How empowering women and girls can help stop global warming | Katharine Wilkinson

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

There are two powerful phenomena unfolding on earth:

ကမ္ဘာမြေပေါ်မှာ ဖော်ပြနေတဲ့ အားကောင်းတဲ့ သဘာဝဖြစ်စဉ် နှစ်ခုရှိတယ်။

the rise of global warming

ကမ္ဘာကြီး တိုးတိုးပြီး ပူနွေးလာခြင်းနဲ့

and the rise of women and girls.

အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေ တိုးမြင့်လာမှုပါ။

The link between them is often overlooked,

သူတို့ကြားက ဆက်နွယ်မှုကို မကြာခဏ သတိမမူမိကြပေမဲ့

but gender equity is a key answer to our planetary challenge.

ကျား၊မ တန်းတူညီမျှမှုက ကမ္ဘာဂြိုဟ်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုအတွက် အဓိက အဖြေတစ်ခုပါ။

Let me explain.

ရှင်းပြပါရစေ။

For the last few years,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်မှာ

I have been working on an effort called "Project Drawdown."

ကျွန်မဟာ "Project Drawdown" ဆိုတဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုမှာ လုပ်ကိုင်နေတယ်။

Our team has scoured humanity's wisdom

ကျွန်မတို့ အသင်းက လေထုထဲမှာ အပူကို လှောင်တဲ့

for solutions to draw down heat-trapping, climate-changing emissions

ရာသီဥတု ပြောင်းစေတဲ့ ထုတ်လွှတ်မှုတွေကို လျှော့ချဖို့ ဖြေရှင်းနည်းတွေအတွက် လူသားရဲ့

in the atmosphere --

အသိပညာကို လှန်လှောရှာဖွေခဲ့တယ်။

not "someday, maybe, if we're lucky" solutions,

"ကံကောင်း ရင် တစ်နေ့တော့ ဖြစ်နိုင်မပေါ့" ဆိုတဲ့ ဖြေရှင်းချက်တွေမဟုတ်ဘဲ

the 80 best practices and technologies

လက်ထဲမှာ ရှိပြီးသား အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းနဲ့

already in hand:

နည်းပညာ ၈၀ ပါ။

clean, renewable energy, including solar and wind;

နေရောင်နဲ့ ရေအပါအဝင် သန့်စင်ပြီး ပြန့်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်၊

green buildings, both new and retrofitted;

စိမ်းလန်းတဲ့ အဆောက်အအုံတွေ၊ အသစ်ရော၊ ပြန်ဆင်ထားတာရောပေါ့။

efficient transportation from Brazil to China;

ဘရာဇီးကနေ တရုတ်ပြည်အထိ ထိရောက်မှုရှိတဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊

thriving ecosystems through protection and restoration;

ကာကွယ်ခြင်းနဲ့ ပြင်ဆင်မွမ်းမံခြင်းကလာတဲ့ ရှင်သန်နေတဲ့ ဂေဟစနစ်၊

reducing waste and reclaiming its value;

အမှိုက်ကို လျှော့ချပြီး ၎င်းရဲ့တန်ဖိုးကို ဆယ်တင်ခြင်း၊

growing food in good ways that regenerates soil;

မြေဆီလွာကို ဖြစ်စေတဲ့ နည်းကောင်းတွေနဲ့ စားစရာ စိုက်ပျိုးခြင်း၊

shifting diets to less meat, more plants;

စားစရာတွေကို အသား လျှော့ကာ အပင် ပိုများတာ ဆီ ပြောင်းလဲခြင်းနဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့

and equity for women and girls.

မိန်းကလေးတွေအတွက် တန်းတူညီမျှမှုပါ။

Gender and climate are inextricably linked.

ကျား၊မ လက္ခဏာနဲ့ ရာသီဥတုတို့ဟာ ခွဲခြားလို့မရအောင် ဆက်နွယ်နေတယ်။

Drawing down emissions depends on rising up.

ထုတ်လွှတ်မှုတွေကို လျှော့ချခြင်းက မြင့်တက်လာခြင်းအပေါ် မူတည်ပါတယ်။

First, a bit of context.

ပထမ ဆက်စပ်မှု အခြေအနေလေးတစ်ခုပါ။

We are in a situation of urgency, severity and scope

ကျွန်မတို့ဟာ လူသားအနေနဲ့ အရင်က တစ်ခါမှ ရင်မဆိုင်ခဲ့ဖူးတဲ့ အရေးတကြီး

never before faced by humankind.

