Sanjay Pradhan: How open data is changing international aid

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

I grew up in Bihar, India's poorest state,

من لە بیهار گەورە بووم کە هەژارترین ناوچەی هیندستانە .

and I remember when I was six years old,

بیرمە کاتێک ٦ ساڵ بووم ،

I remember coming home one day to find a cart

ڕۆژێک هاتمە ماڵەوەو عارەبانەیەکی پڕ لە شیرینیم

full of the most delicious sweets at our doorstep.

لەبەر دەم ماڵەوە بینی .

My brothers and I dug in,

من و براکانم دەستمان کرد بە خواردنی ،

and that's when my father came home.

لەو کاتەدا باوکم هاتەوە ماڵەوە .

He was livid, and I still remember how we cried

زۆر تووڕە بوو، ئێستاش بیرمە چۆن دەگریاین

when that cart with our half-eaten sweets

کاتێک باوکم شیرینیەکەی لێ دوورخستینەوە

was pulled away from us.

کە تەنها نیوەی مان خواردبوو .

Later, I understood why my father got so upset.

دواتر تێگەیشتم باوکم بۆچی ئاوا تووڕە بوو .

Those sweets were a bribe

ئەو شیرینیە بەرتیلی

from a contractor who was trying to get my father

بەلێندەر ( مقاول ) ێک بوو کە هەوڵی ئەدا

to award him a government contract.

باوکم ڕازی بکات تا گرێبەستێکی حکومی بداتێ.

My father was responsible for building roads in Bihar,

باوکم لێپرسراوی بەشی دروست کردنی ڕێگەو بان بوو لە بیهار،

and he had developed a firm stance against corruption,

وە زۆر دژی گەندەڵی بوو

even though he was harassed and threatened.

هەرچەندە زۆر هەڕەشەی لێدەکراو ناڕەحەت دەکرا لەسەر ئەو هەڵوێستەی .

His was a lonely struggle, because Bihar

باوکم تاکە کەس بوو کە دژی گەندەڵی بوو چونکە بیهار

was also India's most corrupt state,

گەندەڵترین شوێنی هیندستان بوو ،

where public officials were enriching themselves,

کە کاربەدەستەکانی تەنها خەریکی خۆ دەوڵەمەند کردن بوون

[rather] than serving the poor who had no means

لە بری ئەوەی خزمەتی خەڵکە هەژارەکە بکەن کە

to express their anguish if their children

نەیان دەتوانی هیچ بکەن ئەگەر منداڵەکانیان

had no food or no schooling.

خواردن یان یان خزمەتگوزاری خوێندنیان نەبوایە .

And I experienced this most viscerally

خۆم هەستم بەم حاڵەتە کرد

when I traveled to remote villages to study poverty.

کاتێک بە مەبەستی لێکۆڵینەوە لەسەر هەژاری چوومە لادێ دوورەکان .

And as I went village to village,

بیرمە کاتێک لە گوندێکەوە دەچوومە گوندێکی تر

I remember one day, when I was famished and exhausted,

ڕۆژێکیان زۆر هیلاک بووم و زۆرم برسی بوو

and I was almost collapsing

کە خەریک بوو دەکەوتم

in a scorching heat under a tree,

لەو گەرما بەتینەدا لە ژێر دارێک دا ئیسراحەتم کرد ،

and just at that time, one of the poorest men in that village

لەو کاتەدا یەکێک لە هەژارترین پیاوەکانی ئەو لادێ یە

invited me into his hut and graciously fed me.

دەعوەتی کردم بۆکوخەکەی و زۆر بە گەرمی میوانداری کردم و خواردنی دامێ .

Only I later realized that what he fed me

دواتر بۆم دەرکەوت ئەو خواردنەی ئەو پیاوە دای بە من

was food for his entire family for two days.

خواردنی ٢ رۆژی هەموو خێزانەکەی بوو .

This profound gift of generosity

ئەم نموونە جوانەی بەخشندەیی و سەخاوەتی ئەو پیاوە

challenged and changed the very purpose of my life.

ئامانجی سەرەکی ژیانمی گۆڕی .

I resolved to give back.

منیش بریارم دا بەخشندە بم .

