How your brain decides what is beautiful | Anjan Chatterjee

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: hiwa foundation

It's 1878.

ساڵی ١٨٧٨.

Sir Francis Galton gives a remarkable talk.

سێر فرانسیس گاڵتۆن وتارێکی زۆر بێوێنەی دا.

He's speaking to the anthropologic institute of Great Britain and Ireland.

قسەی بۆ پەیمانگای مرۆڤ ناسی بەریتانیا و ئێرلەندا دەکات.

Known for his pioneering work in human intelligence,

ناسراوە بە کارە پێشەنگەکانی لە بواری زیرەکی مرۆڤدا،

Galton is a brilliant polymath.

گاڵتۆن کەسێکی فرەشارەزایی مەزن بوو.

He's an explorer,

گەڕاڵ بوو،

an anthropologist,

زانای مرۆیی بوو،

a sociologist,

کۆمەڵناس بوو،

a psychologist

دەروون ناس، و

and a statistician.

ئامار ناس.

He's also a eugenist.

هەروەها زانای چاککردنی توخمی مرۆڤە.

In this talk,

لەم قسەکردنەیدا،

he presents a new technique by which he can combine photographs

تەکنیکێکی نوێ پیشاندەدات بۆ تێکەڵکردنی وێنە و

and produce composite portraits.

بەرهەمهێنانی وێنەی تێکەڵ.

This technique could be used to characterize different types of people.

ئەم تەکنیکە دەکرێت بەکاربێت بۆ ڕوونکردنەوەی ڕەفتاری جیای خەڵکی جیاواز.

Galton thinks that if he combines photographs of violent criminals,

گاڵتۆن پێی وایە بە تێکەڵکردنی وێنەی تاوانبارە گەورەکان،

he will discover the face of criminality.

دەتوانێت ڕووخساری تاوان بدۆزێتەوە.

But to his surprise,

بەڵام بۆ سەرسامی خۆی،

the composite portrait that he produces

وێنە تێکەڵکراوەکەی درووستی دەکات

is beautiful.

جوان دەرئەچێت.

Galton's surprising finding raises deep questions:

دۆزینەوە سەرسوڕهێنەرەکەی گاڵتۆن پرسیارێکی قوڵ دەوروژێنێت:

What is beauty?

جوانی چییە؟

Why do certain configurations of line and color and form excite us so?

بۆچی هەندێک شێوەپێدانی هێڵ و ڕەنگ ئەوەندە سەرنجمان ڕادەکێشێت؟

For most of human history,

زۆربەی کاتەکانی مێژووی مرۆڤایەتی،

these questions have been approached using logic and speculation.

ئەم پرسیارانە بە بەکارهێنانی لۆجیک و گریمانە لێکدراونەتەوە.

But in the last few decades,

بەڵام لەم چەند دەیەیەی دواتردا،

scientists have addressed the question of beauty

زانایان بەدەم پرسیاری جوانییەوە ڕۆشتوون

using ideas from evolutionary psychology and tools of neuroscience.

بە بەکارهێنانی بیرۆکەکانی دەرون ناسی نوێ و ئامرازەکانی زانستی مێشک.

We're beginning to glimpse the why and the how of beauty,

خەریکە کەمێک لەوە تێدەگەین و چۆن و بۆچی شتێک جوانە لامان،

at least in terms of what it means for the human face and form.

هیچ نەبێت لەلایەنی ئەوەی چی دەگەیەنێت بۆ ڕووخسار و شێوەی مرۆڤ.

And in the process,

لە پرۆسەکەشدا،

we're stumbling upon some surprises.

هەندێک شتی سەرسوڕهێنەرم دۆزییەوە.

When it comes to seeing beauty in each other,

کاتێک یەتە سەر بینینی جوانی لەناو یەکتردا،

while this decision is certainly subjective for the individual,

لەکاتێکدا بڕیارەکە بەدڵنیاییەوە ئەکەوێتەوە سەر کەسەکە خۆی،

it's sculpted by factors that contribute to the survival of the group.

لەلایەن ئەو هۆکارانەوە شێوە کراوە کە ڕۆڵ دەگێڕێت لە ڕزگاربوونی گرووپەکەدا.

