingen dat sommige soorten,

in particular the bigeye, was under serious threat.

in het bijzonder de grootoogtonijn, ernstig werden bedreigd.

The yellowfin was also heavily fished.

De geelvintonijn was ook zwaar bevist.

Skipjack remains healthy.

De gestreepte blijft gezond.

And so we had to do something like that, and so that was the reason I did that.

We moesten er iets aan doen, daarom nam ik die beslissing.

Another reason why I did that

Een andere reden waarom ik dat deed,

was because I had been asking the international community

was omdat ik de internationale gemeenschap had gevraagd

that in order to deal with climate change, in order to fight climate change,

dat om de klimaatverandering tegen te gaan

there has got to be sacrifice, there has got to be commitment.

er offers en afspraken nodig zullen zijn.

So in asking the international community to make a sacrifice,

Als we de internationale gemeenschap vroegen om een ​​offer te brengen,

I thought we ourselves need to make that sacrifice.

vond ik dat we zelf een offer moesten brengen.

And so we made the sacrifice.

En dus brachten we dat offer.

And forgoing commercial fishing

Afzien van commerciële visserij

in the Phoenix Islands protected area

in het beschermd gebied van de Phoenix-eilanden

would mean a loss of revenue.

zou een verlies aan inkomsten betekenen.

We are still trying to assess what that loss would be

We zijn de grootte van dat verlies aan het uitrekenen

because we actually closed it off at the beginning of this year,

omdat we het afsloten aan het begin van dit jaar.

and so we will see by the end of this year

Aan het einde van dit jaar gaan we weten

what it means in terms of the lost revenue.

hoe groot de verloren inkomsten zijn.

CA: So there's so many things playing into this.

CA: Hier komen zoveel dingen bij kijken.

On the one hand, it may prompt healthier fisheries.

Aan de ene kant zet het aan tot gezondere visserij.

I mean, how much are you able to move the price up

Ik bedoel: hoeveel kun je de prijs opdrijven

that you charge for the remaining areas?

voor de exploitatie van de resterende gebieden?

AT: The negotiations have been very difficult,

AT: De onderhandelingen erg moeilijk zijn geweest,

but we have managed to raise the cost of a vessel day.

maar we zijn erin geslaagd om de kosten van een schip-dag te verhogen.

For any vessel to come in to fish for a day,

Voor elk vaartuig dat één dag komt vissen

we have raised the fee from -- it was $6,000 and $8,000,

hebben we de prijs verhoogd van $6.000-$8.000

now to $10,000, $12,000 per vessel day.

tot $10.000-$12.000 per schip per dag.

And so there's been that significant increase.

Al een aanzienlijke stijging.

But at the same time, what's important to note is,

Maar het is belangrijk dat,

whereas in the past these fishing boats

terwijl in het verleden deze vissersboten

might be fishing in a day and maybe catch 10 tons,

misschien 10 ton per dag vingen,

now they're catching maybe 100 tons because they've become so efficient.

nu misschien 100 ton vangen, omdat ze zo efficiënt zijn geworden.

And so we've got to respond likewise.

Daarop moeten we ook reageren.

We've got to be very, very careful because the technology has so improved.

We moeten heel, heel voorzichtig zijn, want de techniek is zo verbeterd.

There was a time when the Brazilian fleet moved from the Atlantic to the Pacific.

Ooit probeerde de Braziliaanse vloot

van de Atlantische naar de Stille Oceaan te verhuizen.

They couldn't.

Het lukte niet.

They started experimenting if they could, per se.

Maar ze bleven proberen.

But now they've got ways of doing it, and they've become so efficient.

Nu kunnen ze het wel, en wel zeer efficiënt.

CA: Can you give us a sense of what it's like in those negotiations?

CA: Kunt u ons een idee van deze onderhandelingen geven?

Because you're up against companies

Je moet opboksen tegen bedrijven

that have hundreds of millions of dollars at stake, essentially.

die honderden miljoenen dollars op het spel hebben staan.