Later, I joined the World Bank, which sought to fight

دواتر پەیوەندیم کرد بە بانکی جیهانیەوە کە کاری دەکرد بۆ ڕووبەڕوونەوەی هەژاری لە

such poverty by transferring aid from rich to poor countries.

ڕێگەی گواستنەوەی هاوکاری لە وڵاتە دەوڵەمەندەکانەوە بۆ وڵاتە هەژارەکان .

My initial work focused on Uganda, where I focused

سەرەتای کار کردنم لە وڵاتی ئۆگەندا بوو .

on negotiating reforms with the Finance Ministry of Uganda

لەوێ لەگەڵ وەزارەتی ئابووری ئەو وڵاتە

so they could access our loans.

باسی چاکسازیمان کرد هەتا بتوانن بە ئاسانی قەرز لە ئێمە وەربگرن.

But after we disbursed the loans, I remember

دوای ئەوەی قەرزەکەمان دا پێیان ، بیرمە لە گەشتێک دا

a trip in Uganda where I found newly built schools

لە ئۆگەندا کۆمەڵێک قوتابخانەم بینی کە تازە دروست کرابوون

without textbooks or teachers,

بەڵام مامۆستا و کتێبیان نەبوو ،

new health clinics without drugs,

وە هەروەها سەنتەری تەندروستیم بینی کە دەرمان یان نەبوو ،

and the poor once again without any voice or recourse.

وە خەڵکە هەژارەکەش هەروەک خۆیان بێ پەناگە و داماو مابوونەوە .

It was Bihar all over again.

تەواو لە بیهاردەچوو .

Bihar represents the challenge of development:

بیهار ڕوونی دەکاتەوە گەشە سەندن و بەرەوپێش چوون

abject poverty surrounded by corruption.

چەند قورسن لە شوێنێک دا کە هەژاری و گەندەڵی هەبن .

Globally, 1.3 billion people live on less than

لەسەر ئاستی جیهان، ١،٣ ملیار خەڵک

$1.25 a day, and the work I did in Uganda

ڕۆژانە بە کەمتر لە ١،٢٥ دۆلار دەژین . لەو کارەدا کە لە ئۆگەندا کردم

represents the traditional approach to these problems

هەمان ئەو ڕێگە تەقلیدیەو دووبارەم بەکارهێنا کە لە سالی ( ١٩٤٤) ەوە پەیڕەو

that has been practiced since 1944,

کرابوو بۆ چارەسەر کردنی ئەم کێشانە

when winners of World War II, 500 founding fathers,

کاتێک کە براوەکانی جەنگی دووەمی جیهانی

and one lonely founding mother,

کە ٥٠٠ پیاو و تەنها ١ ژن بوون

gathered in New Hampshire, USA,

لە ( نیو هامپشایەر ) لە ئەمریکا کۆبونەوە

to establish the Bretton Woods institutions,

بە مەبەستی دروست کردنی دروست کردنی دامەزراوەکانی ( بریتن وودز )

including the World Bank.

کە لەناویاندا بانکی جیهانیش هەبوو .

And that traditional approach to development

وە ئەم ڕێگە تەقلیدیەی گەشە پێدان ٣

had three key elements. First, transfer of resources

بنەمای سەرەکی هەیە : یەکەم دانە بریتییە لە گواستنەوەی

from rich countries in the North

هاوکاری لە وڵاتە دەوڵەمەندەکانی باکوورەوە بۆ

to poorer countries in the South,

وڵاتە هەژارەکانی باشوور

accompanied by reform prescriptions.

لەگەڵ کۆمەڵێک رێنمایی بە مەبەستی چاکسازی .

Second, the development institutions that channeled

دووەم دانە بریتیە لە دامەزراوەکانی گەشە پێدان کە لە ڕێگەیانەوە

these transfers were opaque, with little transparency

کرداری گواستنەوەکان ئەنجام دەدران کە نا ڕوونیەک لە کار کردنیانا هەبوو

of what they financed or what results they achieved.

لەبەر ئەوەی جیاوازی هەبوو لە نێوان ئەو هاوکاریە داراییانەی پێش کەشیان دەکرد و ئەو ئەنجام و کاریگەریانەی کە هاوکاریەکان هەیان بوو .

