Tim Brown: Tales of creativity and play

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

This is a guy named Bob McKim.

ئەمە کوڕێکە ناوی (بۆب ماکیم)ە

He was a creativity researcher in the '60s and '70s,

توێژه‌رێکی به‌رهه‌م هێن بوو له‌ ساڵه‌کانی (٦٠ بۆ ٧٠)کاندا

and also led the Stanford Design Program.

وە هه‌روه‌ها پڕۆگرامی دیزاینکردنی له‌ سنافۆرد به‌ڕێوه‌ ده‌برد

And in fact, my friend and IDEO founder, David Kelley,

له‌ڕاستیدا، هاوڕێم، دروست که‌ری (ئای-دی-ئی-ئۆ) دایڤدکیلی

who’s out there somewhere, studied under him at Stanford.

که‌ له‌شوێنێکه‌ له‌ده‌ره‌وه‌، له‌لای ئه‌و له‌ ستانفۆرد وانه‌ی خوێندووه‌

And he liked to do an exercise with his students

ئه‌و حه‌زی کردبوو که‌ یاریه‌ک له‌گه‌ڵ قوتابیه‌کان بکات

where he got them to take a piece of paper

کاتێک داوای لێکردبوون پارچه‌ وه‌ره‌قه‌یه‌ک ده‌ر بهێنن

and draw the person who sat next to them, their neighbor,

وێنه‌ی ئه‌وکه‌سه‌ی له‌ ته‌نیشتیان دانیشتوه‌ بکێشن، دراوسێکه‌یان

very quickly, just as quickly as they could.

زۆر به‌خێرایی، به‌خێراییه‌کی زۆر که‌ ده‌توانن

And in fact, we’re going to do that exercise right now.

له‌ڕاستیدا، ئێمه‌ش ئێستا ئه‌و یارییه‌ (ڕاهێنانه‌ )ده‌که‌ین

You all have a piece of cardboard and a piece of paper.

ئێوه‌ هه‌موتان پارچه‌ کارتێک یان پارچه‌ وه‌ره‌قه‌یه‌کتان پێیه‌

It’s actually got a bunch of circles on it.

چه‌ند بازنه‌یه‌ک بکێشن له‌سه‌ر وه‌ره‌قه‌که‌

I need you to turn that piece of paper over;

ده‌مه‌وێت وه‌ره‌قه‌که‌ هه‌ڵ بگێڕنه‌وه‌

you should find that it’s blank on the other side.

پێویسته‌ دیوه‌که‌ت تری سپی بێت

And there should be a pencil.

پێویسته‌ قه‌ڵه‌مێکتان پێ بێت

And I want you to pick somebody that’s seated next to you,

ده‌مه‌وێت که‌سێک که‌ له‌ته‌نیشته‌وه‌ دانیشتوه‌ هه‌ڵبژێرن

and when I say, go, you’ve got 30 seconds to draw your neighbor, OK?

وه‌ کاتێک ده‌ڵێم ده‌ست پێ بکه‌ین، (٣٠) چرکه‌تان هه‌یه‌ بۆ وێنه‌ کێشانی دراوسێکه‌ت، باشه‌

So, everybody ready? OK. Off you go.

که‌واته‌، هه‌موتان ئاماده‌ن؟ باشه‌، ده‌ست پێبکه‌ن

You’ve got 30 seconds, you’d better be fast.

(٣٠)چرکه‌تان هه‌یه‌، پێویسته‌ خێرابن

Come on: those masterpieces ...

ده‌ی: ئه‌و ئیشه‌ جوانه‌

OK? Stop. All right, now.

باشه‌؟ بوه‌ستن، ئێستا زۆر باشه‌

(Laughter)

پێکه‌نین

Yes, lot’s of laughter. Yeah, exactly.

به‌ڵێ، پێکه‌نین زۆر هه‌یه‌، به‌ڵێ، ڕاسته‌

Lots of laughter, quite a bit of embarrassment.

پێکه‌نینێکی زۆر، تۆزێک له‌ شه‌رمه‌زاری

(Laughter)

پێکه‌نین

Am I hearing a few "sorry’s"? I think I’m hearing a few sorry’s.

گوێم له‌هه‌ ندێ داوای لێبوردنه‌؟ وابزانم گوێم له‌هه‌ندێ داوای لێبوردنه‌

Yup, yup, I think I probably am.

به‌ڵێ، به‌ڵێ، وابزانم گوێم لێیه‌

And that’s exactly what happens every time,

به‌ته‌واوی هه‌موو کاتێک ئه‌وه‌ ڕوده‌دات

every time you do this with adults.

هه‌رکاتێک ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رزه‌کاره‌کاندا ده‌که‌یت

McKim found this every time he did it with his students.

ماکیم هه‌مووجارێک که‌ ئه‌مه‌ی ده‌کرد توشی ئه‌وه‌ ده‌بوو

He got exactly the same response: lots and lots of sorry’s.

هه‌مان وه‌ڵامی ده‌ست که‌وت: زۆرێک له‌ داوای لێبوردن

(Laughter)

پێکه‌نین

And he would point this out as evidence

ئه‌و ئه‌مه‌ی وه‌ک به‌ڵگه‌یه‌ک داده‌نا

that we fear the judgment of our peers,

که‌ ئێمه‌ له‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی هاوڕێکانمان ده‌ترسین

and that we’re embarrassed about showing our ideas

وه‌ ئێمه‌ هه‌ست به‌ شه‌رمه‌زاری ده‌که‌ین له‌نیشاندانی بیرۆکه‌کانمان

to people we think of as our peers, to those around us.

به‌و که‌سانه‌ی ئێمه‌ هه‌ست ده‌که‌ین هاوڕێمانن، به‌و که‌سانه‌ی له‌ ده‌وری ئێمه‌ن

And this fear is what causes us

ئه‌و ترسه‌یه‌ که‌ ئێمه‌ توشی

to be conservative in our thinking.

نه‌وتن و نه‌گۆڕینی بیرۆکه‌کانمان ده‌کات

So we might have a wild idea,

له‌به‌رئه‌وه‌، له‌وانه‌یه‌ که‌ بیرۆکه‌یه‌کی باشمان هه‌بێت

but we’re afraid to share it with anybody else.

به‌ڵام ئێمه‌ ده‌ترسین تا به‌که‌سێکی تری بڵێین

OK, so if you try the same exercise with kids,

باشه‌، ئه‌گه‌ر هه‌مان ڕاهێنان له‌گه‌ڵ منداڵان تاقی بکه‌یته‌وه‌

they have no embarrassment at all.

هیچ شه‌رمه‌زاریه‌کیان به‌هیچ شێوه‌یه‌ک توش نابێت

They just quite happily show their masterpiece

ئه‌وان ته‌نها دڵخۆش ده‌بن به‌ نیشاندانی کاره‌ جوانه‌کانیان

to whoever wants to look at it.

به‌هه‌ر که‌سێک که‌ ده‌یه‌وێت ته‌ماشای بکات

But as they learn to become adults,

به‌ڵام، کاتێک به‌ره‌و هه‌رزه‌کاری ده‌ڕۆن

they become much more sensitive to the opinions of others,

ئه‌وان توشی هه‌ستیارییه‌کی زۆر ده‌بن به‌رامبه‌ر بیروڕای که‌سانی تر

and they lose that freedom and they do start to become embarrassed.