ပြင်းထန်တဲ့ အတိုင်းအတာရဲ့ အခြေအနေတစ်ခုမှာ ရောက်နေတယ်။

So far, our response isn't anywhere close to adequate.

အခုထိတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုက နေရာတိုင်းမှာ လုံလောက်တဲ့ နီးစပ်မှုမရှိဘူး

But you already know that.

ဒါပေမဲ့ ဒါကို သိပြီးသားပါ။

You know it in your gut,

အူထဲ အသည်းထဲ အရိုးထဲကကို

in your bones.

သိတာပါ။

We are each part of the planet's living systems,

ကျွန်မတို့ဟာ ၇.၇ ဘီလီယံနီးပါး လူသားတွေနဲ့

knitted together with almost 7.7 billion human beings

သိရှိထားတဲ့ မျိုးစိတ် ၁.၈ သန်းကို အတူတူ ဆက်ထားတဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့

and 1.8 million known species.

ရှင်သန်ဆဲ စနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုစီပါ။

We can feel the connections between us.

ကျွန်မတို့ကြားက ဆက်သွယ်မှုတွေကို ခံစားနိုင်တယ်။

We can feel the brokenness

ကျိုးပျက်မှုနဲ့ ဒါကို ကုစားဖို့

and the closing window to heal it.

ပြတင်းပေါက် ပိတ်တာကို ခံစားနိုင်တယ်။

This earth, our home,

ဒီကမ္ဘာမြေ၊ ကျွန်မတို့ရဲ့ အိမ်က

is telling us that a better way of being must emerge, and fast.

တည်ရှိခြင်းရဲ့ ပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခု အမြန် ပေါ်လာမယ်ဆိုတာ ပြောပြနေတယ်။

In my experience, to have eyes wide open

ကျွန်မရဲ့ အတွေ့အကြုံအရ အမြင်ကျယ်ကျယ်ရှိဖို့ဆိုတာက

is to hold a broken heart every day.

ကြေကွဲတဲ့ နှလုံးသားတစ်ခုကို နေ့စဉ်ပိုက်ထားဖို့ပါ။

It's a grief that I rarely speak,

ဒါက အလုပ် ဖုန်းခေါ်တာတွေ၊ အသံရဲ့ စွမ်းအားကနေ

though my work calls on the power of voice.

ကျွန်မ ပြောခဲလှတဲ့ စိတ်မကောင်းစရာ အဖြစ်တစ်ခုပါ၊

I remind myself that the heart can simply break, or it can break open.

နှလုံးသားဟာ ကြေကွဲနိုင်တယ်(သို့) ပွင့်ထွက် နိုင်တယ်လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိပေးတယ်။

A broken-open heart is awake and alive and calls for action.

ပွင့်ထွက်သွားတဲ နှလုံးသားဟာ နိုးထ၊ ရှင်သန်ပြီး လုပ်ဆောင်ဖို့ ပန်ကြားပါတယ်။

It is regenerative, like nature,

သဘာဝလိုပဲ ပြန်လည်သန်စွမ်းတယ်။

reclaiming ruined ground, growing anew.

ပျက်စီးနေတဲ့ မြေကို ဆယ်တင်ပြီး အသစ်တစ်ဖန် ကြီးထွားတယ်။

Life moves inexorably toward more life,

ဘဝဟာ ဘဝပိုဆန်တာဆီ၊ ကုစားပေးတာဆီ၊

toward healing,

တပေါင်းတည်းရှိမှုဆီ

toward wholeness.

မနားမနေ ရွေ့လျားတာပါ။

That's a fundamental ecological truth.

ဒါက အခြေခံ ဂေဟဆိုင်ရာ အမှန်တရားတစ်ခုပါ။

And we, all of us,

ကျွန်မတို့ အားလုံးဟာ

we are life force.

ဇီဝ အားအင်ပါ။

On the face of it, the primary link between women, girls and a warming world

အပြင်ပန်းအရ အမျိုးသမီးတွေ၊ မိန်ကလေးတွေနဲ့ ပူနွေးနေတဲ့ ကမ္ဘာကြားက အဓိကကွင်းဆက်တစ်ခုက

is not life but death.

အသက်မဟုတ်ဘဲ မရဏပါ။

Awareness is growing that climate impacts hit women and girls hardest,

ရှိပြီးသား အားနည်းချက်တွေကြောင့် ရာသီဥတု သက်ရောက်မှုက အမျိုးသမီးတွေကို အပြင်းဆုံး

given existing vulnerabilities.