And third, the engagement in developing countries

سێ هەم دانە بریتی یە لەوەی کە کار کردن لەسەر ئاستی وڵاتە هەژارەکان

was with a narrow set of government elites

تەنها لەنێوان کۆمەڵێک کەسی پلە بەرزی حکومی دا بوو

with little interaction with the citizens, who are

کە زۆر پەیوەندیان نەبوو لەگەل هاوڵاتیان دا کە

the ultimate beneficiaries of development assistance.

سوودمەندی سەرەکی هاوکاریەکانن .

Today, each of these elements is opening up

ئەمڕۆ، هەریەکە لەم بنەمایانە بە ئاسانی بەردەست دەکەون

due to dramatic changes in the global environment.

بەهۆی گۆڕانکاریە گەورەکانی ژینگەی جیهانەوە .

Open knowledge, open aid, open governance,

زانیاری و هاوکاری و بەڕێوەبردنی شەفاف

and together, they represent three key shifts

هەر سێکیان پێکەوە سێ گۆرانکاری ئەساسین

that are transforming development

کە دەبنە هۆی گۆڕینی گەشە سەندن

and that also hold greater hope for the problems

وە هەروەها هیوای زیاترمان پێدەبەخشن بۆ چارەسەرکردنی

I witnessed in Uganda and in Bihar.

ئەو کێشانەی من لە ئۆگەندا و بیهار بینیومن .

The first key shift is open knowledge.

یەکەم گۆڕانکاری سەرەکی زانیاری ئاشکرایە.

You know, developing countries today will not simply

وەک دەزانن، وڵاتە هەژارەکان بە ئاسانی ئەو چارەسەرانە

accept solutions that are handed down to them

قبوڵ ناکەن کە ئەمریکا و

by the U.S., Europe or the World Bank.

ئەوروپا و بانکی جیهانی بۆیان پێشنیار دەکەن .

They get their inspiration, their hope,

ئەو وڵاتانە ئیلهام و هیواو

their practical know-how,

زانیاریەکانیان لە سیستەمە ئابووری یە

from successful emerging economies in the South.

سەرکەوتووەکانی وڵاتانی باشورەوە وەردەگرن .

They want to know how China lifted 500 million people

ئەو وڵاتانە هەژارانە دەیانەوێت بزانن چین چۆن لە ماوەی ٣٠ ساڵ دا

out of poverty in 30 years,

٥٠٠ ملیۆن کەسی لە هەژاری رزگار کرد ،

how Mexico's Oportunidades program

دەیانەوێت بزانن بەرنامەی ( ئۆپۆرتیونی دادیزی ) مەکسیکی

improved schooling and nutrition for millions of children.

چۆن بوە مایەی باشتر کردنی ئاستی خوێندەواری و سیستەمی خۆراکی ملیۆنەها منداڵ .

This is the new ecosystem of open-knowledge flows,

ئەم سیستەمە ژینگەییەی زانیاری ئاشکرا نەک تەنها لە وڵاتانی باکورەوە

not just traveling North to South, but South to South,

بۆ وڵاتانی باشور درێژ دەبێتەوە بەڵکو لە نێوان وڵاتانی باشور بۆ یەکترو

and even South to North,

تەنانات لە وڵاتانی باشورەوە بۆ باکور یش دەڕوات،

with Mexico's Oportunidades today inspiring New York City.

ئەمەش هەستی پێدەكریت کاتێک دەبینین بەرنامەی (ئۆپۆرتیونی دادیزی ) مەکسیکی لە نیو یۆرک کاری پێدەکرێت .

And just as these North-to-South transfers are opening up,

وە لەبەر ئەوەی گواستنەوە لە وڵاتانی باکورەوە بۆ ولاتانی باشور

so too are the development institutions

هەیە بۆیە دامەزراوەی گەشە پێدانیش هەن

that channeled these transfers.

کە کاریان بریتیە لە ئەنجام دانی گواستنەوەکان .

This is the second shift: open aid.

ئەمەش دووەم گۆرانکاری ئەساسیە کە بریتیە لە هاوکاری ئاشکرا .