Many experiments have shown

زۆر تاقیکردنەوە نیشانیانداوە

that a few basic parameters contribute to what makes a face attractive.

چەند پێوەرێکی بنچینە ڕۆڵ دەگێڕن لەوەی ڕووخسارێک سەرنج ڕاکێش بێت.

These include averaging, symmetry and the effects of hormones.

ئەمانەش تێکڕاکردن، ڕێکی و کاریگەری هۆرمۆنەکان دەگرێتەوە.

Let's take each one of these in turn.

با یەک بە یەک لێیان وردبینەوە.

Galton's finding

دۆزینەوەکەی گاڵتۆن

that composite or average faces are typically more attractive

کە دەموچاوە تێکەڵ یان بەتێکڕاکراوەکان بەشێوەیەکی گشتی سەرنج ڕاکێشترن

than each individual face that contributes to the average

لە ڕووخساری هەر یەکێک لەو تاکانە کە تێکڕاکە پێکدەهێنن

has been replicated many times.

چەندین جار دووپاتکراوەتەوە.

This laboratory finding fits with many people's intuitions.

ئەم دۆزینەوەیە لەگەڵ سەلیقەی چەندین کەسدا یەکدەگرێتەوە.

Average faces represent the central tendencies of a group.

دەم و چاوەکانی بە تێکڕا درووست دەکرێن خاڵی ناوەڕاستی گرووپێک پێکدەهێنن.

People with mixed features represent different populations,

خەڵکەکانی ڕووخساریان خەسڵەتی تێکەڵی هەیە دانیشتووانی جیا پێکدەهێنن، و

and presumably harbor greater genetic diversity

فرەچەشنییەکی جینی و خۆگونجاندنێکی

and adaptability to the environment.

زیاتریان هەیە بۆ چواردەوریان.

Many people find mixed-race individuals attractive

زۆر ئەو کەسانەیان بەلاوە سەرنج ڕاکێشە کە لە ڕەچەڵەکی تێکەڵن و

and inbred families less so.

ئەوانەشی لەنێو خێزانێکا لەدایکبوون کەمتر.

The second factor that contributes to beauty is symmetry.

دووەم هۆکار کە ڕۆڵدەگێڕێت لە جوانیا ڕێکییە.

People generally find symmetric faces more attractive than asymmetric ones.

خەڵک بەگشتی ڕووخساری ڕێکی بەلاوە سەرنجڕاکێشترە وەک لە ناڕێکەکان.

Developmental abnormalities are often associated with asymmetries.

پەرەسەندنی نائاسایی لەش زۆرجار ناڕێکی لێدەکەوێتەوە.

And in plants, animals and humans,

لە ڕووەک و ئاژەڵ و مرۆڤیشدا،

asymmetries often arise from parasitic infections.

ناڕێکییەکان زۆرجار بەهۆی هەوکردنی مشەخۆرییەوە دەبێت.

Symmetry, it turns out,

دەریشکەوتووە کە ڕێکی لەش،

is also an indicator of health.

ئاماژەیەکی تەندروستی باشە.

In the 1930s,

لە ساڵانی ١٩٣٠یەکاندا،

a man named Maksymilian Faktorowicz

پیاوێک بەناوی ماکسیمیلیان فاکتۆرۆویکز

recognized the importance of symmetry for beauty

درکی بە گرنگی ڕێکی کردەوە بۆ جوانی

when he designed the beauty micrometer.

کاتێک پێوەرێکی جوانی دروستکرد.

With this device,

بەم ئامێرە،

he could measure minor asymmetric flaws

دەیتوانی هەڵە ناڕێکییەکان بپێوێت

which he could then make up for with products he sold from his company,

کە دەیتوانی بە بەرهەمەکانی کۆمپانیاکەی خۆی بتوانێت چاکی بکاتەوە،

named brilliantly after himself, Max Factor,

لەدوای خۆیەوە ناوی نا، ماکس فاکتەر،

which, as you know, is one of the world's most famous brands

کە وەک دەزانن یەکێکە لە بەناوبانگترین مارکە جیهانییەکان

for "make up."

بۆ مکیاج.

The third factor that contributes to facial attractiveness

سێیەم هۆکار کە ڕۆڵدەگێڕێت لە سەرنجڕاکێشی ڕووخساردا

is the effect of hormones.