ထိခိုက်တယ်ဆိုတာ သိရှိမှုက ကြီးထွားလာနေတယ်၊

There is greater risk of displacement,

ပိုကြီးမားတဲ့ ရွေ့ပြာင်းမှု ဘေးရှိတယ်၊

higher odds of being injured or killed during a natural disaster.

သဘာဝ ကပ်ဘေးတွေမှာ ဒဏ်ရာရခြင်း သေကြေခြင်းရဲ့ပိုမြင့်တဲ့ အလားအလာတွေပါ။

Prolonged drought can precipitate early marriage

မိသားစုတွေဟာ ရှားပါးမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတော့ တာရှည် မိုးခေါင်မှုက

as families contend with scarcity.

အရွယ်မတိုင်မီ လက်ထပ်တာကို ဖြစ်စနိုင်တယ်။

Floods can force last-resort prostitution

အမျိုးသမီးတွေဟာ အလျဉ်မီဖို့ ရုန်းကန်ရတာကြောင့် ရေကြီးမှုတွေက

as women struggle to make ends meet.

နောက်ဆုံး အားကိုရာ ပြည့်တန်ဆာဘဝကို တွန်းပို့နိုင်တယ်။

The list goes on and goes wide.

ဒီစာရင်းက ဆက်ပြီး ကျယ်ပြန့်သွားတယ်၊

These dynamics are most acute under conditions of poverty,

ဒီအင်အားတွေက New Orleans ကနေ Nairobi အထိ ဆင်းရဲမှု အခြေအနေတွေအောက်မှာ

from New Orleans to Nairobi.

အကြီးမားဆုံးပါ။

Too often, the story ends here.

မကြာခဏတော့ ဇာတ်လမ်းက ဒီမှာ အဆုံးသတ်တယ်။

But not today.

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့မဟုတ်ဘူး။​

Another empowering truth begs to be seen.

နောက်ထပ် အားပေးမြှင်တင်ခြင်း အမှန်တရားက မြင်ကြဖို့ တောင်းခံတယ်။

If we gain ground on gender equity,

ကျား၊မ တန်းတူမှုမှာ အရှိန်ရလာတယ်ဆိုရင်

we also gain ground on addressing global warming.

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူနွေးမှုကို ကိုင်တွယ်ရာမှာလည်း အရှိန်ရပါတယ်။

This connection comes to light in three key areas,

ဒီဆက်သွယ်မှုကို အဓိက နယ်ပယ် သုံးခုမှာ တွေ့ရှိလာရတယ်။

three areas where we can secure the rights of women and girls,

အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေရဲ့ ရပိုင်ခွင့်တွေကို ကျွန်မတို့ ရယူနိုင်တဲ့၊

shore up resilience

ဒဏ်ခံနိုင်မှုကို ကျားကန်ပေးပြီး

and avert emissions at the same time.

တစ်ချိန်တည်း ထုတ်လွှတ်မှုတွေကို လွှဲဖယ်နိုင်တဲ့ သုံးနေရာပါ။

Women are the primary farmers of the world.

အမျိုးသမီးတွေဟာ ကမ္ဘာ့ အဓိက လယ်သမားတွေပါ။

They produce 60 to 80 percent of food in lower-income countries,

သူတို့က ဝင်ငွေနိမ့်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာ စားစရာ ၆၀ ကနေ ၈၀ % အထိထုတ်လုပ်တယ်။

often operating on fewer than five acres.

မကြာခဏတော့ ငါး ဧကထက်နည်းတဲ့ လယ်မှာ လုပ်ဆောင်ရင်းပါ။

That's what the term "smallholder" means.

"လယ်မြေအသေးစားပိုင်ဆိုင်သူ" ဆိုတာ ဒါပါ။

Compared with men, women smallholders have less access to resources,

အမျိုးသားတွေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်ရင် အမျိုးသမီး လယ်မြေ အသေးစားပိုင်ရှင်တွေဟာ

including land rights,

မြေယာ ရပိုင်ခွင့်တွေ၊ ချေးငွေ၊အရင်းအနှီး၊

credit and capital, training,

သင်တန်း၊ကိရိယာတွေနဲ့ နည်းပညာအပါအဝင် ရင်းမြစ်တွေဆီ

tools and technology.