وه‌ ئه‌و ئازادییه‌ له‌ده‌ست ده‌دات و هه‌ست به‌شه‌رمه‌زاری ده‌که‌ن

And in studies of kids playing, it’s been shown

توێژینه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌ر یاری کردنی منداڵان ئه‌وه‌ی ڕون کردۆته‌وه‌

time after time that kids who feel secure,

کات دوای کات ئه‌و منداڵه‌ی هه‌ست به‌ ئاسایش ده‌کات

who are in a kind of trusted environment --

ئه‌وانه‌ی که‌ له‌که‌ش و هه‌وایه‌کی باوه‌ڕ پێکراودان

they’re the ones that feel most free to play.

ئه‌وان یه‌که‌مینن له‌ هه‌ست کردن به‌ ئازادی له‌یاری کردن دا

And if you’re starting a design firm, let’s say,

بابڵیین، ئه‌گه‌ر تۆ ده‌ست ده‌که‌یت به‌ ده‌زگایه‌کی دیزاین کردن

then you probably also want to create

دوایی له‌وانه‌یه‌ تۆ بته‌وێت

a place where people have the same kind of security.

شوێنێک دروست بکه‌یت که‌ خه‌ڵکی هه‌مان ئاسایشی هه‌بێت

Where they have the same kind of security to take risks.

ئاسایشێک که‌ تاقیکردنه‌وه‌ی تیادا بکه‌ن

Maybe have the same kind of security to play.

له‌وانه‌یه‌ هه‌مان ئاسایش بۆ یاری کردن

Before founding IDEO, David said that what he wanted to do

پێش دروست کردنی (ئای-دی-ئی-ئۆ) دایڤد وتی که‌ ئه‌وه‌ی ده‌یویست بیکات

was to form a company where all the employees are my best friends.

دروست کردنی کۆمپانیایه‌ک بوو که‌ هه‌موو کارمه‌نده‌کانی هاوڕێ نزیکه‌ کانی بن

Now, that wasn’t just self-indulgence.

ئێستا، ئه‌وه‌ ته‌نها سه‌رقاڵ بوون نه‌بوو

He knew that friendship is a short cut to play.

ئه‌و دیزایینه‌ی که‌ هاوڕێیه‌تی ماوه‌یه‌کی کورته‌ بۆ یاری کردن

And he knew that it gives us a sense of trust,

ئه‌و ده‌یزانی که‌ ئه‌وه‌ هه‌ستی متمانه‌مان پێ ده‌دات

and it allows us then to take the kind of creative risks

وه‌ دوایی یارمه‌تیمان ده‌دات بۆ هه‌نگاوی دروستکه‌ری مه‌ترسیدار

that we need to take as designers.

که‌ ئێمه‌ پێویستمانه‌ وه‌ک دیزانه‌ره‌کان

And so, that decision to work with his friends --

که‌واته‌، ئه‌و بڕیاره‌ بۆ کارکردن له‌گه‌ڵ هاوڕێکانی

now he has 550 of them -- was what got IDEO started.

ئێستا (٥٥٠) هاوڕێی هه‌یه‌ -- ئه‌وه‌بوو که‌ (ئای-دی-ئی-ئۆ)ی دروست کرد

And our studios, like, I think, many creative workplaces today,

وابزانم، ستۆدیۆکانمان وه‌ک زۆرێک له‌ شوێنه‌کانی کارکردنه‌ و له‌ مرۆڤدا

are designed to help people feel relaxed:

بۆئه‌وه‌ دروست کراون که‌ یارمه‌تی خه‌ڵکی بدات له‌ هه‌ست کردن به‌ ئارامی

familiar with their surroundings,

ئاشنا بێت به‌ چوارده‌وره‌که‌ی

comfortable with the people that they’re working with.

ئاسوده‌بێت به‌ کارکردن له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی له‌گه‌ڵین

It takes more than decor, but I think we’ve all seen that

کاتێکی زیاتری ده‌وێت وه‌ک له‌ دیکۆرکردن، به‌ڵام وابزانم هه‌موومان ئه‌وه‌مان بینیوه‌ که‌

creative companies do often have symbols in the workplace

کۆمپانیا به‌رهه‌م هێنه‌کان سمبولیان هه‌یه‌ له‌ شوێنی کارکردنیاندا

that remind people to be playful,

که‌ بیری خه‌ڵکی ده‌خاته‌وه‌ که‌ هه‌ست به‌خۆشی بکه‌ن

and that it’s a permissive environment.

ئه‌وه‌ دۆخێکی ڕێگه‌ پیدراوه‌

So, whether it’s this microbus meeting room

که‌واته‌، جا له‌م ژوره‌ بچوکە بێت

that we have in one our buildings at IDEO;

که‌ ئێمه‌ تێیداین له‌ بیناکه‌مان له‌ (ئای-دی-ئی-ئۆ)دا

or at Pixar, where the animators work in wooden huts and decorated caves;

یان له‌ په‌یخار بێت، که‌ ئه‌کته‌ره‌کان کار له‌ناو کوخی دارین و به‌ئه‌شکه‌وت دیکۆر کراوه‌ ده‌کات

or at the Googleplex, where

یان له‌ گوگل پلێکس، که‌

it’s famous for its [beach] volleyball courts,

به‌ناوبانگه‌ به‌ باله‌ی قه‌راخ ده‌ریا

and even this massive dinosaur skeleton with pink flamingos on it.

هه‌تا ئێسکه‌ داینه‌ سوڕه‌کان له‌گه‌ڵ ئه‌و فلامینگۆ په‌مه‌ییانه‌ له‌ناوی دان

Don’t know the reason for the pink flamingos,

هۆکاری ئه‌و فلامینگۆ په‌مه‌ییانه‌ نازانیت

but anyway, they’re there in the garden.

به‌ڵام هه‌ر چۆنێک بێت، ئه‌وان له‌ باخچه‌که‌دان

Or even in the Swiss office of Google,

یان هه‌تا له‌ نوسینگه‌ی سویسرای گوگڵ

which perhaps has the most wacky ideas of all.

که‌ له‌وانه‌یه‌ شێتانه‌ترین بیرۆکه‌ی تێدابێت

And my theory is, that’s so the Swiss can prove

بیرۆکه‌که‌ی من ئه‌وه‌یه‌، که‌ سویسرا ده‌توانێت گه‌شه‌بکات

to their Californian colleagues that they’re not boring.

بۆ ئه‌و هاوڕێ کالیفۆرنیانه‌ی که‌ بێزارکه‌ر نین

So they have the slide, and they even have a fireman’s pole.

بۆئه‌وه‌ی سلایدێکیان هه‌بێت، و هه‌تا جه‌مسه‌ری ئاگرکوژێنه‌وه‌یه‌کیان هه‌بێت

Don’t know what they do with that, but they have one.

نازانن که‌چی به‌وه‌ ده‌که‌ن، به‌ڵام دانه‌یه‌کیان هه‌یه‌

So all of these places have these symbols.

که‌واته‌ هه‌موو ئه‌م شوێنانه‌ سمبولی خۆیان هه‌یه‌

Now, our big symbol at IDEO is actually

ئێستا له‌ڕاستیدا سمبولی ئێمه‌ له‌، ئای-دی-ئی-ئۆ

not so much the place, it’s a thing.

له‌شێوه‌ی شوێنێک ناچێت، شتێکه‌

And it’s actually something that we invented a few years ago,

له‌ڕاستیدا، شتێکه‌ که‌ چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا دروستمان کردووه‌

or created a few years ago.

