Zahra Al-Mahdi: The infinite alchemy of storytelling | TED Fellows

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

[SHAPE YOUR FUTURE]

[SHAPE YOUR FUTURE]

I grew up in Kuwait in the early ’90s,

၉၀ အစောပိုင်း ကူဝိတ်မှာ ကြီးပြင်းတယ်။

where I was raised by screens.

အဲဒီမှာ စခရင်တွေနဲ့ လူလားမြောက်ခဲ့တယ်။

The main windows to reality for me were television and the internet.

ကျွန်မအတွက် လက်တွေ့ဘဝအတွက် အဓိက ပြတင်းပေါက်တွေက ရုပ်သံနဲ့ အင်တာနက်ပါ။

Not because of their accuracy,

၎င်းတို့ရဲ့ တိကျမှန်ကန်မှုကြောင့်မဟုတ်ဘဲ

but because there were storytelling machines.

ပုံပြောတဲ့ စက်တွေရှိတာကြောင့်ပါ။

These machines told stories that contradict one another,

ဒီစက်တွေက တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ဝိရောဓိဖြစ်ပေမဲ့ မှန်ပုံရတဲ့

but all somehow seem true.

ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြတယ်။

The Arab region knew Kuwait to be one of the leading voices in media,

ကူဝိတ်ဟာ မီဒီယာမှာ အဓိက အသံတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်တာကို အာရပ်ဒေက သိခဲ့တယ်။

specifically for comedy shows and theater.

အထူးသဖြင့် ဟာသဇာတ်မြူးတွေနဲ့ ဇာတ်ပွဲပါ။

The rest of the world knew Kuwait to be a small country

ကျန်တဲ့ကမ္ဘာက ကူဝိတ်ကို ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲအတွင်း

that was located between Saudi Arabia, Iraq and Iran during the Gulf War.

ဆော်ဒီအာရေးဗျ၊ အီရတ်နဲ့အီရန်ကြားမှာ တည်ရှိတဲ့ နိုင်ငံငယ်လေးတစ်ခုလို့ သိကြတယ်။

Both stories are true.

ဇာတ်လမ်းနှစ်စလုံး မှန်ပါတယ်။

These screens that I drive my sense of reality from

လက်တွေ့ဘဝ သဘောကနေ စေ့ဆော်တဲ့ ဒီစခရင်တွေက ပြောပြတာက

told me different and sometimes contradicting stories

ခြားနားပြီး၊ တစ်ခါတလေ ဝိရောဓိဖြစ်တဲ့ ကျွန်မ ဘယ်သူ၊

about who I am and where I come from.

ဘယ်ကလာတဲ့အကြောင်း ဇာတ်လမ်းတွေပါ။

And that was the only way I understood anything around me:

ဒါက အနားက အရာတိုင်းကို နာလည်ခဲ့တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နည်းပါ။

By placing it into different sets of stories.

မတူတဲ့ ဇာတ်လမ်းစဉ်တွေမှာ ထားခြင်းပါ။

When social media came around,

ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပေါ်လာတဲ့အခါ

it changed the way screens worked for me.

စခရင်တွေ လုပ်ဆောင်ပုံက ပြောင်းလဲခဲ့တယ်။

It wasn't only a window for observations anymore,

ကြည့်တာတွေအတွက် ပြတင်းပေါက် တစ်ခုသာ မဟုတ်တော့ဘဲ

but an interactive one,

ဆက်သွယ်လို့ရတဲ့၊

one I could use to identify everything around me

အနားက အရာတိုင်းကို ရှာဖွေဖို့၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်

in even more varied in multiple ways,

ပိုကောင်းကောင်း သိဖို့ ပိုတောင် စုံလင်တဲ့

and to know myself better

နည်းစုံနဲ့ သုံးနိုင်တဲ့၊

and actually participate in the storytelling process.

ပုံပြောခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်မှာ တကယ် ပါဝင်နိုင်တာတစ်ခုပါ။

It started with these drawings,

ဒီကားချပ်တွေနဲ့ စခဲ့တယ်။

mostly crosshatched on photographs that I took with my iPhone.

အိုင်ဖုန်းနဲ့ ရိုက်ထားတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေမှာ အများစုက ကျူထရံကွက် ရေးခြစ်တာပါ။

With time, I started to animate them onto videos

ကြာလာတော့ ဒါတွေကို ဗီဒီယို ပုံရိပ်ရှင်တွေစလုပ်တယ်။

that told stories from different perspectives

Bird Watch လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ထားတဲ့ သရော်တဲ့

in a mocumentary series titled "Bird Watch."

ဇာတ်လမ်းတွဲတစ်ခုမှာ ရှုထောင့်စုံကနေ ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြတာပါ။

It consists of scripted interviews by imagined minority voices

ယေဘုယျ ပြဿနာ(သို့)အများစိတ်ဝင်စားတာ တစ်ခုခုကို ဆွေးနွေးတဲ့ စိတ်ကူးယဉ်

discussing a general issue or one of common interests.