کاریگەری هۆرمۆنەکانە.

And here, I need to apologize for confining my comments

لێرەشدا، پێویستە داوای لێبوردن بکەم بۆ دووپاتکردنەوەی تانەکانم

to heterosexual norms.

بۆ ستانداردی هاوسەرگیری تەنیا نێر و مێ.

But estrogen and testosterone play important roles

بەڵام ئیسترۆجین و تێستۆستیرۆن ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن

in shaping features that we find attractive.

لە کێشانی خەسڵەتەکانی کە بەلامانەوە سەرنج ڕاکێشە.

Estrogen produces features that signal fertility.

ئیسترۆجین خەسڵەتەکان درووست دەکات کە ئاماژەیە بۆ پێگەشتن.

Men typically find women attractive

پیاوان ئەو ژنانەیان بەلاوە سەرنج ڕاکێشە

who have elements of both youth and maturity.

کە هەردوو خەسڵەتەکەی گەنجێتی و پێگەشتنیشیان تێدایە.

A face that's too baby-like might mean that the girl is not yet fertile,

ڕووخسارێک کە زۆر لە منداڵ دەچێت واتای ئەوەیە هێشتا کچەکە پێنەگەشتووە،

so men find women attractive

بۆیە پیاوان ئەو ژنانەیان بەلاوە سەرنج ڕاکێشە

who have large eyes, full lips and narrow chins

کە چاوەکانیان گەورەیە، لێویان پڕە و چەناگەیان باریکە

as indicators of youth,

وەک ئاماژەی گەنجێتی، و

and high cheekbones as an indicator of maturity.

بەرزی ئێسکی ڕوومەت وەک ئاماژەی پێگەشتوویی.

Testosterone produces features that we regard as typically masculine.

تێستۆستیرۆن ئەو خەسڵەتانە بەرهەمدەهێنن کە ئێمە بە خەسڵەتی پیاوەتی دادەنێین.

These include heavier brows,

ئەمەش برۆی ئەستورتر،

thinner cheeks

ڕوومەتی بچووکتر و

and bigger, squared-off jaws.

شەویلگەی گەورەتر دەگرێتەوە.

But here's a fascinating irony.

بەڵام شتێکی سەیر هەیە.

In many species,

لە زۆر بوونەوەردا،

if anything,

ئەوە هەیە کە

testosterone suppresses the immune system.

تێستۆستیرۆن کۆئەندامی بەرگری کپدەکاتەوە.

So the idea that testosterone-infused features are a fitness indicator

کەواتە بیرۆکەی ئەوەی خەسڵەتەکانی تێستۆستیرۆن دروستیدەکات ئاماژەی پێگەشتننن

doesn't really make a whole lot of sense.

بەڕاستی ئەوەندە ڕێیتێناچێت.

Here, the logic is turned on its head.

لێرەیا، لۆجیکەکە بە تەواوەتی سەرەو خوار بۆتەوە.

Instead of a fitness indicator,

لەجیاتی ئاماژەیەکی پێگەشتن،

scientists invoke a handicap principle.

زانایان پێشنیاری ئەوەیان کرد کە کۆسپێکە لەسەر بوونەوەرەکە.

The most commonly cited example of a handicap

نموونەکەی زۆر ئەهێنرێتەوە لەسەر کۆسپەکەی دەخرێتە سەر گیاندارەکە

is the peacock's tail.

کلکی نێرینەی تاوسە.

This beautiful but cumbersome tail doesn't exactly help the peacock

ئەم کلکە جوان بەڵام گەورەیە یارمەتی تاوسەکە نایات لە

avoid predators

ڕاکردن لە ڕاوچییەکان و

and approach peahens.

نزیکبوونەوە لە مێینەکان.

Why should such an extravagant appendage evolve?

پاشکۆیەکی ئاوا جوان بۆچی پەرەی سەندووە؟

Even Charles Darwin,

تەنانەت چارلس داروینیش،

in an 1860 letter to Asa Gray wrote

ساڵی ١٨٦٠ لە نامەیەکدا بۆ ئاسا گرەی نوسیبووی

that the sight of the peacock's tail made him physically ill.

کە دیمەنی کلکی نێرەی تاوسەکە وایکردووە لەڕووی جەستەییەوە نەخۆشبێت.

