Derek Sarno: The many reasons to eat a plant-based diet | TED Countdown

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Hi, I’m Derek Sarno.

ကျွန်တော်က Derek Sarno ပါ။

I'm a vegan chef.

သက်သတ်လွတ် စားဖိုမှူးပါ။

I specialize in bringing mushrooms and veg to the center plate

အပင်တွေရဲ့ဧရာမ အစွမ်းနဲ့ အနံအရသာ ထုတ်လွှတ်တာကနေ မှိုနဲ့ဟင်းရွက်တွေကို

by unleashing the mighty flavors of plants.

အလယ်ဟင်းပွဲဆီ ယူဆောင်တာ အထူးလုပ်တယ်။

I cofounded a plant-based food company

Wicked Kitchen အစားအသောက် အပင် အခြေခံ

called Wicked Kitchen,

ကုမ္ပဏီကို ပူးတွဲထောင်ကာ

and I lead plant-based innovation

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကုန်စုံလက်လီဆိုင်

at one of the world's largest grocery retailers.

တစ်ခုမှာ အပင် အခြေခံ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုကို ဦးဆောင်ပါတယ်။

In case you’re wondering what plant-based and vegan means,

အပင် အခြေခံနဲ့ သက်သတ်လွတ်က ဘာလဲဆိုတာကို သင် တွေးနေမိရင်

it's super simple.

အင်မတန် ရိုးရှင်းပါတယ်။

Vegan and plant-based foods are entirely free from animals

သက်သတ်လွတ်နဲ့ အပင်အခြေခံ အစားအစာတွေက တိရိစ္ဆာန်တွေကနေ ကင်းလွတ်ပြီး

and from their byproducts.

ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေကနေ ကင်းလွတ်တယ်။

Think no animals harmed nor killed.

ဘယ်တိရိစ္ဆာန်မှ ဘေးမဖြစ်တာ၊ မသေရတာကို တွေးပါ။

No meat, no fish, no dairy milk or eggs are used at all.

အသား၊ငါး၊နွားနို့(သို့) ဥတွေကို လုံးဝ အသုံးမပြုဘူး။

Just amazing plants.

အံ့ဖွယ် အပင်တွေသက်သက်ဆိုပေမဲ့

Vegetarianism also doesn't contain animals or fish,

သက်သတ်လွတ် အလေ့အထက အသားနဲ့ ငါးတွေ မပါဝင်ပေမဲ့

but allows dairy and eggs,

နို့ထွက်၊ဥတွေနဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေဆီက

the byproducts taken from animals.

ယူတဲ့ ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေကို ခွင့်ပြုတယ်။

Here are a couple of vegan things that I've made recently.

ဒါတွေက မကြာသေးခင်က လုပ်ထားတဲ့ သက်သတ်လွတ် ဟင်းတွေပါ။

A steak? No way.

အမဲတုံးလား၊ မဟုတ်ရပါ။

Actually, there are no T-bones about this.

တကယ်တော့ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး T ပုံစံ အရိုးတွေမရှိဘူး။

It's made of lion's mane mushrooms,

ဒါက ခြင်္သေ့လည်ဆံ မှိုတွေ၊

the barbecue butter sauce, cast-iron seared,

သံကြွပ်မီးကင်ထားတဲ့ အသားကင် ထောပတ် ဆော့နဲ့ လုပ်ထားတာပါ။

one of the most nutritious mushrooms on Earth

ကမ္ဘာမြေမှာ အာဟာရအရှိဆုံး မှိုတစ်ခုဖြစ်ပြီး

and known to be brain-boosting.

ဦးနှောက် တိုးမြှင့်ပေးတာလို့ သိကြတယ်။

Pressed Greek-inspired souvlaki steak sandwiches

ပြင်ဆင်မှုအားလုံးနဲ့ Pressed Greek စေ့ဆော်တဲ့ souvlak

with all the fixings?

အမဲတုံး ပေါင်မုန့်လား။

This one is made with supersexy,

ဒါကို ထိပ်တန်းဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ အရသာရှိတဲ့

delicious brown oyster mushrooms.

အညိုရောင် ကမာ မှိုတွေနဲ့အတူ လုပ်ထားတယ်။

Grilled pepper steak kebabs?

မီးကင်ထားတဲ့ ငရုပ်ကောင်း အမဲ ခပတ်လား။

Great on the barbecue.

အသားကင်ဖိုမှာ ထူးကဲပါတယ်။

Packed with punchy flavors and made with the super versatile

ထိမိတဲ့ အနံ့အရသာတွေ ပြည့်နှက်နေပြီး စွယ်စုံသုံး အရသာရှိတဲ့

and delicious king oyster mushrooms.