လူနည်းစု အသံတွေရဲ့ တွေ့ဆုံခန်းတွေကို ဇာတ်ညွှန်းရေးထားတာပါ။

The title of the series is meant to ponder the idea,

ဇာတ်လမ်းတွဲ ခေါင်းစဉ်တွေက ငှက်တွေက ပြန်ကြည့်နေမယ်ဆိုရင်ရော

What if birds were watching back?

ဆိုတဲ့စိတ်ကူးကို တွေးဆဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။

What would they think of our obsession with speed and oil?

အမြန်၊ရေနံနဲ့ပတ်သက်ပြီး စွဲလမ်းမှုကို ဘယ်လိုတွေးကြမလဲ။

Would they think we were dumb for standing under the rain?

မိုးရေအောက်မှာ ရပ်နေတာအတွက် ကျွန်မတို့ တုံးတယ်လို့ ထင်ကြမလား။

The second episode, for example, is an interview with a little girl

ဥပမာ ဒုတိယ ဇာတ်ကွက်က ကျန်းမာရေးရဲ့ အနက်ကို ကြိုးစားရှင်းပြတဲ့

that tries to explain her definition of health,

ငှက်ကလေးတစ်ကောင်နဲ့ တွေ့ဆုံခန်းတစ်ခုပါ။

where she says she wants to be like her father,

သူပြောတာက သန်စွမ်းတယ်၊ ဆေးလိပ်သောက်ပြီး

be strong, smoke and tell children not to.

ကလေးတွေကို မသောက်ဖို့ပြောတဲ့ သူ့အဖေလို ဖြစ်ချင်တယ်တဲ့။

And also like her grandmother,

ပြီးတော့ အစာကောင်းတွေ ချက်တဲ့

cook good food, be loved by everyone

လူတိုင်းက ချစ်ပြီး ဆီးချိုရောဂါရှိတဲ့

and have diabetes.

သူ့အဖွားလိုရောပေါ့။

She also introduces us to the stomach animal.

ဝမ်းဗိုက်ကောင်နဲ့လည်း ကျွန်မတို့ကို မိတ်ဆက်ပေးတယ်။

It's the head of an animal that's connected to our stomachs

ကျွန်မတို့ဗိုက်တွေကို ဆက်ထားတဲ့ အကောင်တစ်ကောင်ရဲ့ခေါင်းပါ။

and its objective is to continue eating even after we're full.

သူ့ရည်ရွယ်ချက် ဗိုက်ပြီးသွားတဲ့ အခါတောင် ဆက် စားနေဖို့လေ။

You see, Kuwait has one of the highest rates of childhood obesity.

ကူဝိတ်ဟာ ကလေးအရွယ် အဝလွန်နှုန်း အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံတွေထဲက တစ်ခုပါ။

Presenting it in an amusing story

ရယ်ရွှင်စရာ ဇာတ်လမ်း ထဲမှာ တင်ပြရင်း

while pointing out that children are themselves a minor voice

ကလေးတွေကိုယ်တိုင်က အသံလေး တစ်သံဆိုတာကို ထောက်ပြတာက

is a great way to really put the statistic into perspective.

အမြင်မှာ ကိန်းဂဏန်းထည့်ဖို့ နည်းလမ်းကောင်းတစ်ခုပါ။

Another episode is an interview with a horse breeder

နောက်ဇာတ်ကွက်က မြင်းမွေးသူနဲ့ တွေ့ဆုံခန်းပါ။

who talks about the rules of making sure your well-bred horse

မြင်လိမ္မာဖြစ်အောင် သေချာစေတာက ဂရုစိုက်ခြင်းဆိုတဲ့

is taken care of.

စည်းမျဉ်းတွေကို ပြောသူပေါ့။

She, the horse, must not be seen by others,

မြင်းမကို အခြားသူတွေ မမြင်စေရဘူး။

must only mate with the same breed,

မျိုးတူနဲ့သာ မိတ်လိုက်ရမယ်။

must not be ridden by other men

တခြားယောက်ျားတွေ မစီးရဘူး။

and must be veiled.

ဖုံးအုပ်ထားရမယ်။

Making a story about a parameter of repression towards women funny,

အမျိုးသမီးတွေကို ဖိနှိပ် ကန့်သတ်ချက်တစ်ခု အကြောင်း ဇာတ်လမ်းတစ်ခုကို ရယ်စရာလုပ်တာပါ။

especially when it has animation or live action,

အထူးသဖြင့် အသက်ဝင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုရှိတဲ့အခါ

is a great way to walk clear through walls

ဆင်ဆာ၊သဘောထားသေးသိမ်မှု တံတိုင်းတွေကို

of censorship, intolerance and political correctness.

အတားအဆီးမရှိ ဖြတ်လျှောက်ဖို့ နည်းကောင်းတစ်ခုပါ။

I tried to implement the ideas behind these two episodes

၂၀၁၄ ပထမ အနုပညာတစ်ကိုယ်တော် မတိုင်ခင်/အတွင်း ဇာတ်ကွက်နှစ်ခု

before or during my first art solo in 2014,

နောက်ကွယ်က စိတ်ကူးတွေကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ကြိုးစားပေမဲ့

but I still had to put it into a story to both be understood and accepted.

