Jose Miguel Sokoloff: How we used Christmas lights to fight a war | TED

Translator: k.melanija | к.меланија Reviewer: Julia Kalaputi

So, I thought a lot about the first word I'd say today,

Многу размислував за тоа кој збор прв да го кажам денес,

and I decided to say "Colombia."

и се одлучив за „Колумбија“.

And the reason, I don't know how many of you have visited Colombia,

А причината, не знам колкумина од вас ја имаат посетено Колумбија,

but Colombia is just north of the border with Brazil.

но Колумбија се наоѓа северно од границата со Бразил.

It's a beautiful country

Таа е многу убава земја,

with extraordinary people, like me and others -- (Laughter) --

со необични луѓе, како мене и некои други - (Смеа) -

and it's populated with incredible fauna, flora.

и е населена со неверојатна флора и фауна.

It's got water; it's got everything to be the perfect place.

Има вода, има сè за да биде совршено место.

But we have a few problems.

Но, имаме некои проблеми.

You may have heard of some of them.

Можеби сте чуле за некои од нив.

We have the oldest standing guerrilla in the world.

Ние ја имаме најстарата герила во светот.

It's been around for over 50 years,

Постои повеќе од 50 години,

which means that in my lifetime,

што значи дека во мојот животен век,

I have never lived one day of peace in my country.

никогаш немам доживеано еден ден мир во мојата земја.

This guerrilla -- and the main group is the FARC guerrillas,

Овие герилци - а клучната група cе FARC герилците,

Revolutionary Armed Forces of Colombia --

Револуционерни вооружени сили на Колумбија,

they have financed their war by kidnapping, by extortion,

тие ја финансираат својата војна преку киднапирања, изнуди,

by getting into the drug trade, by illegal mining.

преку трговијата со дрога, преку нелегално копање руда.

There has been terrorism. There have been random bombs.

Има тероризам. Има и случајно паднати бомби.

So it's not good. It's not really good.

Така што - не е добро. Не е многу добро.

And if you look at the human cost of this war over 50 years,

,А,доколку ја видите цената на оваа војна платена со човечки животи,

we have had more than 5.7 million displaced population.

имаме расселено население повеќе од 5,7 милиони жители.

It's one of the biggest displaced populations in the world,

Тоа е едно од најбројното расселено население во светот,

and this conflict has cost over 220,000 lives.

а, овој конфликт нè чини и повеќе од 220,000 животи.

So it's a little bit like the Bolívar wars again.

Така што тоа е слично на боливарските војни - одново.

It's a lot of people who have died unnecessarily.

Тоа се многу луѓе кои непотребно умреле.

We are now in the middle of peace talks,

Сега сме на средината од мировните преговори,

and we've been trying to help resolve this problem peacefully,

и се обидуваме да помогнеме овој проблем мирно да се разреши,

and as part of that,

и како дел од тоа,

we decided to try something completely lateral and different:

одлучивме да се обидеме со нешто целосно поинакво.

Christmas lights.

Божиќни светилки.

So Christmas lights, and you're saying,

Па, божиќни светилки, и вие си велите,

what the hell is this guy going to talk about?

за што по ѓаволите ќе зборува овој тип?

I am going to talk about gigantic trees

Ќе зборувам за огромни дрвја

that we put in nine strategic pathways in the jungle

кои ги поставивме на девет стратегиски патеки во џунглата,

covered with Christmas lights.

прекриени со божиќни светилки.

These trees helped us demobilize 331 guerrillas,

Овие дрвја ни помогнаа да демобилизираме 331 герилец,

roughly five percent of the guerrilla force at the time.

околу пет проценти од герилските трупи во тоа време.

These trees were lit up at night,

Дрвјата беа вклучувани ноќе,

and they had a sign beside them

и имаа знак покрај нив

that said, "If Christmas can come to the jungle, you can come home.

кој гласеше: „Ако може Божиќ да дојде во џунглата, и ти можеш да дојдеш дома.

Demobilize.

Демобилизирај се.

At Christmas, everything is possible."

Сè е возможно на Божиќ.“

So how do we know these trees worked?

Па, како знаеме дека овие дрвја функционираа?

Well, we got 331, which is okay,

Па, добивме 331, што е ок,

but we also know that not a lot of guerrillas saw them,

но, ние исто така знаеме дека не ги виделе многумина герилци,

but we know that a lot of guerrillas heard about them,

но, знаеме дека многумина герилци слушнале за нив,

and we know this

и го знаеме ова

because we are constantly talking to demobilized guerrillas.