یان چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا دروستمان کردوه‌

It’s a toy; it’s called a "finger blaster."

بوکه‌ڵه‌یه‌ک: ناوی(ته‌قێنه‌ره‌وه‌ی په‌نجه‌ )یه‌

And I forgot to bring one up with me.

بیرم چوو له‌گه‌ڵ خۆم دانه‌یه‌ک بێنم

So if somebody can reach under the chair that’s next to them,

که‌واته‌، ئه‌گه‌ر که‌سێک بتوانێت به‌ که‌سه‌که‌ی ته‌نیشتی بگات

you’ll find something taped underneath it.

تۆ شتێک ده‌دۆزیته‌وه‌ له‌ژێریدا که‌ تۆمار کراوه‌

That’s great. If you could pass it up. Thanks, David, I appreciate it.

ئه‌وه‌ جوانه‌، ئه‌گه‌ر بتوانیت لێی ده‌رباز ببیت، سوپاس دایڤد، من پێی ده‌زانم

So this is a finger blaster, and you will find that every one of you

که‌واته‌، ئه‌مه‌ ته‌قێنه‌ره‌وه‌ی په‌نجه‌یه‌، و ئه‌وه‌ت بۆ ڕون ده‌بێته‌وه‌ که‌ هه‌رکه‌سێک له‌ شێوه‌ی

has got one taped under your chair.

شریتێکت هه‌یه‌ له‌ژێر کورسیه‌که‌ت دا

And I’m going to run a little experiment. Another little experiment.

من تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی بچوک ده‌که‌م، دانه‌یه‌کی تریش له‌و تاقیکردنه‌وانه‌

But before we start, I need just to put these on.

به‌ڵام، پێش ئه‌وه‌ی ده‌ست پێ بکه‌ین، پێویسته‌ ئه‌مانه‌ له‌به‌ر بکه‌م

Thank you. All right.

سوپاس، زۆرچاکه‌

Now, what I’m going to do is, I’m going to see how --

ئێستا، من ئه‌مه‌ ده‌که‌م، ئه‌مه‌ ده‌بینم که‌ چۆن

I can’t see out of these, OK.

ناتوانم له‌مانه‌وه‌ هیچ ببینم، باشه‌

I’m going to see how many of you at the back of the room

ده‌مه‌وێت بزانم چه‌ند که‌س له‌ ئێوه‌ له‌وانه‌ی له‌ دواوه‌ی ژوره‌که‌ن

can actually get those things onto the stage.

ده‌توانن ئه‌م شتانه‌ بهێننه‌ سه‌ر ته‌خته‌که‌

So the way they work is, you know,

ده‌زانی، ئه‌و شێوه‌یه‌ی که‌ کارده‌کات ئه‌وه‌یه‌

you just put your finger in the thing,

ته‌نها تۆ په‌نجه‌ت ده‌خه‌یته‌ ناو شته‌که‌وه‌

pull them back, and off you go.

ڕایان ده‌کێشیت، و ده‌ڕۆیت

So, don’t look backwards. That’s my only recommendation here.

که‌واته‌ ته‌ماشای دواوە مەکە، ئه‌وه‌ ته‌نها ئامۆژگاری منه‌ لێره‌

I want to see how many of you can get these things on the stage.

ده‌مه‌وێت بزانم چه‌ند که‌س له‌ ئێوه‌ ده‌توانێت ئه‌م شتانه‌ بخاته‌ سه‌ر ته‌خته‌که‌

So come on! There we go, there we go. Thank you. Thank you. Oh.

ده‌ی! ده‌ستمان پێکرد، ده‌ستمان پێکرد، سوپاس،سوپاس، ئۆو

I have another idea. I wanted to -- there we go.

بیرۆکه‌یه‌کی ترم هه‌یه‌، ده‌مویست - ئه‌وه‌تا

(Laughter)

پیکه‌نین

There we go.

ئه‌وه‌تا

(Laughter)

پێکه‌نین

Thank you, thank you, thank you.

سوپاس، سوپاس، سوپاس

Not bad, not bad. No serious injuries so far.

خراپ نه‌بوو، خراپ نه‌بوو، هه‌تا ئێستا هیچ بریندارێکی ناڕه‌حه‌تمان نییه‌

(Laughter)

پیکه‌نین

Well, they’re still coming in from the back there;

باشه‌، هێشتا ئه‌وان له‌ دواوه‌ دێن

they’re still coming in.

هێشتا ئه‌وان دێن

Some of you haven’t fired them yet.

هه‌ندێکتان هێشتا ده‌ستتان پێنه‌کردووه‌

Can you not figure out how to do it, or something?

ناتوانی بزانیت چی ده‌که‌یت یان شتێکی تره‌؟

It’s not that hard. Most of your kids figure out how to do this

به‌وشێوه‌یه‌ قورس نییه‌، زۆربه‌ی منداڵه‌کانتان ده‌زانن چۆن ئه‌مه‌ بکه‌ن

in the first 10 seconds, when they pick it up.

له‌ (١٠) چرکه‌ی یه‌که‌مدا، که‌ هه‌ڵیده‌گرن

All right. This is pretty good; this is pretty good.

باشه‌ ئه‌مه‌ زۆر باشه‌، ئه‌مه‌ زۆرباشه‌

Okay, all right. Let’s -- I suppose we'd better...

باشه‌، زۆرباشه‌، با-- پێم وایه‌ باشتره‌

I'd better clear these up out of the way;

باشره‌ که‌ ئه‌مانه‌ ڕون بکه‌مه‌وه‌

otherwise, I’m going to trip over them.

ئه‌گینا، به‌سه‌ریاندا ده‌ڕۆم

All right. So the rest of you can save them

زۆرباشه‌، ئه‌وانه‌ی که‌ ماون ده‌توانن ڕزگاریان بکه‌ن

for when I say something particularly boring,

بۆ کاتێک که‌شتێکی بێزارکه‌ر ده‌ڵێم

and then you can fire at me.

وه‌ دوایی ئاگر له‌مندا ده‌بینێ

(Laughter)

پێکه‌نین

All right. I think I’m going to take these off now,

زۆرباشه‌، وابزانم من ئه‌مانه‌ داده‌که‌نم

because I can’t see a damn thing when I’ve -- all right, OK.

چونکه‌ ناتوانم هیچ شتێک ببینم کاتێک من -- زۆرباشه‌، باشه‌

So, ah, that was fun.

که‌واته‌، ئاهه‌، ئه‌وه‌ خۆش بوو

(Laughter)

پێکه‌نین

All right, good.

زۆرباشه‌، باشه‌

(Applause)

چه‌پڵه‌ لێدان

So, OK, so why?

باشه‌، که‌واته‌ چی؟

So we have the finger blasters. Other people have dinosaurs, you know.

که‌واته‌، ته‌قینه‌ره‌وه‌ی په‌نجه‌مان هه‌یه‌، خه‌ڵکانی تر داینه‌سۆری هه‌یه‌

Why do we have them? Well, as I said,

بۆچی ئێمه‌ ئه‌وانه‌مان هه‌یه‌؟ باشه‌، وه‌ک وتم

we have them because we think maybe playfulness is important.

ئێمه‌ ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ چونکه‌ باوه‌ڕمان وایه‌ فێڵبازی گرنگه‌

But why is it important?

به‌ڵام بۆچی گرنگه‌؟

We use it in a pretty pragmatic way, to be honest.

