Amos Winter: The cheap all-terrain wheelchair

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

Living with a physical disability isn't easy

ژیان لەگەڵ کەم ئەندامیدا ئاسان نیە

anywhere in the world,

له‌هه‌رشوێنێک بیت له‌جیهاندا

but if you live in a country like the United States,

به‌ڵام، ئه‌گه‌ر تۆ له‌وڵاتێکی وه‌ک ئه‌مه‌ریکا بژیت

there's certain appurtenances available to you that do make life easier.

چه‌ند شتێکی گرنگی ئامادەکراو هەیە بۆت که‌ ژیانت ئاسانتر ده‌کات

So if you're in a building, you can take an elevator.

ئه‌گه‌ر تۆ له‌بینایه‌ک بیت، ده‌توانی به‌رزکه‌ره‌وه‌ (مصعد) به‌کار بهێنیت

If you're crossing the street, you have sidewalk cutouts.

ئه‌گه‌ر به‌سه‌ر شه‌قامەکاندا بڕۆیت، ده‌توانی کورت کراوه‌ لابه‌لاکان به‌کاربهێنی

And if you have to travel some distance farther

ئه‌گه‌ر پێویست بوو گه‌شتێکی دوورتر بکه‌یت

than you can do under your own power, there's accessible vehicles,

زیاتر له‌هێز و توانای خۆت، چه‌ندین ئوتۆمبیلی ئاماده‌کراوهه‌یه‌

and if you can't afford one of those,

ئه‌گه‌ر ناتوانی یه‌کێک له‌وانه‌ به‌کار بهێنی

there's accessible public transportation.

گواستنه‌وه‌ی گشتی هه‌یه‌

But in the developing world, things are quite different.

به‌ڵام، له‌وڵاته‌ گه‌شه‌سه‌ندووه‌کان شته‌کان زۆر جیاوازن

There's 40 million people who need a wheelchair but don't have one,

نزیکه‌ی(٤٠) ملیۆن که‌س هه‌یه‌ که‌ پێویستی به‌ (کورسی)هه‌یه‌ به‌ڵام یه‌کێکیان نیانه‌

and the majority of these people live in rural areas,

وه‌ زۆربه‌ی زۆری ئه‌و که‌سانه‌ له‌لادێکان ده‌ژین

where the only connections to community, to employment, to education,

شوێنێک که‌ ته‌نها په‌یوه‌ندی به‌کۆمه‌ڵگه‌وه‌، به‌فه‌رمانبه‌ره‌کانه‌وه‌، به‌ په‌روه‌رده‌وه‌

are by traveling long distances on rough terrain

به‌هۆی گه‌شتێکی ناخۆشی زۆر دووره‌وه‌ ده‌بێت

often under their own power.

که‌ زۆربه‌ی کات ده‌سه‌ڵاتی ئێوه‌ نین

And the devices usually available to these people

وه‌ هه‌میشه‌ ئه‌و ئامێره‌ ئاماده‌کراون بۆ ئه‌و جۆره‌که‌سانه‌

are not made for that context, break down quickly,

بۆ ئه‌و جۆره‌ کارانه‌ دروست نه‌کراون، به‌زوویی ده‌شکێن

and are hard to repair.

وه‌ چاکردنه‌وه‌ و گۆڕینیان قورسه‌

I started looking at wheelchairs in developing countries in 2005,

له‌ساڵی (٢٠٠٥)دا ده‌ستم کرد به‌گه‌ڕان به‌دوای (کورسییه‌کانی که‌م ئه‌ندامان) له‌وڵاته‌ گه‌شه‌ سه‌ندوه‌کاندا

when I spent the summer assessing the state of technology in Tanzania,

کاتێک هاوینمم به‌سه‌ر برد له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی شێوازی ته‌کنه‌لۆژیا له‌ تانزانیا

and I talked to wheelchair users, wheelchair manufacturers, disability groups,

وه‌ قسه‌م له‌گه‌ڵ به‌کارهێنه‌رانی ئه‌و کورسیه‌ کرد، کارته‌کانی دروست کردنی ئه‌و کورسیانە، گروپی که‌مئه‌ندامان کرد

and what stood out to me

وه‌ ئه‌وه‌ی بۆ من ده‌رکه‌وت

is that there wasn't a device available

ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و ئامێرانه‌ له‌به‌رده‌ست دا نین

that was designed for rural areas, that could go fast

که‌ بۆ ناوچه‌ لادییه‌کان به‌کاردێت، که‌ به‌خێرایی بڕوات

and efficiently on many types of terrain.

وە گونجاو بێت بۆ ناوچه‌ به‌ردییه‌کان

So being a mechanical engineer,

له‌به‌رئه‌وه‌، وه‌ک ئه‌ندازیارێکی میکانیکی

being at MIT and having lots of resources available to me,

کارکردن له (پەیمانگای تەکنەلۆژی ماساتشوستسی ) و چه‌ندین سه‌رچاوه‌ له‌به‌رده‌ستا بێت

I thought I'd try to do something about it.