бидејќи постојано зборуваме за демобилизација на герилците.

So let me take you back four years before the trees.

Дозволете ми да ве одведам 4 години пред ова со дрвјата.

Four years before the trees, we were approached by the government

Четири години пред ова со дрвјата, Владата ни пристапи

to help them come up with a communications strategy

за да им помогнеме да смислат комуникациска стратегија

to get as many guerrillas as we could out of the jungle.

за да извлечеме што е можно повеќе герилци надвор од џунглата.

The government had a military strategy,

Владата имаше воена стратегија,

it had a legal strategy,

имаше правна стратегија,

it had a political strategy, but it said,

имаше и политичка стратегија, но рече

"We don't really have a communications strategy,

„Ние баш и немаме комуникациска стратегија,

and it probably would be a good thing to have,"

а веројатно би било добро да имаме.“,

so we decided to immediately jump into this,

па одлучивме веднаш да се вклучиме во ова,

because it is an opportunity to affect the outcome of the conflict

затоа што е можност да се влијае врз резултатот од конфликтот

with the things that we do, with the tools that we have.

со тоа што може да го направиме, со алатките кои ги поседуваме.

But we didn't know very much about it.

Но, ние не знаевме многу за тоа.

We didn't understand in Colombia, if you live in the cities,

Не разбиравме дека во Колумбија, ако живеете во градовите,

you're very far away from where the war is actually happening,

вие сте многу далеку од местото каде што се случува војната,

so you don't really understand it,

па и не ја разбирате многу,

and we asked the government to give us access

и ја замоливме Владата да ни даде пристап

to as many demobilized guerrillas as possible.

до колку што е можно повеќе демобилизирани герилци.

And we talked to about 60 of them

И зборувавме со околу 60-тина од нив,

before we felt we fully understood the problem.

пред да почувствуваме дека целосно сме го сфатиле проблемот.

We talked about -- they told us why they had joined the guerrillas,

Ние зборувавме за - тие ни кажаа зошто им се приклучиле на герилците,

why the left the guerrillas, what their dreams were,

зошто ги напуштиле герилците, кои биле нивните сништа,

what their frustrations were,

какви биле нивните фрустрации,

and from those conversations came the underlying insight

и од тие разговори дојдовме до основната идеја

that has guided this whole campaign,

која ја предводеше целата оваа кампања,

which is that guerrillas are as much prisoners of their organizations

а која вели дека герилците се затвореници на своите организации,

as the people they hold hostage.

колку што се и луѓето кои ги држат како заложници.

And at the beginning, we were so touched by these stories,

И на почетокот, ние бевме доста погодени од овие приказни,

we were so amazed by these stories,

бевме доста воодушевени од овие приказни,

that we thought that maybe the best way to talk to the guerrillas

и мислевме дека можеби најдобриот начин да се зборува со герилците

was to have them talk to themselves,

е да се натераат да зборуваат едни со други,

so we recorded about a hundred different stories during the first year,

па снимивме околу стотина различни приказни во текот на првата година,

and we put them on the radio and television

и ги поставивме на радио и телевизија

so that the guerrillas in the jungle could hear stories, their stories,

за герилците во џунглата да можат да слушнат приказни, нивните приказни,

or stories similar to theirs,

или приказни слични на нивните,

and when they heard them, they decided to go out.

и кога ги слушнаа, одлучија да излезат.

I want to tell you one of these stories.

Сакам да ви раскажам една од овие приказни.

This person you see here is Giovanni Andres.

Личноста која ја гледате тука е Џовани Андрес.

Giovanni Andres is 25 when we took that picture.

Џовани Андрес имаше 25 год. кога е направена фотографијата.

He had been seven years in the guerrilla, and he had demobilized very recently.

Тој бил седум години со герилците и скоро се имаше демобилизирано.

His story is the following:

Неговата приказна е следна:

He was recruited when he was 17,

тој бил регрутиран кога имал 17,

and sometime later, in his squadron, if you will,

и по некое време, во неговата ескадрила

this beautiful girl was recruited, and they fell in love.

била регрутирана една убава девојка, и тие се заљубиле.

Their conversations were about what their family was going to be like,

Нивните разговори биле за тоа какво ќе им биде семејството,

what their kids' names would be,

кои имиња ќе ги одберат за децата,

how their life would be when they left the guerrilla.

каков ќе им биде животот кога ќе ја напуштат герилата.