ဇာတ်လမ်းကို နားလည်၊လက်ခံအောင် တင်ပြဖို့က လိုသေးတယ်။

By speaking in someone else's voice,

အခြားသူတစ်ဦးရဲ့ အသံနဲ့ ပြောခြင်းအားဖြင့်

I was experimenting with detachment from ideas

အယူအဆစွဲ ကင်းမှုနဲ့ စမ်းသပ်နေခဲ့တာပါ။

I grew up thinking where axioms.

ကျွန်မက ဆောင်ပုဒ်တွေကို တွေးရင်း ကြီးပြင်းခဲ့တယ်။

We're in a strange place

ကျွန်မတို့က ထူးဆန်းတဲ့ တစ်နေရာမှာ

where our problem is the abundance of information,

ပြဿနာက သတင်းအချက်အလက် အလျှံပယ်တယ်၊

where the majority of people have a platform to be heard,

လူအများစုမှာ ကြားနာဖို့ ပလက်ဖောင်းတစ်ခုရှိပေမဲ့

but representation is still an issue.

ကိုယ်စားပြုမှုက ပြဿနာဖြစ်နေဆဲပါ။

Representing a certain group, giving them justice.

အုပ်စုတစ်ခုကို ကိုယ်စားပြုတာက တရားမျှတမှု ပေးတာပါ။

All of these stories can naturally contradict,

ဒီဇာတ်လမ်းတွေ သဘာဝအရ ဝိရောဓိဖြစ်နိုင်တယ်၊

even if they differ slightly.

အနည်းငယ် ကွာခြားတာတောင်ပါ။

We as humans are not merely the shape of body that we occupy

ကျွန်မတို့ လူသားတွေဟာ ကျွန်မတို့ နေတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ ပုံစံ(သို့)

or the specific description of behavior.

အပြုအမူရဲ့ သီးခြား သရုပ်ဖော်ချက်ပဲ မဟုတ်ပါ။

We're a multiplicity of stories,

ကျွန်မတို့ဟာ ဇာတ်လမ်းမျိုးစုံတစ်ခုပါ။

stories that often come in repetitive patterns

ပြန်ဖတ်၊ ပြန်ရေးနိုင်တဲ့ ထပ်နေတဲ့ ပုံစံတွေ

that can be rewritten and reread.

မကြာခဏ ပါဝင်တဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေပါ။

Having been raised by screens

ကျွန်မ ဘယ်သူ၊ ဘယ်ကလာတဲ့အကြောင်း

that told me different stories about who I am and where I come from

ခြားနားတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေကို ကျွန်မကို ပြောပြတဲ့ စခရင်တွေနဲ့ ကြီးပြင်းလာတာက

confused me in the best way possible.

အဖြစ်နိုင်ဆုံးနည်းနဲ့ စိတ်ရှုပ်ထွေးစေတယ်။

I saw that history is not as static as we thought,

ဒီသမိုင်းဟာ ကျွန်မတို့ တွေးခဲ့သလို မတည်ငြိမ်တာကို မြင်ခဲ့တယ်။

that stories can be told, retold,

ဇာတ်လမ်းတွေကို အထပ်ထပ် ပြန်ပြောနိုင်၊

read and reread.

အထပ် ပြန်ဖတ်နိုင်တယ်။

A change of context,

ပြန်တွေးရာက အမြင်ပြောင်းတာ

change of perspective in hindsight

အခြေအနေ ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုက

can assign different values to everything and everyone around us.

အနားက အရာတိုင်း၊လူတိုင်းကို မတူတဲ့ တန်ဖိုးတွေကို သတ်မှတ်နိုင်တယ်။

The way I see it,

ဒါကို ကျွန်မ မြင်ပုံက

that's where artists are most important.

သမိုင်း အချက်အလက်မှတ်တမ်းတွေကို တင်ပြဖို့

To present metadocumentations of our history,

လူဆိုးတွေကို သူတို့ရဲ့ မူလဇာတ်လမ်းကို ပေးဖို့

to give villains their origin story.

အနုပညာရှင်တွေ အရေးပါဆုံးဖြစ်တဲ့နေရာပါ။

Nothing and no one can be said to be good or bad

သီးခြား ဇာတ်လမ်းထဲမှာ ဘယ်အရာ၊ ဘယ်သူ့ကိုမှ

in isolation of the story around it.

ကောင်းတယ်၊၊ဆိုးတယ်လို့ ပြောမရနိုင်ဘူး။

It's much like learning a new word.

စကားလုံးသစ် သင်တာနဲ့ အများကြီးတူတယ်။

You have to use it in a sentence for it to make sense.

အဓိပ္ပါယ်ပေါ်စေဖို့ ဝါကျတစ်ခုအတွင်းမှာ ဒါကို သုံးဖို့လိုတယ်။

And then to challenge its meaning,

ဒီနောက်မှာ အဓိပ္ပါယ်ကို အကဲစမ်းဖို့

you begin to use it in an infinite amount of stories.

အနန္တ ဇာတ်လမ်း ပမာဏတစ်ခုမှာ သင် စတင်သုံးတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။