به‌ڕاستی بڵێن، ئێمه‌ به‌شێوه‌یه‌کی کرداری به‌کاری ده‌هێنن

We think playfulness helps us get to better creative solutions.

باوه‌ڕمان وایه‌ فێڵبازی یارمه‌تیمان ده‌دات بۆ چاره‌سه‌رێکی داهێنه‌رانه‌ی باشتر

Helps us do our jobs better,

یارمه‌تیمان ده‌دات بۆ باشتر ئه‌نجام دانی کاره‌کانمان

and helps us feel better when we do them.

وە یارمه‌تیمان ده‌دات هه‌ست به‌ باشتربکه‌ین کاتێک ئه‌نجامیان ده‌ده‌ین

Now, an adult encountering a new situation --

ئێستا، هه‌رزه‌کارێک، چاره‌سه‌رێکی تازه‌ دابنێت

when we encounter a new situation we have a tendency

کاتێک چاره‌سه‌رێکی تازه‌ ده‌دانێت، ئاماده‌کاریه‌کمان هه‌یه‌

to want to categorize it just as quickly as we can, you know.

ده‌زانی، بۆ ویستێک بۆ جیاکردنه‌وه‌ی به‌خێراییه‌ک که‌ ده‌توانین

And there’s a reason for that: we want to settle on an answer.

وه‌ هه‌رکارێک هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌:: ده‌مانه‌وێت بگه‌ینه‌ وه‌ڵامێک

Life’s complicated; we want to figure out

ژیان قورسه‌ : ده‌مانه‌وێت بزانین

what’s going on around us very quickly.

به‌خێرایی که‌چی له‌ده‌وری ئێمه‌دا ڕوده‌دات

I suspect, actually, that the evolutionary biologists

له‌ڕاستیدا، گومان ده‌که‌م که‌ زینده‌وه‌رناسه‌کانی گه‌شه‌کردن

probably have lots of reasons [for] why we want

له‌وانه‌ چه‌ندین هۆکاریان هه‌بێت که‌ بۆچی ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت

to categorize new things very, very quickly.

زۆز زۆر به‌خێرایی ئه‌و شته‌ جیاوازانه‌ جیابکه‌ینه‌وه‌

One of them might be, you know,

له‌وانه‌یه‌ یه‌کێکیان

when we see this funny stripy thing:

کاتێک ئه‌م شته‌ ڕوته‌ پێکه‌ناوییه‌ ده‌بینن

is that a tiger just about to jump out and kill us?

ئه‌وه‌یه‌ که‌ پڵنگێک له‌وه‌دایه‌ بازبدات و بمانکوژێت

Or is it just some weird shadows on the tree?

یان چه‌ند سێبه‌رێکی نامۆی داره‌

We need to figure that out pretty fast.

پێویسته‌ ئه‌وه‌ به‌خێرایی بدۆزینه‌وه‌

Well, at least, we did once.

باشه‌، به‌لایه‌نی که‌مه‌وه‌، جارێک ئه‌وه‌مان کردووه‌

Most of us don’t need to anymore, I suppose.

باوه‌ڕمان وایه‌، زۆربه‌مان پێویستمان به‌ هی تر نیه‌

This is some aluminum foil, right? You use it in the kitchen.

ئه‌مه‌ هه‌ندێک له‌ ئه‌له‌منیۆمی ته‌نکه‌، وایه‌؟ ئه‌مه‌ له‌ مه‌تبه‌خه‌کاندا ده‌بینی

That’s what it is, isn’t it? Of course it is, of course it is.

ئه‌وه‌یه‌ که‌ هه‌یه‌، وانیه‌؟ به‌دڵنیاییه‌وه‌ وایه‌، به‌دڵنییاییه‌وه‌ وایه‌

Well, not necessarily.

باشه‌، زۆریش وانییه‌

(Laughter)

پێکه‌نین

Kids are more engaged with open possibilities.

منداڵان زیاتر تێکه‌ڵی حاڵه‌تە نه‌کراوه‌کان ده‌بن

Now, they’ll certainly -- when they come across something new,

ئێستا، به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌وان -- کاتێک ده‌گه‌نه‌ شتێکی تازه‌

they’ll certainly ask, "What is it?"

به‌دڵنیاییه‌وه‌ پرسیار ده‌که‌ن ئه‌وه‌ چییه‌؟

Of course they will. But they’ll also ask, "What can I do with it?"

به‌دڵنییایه‌وه‌ ئه‌وان واده‌که‌ن، به‌ڵام هه‌روه‌ها پرسیار ده‌که‌ن، چی لێبکه‌م؟

And you know, the more creative of them

داهێنه‌ره‌ زۆره‌که‌یان

might get to a really interesting example.

له‌وانه‌یه‌ بگاته‌ نمونه‌یه‌کی سه‌رنج ڕاکێش

And this openness is the beginning of exploratory play.

ئه‌م کراوه‌ییه‌ سه‌ره‌تایه‌که‌ بۆ دۆزینه‌وه‌ی یاری

Any parents of young kids in the audience? There must be some.

هیچ دایک و باوکێکی منداڵانی گه‌نج هه‌یه‌ له‌ناو ئامه‌ده‌بواندا؟ له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێک هه‌بێت

Yeah, thought so. So we’ve all seen it, haven’t we?

به‌ڵێ، پێم وابوو، که‌واته‌ هه‌موومان بینیومانه‌، وانیه‌؟

We’ve all told stories about how, on Christmas morning,

هه‌موومان چیرۆکمان گێڕاوه‌ته‌وه‌ که‌ چۆن، له‌ڕۆژی کریسمس دا

our kids end up playing with the boxes

منداڵه‌کانمان به‌ یاری کردن به‌سندوقه‌کان کۆتایی دێت

far more than they play with the toys that are inside them.

زیاتر له‌وه‌ی که‌ یاری ده‌که‌ن له‌گه‌ڵ یاریه‌کانیان که‌ له‌ناویان دایه‌

And you know, from an exploration perspective,

ده‌زانی، له‌ڕوانگه‌ی که‌سێکی دۆزه‌ره‌وه‌دا

this behavior makes complete sense.

ئه‌م هه‌ڵسوکه‌وته‌ ته‌واو گونجاوه‌

Because you can do a lot more with boxes than you can do with a toy.

چونکه‌ ده‌توانی زیاتر له‌گه‌ڵ سندوقه‌کان بکه‌یت وه‌ک له‌گه‌ڵ یارییه‌کان

Even one like, say, Tickle Me Elmo --

هه‌تا یه‌کێک ده‌ڵێت، تیکل می ئیلمۆ

which, despite its ingenuity, really only does one thing,

که‌ له‌گه‌ڵ ساویلکه‌یدا، به‌ڕاستی یه‌ک شت ده‌کات

whereas boxes offer an infinite number of choices.

به‌ڵام، سندوقه‌کان ژماره‌یه‌کی زۆر هه‌ڵبژاردنت ده‌داتێ

So again, this is another one of those playful activities

که‌واته‌ دووباره‌، ئه‌مه‌ یه‌کێکی تره‌ له‌ جوڵه‌ فێڵاوییه‌کان

that, as we get older, we tend to forget and we have to relearn.

که‌ هه‌تا به‌ره‌و ته‌مه‌ن بڕۆین، شتی زیاتر له‌بیر ده‌که‌ین و پێویسته‌ دوو باره‌ فێر ببینه‌وه‌

So another one of Bob McKim’s favorite exercises

که‌واته‌، یه‌کێکی تر له‌ ڕاهێنانه‌ په‌سه‌نده‌کانی بۆب مایکم

is called the "30 Circles Test."