He couldn't explain it with his theory of natural selection,

نەیتوانیوە ڕوونی بکاتەوە بە بیردۆزی هەڵبژاردنی سرووشتی خۆی، و

and out of this frustration,

لەم نائومێدیەی خۆیدا،

he developed the theory of sexual selection.

پەرەی بە بیردۆزی هەڵبژاردنی زاوزێی دا.

On this account,

لەم ڕووانگەیەوە،

the display of the peacock's tail is about sexual enticement,

ئەم نیشاندانی کلکەی نێرینەی تاوس بۆ فریودانی زاوزێیە، و

and this enticement means it's more likely the peacock will mate

ئەم فریودانەش واتای ئەوەیە ئەگەری زیاترە تاوسکە جووتبێت و

and have offspring.

بێچووی ببێت.

Now, the modern twist on this display argument

ئێستا، گۆڕانکارییە نوێکە لەسەر مشتومڕی ئەم نیشاندا

is that the peacock is also advertising its health to the peahen.

ئەوەیە کە نێرەی تاوسەکە تەندروستی خۆشی نیشانی مێینەکە ئەیات.

Only especially fit organisms can afford to divert resources

تەنها بوونەوەرەکانی لەشیان زۆر تەندروستە دەتوانن توانای لەشیان تەرخانکەن

to maintaining such an extravagant appendage.

بۆ هێشتنەوەی ئەو درێژکراوە جوانەی لەشیان.

Only especially fit men can afford the price that testosterone levies

تەنیا پیاوەکانی بەتایبەتی لەشیان گونجاوە بەرگەی ئەو کۆسپەی تێستۆستیرۆن دەگرن

on their immune system.

لەسەر کۆئەندامی بەرگریان.

And by analogy, think of the fact

هەر هاوشێوەی ئەوەش، بیر لەو ڕاستییە بکەنەوە

that only very rich men can afford to pay more than $10,000 for a watch

تەنیا پیاوە زۆر دەوڵەمەندەکان دەتوانن زیاتر لە ١٠ هەزار دۆلار بەن بە کاژێرێکی دەستی

as a display of their financial fitness.

وەک نیشاندانێکی توانای داراییان.

Now, many people hear these kinds of evolutionary claims

ئێستا، زۆر کەس گوێبیستی ئەم بانگەشانەی پەرەسەندن دەبن و

and think they mean that we somehow are unconsciously seeking mates

وا بیردەکەنەوە بەجۆرێک هەموو بوونەوەرێک بێ ئاگاداربوونی خۆی بۆ ئەو هاوسەرانە دەگەڕێ

who are healthy.

کە تەندروستن.

And I think this idea is probably not right.

پێشموابێت ئەم بیرۆکەیە لەوانە نییە ڕاستبێت.

Teenagers and young adults are not exactly known for making decisions

هەرزەکارەکان و تازە پێگەشتووەکان نەناسراون بەوەی بڕیارەکانیان

that are predicated on health concerns.

لەسەر بنەمای خەمخواردن لە تەندروستی بووبێت.

But they don't have to be,

بەڵام پێویست ناکات وابێت، و

and let me explain why.

با ڕوونی بکەمەوە بۆچی.

Imagine a population

کۆمەڵێک بێنەرە بەرچاوت

in which people have three different kinds of preferences:

کە خەڵکەکەی سێ جۆری جیاواز حەزیان هەبێت:

for green, for orange and for red.

بۆ سەوز، بۆ پرتەقاڵی، و بۆ سوور.

From their point of view,

لە ڕووانگەی خۆیانەوە،

these preferences have nothing to do with health;

ئەم حەزلێکردنانە هیچ پەیوەندیان بە تەندروستییەوە نییە؛

they just like what they like.

هەر ئەوەیان حەز لێیە کە حەزیان لێیە.