بیرم کرده‌وه‌ که‌ هه‌وڵ بده‌م شتێک له‌باره‌ی ئه‌وه‌وه‌ بکه‌م

Now when you're talking about trying to travel

کاتێک باسی گه‌شتێکی

long distances on rough terrain,

ماوه‌ درێژ له‌سه‌ر ڕێگای ناخۆش و به‌رداوی دێت

I immediately thought of a mountain bike,

من به‌خێرایی بیرم بۆ بایسکیلی شاخاوی ڕۆشت

and a mountain bike's good at doing this

وە بایسکیلی شاخاوی له‌وه‌دا باشه‌

because it has a gear train,

چونکه‌ ده‌سکی ئاڕاسته‌ کردنی خێرایی هه‌یه‌

and you can shift to a low gear if you have to climb a hill

وه‌ ده‌توانی بیگۆڕیت بۆ گێڕی سوک (هێواش) ئه‌گه‌ر بته‌وێت به‌سه‌ر گردێکدا بڕۆیت

or go through mud or sand

یان به‌ناو به‌رد و قوڕدا بڕۆیت

and you get a lot of torque but a low speed.

هیزێکی زۆر وه‌رده‌گریت به‌ڵام به‌ڕۆشتنێکی هێواش

And if you want to go faster, say on pavement,

ئه‌گه‌ر ویستت خێراتر بڕۆیت بابڵێین له‌سه‌ر شۆسته‌دا

you can shift to a high gear,

ده‌توانی بیگۆڕیت بۆ گێڕی خێرایی

and you get less torque, but higher speeds.

وه‌ هێزێکی که‌مت ده‌ست ده‌که‌وێت، به‌ڵام به‌خێراییه‌کی زۆر

So the logical evolution here

که‌واته‌ لێره‌دا گه‌شه‌کردنی لۆجیکی

is to just make a wheelchair with mountain bike components,

ئه‌وه‌یه‌ که‌ ته‌نها کورسیه‌که‌ بکه‌یت به‌ پاسکیلێکی شاخاوی

which many people have done.

که‌زۆربه‌ی خه‌ڵک ئه‌وه‌ی کردووه‌

But these are two products available in the U.S. that

به‌ڵام، دوو به‌رهه‌م له‌ ئه‌مه‌ریکا ده‌ست ده‌که‌وێت که‌

would be difficult to transfer into developing countries

قورس ده‌بێت تا بیانگوێزینه‌وه‌ بۆ وڵاتانی گه‌شه‌ کردوو

چونکه‌ زۆر زۆر گرانن

because they're much, much too expensive.

And the context I'm talking about is where

ئه‌و بابه‌ته‌ی که‌من باسی ده‌که‌م ئه‌وه‌یه‌ که‌

you need to have a product that is less than 200 dollars.

پێویسته‌ تۆ دروست کراوێکت (به‌رهه‌مێک) هه‌بیت که‌ نرخه‌که‌ی که‌متربێت له‌ (٢٠٠)دۆلار

And this ideal product would also be able to go

ئه‌م به‌رهه‌مه‌ نمونه‌ییانه‌ هه‌روه‌ها ده‌توانن

about five kilometers a day so you could get to your job, get to school,

نزیکه‌ی (٥) کیلۆمه‌تر بڕۆن له‌ڕۆژێکدا که‌ ده‌توانیت بگه‌یته‌ کاره‌کەت، قوتابخانه‌که‌ت

and do it on many, many different types of terrain.

وه‌ له‌ڕێگه‌ی چه‌ند شێوه‌یه‌کی جیاواز ده‌توانی بڕۆیت

But when you get home or want to go indoors at your work,

به‌ڵام. کاتێک ده‌گه‌یته‌وه‌ ماڵه‌وه‌ یان له‌شوێنی کاره‌که‌ت دا بجوڵێیت

it's got to be small enough and maneuverable enough to use inside.

پێویسته‌ تاڕاده‌یه‌ک بچوک بێت و به‌ئاسانی له‌ناو بینای کاره‌که‌ت دا بجوڵێیت

And furthermore, if you want it to last a long time out in rural areas,

هه‌روه‌ها، ئه‌گه‌ر تۆ ویستت بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر بمێنیته‌وه‌ له‌ناوچه‌ ده‌ره‌کییه‌کان

it has to be repairable using the local tools, materials and knowledge

پێداویستیەکانی به‌ئاسانی چاک بکرێته‌وه‌ به‌ که‌ل و په‌ل و ئامێره‌کان و زانیاریەکان

in those contexts.

له‌و بوارانه‌دا

So the real crux of the problem here is,

بابه‌ته‌ قورسه‌که‌ له‌م کێشه‌دا ئه‌وه‌یه‌

how do you make a system that's a simple device

چۆن سیسته‌مێکی ئاسان دروست ده‌که‌ین

but gives you a large mechanical advantage?

به‌ڵام، سودێکی میکانیکی گه‌وره‌ت ده‌ست بکه‌وێت؟

How do you make a mountain bike for your arms

چۆن پایسکیلێکی شاخی دروست ده‌که‌یت بۆ ده‌سته‌کانت

that doesn't have the mountain bike cost and complexity?

که‌ نامۆی و قورسی پایسکیلی شاخه‌وانی تێدا نه‌بێت؟

So as is the case with simple solutions,

له‌به‌رئه‌وه‌، وه‌ک که‌یسی ئه‌م چاره‌سه‌ره‌ ئاسانانه‌

oftentimes the answer is right in front of your face, and for us it was levers.