ရောက်ရှိခွင့် ပိုနည်းတယ်။

They farm as capably and efficiently as men,

သူတို့ဟာ အမျိုးသားတွေလို ပိုင်နိုင်၊ထိရောက်စွာ စိုက်ပေမဲ့

but this well-documented disparity in resources and rights

အသေအချာ မှတ်တမ်းပြုထားတဲ့ ရင်းမြစ်တွေနဲ့ ရပိုင်ခွင့်တွေမှာ ကွာဟချက်က

means women produce less food on the same amount of land.

အမျိုးသမီးတွေဟာ တူညီတဲ့ လယ်မြေ ပမာဏမှာ အစားအစာ ပိုလျော့ပြီး ထုတ်လုပ်တာပါ။

Close those gaps,

ဒီကွာဟချက်တွေကို ပိတ်ပစ်ပြီး

and farm yields rise by 20 to 30 percent.

လယ်ယာ ထွက်နှုန်းတွေကို ၂၀ ကနေ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးအောင်လုပ်ပါ။

That means 20 to 30 percent more food from the same garden or the same field.

ဆိုလိုတာက တူညီတဲ့ ဥယျာဉ်(သို့)လယ်ကွင်း ကနေ အစာ ၂၀ ကနေ ၃၀ % ပိုတိုးတာပါ။

The implications for hunger, for health, for household income --

ဆာလောင်မှု၊ ကျန်းမာရေး၊ မိသားစု ဝင်ငွေအတွက် ဂယက်ရိုက်မှုတွေပါ၊

they're obvious.

ဒါတွေက မြင်သာပါတယ်။

Let's follow the thread to climate.

ရာသီဥတု အမျှင်တန်းနောက် လိုက်ရအောင်

We humans need land to grow food.

ကျွန်မတို့ လူသားတွေဟာ အစာ စိုက်ပျိုးဖို့ မြေယာကို လိုအပ်တယ်၊

Unfortunately, forests are often cleared to supply it,

ကံဆိုးချင်တော့ ဒါကို ထောက်ပံ့ဖို့ သစ်တောတွေဟာ မကြာခဏ ရှင်းလင်းခံရတယ်။

and that causes emissions from deforestation.

ဒါက သစ်တောပြုန်းတီးမှုကနေ ထုတ်လွှတ်မှုတွေ ဖြစ်စေတယ်။

But if existing farms produce enough food,

ဒါပေမဲ့ တည်ရှိနေတဲ့ လယ်တွေက အစာ အလုံအလောက် ထွက်ရှိရင်

forests are less likely to be lost.

သစ်တောတွေ ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ ပိုနည်းတယ်။

So there's a ripple effect.

ဒီတော့ ဂယက် သက်ရောက်မှုတစ်ခုရှိတယ်။

Support women smallholders,

အမျိုသမီး လယ်ပိုင်ရှင်လေးတွေကို ထောက်ပံ့ပါ

realize higher yields,

ပိုမြင့်တဲ့ အတွက်နှုန်းတွေ ဖြစ်ပေါ်ပါစေ၊

avoid deforestation

သစ်တောပြုန်းတီးမှုကို ရှောင်ရှားပါ

and sustain the life-giving power of forests.

သစ်တောတွေရဲ့ အသက်ဓာတ် ပေးတဲ့ စွမ်းအားကို တည်တံ့ပါစေ။

Project Drawdown estimates that addressing inequity in agriculture

Project Drawdown က ခန့်မှန်းတာက စိုက် ပျိုးရေးမှာ တန်းတူညီမှုကိုကိုင်တွယ်တာက

could prevent two billion tons of emissions between now and 2050.

အခုနဲ့ ၂၀၅၀ ကြားမှာ ထုတ်လွှတ်မှု ဘီလီယံ နှစ် တန်ကို တားဆီးနိုင်တယ်ဆိုတာပါ။

That's on par with the impact household recycling can have globally.

ဒါက အိမ်ထောင်စု ပြန်လည်သုံးစွဲမှုက ကမ္ဘာ အနှံ့ သက်ရောက်နိုင်မှုနဲ့ တန်းတူပါ။

Addressing this inequity can also help women cope

ဒီမညီမျှမှုကို ကိုင်တွယ်ခြင်းက ရာသီဥတု ပြောင်းသလို တိုးလာနေတဲ့

with the challenges of growing food

အစားအစာရဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ကိုင်တွယ်ရာမှာ

as the climate changes.

အမျိုးသမီးတွေကိ​ေကူညီပေးနိုင်ပါသေးတယ်။

There is life force in cultivation.