Recently, the World Bank opened its vault of data

لەم دواییانەدا، بانکی جیهانی داتا شاراوەکانی

for public use, releasing 8,000 economic and social indicators

بۆ خەڵکی ئاشکرا کرد بە بڵاوکردنەوەی ٨٠٠٠ بەڵگەنامەی کۆمەڵایەتی و ئابوری

for 200 countries over 50 years,

بە مەبەستی ڕوون کردنەوەی هاوکاریەکانیان کە لە ماوەی زیاتر لە ٥٠ ساڵ دا پێشکەش بە ٢٠٠ ولاتیان کردوە.

and it launched a global competition to crowdsource

وە پێشبڕکێیەکی جیهانی رێکخست بۆ هەموو ئەو بەرنامانەی

innovative apps using this data.

کە ئەم داتایە بەکارربهێنن .

Development institutions today are also opening

ئەمڕۆ ناوەندەکانی گەشە سەندن ئەو پرۆژانەی

for public scrutiny the projects they finance.

کە ئەنجامی دەدەن بۆ خەڵکی دەخەنە روو .

Take GeoMapping. In this map from Kenya,

نەخشەی جوگرافی بێنە پێش چاو. لەم نەخشەیەی وڵاتی کینیا

the red dots show where all the schools financed by donors

خاڵە سورەکان بریتین لە شوێنی ئەو قوتابخانانەی کە لایەن خێرخوازانەوە

are located, and the darker the shade of green,

پاڵپشتی دارایی کراون ، وە هەتا رەنگە سەوزەکە تۆختر بێت

the more the number of out-of-school children.

ئەوا ژمارەی ئەو مندالانەی لەو ناوچانەدا لە قوتابخانە هێنراونەتە دەرەوە زۆرتر دەبێت .

So this simple mashup reveals that donors

بۆیە ئەم نەخشە سادەیە دەری دەخات کە خێرخوازەکان

have not financed any schools in the areas

هیچ هاوکاری داراییان پێشکەش بەو ناوچانە نەکردووە.

with the most out-of-school children,

کە زۆرترین رێژەی منداڵ تیایان دا لە قوتابخانە دەرهێنراوە

provoking new questions. Is development assistance

کۆمەڵێک پرسیاری وروژێنەر دێنە کایەوە ، بۆ نموونە ئایا ئەو هاوکاریانەی

targeting those who most need our help?

بۆ مەبەستی گەشەپێدان پێشکەش کراون پێشکەش بە کەسانی شایستە کراوە ؟

In this manner, the World Bank has now GeoMapped

بۆ ئەم مەبەستە بانکی جیهانی ئێستا نەخشەی ( 30000 )

30,000 project activities in 143 countries,

پرۆژەو چالاکی خۆی لە ١٤٣ وڵات دا کێشاوە.

and donors are using a common platform

وە خێرخوازانیش سیستەمێکی باو بەکاردەهێنن

to map all their projects.

بۆ کێشانی نەخشە بۆ ڕوون کردنەوەی پڕۆژەکانیان .

This is a tremendous leap forward in transparency

ئەمەش هەوڵێکی گەورەیە بە ئاڕاستەی

and accountability of aid.

شەفافیەت لە هاوکاریەکان داو هەست کردن بە ڵیپرسراویەتی بەرامبەری

And this leads me to the third, and in my view,

ئەمەش بەرەو سێ هەم گۆڕانکاری بنەڕەتیمان دەبات

the most significant shift in development:

کە بە بڕوای من لە هەموویان گرنگترە

open governance. Governments today are opening up

ئەویش بەڕێوەبردنی شەفاف و ئاشکرایە.

just as citizens are demanding voice and accountability.

ئەمڕۆ حکومەتەکان بەرەو ئەوە هەنگاو دەنێن شەفاف بن ئەمەش هەمان ئەو شتەیە کە هاوڵاتیان داوایدەکەن .

From the Arab Spring to the Anna Hazare movement in India,

لە سەرەتای بەهاری عەرەبیەوە و دواتر بۆ بزوتنەوەی ( ئانا هازار ) ی هیندی

using mobile phones and social media

بەکارهێنانی مۆبایل و میدیای کۆمەڵایەتی

not just for political accountability

تەنها بۆ مەبەستی سیاسی نەبووە

but also for development accountability.

بەڵکو بە مەبەستی گەشە سەندن و بەرەو پێش چوونیش بووە..