هه‌ندێ کات وه‌ڵامه‌کان ڕاسته‌وخۆ له‌به‌رده‌متایه‌ و بۆئێمه‌ش ده‌سکه‌کان

هه‌میشه‌ ئێمه‌ ده‌سکه‌کان به‌کار ده‌هێنین، له‌ تۆڵه‌کاندا، ده‌سکی دەرگاکانی به‌شه‌کانی پایسکیله‌کاندا

We use levers all the time, in tools, doorknobs, bicycle parts.

And that moment of inspiration, that key invention moment,

له‌و کاته‌ گرنگه‌دا، کلیلی داهێنانه‌که‌

was when I was sitting in front of my design notebook

ئه‌وه‌بوو که‌من له‌به‌رده‌م ده‌فته‌ری دیزاینه‌که‌م دانیشتبووم

ده‌ستم کرد به‌ بیرکردنه‌وه‌ له‌باره‌ی که‌سێک ده‌سکێک ده‌گرێت

and I started thinking about somebody grabbing a lever,

and if they grab near the end of the lever,

ئه‌گه‌ر ئه‌وان له‌نزیک کۆتایی ده‌سکه‌که‌دا بیگرن

they can get an effectively long lever

ده‌توانن ده‌سکێکی درێژی کاریگه‌ر به‌ده‌ست بهێنن

and produce a lot of torque as they push back and forth,

وه‌ هێز و توانایه‌کی زۆر به‌رهه‌م بهێنن وه‌ک بچنه‌ دواوه‌ و بێنه‌ پێشه‌وه‌

and effectively get a low gear.

وه‌ به‌سه‌ر که‌وتوویی هێزێکی که‌متر وه‌ربگرێ

And as they slide their hand down the lever,

هه‌ر که‌ده‌ستیان بۆ خواره‌وی ده‌سکه‌که‌ برد

they can push with a smaller effective lever length,

ده‌توانن پاڵ به‌ ده‌سکێکی کاریگه‌ر و بچوکتر بنێن

but push through a bigger angle every stroke,

به‌ڵام، ده‌توانن پاڵ بنێن له‌ڕێگه‌ی لێدانێکی گه‌وره‌ له‌هه‌موو لایه‌که‌وه‌

که‌ خولانه‌وه‌یه‌کی خێراتر ده‌کات و گێڕێکی(هێزێکی) زۆر کاریگه‌رت ده‌داتێ

which makes a faster rotational speed, and gives you an effective high gear.

So what's exciting about this system

له‌به‌رئه‌وه‌، ئه‌وه‌ی که‌ سه‌رنج ڕاکێشه‌ له‌باره‌ی ئه‌م سیسته‌مه‌

is that it's really, really mechanically simple,

ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌ڕاستی به‌شێوه‌یه‌کی میکانیکی ئاسانه‌

and you could make it using technology

وە ده‌توانی به‌به‌کارهێنانی ته‌کنه‌لۆژیا به‌ده‌ست بهێنین

که‌ بۆسه‌دان ساڵه‌ هه‌یه‌

that's been around for hundreds of years.

So seeing this in practice,

که‌واته‌، بینینی ئه‌مه‌ به‌ پڕاکتیکی

this is the Leveraged Freedom Chair that,

ئه‌مه‌یه‌ که‌ به‌رز کردنه‌وه‌ی کورسی به‌ئازادانه‌

که‌ دوای چه‌ند ساڵێک له‌گه‌شه‌کردن

after a few years of development,

we're now going into production with,

ئێمه‌ ئێستا به‌ره‌و به‌رهه‌م هێنانی ده‌ڕۆین له‌گه‌ڵ

and this is a full-time wheelchair user --

وه‌ ئه‌مه‌ به‌کارهێنانێکی به‌رده‌وامی کورسییه‌کانه‌

he's paralyzed -- in Guatemala,

ئه‌و توشی ئیفلیجی بووه‌ له‌ گواتیمالا

and you see he's able to traverse pretty rough terrain.

ده‌بینی ئه‌و ده‌توانێ به‌سه‌ر شوێنه‌ ناڕه‌حه‌ته‌کاندا تێپه‌ڕێت

Again, the key innovation of this technology is that when he wants to go fast,

دووباره‌، کلیلی داهێنانی ئه‌م ته‌کنه‌لۆژیایه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و ده‌یه‌وێت خێراتر بڕوات

he just grabs the levers near the pivots and goes through a big angle every stroke,

ته‌نها ئه‌و ته‌وه‌ره‌کانی نزیک ده‌سکه‌کان ده‌فڕێنێت و به‌ناو ناوچه‌یه‌کی گه‌وره‌دا ده‌ڕوات له‌هه‌ر لێدانێکدا

and as the going gets tougher, he just slides his hands up the levers,

هه‌تا ڕۆشتنه‌که‌ قورستربێت، ئه‌و ته‌نها ده‌سته‌کانی له‌سه‌ر ده‌سکه‌کان داده‌نێت

creates more torque, and kind of bench-presses his way

هێزێکی زیاتر دروست ده‌کات، وه‌ به‌جۆرێک هه‌وڵدانه‌که‌ی

out of trouble through the rough terrain.

به‌بێ کێشه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ به‌ناو ناوچه‌ ناڕه‌حه‌ته‌کان

Now the big, important point here is that

لێره‌دا مه‌به‌سته‌ گرنگه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌

the person is the complex machine in this system.