စိုက်ပျိုးရေးမှာ ဇီဝ အားအင် ရှိတယ်။

At last count,

နောက်ဆုံး တင်ပြချက်မှာ

130 million girls are still denied their basic right to attend school.

မိန်းကလေး သန်း ၁၃၀ ဟာ ကျောင်းတက်ဖို့ အခြေခံ ရပိုင်ခွင့်တွေကို ငြင်းပယ်ခံရဆဲပါ။

Gaps are greatest in secondary school classrooms.

ကွာဟချက်တွေက အလယ်တန်းကျောင်း စာသင်ခန်းတွေမှာ အကြီးမားဆုံးပါ။

Too many girls are missing a vital foundation for life.

ဘဝအတွက် အဓိက အုတ်မြစ်တစ်ခုကို မိန်းကလေးတွေဟာ လွတ်နေကြတယ်။

Education means better health for women and their children,

ပညာရေးဟာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ကလေးတွေအတွက် ပိုကောင်းတဲ့ ကျန်းမာရေး၊

better financial security,

ပိုကောင်းတဲ့ ငွေကြေး လုံခြုံမှု၊

greater agency at home and in society,

အိမ်နဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းက ပိုကြီးမားတဲ့ ထောက်ပံ့မှု၊

more capacity to navigate a climate-changing world.

ရာသီဥတု ပြောင်းနေတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကို ထိန်းကျောင်း မောင်းနှင်နိုင်စွမ်းပါ။

Education can mean options, adaptability, strength.

ပညာရေးဟာ ရွေးချယ်မှုတွေ၊ အလိုက်သင့် ပြောင်းနိုင်မှု၊အားအင်လို့ ဆိုလိုနိုင်တယ်။

It can also mean lower emissions.

ထုတ်လွှတ်မှုတွေ ပိုနိမ့်တာလို့ လည်းဆိုလိုနိုင်တယ်။

For a variety of reasons,

အကြောင်းရင်း မျိုးစုံအတွက်

when we have more years of education,

ပညာသင် နှစ်တွေ ပိုများများရှိတဲ့အခါ

we typically choose to marry later

နောက်မှ လက်ထပ်ဖို့ ရွေးချယ်ပြီး

and to have fewer children.

ကလေးတွေ ပိုနည်းနည်းယူတာက ထုံးစံပါ။

So our families end up being smaller.

ဒီတော့ မိသားစုတွေဟာ၊ ပိုငယ်လာတာနဲ့ အဆုံးသတ်သွားတယ်။

What happens at the individual level adds up across the world and over time.

တစ်ဦးချင်း အဆင့်မှာ ဖြစ်တာက ကမ္ဘာအနှံ အချိန်ကြာလာတော့ အရာထင်တာပါ။

One by one by one,

တစ်ဆင့်ပြီး တစ််ဆင့်ပါ၊

the right to go to school impacts how many human beings live on this planet

ကျောင်းတက်ခွင့်က ဒီကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ နေထိုင်တ့် လူသားတွေကို သက်ရောက်ပြီး

and impacts its living systems.

ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ ရှင်သန်ဆဲ စနစ်တွေကိုသက်ရောက်တယ်။

That's not why girls should be educated.

ဒါက ဘာကြောင့် မိန်းကလေးတွေကို ပညာပေးသင့်တဲ့ အကြောင်းပါ။

It's one meaningful outcome.

အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ ရလဒ်တစ်ခုပါ။

Education is one side of a coin.

ပညာရေးက ဒင်္ဂါးရဲ့တစ်ဖက်ပါ။

The other is family planning:

အြခားတစ်ဖက်က မိသားစု စီမံကိန်းပါ။

access to high-quality, voluntary reproductive health care.

အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ ဆန္ဒအလျောက် မျိုးဆက် ပွားရေး ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပါ။

To have children by choice rather than chance

အခွင့်အခါထက် ရွေးချယ်မှုအရ ကလေးမွေးဖို့က

is a matter of autonomy and dignity.

လုပ်ပိုင်ခွင့်နဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာရဲ့ ကိစ္စတစ်ရပ်ပါ။

Yet in the US,

ဒါပေမဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ

45 percent of pregnancies are unintended.