But if it were also the case that these preferences are associated

بەڵام ئەگەر بێیتە سەر ئەوەی کە ئەم حەزکردنانە ببەستیتەوە بە هەڵبژاردنیانەوە

with the different likelihood of producing offspring --

بە ئەگەری جیاوازی بەرهەمهێنانی نەوەی نوێ --

let's say in a ratio of 3:2:1 --

با بڵێین بەڕێژەی ٣:٢:١ --

then in the first generation,

ئەوکاتە لە نەوەی یەکەمدا،

there would be 3 greens to 2 oranges to 1 red,

سێ سەوز، دوو پرتەقاڵی، یەک سور دەبێت و

and in each subsequent generation,

لە نەوەکانی دواتردا،

the proportion of greens increase,

ڕێژەی سەوز زیاد دەکات،

so that in 10 generations,

بەشێوەیەک دوای ١٠ نەوە،

98 percent of this population has a green preference.

لەسەدا ٩٨ی دانیشتووان زیاتر حەز بە سەوز دەکەن.

Now, a scientist coming in and sampling this population

ئێستا، زانایەک بێت و نموونەیەک هەڵبژێرێت

discovers that green preferences are universal.

دەبینێت حەزکردن بۆ سەوز بووە بە شتێکی گشتی.

So the point about this little abstract example

کەواتە ئەنجامی ئەم نموونە بچووکە ئەوەیە

is that while preferences for specific physical features

لەکاتێکدا حەزکردن بۆ خەسڵەتێکی جەستەیی تایبەت

can be arbitrary for the individual,

دەکرێ ئارەزوکاریبێت بۆ کەسەکە،

if those features are heritable

ئەگەر ئەو خەسڵەتانە بۆماوەیی بن و

and they are associated with a reproductive advantage,

بەسترابێتنەوە بە ئەگەری زیاتر بۆ توانای زاوزێکردن،

over time,

بە تێپەڕبوونی کات،

they become universal for the group.

دەبن بە شتێکی گشتی بۆ گرووپەکە.

So what happens in the brain when we see beautiful people?

کەواتە چی ڕووئەیات لە مێشکماندا کاتێک خەڵکی جوان دەبینین؟

Attractive faces activate parts of our visual cortex

دەم و چاوە سەرنجڕاکێشەکان بەشەکانی بینین لە مێشکا چالاک دەکەن

in the back of the brain,

کە لە پشتەوەی مێشکن،

an area called the fusiform gyrus,

بەشێک کە پێی دەوترێت پێچاوپێچی تەشیلەیی

that is especially tuned to processing faces,

کە بەتایبەتی بۆ ئەوەیە ڕووخسار لێکباتەوە و

and an adjacent area called the lateral occipital complex,

بەشەکەی تەنیشتیشی پێی دەوترێت ئاوێتەی لاپشتەسەری،

that is especially attuned to processing objects.

کە بەتایبەتی بۆ لێکدانەوە و تۆمارکردنی ئاماژەکانی پێی دەگات.

In addition,

هەروەها،

attractive faces activate parts of our reward and pleasure centers

ڕووخسارە سەرنجڕاکێشەکان بەشەکانی سەنتەرەکانی پاداشت و چێژبینین کارا دەکات

in the front and deep in the brain,

لە بەشی پێشەوە و قوڵایی مێشکدا، و

and these include areas that have complicated names,

ئەمانە ئەو شوێنانەی مێشک دەگرێتەوە کە ناوی ئاڵۆزیان هەیە،

like the ventral striatum,

وەک کۆمەڵەخانەی سترایتەمی پێشەوە،

the orbitofrontal cortex

توێکڵی پێشی سەر و لای چاو و

and the ventromedial prefrontal cortex.

توێکڵی پێشی ناوەڕاستی پشت توێکڵی پێشی سەر.

Our visual brain that is tuned to processing faces

بەشی جوانی لە مێشکماندا کە ئاماژەکان لێکدەداتەوە

interacts with our pleasure centers

بەستراوەتەوە بە سەنتەرەکانی چێژبینینەوە

to underpin the experience of beauty.

بۆ پشتیوانیکردنی ئەزموونی جوانی.

Amazingly, while we all engage with beauty,

بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر، لەکاتێکدا ئێمە بەرەو جوانی دەچین،

without our knowledge,

بێ ئەوەی بەخۆمان بزانین،

beauty also engages us.

جوانیش دەمانگرێت.

Our brains respond to attractive faces

مێشکمان کاردانەوەی بۆ ڕووخسارە جوانەکان دەبێت

even when we're not thinking about beauty.