But it turns out

Но, испадна дека

that love is very strictly forbidden in the lower ranks of the guerrilla,

љубовта е строго забранета во пониските герилски ранкови,

so their romance was discovered and they were separated.

па нивната романса била откриена и тие биле одвоени.

He was sent very far away, and she was left behind.

Тој бил испратен многу далеку, а таа била оставена таму.

She was very familiar with the territory,

Таа била доста запознаена со територијата,

so one night, when she was on guard,

па така, една вечер, додека била на стража,

she just left,

си заминала,

and she went to the army, she demobilized,

отишла во армијата, се демобилизирала,

and she was one of the persons that we had the fortune to talk to,

и таа беше едно од лицата со кои имавме среќа да разговараме,

and we were really touched by this story,

и бевме навистина трогнати од нејзината приказна,

so we made a radio spot,

па направивме радио-спот,

and it turns out, by chance,

и излезе дека, сосема случајно,

that far away, many, many kilometers north,

многу далеку, многу, многу километри северно,

he heard her on the radio,

тој ја слушнал на радио,

and when he heard her on the radio, he said, "What am I doing here?

и кога ја слушнал на радио, си рекол: „Што правам јас овде?

She had the balls to get out. I need to do the same thing."

Таа имала храброст да излезе. И јас морам да го направам истото.“

And he did.

И го направил.

He walked for two days and two nights,

Пешачел два дена и две ноќи,

and he risked his life and he got out,

го ризикувал животот и излегол,

and the only thing he wanted was to see her.

и единствената работа која ја сакал е да ја види неа.

The only thing that was in his mind was to see her.

Единствената работа во неговиот ум била да ја види неа.

The story was, they did meet.

Според приказната, тие навистина се сретнале.

I know you're wondering if they did meet.

Знам дека се прашувате дали се сретнале.

They did meet.

Тие се сретнале.

She had been recruited when she was 15, and she left when she was 17,

Таа била регрутирана на 15, а заминала на 17,

so there were a lot of other complications,

па имало и многу други компликации,

but they did eventually meet.

но на крајот, се сретнале.

I don't know if they're together now, but I can find out. (Laughter)

Не знам дали и сега се заедно, но можам да дознаам. (Смеа)

But what I can tell you is that our radio strategy was working.

Но, тоа што можам да ви го кажам е дека нашата радио-стратегија функционираше.

The problem is that it was working in the lower ranks of the guerrilla.

Проблемот беше во тоа што функционираше во пониските ранкови на герилата.

It was not working with the commanders,

Не фукционираше кај командирите,

the people that are more difficult to replace,

луѓето кои е потешко да се заменат,

because you can easily recruit but you can't get the older commanders.

зашто лесно можете да регрутирате, но не можете да допрете до постарите командири.

So we thought, well, we'll use the same strategy.

Па си помисливме, ќе ја користиме истата стратегија.

We'll have commanders talking to commanders.

Ќе имаме командири кои ќе зборуваат со командирите.

And we even went as far as asking ex-commanders of the guerrilla

Дури и отидовме дотаму што ги замоливме поранешните командири од герилата

to fly on helicopters with microphones

да летаат во хеликоптери со микрофони

telling the people that used to fight with them,

кажувајќи им на луѓето кои порано се бореле со нив:

"There is a better life out there,"

„Има подобар живот надвор од ова.“

"I'm doing good," "This is not worth it," etc.

„Добро ми оди.“, „Ова не вреди.“, итн.

But, as you can all imagine, it was very easy to counteract,

Но, како што можете да замислите, беше многу лесно да ни се спротивстават,

because what was the guerrilla going to say?

затоа што - што имаше герилата да каже?

"Yeah, right, if he doesn't do that, he's going to get killed."

„Да, секако, ако не го направи тоа, ќе биде убиен.“

So it was easy, so we were suddenly left with nothing,

Па беше лесно, одеднаш бевме оставени без ништо,

because the guerrilla were spreading the word

затоа што герилците ја ширеа приказната дека

that all of those things are done

сето тоа се прави,

because if they don't do it, they're in danger.

затоа што ако не го направат, тие се во опасност.

And somebody, some brilliant person in our team,

И некој, некоја брилијантна личност во нашиот тим,

came back and said, "You know what I noticed?

се врати и рече, „Знаете што забележав?

I noticed that around Christmastime,

Заабележав дека околу Божиќ,

there have been peaks of demobilization

демобилизацијата има поголем пораст

since this war has started."