Are governments delivering services to the citizens?

پرسیارێکی تر، ئایا حکومەتەکان خزمەتگوزاری پێشکەش بە هاوڵاتیەکانیان دەکەن ؟

So for instance, several governments in Africa

بۆیە بۆ نموونە چەند حکومەتێکی کیشوەری ئەفریقیا

and Eastern Europe are opening their budgets to the public.

و رۆژئاوای ئەوروپا بودجەکانیان ئاشکرا دەکەن بۆ هاوڵاتیان

But, you know, there is a big difference between a budget

بەلام وەک دەزانن جیاوازیەکی زۆر هەیە لە نێوان ئەو بودجەی ئاشکرا دەکریت و

that's public and a budget that's accessible.

ئەو بودجەی کە لە ڕاستی دا هەیە و لە بەردەستە .

This is a public budget. (Laughter)

ئەمە بودجەیەکی ئاشکرایە . ( پێکەنینی جەماوەر )

And as you can see, it's not really accessible

وەک دەزانن کارێکی ئاسان نیە بۆ هاوڵاتیەکی ئاسایی هەوڵ بدات

or understandable to an ordinary citizen

بزانێت حکومەت چۆن

that is trying to understand how the government is spending its resources.

سەرچاوەکانی بەکار دەهێنیت .

To tackle this problem, governments are using new tools

بۆ چارەسەر کردنی ئەم کێشەیە

to visualize the budget so it's more understandable

حکومەتەکان ڕێگەی تازەبەکاردەهێنن بۆ ئەوەی مەسەلەی بودجە

to the public.

زیاتر شەفاف بێت لای هاوڵاتیان .

In this map from Moldova, the green color shows

لەم نەخشەیەی وڵاتی مۆڵدۆڤا دا رەنگە سەوزەکە

those districts that have low spending on schools

بریتیە لەو ناوچانەی کە پارەیەکی کەمیان بۆ قوتابخانەکان سەرف کردووە

but good educational outcomes,

بەڵام ئاستی خوێندن و پەروەردە تیایان دا باشە .

and the red color shows the opposite.

وە ڕەنگە سورەکە پێچەوانەی ئەوە پیشان دەدات .

Tools like this help turn a shelf full of inscrutable documents

بەکار هێنانی رێگەیەکی وەک ئەمە وا دەکات ئەو بەڵگەنامانەی نا ڕوونن

into a publicly understandable visual,

زیاتر ڕوون بێت لای هاوڵاتیان،

and what's exciting is that with this openness,

وە ئەوەی مایەی دڵ خۆشیە ئەوەیە لەگەڵ بوونی ئەم شەفافیەتەدا

there are today new opportunities for citizens

هاولاتیان دەرفەتی ئەوەیان هەیە ئەدای حکومەت هەڵبسەنگێنن و

to give feedback and engage with government.

هاوکاری بن بۆ زیاتر بەرەو پێش چوونی .

So in the Philippines today, parents and students

بۆیە ئەمڕۆ لە فلیپین دایکان و باوکان و قوتابیان دەتوانن

can give real-time feedback on a website,

لە ڕێگەی سایتی ( Checkmyschool.org )

Checkmyschool.org, or using SMS, whether teachers

یان بە هۆی کورتە نامەوە ڕای خۆیان بدەن لەسەر ئاستی مامۆستاو

and textbooks are showing up in school,

کتێبی قوتابخانەکانیان .

the same problems I witnessed in Uganda and in Bihar.

کە هەمان ئەو کێشانەن کە من لە ئۆگەندا و بیهار بینیومن .

And the government is responsive. So for instance,

وە حکومەت بەرپرسیارە .

when it was reported on this website that 800 students

بۆ نموونە کاتێک لەم سایتەوە هەواڵی ئەوە بڵاو بۆوە کە ٨٠٠ قوتابی

were at risk because school repairs had stalled

لە مەترسیدان لەبەر دواکەوتنی چاک کردنەوەی قوتابخانەیەک بە هۆی گەندەڵیەوە،

due to corruption, the Department of Education

وەزارەتی پەروەردەی فلیپین

in the Philippines took swift action.

هەر خێرا دەستی کرد بە ئیجرائات و لێکۆڵینەوە.