تەنانەت کاتێکیش کە بیر لە جوانی ناکەینەوە.

We conducted an experiment in which people saw a series of faces,

تاقیکردنەوەیەکمان کرد کە خەڵک زنجیرەیەک ڕووخساریان بینی و

and in one condition,

لە مەرجێکدا،

they had to decide if a pair of faces were the same or a different person.

دەبوو بڕیار بەن ئەگەر دوو ڕووخسار هەمان شتن یان دوو کەسی جیان.

Even in this condition,

تەنانەت لەم کاتەشدا،

attractive faces drove neural activity robustly in their visual cortex,

ڕووخسارە سەرنج ڕاکێشەکان چالاکییە دەمارییەکانی توێکڵی بینینی مێشکیانی وروژاندبوو،

despite the fact that they were thinking about a person's identity

سەرەڕای ئەو ڕاستیەی کە ئەمان بیریان لە ناسنامەی کەسەکە کردۆتەوە

and not their beauty.

نەک جوانیان.

Another group similarly found automatic responses to beauty

کۆمەڵێکی تر بەهەمان شێوە وەڵامدانەوەی خۆئەنجامدەریان دۆزیوەتەوە

within our pleasure centers.

لەنێو سەنتەرەکانی چێژبینینی لەشمان.

Taken together, these studies suggest

سەیرکردنیان پێکەوە، ئەم توێژینەوانە پێشنیاری ئەوە دەکات

that our brain automatically responds to beauty

کە مێشکمان بەشێوەیەکی خۆئەنجامدەری کاردانەوەی هەیە بۆ جوانی

by linking vision and pleasure.

بە بەستنەوەی بینین و چێژبینین.

These beauty detectors, it seems,

ئەم دۆزەرەوانەی جوانی لەوانەیە،

ping every time we see beauty,

هەر جارێک جوانی ببینین لێبات،

regardless of whatever else we might be thinking.

بێگوێدانە ئەوەی ئەبێ بیر لە چی بکەینەوە.

We also have a "beauty is good" stereotype embedded in the brain.

هەروەها کڵێشەی هەڵوێستی "جوانی باشە" لە مێشکماندا چەسپیوە.

Within the orbitofrontal cortex,

لە توێکڵی پێشی سەردا،

there's overlapping neural activity

چالاکی دەماری بەسەریەکدا کەوتوو هەیە

in response to beauty and to goodness,

لە وەڵامدا بۆ جوانی و بۆ باشی، و

and this happens even when people aren't explicitly thinking

ئەمە کاتێکیش ڕوودەدات کە خەڵک بە ئاشکرا بیرناکەنەوە

about beauty or goodness.

دەربارەی جوانی یان باشی.

Our brains seem to reflexively associate beauty and good.

پێدەچێت مێشکمان پەرچەکرداریانە جوانی و باشی ببەستێتەوە.

And this reflexive association may be the biologic trigger

ئەم بەستنەوەیە پەرچەکردارییەش لەوانەیە بزوێنەرە بایۆلۆجییەکە بێت

for the many social effects of beauty.

بۆ چەندین کاریگەری کۆمەڵایەتی جوانی.

Attractive people receive all kinds of advantages in life.

کەسە سەرنج ڕاکێشەکان زیاتر ژیان لە بەرژەوەندیان دەبێت.

They're regarded as more intelligent,

بە زیرەکتر دادەنرێن،

more trustworthy,

زیاتر جێی متمانە،

they're given higher pay and lesser punishments,

پارەی زیاتریان دەدرێتێ و هەروەها سزای کەمتر،

even when such judgments are not warranted.

تەنانەت ئەگەر ئەو جۆرە بڕیاردانانەش سەنەد نەبن.

These kinds of observations reveal beauty's ugly side.

ئەم جۆرە تێڕوانینانە لایەنە ناشرینەکەی جوانی ئاشکرا دەکەن.

In my lab, we recently found

لە تاقیگەکەمدا، بەم دواییە دۆزیمانەوە

that people with minor facial anomalies and disfigurements

ئەو کەسانەی ناڕێکییەک یان شێواوییەکی بچووکیان هەیە لە ڕووخساریاندا

are regarded as less good, less kind,

وا دادەنرێن کەمتر باش بن و کەمتر میهرەبان بن،

less intelligent, less competent and less hardworking.