ကိုယ်ဝန်ဆောင် ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းဟာ မရည်ရွယ်ဘဲရတာပါ။

Two hundred and fourteen million women in lower-income countries

ဝင်ငွေ ပိုနိမ့်တဲ့ နိုင်ငံတွေက အမျိုးသမီး ၂၁၄ သန်းက ပြောတာက

say they want to decide whether and when to become pregnant

သူတို့တွေ ကိုယ်ဝန်ယူမလား၊ ဘယ်တော့ ယူမယ်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ချင်ပေမဲ့

but aren't using contraception.

သန္ဓေတားတားကိုတော့ အသုံးမပြုနေဘူးတဲ့။

Listening to women's needs,

အမျိုးသမီး လိုအပ်ချက်တွေကို နားထောင်တာ

addressing those needs,

ဒီလိုအပ်ချက်တွေကို ကိုင်တွယ်တာ

advancing equity and well-being:

တန်းတူညီမှုနဲ့ ကျန်းမာသုခကို အဆင့်မြှင့်တာပါ၊

those must be the aims of family planning, period.

ဒီလိုအပ်ချက်တွေဟာ မိသားစု စီမံကိန်း ကာလရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေ ဖြစ်ရမှာပါ။

Curbing the growth of our human population

လူသားဦးရေ တိုးပွားမှုကို ဟန့်တားတာက

is a side effect, though a potent one.

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးပေမဲ့ အာနိသင်ရှိတဲ့ တစ်ခုပါ။

It could dramatically reduce demand for food, transportation, electricity,

အစားအစာ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊လျှပ်စစ်ဓာတ်၊ အဆောက်အအုံတွေနဲ့ ကျန်တာ အားလုံးအတွက်

buildings, goods and all the rest,

လိုအပ်ချက်ကို သိသာစွာ လျှော့ချပေးနိုင်တော့

thereby reducing emissions.

ဒီနည်းနဲ့ ထုတ်လွှတ်မှုတွေကို လျှော့ချတာပါ။

Close the gaps on access to education and family planning,

ပညာရေးနဲ့ မိသားစု စီမံကိန်းဆီ ရောက်ရှိတဲ့ ကွာဟချက်တွေကို ပိတ်လိုက်ပါ

and by mid-century, we may find one billion fewer people inhabiting earth

ရာစုနှစ် အလယ်အရောက်မှာ ဘာမှထပ်မလုပ်ရင် ရှိလာမယ့် ကမ္ဘာမြေမှာ နေထိုင်တဲ့ လူတွေထက်

than we would if we do nothing more.

တစ်ဘီလီယံ ပိုနည်းတာ တွေနိုင်တယ်။

According to Project Drawdown,

Project Drawdown အရ

one billion fewer people could mean we avoid

တစ်ဘီလီယံထက် ပိုနည်းတဲ့ လူတွေက ဆိုလိုနိုင်တာက ကျွန်မတို့ဟာ

nearly 120 billion tons of emissions.

တန်ချိန် ဘီလီယံ ၁၂၀ နီးပါး ရှိတဲ့ ထုတ်လွှတ်မှုတွေကို ရှောင်ရှားတာပါ။

At that level of impact,

သက်ရောက်မှုရဲ့ ဒီအဆင့်မှာ

gender equity is a top solution to restore a climate fit for life.

တန်းတူညီမှုက ဘဝနဲ့ အံကျတဲ့ ဥတုပြောင်းလဲမှု ပြန်ဖြစ်ဖို့ ထိပ်တန်းဖြေရှင်းနည်းပါ

At that level of impact,

သက်ရောက်မှုရဲ့ ဒီအဆင့်မှာ

gender equity is on par with wind turbines

ကျား၊မ တန်းတူညီမှုဟာ လေရဟတ်ဘီးတွေ၊ ဆိုလာပြားတွေ၊

and solar panels and forests.

သစ်တောတွေနဲ့ တန်းတူပါ။

There is life force in learning

သင်ယူရေးအတွင်းက ဇီဝ အားအင်နဲ့

and life force in choice.

ရွေးချယ်မှုအတွင်းက ဇီဝ အားအင် ရှိတယ်။

Now, let me be clear:

အခု ရှင်းလင်းပါရစေ။

this does not mean women and girls are responsible for fixing everything.

အမျိုးသမီးတွေနဲ့မိန်းကလေးတွေဟာ အရာတိုင်း ကို ပြင်ဆင်ဖို တာဝန်ရှိတယ်လို့မဆိုလိုဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Though we probably will.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ လုပ်နိုင်လောက်ပါတယ်

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Equity for women in agriculture, education and family planning:

စိုက်ပျိုးရေး၊ပညာရေးနဲ့ မိသားစု စီမံကိန်း မှာ အမျိုးသမီးတွေအတွက်တန်းတူညီမျှမှုပါ။

these are solutions within a system of drawdown solutions.