که‌سه‌که‌ ئامێرێکی ئاڵۆزه‌ له‌ناو سیسته‌مه‌که‌

It's the person that's sliding his hands up and down the levers,

ئه‌مه‌ که‌سه‌که‌یه‌ که‌ ده‌سته‌کانی ده‌سکه‌کان سلایده‌کان به‌رزده‌کاته‌وه‌ و نزم ده‌کاته‌وه‌

so the mechanism itself can be very simple

که‌واته‌، میکانیزمه‌که‌ خۆی ده‌توانێت زۆر ئاسان بێت

and composed of bicycle parts you can get anywhere in the world.

وە پێک دێت له‌به‌شه‌کانی پایسکیله‌که‌ که‌ ده‌توانێت له‌هه‌ر شوێنێکی جیهان ده‌ستت بکه‌وێت

Because those bicycle parts

چونکه‌ ئه‌و به‌شانه‌ی پایسکیله‌که‌

are so ubiquitously available, they're super-cheap.

له‌هه‌موو شوێنێک ده‌ستتان ده‌که‌وێت، ئه‌وان زۆر هه‌رزانن

They're made by the gazillions in China and India,

ئه‌وان له‌ چین و هندستان زۆر زۆرن

and we can source them anywhere in the world,

ده‌توانین له‌ هه‌ر شوێنێکی جیهان ده‌ستمان بکه‌وێت

build the chair anywhere, and most importantly repair it,

له‌هه‌موو شوێنێک کورسی دروست ده‌کرێت، وه‌ له‌وه‌ گرنگتر چاکردنه‌وه‌یان

even out in a village with a local bicycle mechanic

هه‌تا له‌ده‌ره‌وه‌ی گونده‌که‌ له‌گه‌ڵ میکانیکی پایسکیلی ناوخۆیی

who has local tools, knowledge and parts available.

که‌ ئامێری ناوخۆیی هه‌یه‌، زانیاری و به‌شه‌کانی له‌به‌رده‌ست دان

Now, when you want to use the LFC indoors,

ئێستا، کاتێک ده‌ته‌وێت (ئێڵ.ئێف.سی) له‌ناو ماڵدا به‌کاربهێنی

all you have to do is pull the levers out of the drivetrain,

ئه‌وه‌ی که‌ پێویسته‌ تۆ بیکه‌ی ڕاکێشانی ده‌سکه‌کانه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ له‌ لێخوڕیندا

stow them in the frame, and it converts into a normal wheelchair

له‌شوێنێکدا هه‌ڵیبگره‌ و ده‌گۆڕێت بۆ کورسییه‌کی ئاسایی

that you can use just like any other normal wheelchair,

که‌ تۆ ده‌توانی وه‌ک هه‌ر کورسییه‌کی ئاسایی به‌کاریبهێنیت

and we sized it like a normal wheelchair,

وه‌ ئێمه‌ وه‌ک کورسییه‌کی ئاسایی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌که‌ین

so it's narrow enough to fit through a standard doorway,

له‌به‌رئه‌وه‌، زۆر ته‌سکه‌ بۆ جێکردنه‌وه‌ی له‌ناو ڕێگه‌یه‌کی ستانده‌ردا

it's low enough to fit under a table,

تاڕاده‌یه‌ک نزمه‌ بۆ جێکردنه‌وه‌ی له‌ژێر مێزێکدا

and it's small and maneuverable enough to fit in a bathroom

وه‌ تاڕاده‌یه‌ک بچوکە بۆ جێگرتنه‌وه‌ی له‌ گه‌رماوێکدا

and this is important so the user can get up close to a toilet,

ئه‌مه‌ گرنگ ده‌بێت بۆ به‌کارهێنانه‌که‌ی تابتوانێ له‌نزیک ته‌والێته‌که‌ بوه‌ستێت

وه‌ بتوانێت بجوڵێت

and be able to transfer off

just like he could in a normal wheelchair.

وه‌ک ئه‌وه‌ی به‌کورسییه‌کی ئاسایی ده‌یکات

Now, there's three important points that I want to stress

ئێستا، سێ خاڵی گرنگ هه‌یه‌ که‌ ده‌مه‌وێت ڕونی بکه‌مه‌وه‌

that I think really hit home in this project.

که‌ وابزانم به‌ڕاستی له‌م پڕۆژه‌دا له‌ماڵه‌کانمان ده‌دات

The first is that this product works well because

یه‌که‌میان ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌م به‌رهه‌مه‌ به‌باشی کار ده‌کات چونکه‌

we were effectively able to combine

ئێمه‌ به‌سه‌رکه‌وتویانه‌ توانیمان بۆ پێکه‌وه‌ به‌ستنی

rigorous engineering science and analysis with user-centered design

وردی زانستی ئه‌ندازیاری و لێکۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ دیزاینی به‌کارهێنه‌ر

focused on the social and usage and economic factors

گرنگی دان به‌فاکته‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی و به‌کارهێنان و ئابووری

important to wheelchair users in the developing countries.