How do you hold the line?

Hoe gaat dat?

Is there any advice you can give

Kun je advies geven

to other leaders who are dealing with the same companies

aan andere leiders die met dezelfde bedrijven te maken hebben

about how to get the most for your country,

over hoe je het meest voor je land kunt krijgen,

get the most for the fish?

het meest voor jullie vis?

What advice would you give?

Welk advies zou je geven?

AT: Well, I think we focus too often on licensing

AT: We richten ons maar al te vaak op de vergunningverlening

in order to get the rate of return,

om er wat aan te verdienen,

because what we are getting from license fees

want wat we krijgen van licentiekosten

is about 10 percent of the landed value of the catch

ongeveer 10% van de waarde van de vangst

on the side of the wharf, not in the retail shops.

aan de kade, niet in de winkels.

And we only get about 10 percent.

We krijgen slechts ongeveer 10%.

What we have been trying to do over the years

Door de jaren heen probeerden we

is actually to increase our participation in the industry,

onze deelname in de industrie te verhogen,

in the harvesting, in the processing,

in de oogst, de verwerking,

and eventually, hopefully, the marketing.

en uiteindelijk, hopelijk, de marketing.

They're not easy to penetrate,

Het is niet gemakkelijk daar een plaats te veroveren,

but we are working towards that,

maar we werken eraan,

and yes, the answer would be to enhance.

en ja, het antwoord is verhoging.

In order to increase our rate of return, we have to become more involved.

Om ons rendement te verhogen, moeten we meer betrokken worden.

And so we've started doing that,

We begonnen dat te doen,

and we have to restructure the industry.

en moeten de industrie herstructureren.

We've got to tell these people that the world has changed.

We moeten deze mensen vertellen dat de wereld is veranderd.

Now we want to produce the fish ourselves.

Nu willen we de vis zelf gaan produceren.

CA: And meanwhile, for your local fishermen,

CA: Ondertussen vissen jullie lokale vissers nog steeds zelf,

they are still able to fish,

maar hoe zien de zaken er voor hen uit?

but what is business like for them?

Wordt het steeds moeilijker? Raken de wateren uitgeput?

Is it getting harder? Are the waters depleted?

Or is that being run on a sustainable basis?

Wordt dat duurzaam uitgebaat?

AT: Met de ambachtelijke visserij --

AT: For the artisanal fishery,

we do not participate in the commercial fishing activity

we nemen niet deel aan de commerciële visserij --

except only to supply the domestic market.

bevoorraden we alleen de binnenlandse markt.

The tuna fishery is really entirely for the foreign market,

De tonijnvisserij is helemaal voor de buitenlandse markt,

mostly here in the US, Europe, Japan.

vooral hier in de VS, Europa, Japan.

So I am a fisherman, very much,

Als visser ving ik heel veel geelvintonijn.

and I used to be able to catch yellowfin.

Now it's very, very rare to be able to catch yellowfin

Nu vang je nog maar zelden geelvintonijn

because they are being lifted out of the water by the hundreds of tons

omdat ze met honderden tonnen tegelijk

by these purse seiners.

door deze ringzegenvaartuigen uit het water worden geschept.

CA: So here's a couple of beautiful girls from your country.

CA: Hier een paar mooie meisjes uit jouw land.

I mean, as you think about their future,

Als je over hun toekomst denkt,

what message would you have for them

welke boodschap heb je dan voor hen

and what message would you have for the world?

en welke boodschap voor de wereld?

AT: Well, I've been telling the world that we really have to do something

AT: Ik vertel de wereld dat we echt iets moeten doen

about what is happening to the climate

aan wat er gebeurt met het klimaat

because for us, it's about the future of these children.

want voor ons gaat het over de toekomst van deze kinderen.

I have 12 grandchildren, at least.