ناوی (تاقیکردنه‌وه‌ی (٣٠) بازنه‌کان)ه‌

So we’re back to work. You guys are going to get back to work again.

که‌واته‌، ئێمه‌ گه‌ڕاینه‌وه‌ بۆ کارکردن، هاوڕێیان ئێوه‌ دوباره‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ کار کردن

Turn that piece of paper that you did the sketch on

ئه‌و وه‌ره‌قه‌یه‌ هه‌ڵبده‌ره‌وه‌ که‌ کێشانه‌که‌ت له‌سه‌ر کردووه‌

back over, and you’ll find those 30 circles printed on the piece of paper.

هه‌ڵیده‌ره‌وه‌، و ئێوه‌ ئه‌و (٣٠) بازنه‌یه‌ ده‌بینن له‌سه‌ر وه‌ره‌قه‌که‌تان

So it should look like this. You should be looking at something like this.

که‌واته‌، پێویسته‌ له‌وه‌ بچێت، پێویسته‌ ئێوه‌ بۆ شتێکی له‌و بابه‌ته‌ بگه‌ڕێن

So what I’m going to do is, I’m going to give you minute,

له‌به‌رئه‌وه‌، من ئه‌مه‌ ده‌که‌م، من خوله‌کێکتان ده‌ده‌مێ

and I want you to adapt as many of those circles as you can

و ده‌مه‌وێت هه‌تا ده‌توانیت ئه‌و بازنه‌ بگونجێنیت

into objects of some form.

بۆ چه‌ند شتێکی جیاوازی به‌رجه‌سته‌ کراو

So for example, you could turn one into a football,

بۆ نمونه‌، ئێوه‌ ده‌توانن یه‌کێکیان بکه‌ن به‌ تۆپ

or another one into a sun. All I’m interested in is quantity.

یان دانه‌یه‌کی تریان بۆ خۆر، ئه‌وه‌ی که‌من به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێم ژماره‌یه‌

I want you to do as many of them as you can,

ده‌مه‌وێت هه‌تا ده‌توانن له‌مانه‌ دروست بکه‌ن

in the minute that I’m just about to give you.

له‌ خوله‌کێکدا که‌من پێتان ده‌ده‌م

So, everybody ready? OK? Off you go.

که‌واته‌ هه‌موتان ئاماده‌ن؟ باشه‌، ده‌ست پێ بکه‌ن

Okay. Put down your pencils, as they say.

باشه‌، هه‌ر که‌وتم، قەڵه‌مه‌کانیان دابنێن

So, who got more than five circles figured out?

که‌واته‌، کێ زیاتر له‌ پێنج بازنه‌ی دۆزیوه‌ته‌وه‌؟

Hopefully everybody? More than 10?

به‌خۆشحاڵیه‌وه‌ هه‌مووتان؟ زیاتر له‌ (١٠) دانه‌

Keep your hands up if you did 10.

ده‌ست به‌رز بکه‌ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر (١٠) دانه‌ت کردوه‌

15? 20? Anybody get all 30?

١٥؟ ٢٠؟ که‌س هه‌یه‌ هه‌موو (٣٠) دانه‌یه‌ک ته‌واو کردبێت

No? Oh! Somebody did. Fantastic.

نه‌خێر؟ ئۆو ! که‌سێک کردویه‌تی، زۆرچاکه‌

Did anybody to a variation on a theme? Like a smiley face?

ئایا هیچ که‌سێک جیاوازی بابه‌ته‌که‌ی دۆزییه‌وه‌؟ وه‌ک ده‌موو چاوێکی پێکه‌ناوی

Happy face? Sad face? Sleepy face? Anybody do that?

ده‌م و چاوێکی گه‌ش؟ ده‌م و چاوێکی بێ تاقه‌ت؟ ده‌م و چاوێکی خه‌واڵو؟ که‌س ئه‌وه‌ ده‌کات

Anybody use my examples? The sun and the football?

که‌س نمونه‌ی من به‌کار ده‌هێنێت؟ خۆره‌که‌ و تۆپه‌که‌

Great. Cool. So I was really interested in quantity.

زۆرچاکه‌، من به‌ڕاستی گرنگی به‌و ژماره‌ ده‌ده‌م

I wasn’t actually very interested in whether they were all different.

له‌ڕاستیدا، من گرنگیم نه‌دا به‌وه‌ی ئایا هه‌مووی جیاواز بوون

I just wanted you to fill in as many circles as possible.

ته‌نها ده‌مویست هه‌تا ده‌توانن بازنه‌ بکێشن

And one of the things we tend to do as adults, again, is we edit things.

دووباره‌، شتێک له‌ شته‌کان که‌ هه‌وڵ ده‌ده‌ین وه‌ک گه‌نج بیکه‌ین ئه‌وه‌یه‌ که‌ شته‌کان چاک ده‌که‌ین

We stop ourselves from doing things.

خۆمان له‌ ئه‌نجام دانی شته‌کان به‌دوور ده‌خه‌ین

We self-edit as we’re having ideas.

خۆمان چاک ده‌که‌ین وه‌ک ئه‌وه‌ی بیرۆکه‌مان هه‌بێت

And in some cases, our desire to be original is actually a form of editing.

له‌چه‌ند که‌سێکدا، حه‌زلێکردنمان به‌ ئۆرجناڵی فۆڕمی چاک کردنه‌وه‌

And that actually isn’t necessarily really playful.

وه‌ له‌ڕاستیدا ئه‌وه‌ زۆر فێڵبازانه‌یه‌

So that ability just to go for it and explore lots of things,

که‌واته‌، ئه‌و توانای ته‌نها بۆ دۆزینه‌وه‌ی زۆرێک له‌ شته‌کان

even if they don’t seem that different from each other,

هه‌تا ئه‌گه‌ر زۆر جیاواز نه‌بن له‌ یه‌کتری

is actually something that kids do well, and it is a form of play.

ئه‌و شته‌ی که‌ منداڵان به‌باشی ده‌یکه‌ن شێوازی یاری کردنه‌

So now, Bob McKim did another

ئێستا، بۆب ماکیم

version of this test

دانه‌یه‌کی تری له‌م تاقیکردنه‌وه‌نه‌ ئه‌نجامدا

in a rather famous experiment that was done in the 1960s.

له‌تاقی کردنه‌وه‌یه‌کی به‌ناوبانگ تردا که‌ له‌ساڵه‌کانی (١٩٦٠)دا ئه‌نجام دراوه‌

Anybody know what this is? It’s the peyote cactus.

هیچ که‌سێک ده‌زانێت ئه‌مه‌ چییه‌؟ ئه‌مه‌ دڕکی (سوبێرا)ه‌

It’s the plant from which you can create mescaline,

ئه‌مه‌ ڕوه‌کێکه‌ که‌ ده‌توانێت ده‌رمانی لێ دروست بکهی

one of the psychedelic drugs.

یه‌کێک له‌ ده‌رمانه‌ ده‌رونیه‌کان

For those of you around in the '60s, you probably know it well.

بۆ ئه‌وه‌تان که‌ له‌ (٦٠)کاندا، له‌وانه‌یه‌ به‌باشی بیناسن

McKim published a paper in 1966, describing an experiment

ماکیم ڕاپۆرتێکی له‌ساڵی (١٩٦٦)دا بڵاوکرده‌وه‌، باسی تاقیکردنه‌وه‌که‌ی ده‌کات

that he and his colleagues conducted

که‌خۆیان و هاوڕێکانی کاریان له‌سه‌ر کردووه‌

to test the effects of psychedelic drugs on creativity.