که‌ گرنگه‌ بۆ به‌کارهێنانی کورسییه‌ تایبه‌تییه‌کان له‌وڵاته‌ گه‌شه‌کردووه‌کان دا

So I'm an academic at MIT, and I'm a mechanical engineer,

که‌واته‌، من قوتابییه‌کی (ئه‌کادیمی)م له‌ (پەیمانگای تەکنەلۆژی ماساتشوستسی)و من ئه‌ندازیارێکی میکانیکم

so I can do things like look at the type of terrain you want to travel on,

له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌توانم هه‌ندێ شت بکه‌م وه‌ک ئه‌وه‌ی ته‌ماشای ئه‌و جۆره‌ ڕۆشتنه‌ بکه‌م که‌ ده‌ته‌وێت گه‌شتی پێبکه‌یت

and figure out how much resistance it should impose,

ئه‌وه‌ ڕون بکه‌مەوه‌ که‌ چه‌ند مانه‌وه‌ و به‌رگری پێویسته‌ تاکو بمێنێتەوە

look at the parts we have available and mix and match them

ته‌ماشای ئه‌و به‌شانه‌ بکه‌ که‌ له‌به‌رده‌ستدان و تێکه‌ڵیان ده‌که‌ین پێکه‌وه‌

to figure out what sort of gear trains we can use,

بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و جۆره‌ گێڕه‌ی که‌ به‌کاری ده‌هێنن

and then look at the power and force you can get out of your upper body

وه‌ یدوای ته‌ماشای ئه‌و هێزه‌ بکه‌ و زۆرت لێده‌کات بۆ ده‌رکه‌وتنی له‌ له‌شتدا

to analyze how fast you should be able to go in this chair

بۆ لێکدانه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی به‌خێراییه‌کی چۆن تۆ بتوانیت به‌م کورسییه‌ بڕۆیت

as you put your arms up and down the levers.

کاتێک ده‌سته‌کانت له‌سه‌ر ده‌سکه‌کان به‌رز یان نزم بکه‌یته‌وه‌

So as a wet-behind-the-ears student, excited,

وه‌ک گوێیه‌کانی قوتابییه‌که‌ له‌دواوه‌ ته‌زییوه‌، زۆر خۆشه‌

our team made a prototype,

تیمه‌که‌مان نمونه‌یه‌کی بنچیینه‌یی دروست کرد

brought that prototype to Tanzania, Kenya and Vietnam in 2008,

ئه‌و نمونه‌یه‌ هێنرا بۆ تانزانییا، کینیا، ڤێتنام، له‌ساڵی ٢٠٠٨

and found it was terrible

وه‌ ده‌رکه‌وت که‌ زۆر سامناکه‌

because we didn't get enough input from users.

چونکه‌ ئێمه‌ زانیاریه‌کی ته‌واومان له‌سه‌ر به‌کارهێنه‌ران نه‌بوو

So because we tested it with wheelchair users,

له‌به‌رئه‌وه‌، ئێمه‌ ئه‌وه‌مان له‌سه‌ر به‌کارهێنه‌رانی کورسییه‌ تایبه‌ته‌کان تاقیکرده‌وه‌

with wheelchair manufacturers, we got that feedback from them,

له‌گه‌ڵ کارگه‌کانی دروست کردنی کورسییه‌ کاندا، وه‌ڵاممان له‌وانه‌وه‌ وه‌رگرتووه‌

not just articulating their problems, but articulating their solutions,

نه‌ک ته‌نها باسکردنی کێشه‌کانه‌، به‌ڵکو باسکردنی چاره‌سه‌ره‌کانیانه‌

and worked together to go back to the drawing board and make a new design,

به‌یه‌که‌وه‌ کاریان ده‌کرد و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ته‌خته‌ی دیزایینه‌که‌ و دروستکردنی دیزاینی نوێ

which we brought back to East Africa in '09

که‌ له‌ ساڵی ٢٠٠٩ ئێمه‌ له‌ ئه‌فه‌ریقاوه‌ هێناومانه‌

that worked a lot better than a normal wheelchair on rough terrain,

که‌ زۆر باشتر کاری کرد زیاتر له‌ کورسی ئاسایی له‌سه‌ر ڕێگه‌ ناڕه‌حه‌ته‌کان

but it still didn't work well indoors because it was too big,

به‌ڵام، هێشتا به‌باشی کاری نه‌کردووه‌ له‌ناو ماڵه‌کان چونکه‌ زۆر گه‌وره‌ بوو

it was heavy, it was hard to move around,

زۆر قورس بوو، زۆر قورس بوو بۆ جوڵاندن

so again with that user feedback, we went back to the drawing board,

دووباره‌ له‌گه‌ڵ وه‌ڵامی ئه‌و به‌کار هێنه‌رانه‌دا، ئێمه‌ گه‌ڕاینه‌وه‌ بۆ ته‌خته‌ی وێنه‌ کێشانه‌کان

came up with a better design, 20 pounds lighter,

به‌دیزاینێکی باشتره‌وه‌ گه‌ڕاینه‌وه‌، (٢٠) پاوه‌ند سوکتر

as narrow as a regular wheelchair, tested that in a field trial in Guatemala,

بچوک وه‌ک کورسییه‌کی ئاسایی، له‌شوێنێکدا له‌ گواتیمالا تاقیکرایه‌وه‌

and that advanced the product to the point

وه‌ک به‌ره‌و پێش چوو له‌به‌رهه‌م هێنانی ئه‌و خاڵه‌

where we have now that it's going into production.