Ik heb 12 kleinkinderen, tenminste, dat denk ik toch.

I think I have 12, my wife knows.

Mijn vrouw weet het zeker.

(Laughter)

(Gelach)

And I think I have eight children.

Ik heb acht kinderen.

It's about their future.

Het gaat over hún toekomst.

Every day I see my grandchildren, about the same age as these young girls,

Elke dag zie ik mijn kleinkinderen, ongeveer zo oud als deze jonge meisjes,

and I do wonder,

en ik vraag het me af,

and I get angry sometimes, yes I do.

en soms word ik echt boos.

I wonder what is to become of them.

Ik vraag me af wat er van hen moet geworden.

And so it's about them

Over hen moeten we iedereen vertellen,

that we should be telling everybody,

that it's not about their own national interest,

dat het niet gaat over hun eigen nationale belangen,

because climate change, regrettably, unfortunately,

omdat klimaatverandering, helaas, helaas,

is viewed by many countries as a national problem. It's not.

door vele landen als een nationaal probleem wordt ervaren, ten onrechte.

And this is the argument we got into recently with our partners,

Dat is de discussie die we onlangs hadden met onze partners,

the Australians and New Zealanders,

de Australiërs en Nieuw-Zeelanders,

because they said, "We can't cut any more."

want ze zeiden: "We kunnen niet meer terugschroeven."

This is what one of the leaders, the Australian leader, said,

Een Australische leider zei:

that we've done our part, we are cutting back.

“We hebben ons deel gedaan.”

I said, What about the rest? Why don't you keep it?

Ik zei: “Hoe zit het met de rest? Waarom hou je dat niet voor jezelf?

If you could keep the rest of your emissions

Als jullie de uitstoot binnen jullie grenzen

within your boundaries, within your borders,

kunnen houden, hoeven wij niets te vragen.

we'd have no question.

You can go ahead as much as you like.

Produceer dan maar zoveel als jullie willen.

But unfortunately, you're sending it our way,

Maar helaas sturen jullie het ónze kant op

and it's affecting the future of our children.

en bedreigt het de toekomst van ónze kinderen.

And so surely I think that is the heart of the problem of climate change today.

Dat is de kern van het probleem van de klimaatverandering vandaag.

We will be meeting in Paris at the end of this year,

We komen eind dit jaar samen in Parijs,

but until we can think of this as a global phenomenon,

maar we moeten dit zien als een wereldwijd fenomeen.

because we create it, individually, as nations,

Wij, als naties, zijn er verantwoordelijk voor,

but it affects everybody else,

maar het beïnvloedt ieder ander,

and yet, we refuse to do anything about it,

en toch weigeren we om er iets aan te doen,

and we deal with it as a national problem,

en zien het als een nationaal probleem.

which it is not -- it is a global issue,

Dat is het niet –- het is een wereldwijd probleem,

and it's got to be dealt with collectively.

en we moeten het collectief aanpakken.

CA: People are incredibly bad at responding to graphs and numbers,

CA: Mensen hebben ongelooflijk weinig verstand van grafieken en cijfers.

and we shut our minds to it.

We sluiten onze geest er voor af.

Somehow, to people, we're slightly better at responding to that sometimes.

Als het om mensen gaat, reageren we soms een beetje beter.

And it seems like it's very possible that your nation,

Het ziet ernaar uit dat jullie land,

despite, actually because of the intense problems you face,

ondanks, of eigenlijk net vanwege de grote problemen die op jullie afkomen,

you may yet be the warning light to the world that shines most visibly,

het sterkste alarmsignaal is voor de rest van de wereld.

most powerfully.

I just want to thank you, I'm sure, on behalf of all of us,

Ik wil je namens ons allemaal bedanken

voor je buitengewone leiderschap en voor je aanwezigheid hier.

for your extraordinary leadership and for being here.

Mr. President, thank you so much.

Meneer de president, dank je wel.

AT: Thank you.

AT: Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)