کەمتر زیرەک، کەمتر بەتوانا، و کەمتر کۆششکەر بن.

Unfortunately, we also have a "disfigured is bad" stereotype.

بەداخەوە لە مێشکیشماندا ئەوە چەسپیوە کە "شێواوی واتە خراپ."

This stereotype is probably exploited and magnified

ئەم کڵێشەی هەڵوێستە لەوانەیە قۆزرابێتەوە و گەورەکرابێت

by images in popular media,

بە وێنەکانی ڕاگەیاندنە بەبرەوەکان،

in which facial disfigurement is often used as a shorthand

کاتێک ناڕێکییەکی ڕووخسار زۆرجار وەک ئاماژەیەک بەکاردێت

to depict someone of villainous character.

بۆ نیشاندانی کەسێک کە کەسایەتییەکی تاوانکاری هەیە.

We need to understand these kinds of implicit biases

پێویستە لەم جۆرە ناڕێکییە شاراوانە تێبگەین

if we are to overcome them

ئەگەر بمانەوێ بەسەریاندا زاڵبین و

and aim for a society in which we treat people fairly,

هەوڵ بۆ کۆمەڵگایەک بەین کە بەشێوەیەکی ڕەوا مامەڵە لەگەڵ خەڵک بکەین،

based on their behavior and not on the happenstance of their looks.

لەسەر بنچینەی ڕەفتاریان و نەک ڕووخسارەکەی بەدەست خۆیان نییە.

Let me leave you with one final thought.

با بە دوایین بۆچوونەوە بەجێتان بهێڵم.

Beauty is a work in progress.

جوانی کارێکە لە بەرەوپێشچووندایە.

The so-called universal attributes of beauty

بە ناو پێوەرە جیهانییەکانی جوانی

were selected for during the almost two million years of the Pleistocene.

لە ماوەی دوو ملیۆن ساڵی پێش سەردەمی چاخی بەردین هەڵبژێردراوە.

Life was nasty, brutish and a very long time ago.

ئەوکاتە ژیان ناخۆش، و قورس بووە و ماوەیەکی زۆر لەمەوبەر بووە.

The selection criteria for reproductive success from that time

پێوەری هەڵبژاردن بۆ سەرکەوتنی زاوزێ هی ئەو کاتە

doesn't really apply today.

بەسەر ئێستادا ناسەپێت.

For example,

بۆ نموونە،

death by parasite is not one of the top ways that people die,

مردن بەهۆی مشەخۆرەوە لە ئێستایا یەکێک نییە لە سەرەکیترین هۆکارەکانی مردن،

at least not in the technologically developed world.

بەتایبەتی لە وڵاتە پێشکەوتووەکاندا.

From antibiotics to surgery,

لە دژەبەکتریاوە بۆ نەشتەرگەری،

birth control to in vitro fertilization,

کۆنترۆڵکردنی مناڵبوون و هەتا مناڵی بلوریش

the filters for reproductive success are being relaxed.

هەموی فیلتەرەکان بۆ سەرکەوتنی زاوزێی خاوبوونەتەوە.

And under these relaxed conditions,

لەژێر ئەم هەلومەرجە خاوبووەوەشدا،

preference and trait combinations are free to drift

حەزپێکردن و تێکەڵبوونی خەسڵەتە جەستەییەکان لەسەر ڕێبازێکی ئازاد دەبێت و

and become more variable.

هەتا دێت زیاتر نەزانراو دەبێت.

Even as we are profoundly affecting our environment,

تەنانەت کاتێکیش بەشێوەیەکی بەرچاو کاردەکەینە سەر ژینگەکەمان،

modern medicine and technological innovation

پزیشکی نوێ و داهێنانی تەکنەلۆجیا

is profoundly affecting

کاریگەرییەکی زۆری هەیە

the very essence of what it means to look beautiful.

لەسەر کرۆکی ئەوەی واتای چییە ڕووخسار جوانبێت.

The universal nature of beauty is changing

سرووشتی گەردوونی جوانی خەریکە دەگۆڕێت

even as we're changing the universe.

تەنانەت لەکاتێکدا کە خەریکە گەردوون دەگۆڕین.

Thank you.

زۆر سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)