که‌ ئێستا ئێمه‌ هه‌مانه‌ ده‌چێته‌ ناو به‌رهه‌م هێنانه‌وه‌

Now also being engineering scientists,

ئێستا، وه‌ک زانایه‌کی ئه‌ندازیاری

we were able to quantify the performance benefits of the Leveraged Freedom Chair,

ئێمه‌ توانیمان بڕی ئه‌و قازانجانه‌ دیاری بکه‌ین له‌کورسی به‌رزکه‌ره‌وه‌ ده‌ستمان ده‌که‌وێت

so here are some shots of our trial in Guatemala

له‌به‌رئه‌وه‌، ئه‌مه‌ چه‌ند هه‌وڵدانێکمانه‌ له‌ گواتیمالا

where we tested the LFC on village terrain,

کە (ئێڵ ئێف سی)مان له‌گوندێکدا تاقیکرده‌وه‌

and tested people's biomechanical outputs,

به‌رهه‌می زینده‌ میکانیکی خه‌ڵکیمان تاقیکرده‌وه‌

their oxygen consumption, how fast they go,

به‌کارهێنانی ئۆکسجین له‌لایەن خه‌ڵکه‌وه‌، به‌خێرایی چه‌ند ده‌ڕۆن

how much power they're putting out,

چه‌نده‌ هێز ده‌رده‌که‌ن

له‌هه‌ردوو کورسیه‌ ئاساییه‌که‌یان و به‌کار هێنانی (ئێڵ.ئێف.سی)دا

both in their regular wheelchairs and using the LFC,

and we found that the LFC is about 80 percent faster

ئه‌وه‌مان بۆ ڕون بویه‌وه‌ که‌ (ئێڵ.ئێف.سی) لە (%٨٠) خێراتره‌

going on these terrains than a normal wheelchair.

زیاتر ڕۆشتن له‌سه‌ر ڕێگای به‌رداوی زیاتر له‌کورسی ئاسایی

هه‌روه‌ها لە (%٤٠) چالاکتره‌ زیاتر له‌ کورسی ئاسایی

It's also about 40 percent more efficient than a regular wheelchair,

and because of the mechanical advantage you get from the levers,

له‌به‌رئه‌وه‌ی، ئه‌و قازانجه‌ میکانیکیه‌ی ئه‌و ده‌سکانه‌ ده‌ست ده‌که‌وێت

you can produce 50 percent higher torque

تۆ ده‌توانی (%٥٠) هێزی زیاتر به‌رهه‌م بهێنیت

and really muscle your way through the really, really rough terrain.

به‌ڕاستی ماسولکه‌کانت به‌کاربهێنیت بۆ ڕێگایه‌کی زۆر زۆر به‌رداوی

Now the second lesson that we learned in this is that

ئێستا وانه‌ی دووه‌م که‌ ئێمه‌ له‌مه‌ فێربووین ئه‌وه‌یه‌ که‌

the constraints on this design really push the innovation,

زۆر له‌م دیزاینه‌ ده‌کات هه‌تا به‌ڕاستی هه‌وڵ بۆ داهێنان بدات

because we had to hit such a low price point,

له‌به‌رئه‌وه‌ی پێویست بوو ئه‌و نرخه‌ نزمه‌ لاببه‌ین

because we had to make a device that could travel

له‌به‌رئه‌وه‌ی پێویست بوو ئامێرێک دروست بکه‌ین که‌ بتوانێت گه‌شت بکات

on many, many types of terrain but still be usable indoors,

له‌سه‌ر چه‌ندین ڕێگه‌ی به‌رداوی به‌ڵام هه‌ر له‌ناو ماڵه‌کاندا به‌کاربهێنرێت

and be simple enough to repair,

وه‌ به‌ئاسانی چاک بکرێته‌وه‌

we ended up with a fundamentally new product,

ئێمه‌ به‌ به‌رهه‌مێکی تازه‌ کۆتایمان پێهێنا

a new product that is an innovation

به‌رهه‌مێکی تازه‌ که‌ داهێنانه‌

in a space that really hasn't changed in a hundred years.

له‌ شوێنێک که‌ به‌ڕاستی نه‌گۆڕاوه‌ بۆ سه‌دان ساڵ

And these are all merits that are not just good in the developing world.

ئه‌مانه‌ لێهاتنه‌ نه‌ک ته‌نها باشه‌ له‌ وڵاته‌ گه‌شه‌ سه‌ندووه‌کان

Why not in countries like the U.S. too?

بۆچی نا له‌و وڵاتانه‌ی وه‌ک ئه‌مه‌ریکا؟

So we teamed up with Continuum,

ئێمه‌ تیمێکمان له‌گه‌ل پێوه‌ره‌ چیاکان دروست کرد

a local product design firm here in Boston

ده‌زگا ناوخۆییه‌کانی به‌رهه‌مهێنانی دیزاین لێره‌ له‌ بۆستن

بۆ دروست کردنی ڤێرژنێکی به‌رز، ڤێرژنی وڵاتانی گه‌شه‌ سه‌ندوو

to make the high-end version, the developed world version,

that we'll probably sell primarily in the U.S. and Europe,

که‌ له‌وانه‌یه‌ ئێمه‌ به‌شێوه‌یه‌کی بنچینه‌یی له‌ ئه‌مه‌ریکا و ئه‌وروپا بیفرۆشین

but to higher-income buyers.