откако е почната војнава.“

And that was incredible,

И тоа беше неверојатно,

because that led us to think that we needed to talk to the human being

затоа што тоа нè наведе да сфатиме дека треба да зборуваме со човечкото суштество,

and not to the soldier.

не со војникот.

We needed to step away from talking

Требаше да отстапиме од зборувањето

from government to army, from army to army,

во однос влада - војска, војска - војска,

and we needed to talk about the universal values,

и потребно беше да зборуваме за универзалните вредности,

and we needed to talk about humanity.

и потребно ни беше да зборуваме за човечноста.

And that was when the Christmas tree happened.

И тогаш се случи божиќното дрво.

This picture that I have here,

Оваа слика тука,

you see this is the planning of the Christmas trees,

гледате, тоа е планирањето на божиќните дрвја

and that man you see there with the three stars,

а тој човек кој го гледате таму со трите ѕвезди,

he's Captain Juan Manuel Valdez.

тој е капетан Хуан Мануел Валдез.

Captain Valdez was the first high-ranking official

Капетанот Валдез беше првиот високо-рангиран службеник

to give us the helicopters and the support we needed

кој ни даде хеликоптери и потребната поддршка

to put these Christmas trees up,

за да ги поставиме овие божиќни дрвја,

and he said in that meeting something that I will never forget.

на таа средба тој рече нешто што никогаш нема да го заборавам.

He said, "I want to do this because being generous makes me stronger,

Рече: „Сакам да го направам ова затоа што дарежливоста ме прави посилен,

makes my men feel stronger."

ги прави моите луѓе да се чувствуваат посилни.“

And I get very emotional when I remember him

И доста сум чувствителен кога ќе се сетам на него,

because he was killed later in combat and we really miss him,

затоа што подоцна беше убиен во борба и навистина ни недостига,

but I wanted you all to see him, because he was really, really important.

но сакав да го видите, затоа што тој беше многу, многу значаен.

He gave us all the support to put up the first Christmas trees.

Тој ни ја даде сета потребна поддршка да ги поставиме божиќните дрвја.

What happened later is that the guerrillas who came out

Подоцна герилците кои излегоа

during the Christmas tree operation and all of that

за време на операцијата со божиќните дрвја рекоа:

said, "That's really good, Christmas trees are really cool,

„Тоа е многу добро, божиќните дрвја се многу кул,

but you know what? We really don't walk anymore.

но, знаете што? Ние не пешачиме повеќе.

We use rivers."

Ги употребуваме реките.“

So rivers are the highways of the jungle,

Па, реките се автопатите на џунглата,

and this is something we learned,

и ова е нешто кое го научивме,

and most of the recruiting was being done in and around the river villages.

и поголемиот дел од регрутирањето беше правено во и околу речните села.

So we went to these river villages,

Па, отидовме во овие села,

and we asked the people,

и ги запрашавме луѓето,

and probably some of them were direct acquaintances of the guerrillas.

и најверојатно некои од нив беа непосредни познаници на герилците.

We asked them, "Can you send guerrillas a message?"

Ги запрашавме: „Можете ли да им испратите порака на герилците?“

We collected over 6,000 messages.

Собравме повеќе од 6,000 пораки.

Some of them were notes saying, get out.

Некои од нив беа белешки кои велеа „Излезете“.

Some of them were toys. Some of them were candy.

Некоибеа играчки. Некои беа слатки.

Even people took off their jewelry, their little crosses and religious things,

Луѓето дури го вадеа својот накит, нивните малечки крстови и религиски предмети,

and put them in these floating balls that we sent down the rivers

и ги ставаа во пловечките топки кои ги испраќавме долж реките,

so that they could be picked up at night.

за да можат да бидат соберени ноќе.

And we sent thousands of these down the rivers,

И, испративме илјадници од нив долж реките,

and then picked them up later if they weren't.

а потоа ги збиравме аконе беа собрани.

But lots of them were picked up.

Но, многу од нив беа собрани.

This generated, on average, a demobilization every six hours,

Во просек, вака се постигна демобилизација на секои шест часа,

so this was incredible and it was about: Come home at Christmas.

што беше неверојатно и ја носеше пораката: „Дојди дома за Божиќ“.

Then came the peace process,

Потоа следуваше мировниот процес,

and when the peace process started,

и кога тој започна,

the whole mindset of the guerrilla changed.

целосното размислување на герилците се промени.

And it changed because

А, се промени затоа што

it makes you think, "Well, if there's a peace process,

те наведува да помислиш: „Па, ако постои мировен процес,

this is probably going to be over.

ова најверојатно ќе заврши.