بۆ تاقیکردنه‌وه‌ی کاریگه‌ری ده‌رمانه‌ ده‌رونییه‌که‌ له‌سه‌ر داهێنان

So he picked 27 professionals -- they were

له‌به‌رئه‌وه‌، ئه‌و (٢٧) که‌سی شاره‌زای هه‌ڵبژارد - - ئه‌وان

engineers, physicists, mathematicians, architects,

ئه‌ندازیاری پزیشک و بیرکاری زان و ئه‌ندازیاری ته‌لار سازی

furniture designers even, artists --

هه‌تا دیزانه‌ری که‌لوپه‌ل و هونه‌رمه‌ند

and he asked them to come along one evening,

وه‌ داوای لێکردن که‌ ئێواره‌یه‌ک به‌ته‌نها بێن

and to bring a problem with them that they were working on.

وه‌ کێشه‌یه‌ک که‌ کاری له‌سه‌ر ده‌که‌ن له‌گه‌ڵ خۆیان بیهێنن

He gave each of them some mescaline,

ده‌رمانێکی له‌بیربه‌ره‌وه‌یان دا به‌هه‌ر یه‌کێکیان

and had them listen to some nice, relaxing music for a while.

بۆماوه‌یه‌ک چه‌ند مۆسیقایه‌کی ئارام که‌ره‌وه‌و خۆشیان بۆ لێدان

And then he did what’s called the Purdue Creativity Test.

دوایی تاقیکردنه‌وه‌ی داهێنانی پۆردوو یان کرد

You might know it as, "How many uses can you find for a paper clip?"

له‌وانه‌یه‌ وه‌ک "چه‌ند کلیپێکی وه‌ره‌قه‌کردن به‌کارده‌هێنن" بێت

It’s basically the same thing as the 30 circles thing that I just had you do.

له‌ڕاستیدا ئه‌وه‌ وه‌ک هه‌مان ئه‌و (٣٠) بازنه‌یه‌ که‌وتم بیکێشن

Now, actually, he gave the test before the drugs

ئێستا، ئه‌و له‌پێش ده‌رمانه‌که‌ تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی کرد

and after the drugs, to see

وە دوای ده‌رمانه‌که‌ش، بۆ بینینی

what the difference was in people’s

ئه‌و جیاوازییه‌ی له‌ خه‌ڵکدا هه‌یه‌

facility and speed with coming up with ideas.

له‌ ئاسانکاری و خێرایدا له‌گه‌ڵ داهێنانی بیره‌وه‌ری

And then he asked them to go away

دوایی داوای لێکردن بڕۆن

and work on those problems that they’d brought.

وە کار له‌سه‌ر ئه‌و کەیسانه‌ بکه‌ن که‌ هێناویانه‌

And they’d come up with a bunch of

ئه‌وان چه‌ندین

interesting solutions -- and actually, quite

ئه‌نجامی سه‌رنج ڕاکێشیان بۆ هات -- و له‌ڕاستیدا تا ڕاده‌یه‌ک

valid solutions -- to the things that they’d been working on.

چاره‌سه‌ری یاسایی -- بۆ ئه‌و شتانه‌ی که‌ کاریان له‌سه‌ر ده‌کرد

And so, some of the things that they figured out,

له‌به‌رئه‌وه‌، هه‌ندێ له‌و شتانه‌ی که‌ ئه‌وان ده‌ستیان که‌وت

some of these individuals figured out;

هه‌ندێک له‌و که‌سانه‌ ئه‌وه‌یان ده‌ست که‌وت

in one case, a new commercial building and designs for houses

له‌بابه‌تێکدا، بینایه‌کی تازه‌ی بازرگانی و خانوه‌کان

that were accepted by clients;

که‌ له‌لایەن بریکاره‌کانه‌وه‌ قبوڵ کراوه‌

a design of a solar space probe experiment;

دیزاینێک بۆ تاقیکردنه‌ی بۆشایی خۆر

a redesign of the linear electron accelerator;

دیزاین کردنه‌وه‌ی به‌رزکردنه‌وه‌ی ئه‌لکترۆنی

an engineering improvement to a magnetic tape recorder --

به‌ره‌و پێش چونی ئه‌ندازیاری کانزایی شریتی تۆمار کردن

you can tell this is a while ago;

ده‌توانین بڵێین ئه‌مه‌ ماوه‌یه‌ک پێش ئێستا بوو

the completion of a line of furniture;

ته‌واوکردنی هێڵی که‌لوپه‌ل

and even a new conceptual model of the photon.

وه‌ هه‌تا شێوازی تازه‌ی فۆتۆن یه‌که‌ی ڕوناکی

So it was a pretty successful evening.

که‌واته‌، به‌ڕاستی ئێواره‌یه‌کی سه‌رکه‌وتوو بوو

In fact, maybe this experiment was the reason that Silicon Valley

له‌ڕاستیدا، له‌وانه‌یه‌ ئه‌م تاقیکردنه‌وه‌یه‌ هۆکار بوبێت که‌ دۆڵی سلیکۆن

got off to its great start with innovation.

له‌به‌رهه‌م هێنانی گه‌وره‌ وه‌ستا

We don’t know, but it may be.

ئێمه‌ نازانین، به‌ڵام له‌وانه‌یه‌

We need to ask some of the CEOs

پێویسته‌ پرسیار له‌هه‌ندێ بەڕێوەبەری شوێنێک بکه‌ین

whether they were involved in this mescaline experiment.

جا ئه‌وان به‌شداری ئه‌م تاقیکردنه‌وه‌ی ده‌رمانه‌یان کردبێت یان نا

But really, it wasn’t the drugs that were important;

به‌ڵام، به‌ڕاستی،ئه‌و ده‌رمانه‌ شتە گرنگه‌ نه‌بوو

it was this idea that what the drugs did

ئه‌و بیرۆکه‌ی ئه‌وه‌ بوو که‌ ده‌رمانه‌کانی چی ده‌که‌ن

would help shock people out of their normal way of thinking,

یارمه‌تی که‌سانی په‌شۆکاو بدات له‌بیر کردنه‌وه‌یان به‌ ئاساییانه‌

and getting them to forget the adult behaviors

وه‌ وایان لێ بکات که‌ هه‌ڵسوکه‌وتی هه‌رزه‌کارانه‌یان له‌بیر بچێته‌وه‌

that were getting in the way of their ideas.

که‌ له‌به‌رده‌م بیرۆکه‌کانیان دا وه‌ستاون

But it’s hard to break our habits, our adult habits.

به‌ڵام، ئه‌وه‌ قورسه‌ که‌ نەریتەکانمان نه‌هێڵیت، نەریتە هه‌رزه‌کاریه‌کانمان

At IDEO we have brainstorming rules written on the walls.

له‌ (ئای.ده‌.ئی.ئۆ) یاسای بیرکردنه‌وه‌مان له‌سه‌ر دیواره‌کان نوسراوه‌

Edicts like, "Defer judgment," or "Go for quantity."

ئیدکتس وه‌ک "دواخستنی دادگایی" یان "بڕۆ بۆ ژماره‌کان: وایه‌

And somehow that seems wrong.