به‌ڵام، بۆ کڕیاره‌ داهات به‌رزه‌کان

And the final point I want to make is that I think

کۆتا خاڵ ده‌مه‌وێت باسی بکه‌م ئه‌وه‌یه‌ که‌ وابزانم

this project worked well because we engaged

ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ به‌باشی سه‌ری گرتووه‌ چونکه‌ ئێمه‌

all the stakeholders that buy into this project and are important to consider

هه‌موو گره‌وکه‌ره‌کانمان کۆکرده‌وه‌ که‌ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ ده‌کڕن و گرنگ ده‌بن

in bringing the technology from inception of an idea

له‌ هێنانی ته‌کنه‌لۆژیا ده‌ست پێکردنه‌وه‌ی ئه‌م بیرۆکه‌یه‌

through innovation, validation, commercialization and dissemination,

له‌ڕێگه‌ی داهێنانه‌وه‌، سه‌لماندنه‌وه‌، بازرگانی کردنه‌وه‌، وه‌ بڵاوکردنه‌وه‌

and that cycle has to start and end with end users.

وه‌ ئه‌و بازنه‌یه‌ پێویسته‌ ده‌ست پێ بکات و به‌ به‌کارهێنه‌ران کۆتایی بێت

These are the people that define the requirements of the technology,

ئه‌مانه‌ ئه‌و که‌سانه‌ن که‌ داواکارییه‌کانی ته‌کنه‌لۆژیا ڕون ده‌که‌نه‌وه‌

and these are the people that have to give the thumbs-up at the end,

ئه‌مانه‌ ئه‌و که‌سانه‌ن که‌ پێویسته‌ په‌نجه‌کانیان هه‌تا کۆتایی به‌رزبکه‌نه‌وه‌

and say, "Yeah, it actually works. It meets our needs."

ده‌بڵێن، به‌ڵێ، به‌ڕاستی کارده‌کات، له‌گه‌ڵ پێویستیه‌کانمان یه‌ک ده‌گرێته‌وه‌

له‌به‌رئه‌وه‌ خه‌ڵکی وه‌ک من له‌به‌شی ئه‌کادیمی دا

So people like me in the academic space,

ده‌توانین شته‌کان دروست بکه‌ین و لێکی بده‌ین و تاقیبکه‌ینه‌وه‌

we can do things like innovate and analyze and test,

create data and make bench-level prototypes,

داتاکان دروست بکه‌ین و نمونه‌ سه‌ره‌تاییه‌کان دروست بکه‌ین

but how do you get that bench-level prototype to commercialization?

به‌ڵام چۆن ئه‌و نمونه‌ سه‌ره‌تاییانه‌ت له‌ بازرگانی کردن ده‌ست ده‌که‌وێت؟

So we need gap-fillers like Continuum that can work on commercializing,

له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێمه‌ پێویستمان به‌بۆشایی پڕکه‌ره‌وه‌ی پێوه‌ره‌کانه‌ که‌ بتوانێت کار له‌بازرگانی کردندا بکات

and we started a whole NGO to bring our chair to market --

وه‌ ئێمه‌ به‌ هه‌موو ڕێکخراوه‌ ناحکومییه‌کان ده‌ستمان پێکرد بۆ هێنانی کورسی بۆ بازاڕه‌کان

Global Research Innovation Technology --

توێژینه‌وه‌ی داهێنانی ته‌کنه‌لۆژیای جیهانی

and then we also teamed up with a big manufacturer in India, Pinnacle Industries,

وه‌ دوایی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ کارگه‌یه‌کی گه‌وره‌ یه‌کمانگرت له‌هندستان، کارگه‌کانی پیناکڵ

that's tooled up now to make 500 chairs a month

که‌خۆی یه‌ک خستووه‌ بۆ دروست کردنی(٥٠٠)کورسی له‌ مانگێکدا

وه‌ یه‌که‌م به‌رهه‌می (٢٠٠)دانه‌ دروست ده‌که‌ن له‌ مانگی داهاتوودا

and will make the first batch of 200 next month,

which will be delivered in India.

که‌ له‌ هیندستانه‌وه‌ ده‌گات

And then finally, to get this out to the people in scale,

له‌کۆتایدا، دوایی ئه‌وانه‌ ده‌ده‌ن به‌ خه‌ڵک به‌ پێوه‌رێک

we teamed up with the largest disability organization

ئێمه‌ له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ترین ڕێکخراوی که‌مئه‌ندامان ڕێکه‌وتین

له‌جیهاندا، جایپۆر فووت

in the world, Jaipur Foot.

Now what's powerful about this model

ئه‌وه‌ی که‌ زۆر گرنگه‌ له‌سه‌ر ئه‌م شێوازه‌

is when you bring together all these stakeholders

ئه‌وه‌یه‌ که‌ کاتێک هه‌موو ئه‌و گره‌وانە کۆده‌که‌یته‌وه‌

that represent each link in the chain

که‌ نوێنه‌رایه‌تی به‌شێکی زنجیره‌که‌ ده‌که‌ن

from inception of an idea

له‌ ده‌ست پێکردنی بیرۆکه‌یه‌ک

all the way to implementation in the field,

هه‌تا ده‌گاته‌ جێبه‌جێ کردنی له‌ ڕاستیدا

that's where the magic happens.