ကမာ မှိုကြီးတွေနဲ့ လုပ်ထားတာ ပါ။

Yes, all of these are plant-based,

ဟုတ်ပါတယ်၊ ဒါအားလုံးက အပင် ခြေခံထားပြီး

and all of these are done with a variety of mushrooms.

အားလုံးကို မှိုမျိုးစုံနဲ့ လုပ်ထားတာပါ။

Why is this so important?

ဘာကြောင့် ဒါက ဒီလောက်အရေးပါတာလဲ။

Meat eating is linked to climate change.

အသားစားတာက ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ဆက်နွယ်တယ်။

Eating animals and animal agriculture

တိရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ ၎င်းထုတ်ကုန်ကို စားတာက

is the leading cause of rainforest deforestation.

မိုးသစ်တော ပြုန်းတီးမှု အကြောင်းရင်းကို ဖြစ်နေစေတာပါ။

Meat production is a significant source of greenhouse gas emissions,

အသား ထုတ်လုပ်မှုဟာ ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွတ်မှုတွေရဲ့အဓိကရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

and there is a reason moms and doctors tell us to eat more veg.

အမေတွေ ဆရာဝန်တွေက ဟင်းရွက်တွေ ပို စားဖို့ ပြောတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုရှိတယ်။

That's partly why I'm a vegan chef.

သက်သတ်လွတ် စားဖိုမှူးဖြစ်တဲ့ တစ်ပိုင်းပါ။

My other reason has to do with grief

အခြား အကြောင်းပြချက်က ကြေကွဲမှုနဲ့

and dealing with the unexpected death of losing my partner.

ကျွန်တော့အဖော် မမျှော်လင့်ဘဲ သေဆုံးမှုကိုရင်ဆိုင်တာနဲ့ဆိုင်တယ်။

ကျွန်တော် ခံစားရတဲ့ ဝေဒနာနဲ့ ကြေကွဲမှုက မွန်းကျပ်နေခဲ့တယ်

The suffering and grief I felt was suffocating.

I had two choices:

ရွေးစရာ နှစ်ခုရှိတယ်။

to go down a road of self-destruction

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဖျက်ဆီးခြင်း လမ်းတစ်ခု

or accept what had happened and find a way through it.

(သို့) ဖြစ်တာကို လက်ခံ၊ ကျော်ဖြတ်ဖို့ လမ်းရှာတာပါ။

The loss of Amanda made me realize

Amanda ကို ဆုံးရှုံးမှုက

my whole life to that point was based on ego and attachment.

ကျွန်တော့ ဘဝစ်ခုလုံးက အတ္တနဲ့ တွယ်တာမှုကို အခြေခံထားတာကို သဘောာပေါက်စေတယ်။

Being the best,

အကောင်းဆုံးဖြစ်ခြင်း၊

cooking anything and everything without a second thought

ကျွန်တော့ လုပ်ဆောင်မှုတွေရဲ့ အကျိုးဆက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

as to the consequences of my actions.

မဆိုင်းမတွ အရာရာကို ချက်ပြုတ်ခြင်းပါ။

As long as the food tasted great and I was paid well for it,

အစားအစာက အရသာ ထူးကဲပြီး ဒါအတွက် လခကောင်းသရွေ့တော့

I didn't care where it came from

ဘယ်ကနေလာလာ၊ တိရိစ္ဆာန်တွေတွေဆို

or if it was animals

ဒါမှာရှိတဲ့

or the implications and consequences that had.

ဂယက်ရိုက်မှုတွေ၊ အကျိုးဆက်တွေကို ဂရုမစိုက်ခဲ့ဘူး။

Long story short,

အတိုချုံ့ရရင်

I ended up laying my old self to rest.

အတ္တဟောင်းကို မြှုပ်နှံရင်း အဆုံးသတ်ခဲ့တယ်။

Selling off the food business

အစားအစာ လုပ်ငန်းကို ရောင်းပစ်ပြီး

and living in a Buddhist monastery for three years,

ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးကျောင်းမှာ သုံးနှစ်ကြာ နေရင်း

where I learned to sit and studied compassion

အဲဒီမှာ ထိုင်ဖို့ သင်ယူပြီး ကရုဏာစိတ်နဲ့

and how my mind worked.

စိတ် အလုပ်လုပ်ပုံကို လေ့လာခဲ့တယ်။

What I discovered was a connection to food and heart that I had ignored.

တွေ့ရှိခဲ့တာက ကျွန်တော် လျစ်လျူရှုခဲ့တဲ့ အစားအစာနဲ့ နှလုံးသား ဆက်နွယ်မှုတစ်ခုပါ။

Animals suffer just as we do.