At some point I'm going to get out."

Некогаш ќе излезам.“

And their fears completely changed,

И нивните стравови целосно се сменија,

and their fears were not about, "Am I going to get killed?"

и нивите стравови не беа за тоа „Дали ќе бидам убиен?“,

Their fears were, "Am I going to be rejected?

туку за тоа „Дали ќе бидам отфрлен?

When I get out of this, am I going to be rejected?"

Кога ќе излезам од ова, дали ќе бидам отфрлен?“

So the past Christmas, what we did was we asked --

Така, минатиот Божиќ, ние запрашавме -

we found 27 mothers of guerrillas,

ние најдовме 27 мајки на герилци,

and we asked them to give us pictures of their children,

и ги замоливме да ни дадат слики од нивните деца,

when they only could recognize themselves, so as not to put their lives in danger,

на кои само тие можат да се препознаа за да не ги изложуваме на опасност,

and we asked them to give the most motherly message you can get,

и ги замоливме да ни ја дадат најмајчинскката порака што постои

which is, "Before you were a guerrilla, you were my child,

а, таа е: „Пред да станеш герилец, беше мое дете,

so come home, I'm waiting for you."

дојди си дома, јас те чекам.“

You can see the pictures here. I'll show you a couple.

Можете да ги видите сликите тука. Ќе ви покажам неколку.

(Applause)

(Аплауз)

Thank you.

Ви благодарам.

And these pictures were placed in many different places,

Овие слики беа поставени на многу различни места,

and a lot of them came back,

и многумина од нив се вратија,

and it was really, really beautiful.

и тоа беше навистина прекрасно.

And then we decided to work with society.

И, тогаш одлучивме да работиме со општеството.

So we did mothers around Christmastime.

Така го направивме тоа со мајките околу Божиќ.

Now let's talk about the rest of the people.

Сега ајде да зборуваме за останатите луѓе.

And you may be aware of this or not, but there was a World Cup this year,

Можеби знаете за ова, или пак не, но имаше Светски Куп годинава,

and Colombia played really well, and it was a unifying moment for Colombia.

и Колумбија одигра доста добро, тоа беше момент на единство за Колумбија.

And what we did was tell the guerrillas,

А, тоа што го направивме ние - им рековме на герилците:

"Come, get out of the jungle. We're saving a place for you."

„Дојди, излези од џунглата. Ти чуваме место.“

So this was television, this was all different types of media saying,

Ова беше на телевизија, беше сосема поинаков вид на медиум кој вели:

"We are saving a place for you."

„Ти чуваме место.“

The soldier here in the commercial says,

Војникот на рекламата тука вели:

"I'm saving a place for you right here in this helicopter

„Ти чувам место токму тука, во овој хеликоптер,

so that you can get out of this jungle and go enjoy the World Cup."

за да можеш да излезеш од џунглата и да уживаш во Светскиот Куп.“

Ex-football players, radio announcers,

Поранешни фудбалери, радио-изведувачи,

everybody was saving a place for the guerrilla.

сите чуваа место за герилците.

So since we started this work a little over eight years ago,

Откако почнавме да го работиме ова пред повеќе од осум години,

17,000 guerrillas have demobilized.

се демобилизираа повеќе од 17,000 герилци.

I do not -- (Applause)

Јас не -- (Аплауз)

Thank you.

Ви благодарам.

I don't want to say in any way that it only has to do with what we do,

Јас никако не сакам да кажам дека е така поради она што ние го правиме,

but what I do know is that our work and the work that we do

но тоа што го знам е дека нашата работа и тоа што го правиме

may have helped a lot of them start thinking about demobilization,

можеби им помогна на многумина да почнат да размислуваат за демобилизација,

and it may have helped a lot of them take the final decision.

и можеби им помогна на многумина да ја донесат конечната одлука.

If that is true, advertising is still one of the most powerful tools of change

Доколку е вистина, рекламата сеуште е една од најмоќните алатки за промена

that we have available.

која ни е достапна.

And I speak not only my behalf,

И тоа не го кажувам само во мое име,

but on behalf of all the colleagues I see here

туку во име на сите колеги кои ги гледам тука,

who work in advertising,

а кои работаат со реклами,

and of all the team that has worked with me to do this,

и во името на целиот тим кој работеше со мене за да се изведе ова,

that if you want to change the world,

дека - ако сакате да го промените светот,

or if you want to achieve peace, please call us.

или ако сакате да има мир, ве молиме јавете се.

We'd love to help.

Би сакале да помогнеме.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)