ئه‌وه‌ ئه‌و کاته‌یه‌ که‌ سیحره‌که‌ ڕووده‌دات

That's where you can take a guy like me, an academic,

ئه‌وه‌ ئه‌و شوێنه‌یه‌ که‌ که‌سێکی وه‌ک من ده‌توانێت بیبه‌یت، وه‌ک ئه‌کادیمییه‌ک

but analyze and test and create a new technology

به‌ڵام، لێکۆڵینه‌وه‌ و تاقی کردنه‌وه‌ دروست کردنی ته‌کنه‌لۆژیایه‌کی تازه‌

and quantitatively determine how much better the performance is.

وه‌ ده‌رخستنی بڕه‌که‌ی که‌ تا چه‌ند جێبەجێکردنەکەی باشتره‌

You can connect with stakeholders like the manufacturers

ده‌توانی په‌یوه‌ندی به‌ گره‌وکه‌ره‌کانی وه‌ک کارگه‌کان

رووبه‌ ڕوو قسه‌کردن له‌گه‌ڵیان و

and talk with them face-to-face and leverage their

زانیاری پراکنیکی کارگه‌ ناو خۆییه‌کان به‌رز بکه‌یته‌وه‌ و کڕیاره‌کانیان

local knowledge of manufacturing practices and their clients

and combine that knowledge with our engineering knowledge

وە زانیاریه‌کانیان یه‌ک بخه‌یت له‌گه‌ڵ زانیارییه‌ ئه‌ندازیاریه‌کانی ئێمه‌

to create something greater than either of us could have done alone.

بۆ دروست کردنی شتێکی گه‌وره‌ تر که‌ هه‌رلایه‌کمان کردبێتمان به‌ ته‌نها

And then you can also engage the end user

دوایی تۆ ده‌توانیت کۆتا به‌کار هێنه‌ر

in the design process, and not just ask him what he needs,

له‌گه‌ڵ پڕۆسه‌ی دیزاین کردنه‌که‌دا پێکه‌وه‌ ببه‌ستیته‌وه‌، نه‌ک ته‌نها پرسیاری پێداویستی لێبکه‌یت

but ask him how he thinks it can be achieved.

به‌ڵکو پرسیاری ئه‌وه‌ی لێبکه‌ چۆن ئه‌و باوه‌ڕی وایه‌ که‌ ده‌توانێت به‌ ئامانج بگات

And this picture was taken in India in our last field trial,

ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ هندستان گیراوه‌ له‌ تاقیکردنه‌وه‌ی مه‌یدانیماندا

where we had a 90-percent adoption rate where people

لە (%٩٠) له‌خۆگرتنمان هه‌بوو به‌ ئاستێک که‌ خه‌ڵک

ڕوی کرده‌ به‌کارهێنانی کورسی به‌رزکه‌ره‌وه‌ زیاتر له‌ کورسی ئاسایی

switched to using our Leveraged Freedom Chair over their normal wheelchair,

and this picture specifically is of Ashok,

ئه‌مه‌ وێنه‌یه‌کی تایبه‌تیه‌ ئاشۆک

and Ashok had a spinal injury when he fell out of a tree,

وه‌ ئاشۆک ناوێکی بڕبڕه‌ی هه‌بوو کاتێک له‌سه‌ر دارێکه‌وه‌ که‌وته‌ خواره‌وه‌

and he had been working at a tailor, but once he was injured

وه‌ک به‌رگدورێک کاری ده‌کرد، به‌ڵام کاتێک توشی ئه‌وه‌ بوو

he wasn't able to transport himself from his house

ئه‌و نه‌یتوانی هاتوو چۆ بکات له‌ ماڵه‌که‌وه‌

over a kilometer to his shop in his normal wheelchair.

زیاتر له‌ کیلۆمه‌ترێک بۆ دوکانه‌که‌ی له‌سه‌ر کورسییه‌ ئاساییه‌که‌یدا

The road was too rough.

ڕێگاکه‌ زۆر ناخۆش بوو

But the day after he got an LFC, he hopped in it,

وه‌ک هیوای بۆ ده‌خواست، ئه‌و ڕۆژه‌ی که‌ کورسی (ئێڵ.ئێف.سی) ده‌ستکه‌وت

rode that kilometer, opened up his shop

به‌و کیلۆمه‌تره‌دا ڕۆشت و دوکانه‌که‌ی کرده‌وه‌

and soon after landed a contract to make school uniforms

وه‌ دوای ماوه‌یه‌ک داوای بۆندێکی کرد بۆ دورینی جل و به‌رگی قوتابخانه‌کان

and started making money, started providing for his family again.

ده‌ستیکرد به‌ پاره‌ په‌یدا کردن، دوو باره‌ ده‌ستی کرده‌وه‌ به‌ به‌خێوکردنی خێزانه‌که‌ی

Ashok: You also encouraged me to work.

ئاشۆك: ئێوه‌ هه‌روه‌ها هانتاندام بۆ کارکردن

I rested for a day at home.

له‌ماڵه‌وه‌ بۆ یه‌ک ڕۆژ پشوم وه‌رگرت

The next day I went to my shop.

ڕۆژی دوایی ڕۆشتم بۆ دووکانه‌که‌م

Now everything is back to normal.

ئێستا، هه‌موو شتێک گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ باری ئاسایی خۆی

Amos Winter: And thank you very much for having me today.

ئه‌مۆس وینته‌ر: سوپاس بۆ ئێوه‌ بۆ ڕێگه‌دان به‌ ئاماده‌بوونم لێره‌

(Applause)