ဒါတွေက လျှောချရေး ဖြေရှင်းနည်းတွေရဲ့ စနစ်တစ်ခုအတွင်းက ဖြေရှင်းနည်းတွေပါ။

Together, they comprise a blueprint of possibility.

အတူတကွ ဖြစ်နိင်ခြေရဲ့ စီမံချက်တစ်ခု အဖြစ် သူတို့ပါဝင်တယ်။

And let me be even clearer about this:

ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပိုပြီးတောင် ရှင်းလင်းပါရစေ။

population cannot be seen in isolation from production or consumption.

လူဦးရေတွေကို ထုတ်လုပ်မှု(သို့) စားသုံးမှုကနေ သီးခြား မြင်လို့မရပါ။

Some segments of the human family cause exponentially greater harm,

လူသား မိသားစုတွေရဲ့ အပိုင်းအကန့်တချို့က အဆမတန် ပိုကြီးမားတဲ့ ဘေးကို ဖြစ်စေစဉ်မှာ

while others suffer outsized injustice.

အခြားသူတွေက သာမန်ထက်ကြီးတဲ့ တရားမမျှတမှုကို ခံစားရတယ်။

The most affluent --

အကြွယ်ဝဆုံး

we are the most accountable.

ကျွန်မတို့ဟာ တာဝန်အရှိဆုံးပါ။

We have the most to do.

လုပ်ဖို့ အများဆုံး ကျွန်မတို့မှာရှိတယ်၊

The gender-climate connection extends beyond negative impacts

ကျား၊မ လက္ခဏာ-ရာသီဥတူ ဆက်သွယ်ချက်က အပျက်သက်ရောက်မှုတွေနဲ့ အားကောင်းတဲ့

and beyond powerful solutions.

ဖြေရှင်းနည်းတွေကို ကျော်လွန်ကာ ဆန့်ထွက်တယ်။

Women are vital voices and agents for change on this planet,

ဒီ အမျိုးသမီးတွေဟာ ဒီကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်က အပြောင်းအလဲအတွက် အဓိက အသံတွေဆိုပေမဲ့

and yet we're too often missing or even barred from the proverbial table.

အကြိမ်များစွာမှာ လက်လွတ်နေပြီး ညှိနှိုင်း မှု ဆွေးနွေးပွဲတွေကနေတောင် တားဆီးခံတယ်။

We're too often ignored or silenced when we speak.

ပြောတဲ့အခါ မကြာခဏ လျစ်လျူရှုခံရ(သို့) နှုတ်ဆိတ်နေရတယ်။

We are too often passed over

အစီအစဉ်တွေ ချမှတ်တာ(သို့)

when plans are laid or investments made.

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံတဲ့အခါ မကြာခဏ မသိကျိုးကျွန်ပြုခံရတယ်။

According to one analysis,

စိစစ်ချက်တစ်ခုအရဆို

just 0.2 percent of philanthropic funds

ပရဟိတ ရံပုံငွေရဲ့ ၀.၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ

go specifically towards women and the environment,

အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ဆီ ရောက်တယ်၊

merely 110 million dollars globally,

တစ်ကမ္ဘာလုံးအနေနဲ့ ဒေါ်လာ သန်း ၁၁၀ ပါပဲ။

the sum spent by one man on a single Basquiat painting last year.

မနှစ်က Basquiat ပန်းချီကားတစ်ချပ်တည်းမှာ အမျိုးသားတစ်ဦး သုံးတဲ့ စုစုပေါင်းပါ။

These dynamics are not only unjust, they are setting us up for failure.

ဒီအင်အားတွေဟာ မမျှတရုံမက ကျွန်မတို့ကို ရှုံးနိမ့်စေဖို့ ဆင်နေတာပါ။

To rapidly, radically reshape society,

လူ့အဖွဲ့အစည်းကို အမြန်၊ အကြီးအကျယ် ပြည်လည်ပုံဖော်ဖို့

we need every solution and every solver,

ဖြေရှင်းနည်းတိုင်းနဲ့ ဖြေရှင်းသူတိုင်း၊

every mind,

အတွေးတိုင်း၊

every bit of heart,

နှလုံးသား အပိုင်းအစတိုင်း

every set of hands.