به‌شێوه‌یه‌ک له‌ هه‌ڵه‌ ده‌چێت

I mean, can you have rules about creativity?

مه‌به‌ستم له‌وه‌یه‌، ده‌توانی یاسات هه‌بێت له‌باره‌ی داهێنانه‌وه‌؟

Well, it sort of turns out that we need rules

باشه‌، ده‌رکه‌وت که‌ ئێمه‌ پێویستمان به‌ یاساکانه‌

to help us break the old rules and norms

بۆ یارمه‌تیدانمان له‌ شکاندنی یاسا کۆنه‌کان و بناغه‌کان

that otherwise we might bring to the creative process.

که‌ هه‌رچۆنێک بێت له‌وانه‌یه‌ بۆ پڕۆسه‌ی به‌رهه‌م هێنانه‌که‌ بیهێنین

And we’ve certainly learnt that over time,

وه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌درێژایی کات ئه‌وه‌ فێربوین

you get much better brainstorming,

بیرکردنه‌وه‌یه‌کی زۆرت ده‌ست ده‌که‌وێت

much more creative outcomes when everybody does play by the rules.

زیاتر له‌ ده‌رئه‌نجامی به‌رهه‌م هێنه‌رکاتێک هه‌موو که‌س به‌هۆی یاساکانه‌وه‌ یاری ده‌کات

Now, of course, many designers, many individual designers,

ئێستا به‌دڵنیاییه‌وه‌، زۆرێک له‌ دیزایینه‌کان، زۆرێک له‌ که‌سه‌ دیزه‌ینه‌ره‌کان

achieve this is in a much more organic way.

زیاتر به‌شێوه‌یه‌کی ئه‌ندامی وه‌ریان گرت

I think the Eameses are wonderful examples of experimentation.

باوه‌ڕم وایه‌، (ئێمێس)ه‌کان نمونه‌یه‌کی زۆر باشی له‌ تاقیکردنه‌وه‌کان

And they experimented with plywood for many years

ئه‌وان تاقیکردنه‌وه‌کانیان به‌ شێوه‌یه‌کی بازنه‌یی کرد بۆ چه‌ندین ساڵ

without necessarily having one single goal in mind.

به‌بێ مه‌به‌ستێکی تایبه‌تی و پێویست له‌ مێشکمدایه‌

They were exploring following what was interesting to them.

ئه‌وان ئه‌و شتانه‌یان ده‌دۆزییه‌وه‌ که‌ حه‌زیان لێبووه‌

They went from designing splints for wounded soldiers

ئه‌وان دیزاین کردنی ته‌لاشه‌دار بۆ سه‌ربازه‌ برینداره‌کان

coming out of World War II and the Korean War, I think,

له‌ جه‌نگی جیهانی دووه‌مدا و جه‌نگی کۆریادا ڕۆشتن، وابزانم

and from this experiment they moved on to chairs.

وه‌ له‌م تاقیکردنه‌وه‌ دا کورسیان دۆزییه‌وه‌

Through constant experimentation with materials,

له‌ڕێگه‌ی گۆڕینی تاقیکردنه‌وه‌کاندا له‌گه‌ڵ ماده‌کان

they developed a wide range of iconic solutions

ئه‌وان چاره‌سه‌ری ئایۆنی ماوه‌ درێژیان گه‌شه‌ پێدا

that we know today, eventually resulting in,

که‌ ئێمه‌ ئه‌مڕۆ ده‌یان ناسین، له‌کۆتایدا گه‌یشتنه‌ ئه‌وێ

of course, the legendary lounge chair.

به‌دڵنیاییه‌وه‌، دۆزه‌ره‌وه‌ی کورسی جوڵاو

Now, if the Eameses had stopped with that first great solution,

ئێستا، ئه‌گه‌ر (ئێمێس)ه‌کان له‌و چاره‌سه‌ره‌ گه‌وره‌یه‌ی سه‌ره‌تادا بوه‌ستانایه‌

then we wouldn’t be the beneficiaries of so many

دوایی ئێمه‌ سودی زۆرمان وه‌رنه‌ده‌گرت له‌ شتە جوانه‌کانی ئه‌مڕۆ

wonderful designs today.

دیزاینه‌ جوانه‌کانی ئه‌مڕۆ

And of course, they used experimentation in all aspects of their work,

به‌دڵنیاییه‌وه‌، ئه‌وان له‌ هه‌موو ڕووه‌کانه‌وه‌ تاقیکردنه‌وه‌یان له‌ کاره‌کانیاندا ئه‌نجامدراوه‌

from films to buildings, from games to graphics.

له‌ فیلمه‌وه‌ بۆ بیناکان، له‌یاریه‌کانه‌وه‌ بۆ هێڵکارییه‌کان

So, they’re great examples, I think, of exploration

که‌واته‌، ئه‌وان نمونه‌ی گه‌وره‌ن له‌ دۆزینه‌وه‌ دا

and experimentation in design.

وە له‌دیزاین کردنی تاقیکردنه‌وه‌کاندا

Now, while the Eameses were exploring those possibilities,

ئێستا، له‌کاتێکدا (ئێمس)ه‌کان ئه‌و ڕێگایانه‌یان ده‌دۆزییه‌وه‌

they were also exploring physical objects.

هه‌روه‌ها ئه‌وان ته‌نی به‌رجه‌سته‌یان ده‌دۆزییه‌وه‌

And they were doing that through building prototypes.

ئه‌وانه‌یان له‌ڕێگه‌ی نمونه‌ی سه‌ره‌تاییه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌دا

And building is the next of the behaviors that I thought I’d talk about.

بیناکان هه‌نگاوی داهاتومان ده‌بێت که‌ باسی ده‌که‌م

So the average Western first-grader

که‌واته‌، تێکڕای که‌سه‌ یه‌که‌مه‌کانی ڕۆژ ئاوا

spends as much as 50 percent of their play time

زیاتر له (%٥٠)ی کاتی یاری کردنیاندا به‌سه‌ر ده‌به‌ن

taking part in what’s called "construction play."

له‌به‌شداری کردنیان له‌وه‌ی که‌ ناوی (دروست کردنی یاریی)ه‌

Construction play -- it’s playful, obviously,

دروست کردنی یاری -- له‌ڕاستیدا، ئه‌وه‌ فێڵاوییه‌

but also a powerful way to learn.

به‌ڵام زۆر باشه‌ بۆ فێربوون

When play is about building a tower out of blocks,

کاتێک یاری کردن دروستکردنی تاوه‌رێکه‌ به‌بێ بلۆک

the kid begins to learn a lot about towers.

منداڵه‌که‌ ده‌ست ده‌کات به‌فێربوون له‌باره‌ی تاوه‌ره‌کان

And as they repeatedly knock it down and start again,

کاتێک ئه‌وان دووباره‌ ده‌یڕوخێنن و ده‌ست پێده‌که‌نه‌وه‌

learning is happening as a sort of by-product of play.

فێربوون ڕوده‌دات وه‌ک جۆرێک له‌یاری به‌رهه‌م هێنان

It’s classically learning by doing.

فێربونه‌که‌ی بۆ ئه‌نجام دانییه‌تی

Now, David Kelley calls this behavior,

ئێستا، دایڤد کێلای باسی ئه‌م هه‌ڵسوکه‌وته‌ ده‌کات

when it’s carried out by designers, "thinking with your hands."