တိရိစ္ဆာန်တွေလည်း လူတွေလို ဒုက္ခရောက်တယ်။

From then on, it became my mission to find alternative ways

အဲဒီအချိန်ကနေ လူတွေကို အကျိုးရှိရုံမက တိရိစ္ဆာန်တွေ

to prepare amazing food

ဒုက္ခရောက်တာကိုပါ ရှောင်တဲ့

that not only benefited people

အံ့ဖွယ် စားစရာကို ပြင်ဆင်ဖို့

but avoided animal suffering as well.

အခြား နည်းလမ်းတွေ ရှာဖို့ အထူးတာဝန် ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

That time reflecting and learning

ဆင်ခြင်ခြင်းနဲ့ သင်ယူခြင်း အချိန်က

helped me reorientate my own moral compass

ကျွန်တော့ရဲ့ ကိုယ်ကျင့် ညွှန်တံကို တည်နေရာပြန်ချဖို့နဲ့

and opened up a whole new world of creative cooking.

ဆန်းသစ်တဲ့ ချက်ပြုတ်ခြင်း ကမ္ဘာသစ်ကို ဖွင့်ပေးဖို့ ကူညီတယ်။

It also helped me become much less of a jerk.

ဒါက သိပ်မတုံးတဲ့လူ တစ်ယောက် ဖြစ်လာဖို့လည်း ကူညီတယ်။

There are so many reasons to eat plant-based,

အပင် အခြေခံတာကို စားဖို့ အကြောင်းပြချက်များစွာရှိပြီး

and any reason that resonates with you

သင်နဲ့ သဘောညီတဲ့ အကြောင်းပြချက်တိုင်းဟာ

is the best reason.

အကောင်းဆုံး အကြောင်းပြချက်ပါ။

I understand it's not always easy.

ဒါက အမြဲ မလွယ်တာကို ကျွန်တော် နားလည်ပါတယ်။

But eating even one plant-based meal a day

ဒါပေမဲ့ တစ်ရက်ကို အပင် အခြေခံတဲ့ တစ်နပ်စားတာက

makes a huge difference.

ဧရာမ ခြားနားမှုတစ်ခုဖြစ်စေတယ်။

I used to be a long time meat eater.

ကျွန်တော် အသားစားသူ အကြာကြီးဖြစ်ဖူးတယ်။

As a "regular" chef, I used to cook lots of meat

“ပုံမှန်” စားဖိုမှူးတစ်ယောက်အနေနဲ့ အသား အများကြီး ချက်ပြီး

and never made that connection

သတ္တဝါတွေဟာ ကျွန်တော်တို့လိုပဲ

that they're living beings just like us,

ခံစားမှုတွေ၊မိသားစုတွေနဲ့ ရှင်သန်နေတယ်

with feelings, emotions and families.

ဆိုတဲ့ ဆက်စပ်မှုတစ်ခု လုံးဝ မလုပ်ခဲ့ဖူးဘူး။

I'm now on a mission to unleash the mighty power of plants,

အခု ကျွန်တော်တို့ မက်မောကြတဲ့ ပိုအာဟာရဖြစ်ပြီး ကျွန်တော်တို့နဲ့

to create foods that we crave,

ကမ္ဘာအတွက် ပိုကောင်းတဲ့

full of flavors and textures

အနံ့အရသာ ပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာတွေ ဖန်တီးဖို့

that are more nutritious and better for us and the planet.

အပင်တွေရဲ့ ဧရာမ စွမ်းအားကို ထုတ်လွှတ်ဖို့ အထူးတာဝန်ယူထားတာပါ။

I believe in compassionate action,

ကရုဏာထားတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုကို ကျွန်တော် ယုံကြည်ပြီး

and the way I express that is through cooking

ဒါကို ကျွန်တော် ဖော်ပြပုံက တိရိစ္ဆာန်တွေမပါဘဲ

and developing amazing recipes

အစားအစာတွေကို ဖန်တီးနည်းကို

that inspire and teach people

လူတွေကို စေ့ဆော်၊သင်ကြားပေးတဲ့

how to make and eat delicious foods without animals.

ချက်ပြုတ်ခြင်း၊ ဟင်းချက်နည်းတွေကို တီထွင်တာခြင်းကနေပါ။

Vegan food for meat eaters and vegans alike,

အသားစားသူတွေရော သက်သတ်လွတ်သမားတွေ အတွက်ပါ သက်သတ်လွတ် အစားအစာပါ။

because, like most people,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူအများစုလို

I want to save the animals and the planet,

တိရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ ကမ္ဘာကို ကယ်တင်ချင်ပေမဲ့

but there's no way that's going to happen

အရသာကို အထိခိုက်ခံဖို့လိုတယ်ဆိုရင်

if I have to compromise on taste.

ဖြစ်လာစရာအကြောင်းမရှိလို့ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။