လက် အစုံတိုင်းကို လိုအပ်တယ်။

We often crave a simple call to action,

မကြာခဏ ရိုးစင်းတဲ့ နှိုးဆော်ချက်တစ်ခုကို တောင့်တပေမဲ့

but this challenge demands more than a fact sheet

စိန်ခါ်မှုက အချက်အလက် စာရွက်ထက်၊ ဆောင်ရွက်ဖို့ စာရင်းတစ်ခုထက်

and more than a checklist.

ပိုတာကို တောင်းဆိုတယ်။

We need to function more like an ecosystem,

ဂေဟစနစ်တစ်ခုလိုမျိုး ပိုလုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်တယ်၊

finding strength in our diversity.

စုံလင်မှုထဲမှာ အင်အားကို ရှာဖွေခြင်းပါ။

You know what your superpowers are.

သင့်ရဲ့ မဟာစွမ်အားတွေကို သင်သိပါတယ်။

You're an educator, farmer, healer, creator, campaigner, wisdom-keeper.

သင်ဟာ ပညာပေးသူ၊ လယ်သမား၊ ကုသပေးသူ၊ ဖန်တီးသူ၊လှုံ့ဆော်သူ၊ဉာဏ်ပညာ စောင့်ထိန်းသူ

How might you link arms where you are

ဖြေရှင်းချက်တွေ ရှေ့ကို ရွေ့စေဖို့ သင်ရှိနေရာက လက်မောင်းတွေကို

to move solutions forward?

သင်ဘယ်လို ချိတ်ဆက်နိုင်မလဲ။

There is one role I want to ask that all of you play:

သင်တို့အားလုံး ပါဝင်ဖို့ တောင်းဆိုချင်တဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခုရှိတယ်၊

the role of messenger.

သတင်းပို့ပေးသူ ကဏ္ဍပါ။

This is a time of great awakening.

ဒါက မဟာ နိုးကြားမှု အချိန်ကာလပါ။

We need to break the silence around the condition of our planet;

ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ အခြေအနေ ပတ်လည်က တိတ်ဆိတ်မှုကို ဖြိုခွဲဖို့လိုတယ်။

move beyond manufactured debates about climate science;

ရာသီဥတု သိပ္ပံအကြောင်း ထွင်ထားတဲ့ စကားစစ်ထိုးပွဲတွေကို ကျော်လွန်ပြီး

share solutions;

ဖြေရှင်းချက်တွေကို မျှဝေပါ၊

speak truth with a broken-open heart;

ကြေကွဲ ပွင့်ထွက်နေတဲ့ နှလုံးသားတစ်ခုနဲ့ အမှန်တရားကို ပြောဆိုပါ၊

teach that to address climate change, we must make gender equity a reality.

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ကိုင်တွယ်ဖို့တန်းတူ ညီမျှမှုကို လက်တွေ့လုပ်ရမယ်ဆိုတာ သင်ပေးပါ။

And in the face of a seemingly impossible challenge,

မဖြစ်နိုင်တဲ့ စိန်ခေါ်မှုလို့ ထင်ရတာ တစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ရပေမဲ့

women and girls are a fierce source of possibility.

အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ရင်းမြစ်တစ်ခုပါ

It is a magnificent thing to be alive

ဒါက ဒီလောက်ကြီးကို အရေးပါတဲ့ ကာလတစ်ခုမှာ

in a moment that matters so much.

ရှင်သန်ဖို့ ခမ်နားတဲ့ အရာတစ်ခုပါ။

This earth,

ဒီကမ္ဘာမြေ

our home,

ကျွန်မတို့ရဲ့အိမ်က

is calling for us to be bold,

ကျွန်မတို့ကို ရဲရင့်ဖို့ ပန်ကြားနေတယ်။

reminding us we are all in this together --

ဒီအရာမှာ အားလုံး အတူရှိဖို့ ကျွန်မတို့ကို သတိပေးနေတယ်၊

women, men,

အမျိုးသမီးတွေ၊ အမျိုးသားတွေ၊

people of all gender identities,

အားလုံးသော ကျား၊မ လက္ခဏာရှိတဲ့ လူတွေ၊

all beings.

သတ္တဝါအားလုံးကိုပါ။

We are life force,

အားလုံးဟာ ဇီဝ အားအင်ပါ။

one earth,

ကမ္ဘာမြေတစ်ခု

one chance.

အခွင့်အလမ်းတစ်ခု

Let's seize it.

ဒါကို မလွတ်တမ်း အသုံးချရအောင်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)