And you know what's exciting is that this innovation

ئەوەی مایەی خۆش حالی یە ئەوەیە کە ئەم داهێنانە خەریکە

is now spreading South to South, from the Philippines

لە ناو ولاتانی باشور دا بڵاو دەبێتەوە ، هەر لە فلیپینەوە بۆ

to Indonesia, Kenya, Moldova and beyond.

ئیندۆنیزیا، کینیا و مۆڵدۆڤا و ولاتانی تریش .

In Dar es Salaam, Tanzania, even an impoverished

تەنەنەت کۆمەڵگەیەکی دواکەوتووی

community was able to use these tools

وەک دارالسلام ( تەنزانیا ) توانیویەتی

to voice its aspirations.

ئەم ڕێگایانە بەکار بهێنێت بە مەبەستی بەرەو پێش چوون.

This is what the map of Tandale looked like

ئەمەش وەک ئەو نەخشەیەی مانگی ئابی ٢٠١٠ ی تانداڵی وابوو .

in August, 2011. But within a few weeks,

بەڵام لە ماوەی چەند هەفتەیەکی کەم دا

university students were able to use mobile phones

خوێندکارانی زانکۆ توانیان لە ڕێگەی مۆبایل و سیستەمێکی خۆڕاییەوە

and an open-source platform to dramatically map

کار بکەن بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی

the entire community infrastructure.

کۆمەڵگاکەیان

And what is very exciting is that citizens were then

ئەوەی زۆر سەرنج ڕاکێش بوو ئەوە بوو هاوڵاتیان دواتر توانیان

able to give feedback as to which health or water points

.......

were not working, aggregated

....

in the red bubbles that you see,

.....

which together provides a graphic visual

.....

of the collective voices of the poor.

.....

Today, even Bihar is turning around and opening up

ئەمڕۆ تەنانەت بیهاریش گۆڕاوە و کراوەتەوە

under a committed leadership that is making government

لە ڕێگەی کۆمەڵیک کەسی دلسۆزەوە

transparent, accessible and responsive to the poor.

کە کار بۆ ئەوە دەکەن کە حکومەت زیاتر شەفاف بێت و هەست بە لێپرسراوێتی زیاتر بکات بەرامبەر بە هەژاران .

But, you know, in many parts of the world,

بەڵام وەک دەزانن لە زۆر شوێنی دنیا دا حکومەتەکان

governments are not interested in opening up

حەزیان بە کرانەوە و خزمەت کردنی

or in serving the poor, and it is a real challenge

هەژاران نیە، وە ئەمەش جەنگێکی رآستەقینەیە

for those who want to change the system.

بۆ ئەو کەسانەی دەیانەوێت ئەو سیستەمە بگۆڕن .

These are the lonely warriors

ئەو کەسانە وەک باوکم و چەندانی تر

like my father and many, many others,

تێکۆشەری تەنهان و

and a key frontier of development work

وە کارێکی سەرەکی بۆ ئەو بەرەو پێش چوونە ئەوەیە

is to help these lonely warriors join hands

کە یارمەتی ئەو کەسە تێکۆشەرانە بدرێت کە یەک بگرن

so they can together overcome the odds.

تا هەموو پێکەوە بەسەر بەربەستەکان دا زاڵ بن .

So for instance, today, in Ghana, courageous reformers

بۆیە بۆ نموونە لە غانا کۆمەڵێک ریفۆرم خوازی بە توانا

from civil society, Parliament and government,

و پەڕلەمان و حکومەت هەموو پێکەوە ،

have forged a coalition for transparent contracts

دەستەیەکیان پێک هێناوە بە مەبەستی شەفافی لە

in the oil sector, and, galvanized by this,

گرێبەستەکانی کەرتی نەوت دا.

reformers in Parliament are now investigating dubious contracts.

ریفۆرم خوازان لە پەرلەمان ئێستا لێکۆڵینەوە دەکەن لە گرێبەستە گوماناوی و نا ڕوونەکان .

These examples give new hope, new possibility

ئەم نموونانە هیوامان پێدەبەخشن بۆ چارەسەر کردنی

to the problems I witnessed in Uganda

ئەو کێشانەی من لە ئۆگەندا بینیومن یان ئەو کێشانەی ڕووبەڕووی

or that my father confronted in Bihar.

باوکم دەبوونەوە لە بیهار .

Two years ago, on April 8th, 2010, I called my father.

دوو ساڵ لەمەوبەر لە 2010/4/8 دا درەنگانێکی شەو تەلەفۆنم بۆ باوکم کرد

It was very late at night, and at age 80,

کە لەو کاتەدا تەمەنی ٨٠ ساڵ بوو

he was typing a 70-page public interest litigation

خەریکی نوسینی دەعوایەکی ٧٠ لاپەڕەیی بوو

against corruption in a road project.

لەسەر بوونی گەندەڵی لە پرۆژەیەکی ڕێگەو بان دا .

Though he was no lawyer, he argued the case in court

باوکم هەرچەندە پارێزەر نەبوو بەڵام ڕۆژی دواتر لە محکمە خۆی

himself the next day. He won the ruling,

بەرگری لە دۆسیەکەی کردو بردیەوە

but later that very evening,

بەڵام ئێوارەی هەمان ڕۆژ

he fell, and he died.

مرد.

He fought till the end, increasingly passionate

تا دوا سات ئەوەندە بە دڵسۆزی کاری کرد

that to combat corruption and poverty,

دژی گەندەڵی و هەژاری

not only did government officials need to be honest,

کە نەک هەر کاربەدەستەکانی حکومەتی وا لێکرد ڕاستگۆ بن بەڵکو

but citizens needed to join together

وای لە خەڵکیش کرد کە یەک بگرن و

to make their voices heard.

کارێک بکەن کە گوێ لە داواکانیان بگیرێت .

These became the two bookends of his life,

ئەم دوو کارە بوونە راگری ژیانی باوکم و ئەو گەشتەی لە نێوان ئەم

and the journey he traveled in between

دوو ڕاگرەدا کردی بووە ڕەنگ دەرەوەی

mirrored the changing development landscape.

دیمەنی گەشەسەندنە بەردەوامەکان .

Today, I'm inspired by these changes, and I'm excited

من ئەمڕۆ بەم گۆڕاناریانە کاریگەر بووم ، وە دڵ خۆشم کە

that at the World Bank, we are embracing

ئێمە لە بانکی جیهانی ئەم ئاڕاستەی کارکردنانەمان

these new directions, a significant departure

پەسەند کردووە کە بۆتە مایەی گۆڕانکاریەکی

from my work in Uganda 20 years ago.

بەرچاو بەراورد بە ٢٠ ساڵ لەمەو پێشم لە ئۆگەندا .

We need to radically open up development

پێویستە لە ڕەگ و ڕیشەوە چاکسازی بکەین

so knowledge flows in multiple directions,

بەوشێوەیە زانیاری بە چەندین ئاراستەدا بڵاو دەبێتەوە

inspiring practitioners, so aid becomes transparent,

و ئیلهام دەبەخشێتە بەهرەدارەکان، بۆیە یارمەتی شەفاف و

accountable and effective, so governments open up

کاریگەر دەبێت، بەوشێوەیە حکومەت چاکسازی دەکات

and citizens are engaged and empowered

هاوڵاتیانیش بەشداریان پێدەکرێت و رۆڵیان دەبێت

with reformers in government.

لەگەل ریفۆرم خوازانی ناو حکومەت .

We need to accelerate these shifts.

پێویستە ئەم گۆڕانکاریانە خێرا بکەین .

If we do, we will find that the collective voices

ئەگەر وا بکەین دەنگی خەلکە هەژارەکەی

of the poor will be heard in Bihar,

بیهار و ئۆگەندا و

in Uganda, and beyond.

ووڵاتانی تر دەبیسترێت .

We will find that textbooks and teachers

وە هەروەها کتێبەکانی خوێندن و مامۆستایانیش

will show up in schools for their children.

باشتر دەبن

We will find that these children, too,

هەروەها قوتابیانیش

have a real chance of breaking their way out of poverty.

چانسی ئەوەیان دەبێت کە خۆیان لە هەژاری رزگار بکەن

Thank you. (Applause)

سوپاس . ( چەپلەی ئامادەبووان ) .

(Applause)

( چەپلەی ئامادەبووان )