کاتێک له‌لایەن دیزاینه‌ره‌کان ئه‌وه‌ ڕون ده‌که‌نه‌وه‌، بیرکردنه‌وه‌ به‌ ده‌سته‌کانت

And it typically involves making multiple,

ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندی به‌ دووجا کردنیه‌وه‌ هه‌یه‌

low-resolution prototypes very quickly,

چاره‌سه‌ری نزم و به‌خێرایی

often by bringing lots of found elements together

زۆربه‌ی کات به‌هۆی پێکه‌وه‌ به‌ستنی به‌شه‌کانه‌وه‌ ده‌بێت

in order to get to a solution.

بۆ به‌ده‌ست هێنانی چاره‌ سه‌رێک

On one of his earliest projects, the team was kind of stuck,

له‌ یه‌کێک له‌ پڕۆژه‌ سه‌ره‌تاکانی، تیمه‌که‌ به‌جۆرێک گیر خواردوو بوو

and they came up with a mechanism by hacking together

وە میکانیزمێکیان دروست کرد به‌هۆی کارکردن پێکه‌وه‌

a prototype made from a roll-on deodorant.

نمونه‌یه‌کی سه‌ره‌تایی ئاماده‌کراو بۆ نه‌هێشتنی ئه‌وه‌

Now, that became the first commercial computer mouse

ئێستا، ئه‌وه‌بوو یه‌که‌م بازرگانی ماوسی کۆمپیوته‌ر

for the Apple Lisa and the Macintosh.

بۆ ئه‌پڵ لێزو ماکنتۆش

So, they learned their way to that by building prototypes.

له‌به‌رئه‌وه‌، ئه‌وه‌ فێربوون له‌ڕێگه‌ی دروست کردنی نمونه‌ی سه‌ره‌تایی

Another example is a group of designers

نمونه‌یه‌کی تر ئه‌وه‌یه‌ که‌ گروپێکی تر له‌ دیزاینه‌ره‌کان

who were working on a surgical instrument with some surgeons.

که‌ کاریان له‌سه‌ر که‌ل و په‌لی نه‌شته‌رگه‌ری ده‌کرد له‌گه‌ڵ هه‌ندێ له‌ برینکاره‌کان

They were meeting with them; they were talking to the surgeons

کۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ دا ده‌کرد، قسه‌یان له‌گه‌ڵ برینکاره‌کان ده‌کرد

about what it was they needed with this device.

له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی که‌ پێویستیانه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م ئامێره‌دا

And one of the designers ran out of the room

یه‌کێک له‌ دیزاینه‌ره‌کان له‌ ژوره‌که‌ هاته‌ ده‌ره‌وه‌

and grabbed a white board marker and a film canister --

قوڵه‌می ته‌خته‌ی سپی هه‌ڵده‌گرێت و قوتوی بچوکی فیلم

which is now becoming a very precious prototyping medium --

که‌ ئێستا ده‌گۆڕێت بۆ شێوازێکی نمونه‌یی بنچینه‌یی به‌نرخ

and a clothespin. He taped them all together,

و ده‌رزی جل و به‌رگ، ئه‌و هه‌مویانی پێکه‌وه‌ به‌ست

ran back into the room and said, "You mean, something like this?"

گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ژوره‌که‌ی وتی مه‌به‌ستت له‌ شتێکی وه‌ک ئه‌وه‌یه‌؟

And the surgeons grabbed hold of it and said,

وه‌ برینکاره‌کان هه‌ڵیان گرت و وتیان

well, I want to hold it like this, or like that.

باشه‌، ده‌مه‌وێت به‌م شێوه‌یه‌ یان به‌و شێوه‌یه‌ ڕایبگری

And all of a sudden a productive conversation

له‌ناکاو گفتوگۆ به‌رهه‌م هێنه‌که‌

was happening about design around a tangible object.

له‌باره‌ی دیزاین کردنه‌وه‌ ده‌کرا بۆ شتێکی ده‌ست لێدراو

And in the end it turned into a real device.

له‌کۆتایدا، ئه‌وه‌ گۆڕا بۆ ئامێرێکی ڕاسته‌قینه‌

And so this behavior is all about quickly getting something

که‌واته‌، ئه‌م هه‌ڵسوکه‌وته‌ له‌باره‌ی ئه‌نجامدانیەتی به‌خێرایی

into the real world, and having your thinking advanced as a result.

له‌جیهانی ڕاستیدا، وه‌ سه‌ره‌نجام بیرۆکه‌کانت به‌ره‌و پێش ببه‌یت

At IDEO there’s a kind of a back-to-preschool feel

له‌ (ئای.دی.ئی.ئۆ) جۆرێک له‌پشت کردن هه‌یه‌ بۆ هه‌ستی پێش قوتابخانه‌

sometimes about the environment.

هه‌ندێ کات له‌باره‌ی ژینگه‌وه‌

The prototyping carts, filled with colored paper

عه‌ره‌بانه‌ی ده‌ستی دروست کراو پڕکراوه‌ له‌ وه‌ره‌قه‌ی ڕه‌نگاو ڕه‌نگ

and Play-Doh and glue sticks and stuff --

و یاری دۆهه‌ و که‌تیره‌ و شتی تر

I mean, they do have a bit of a kindergarten feel to them.

مه‌به‌ستم له‌وه‌یه‌، ئه‌وان هه‌ندێ هه‌ستی منداڵانه‌ له‌ناویاندا هه‌یه‌

But the important idea is that everything’s at hand, everything’s around.

به‌ڵام، بیرۆکه‌ گرنگه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ هه‌موو شتێک له‌ده‌ست دایه‌، هه‌موو شتێک هه‌یه‌

So when designers are working on ideas,

که‌واته‌، کاتێک دیزاینه‌ره‌کان کار له‌سه‌ر بیرۆکه‌کان ده‌که‌ن

they can start building stuff whenever they want.

ده‌توانن که‌لوپه‌لی بیناکه‌ ده‌ست پێ بکه‌ن له‌ هه‌رشوێنێک که‌ ده‌یانه‌وێت

They don’t necessarily even have to go

هه‌تا پێویست ناکات بڕۆن

into some kind of formal workshop to do it.

به‌ناوی هه‌ندێ له‌ ۆرک شۆپی ئاسایدا بۆ ئه‌نجامدانی

And we think that’s pretty important.

ئێمه‌ پێمان وایه‌ ئه‌وه‌ زۆر گرنگه‌

And then the sad thing is, although preschools

دواتر شته‌ خه‌ماوییه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی پێش قوتابخانه‌کان

are full of this kind of stuff, as kids go through the school system

پڕن له‌م جۆره‌ شتانه‌، کاتێک منداڵه‌کان به‌ناوی سیسته‌می قوتابخانه‌کەدا

it all gets taken away.

ئه‌مانه‌ هه‌مووی لاده‌برێن

They lose this stuff that facilitates

ئه‌م جۆره‌ شتانه‌ له‌ده‌ست ده‌ده‌ن که‌ ئاسانکاری

this sort of playful and building mode of thinking.

بۆ ئه‌م جۆره‌ فێڵه‌ و دروست کردنی بناغه‌ی بیرکردنه‌وه‌

And of course, by the time you get to the average workplace,

به‌دڵنیاییه‌وه‌، به‌ تێپه‌ڕبوونی کات له‌ به‌ده‌ست هێنانی کارێکی ئاسایی

maybe the best construction tool we have

له‌وانه‌یه‌ باشترین دروست کردنی ئامێره‌کان که‌ هه‌مانه‌

might be the Post-it notes. It’s pretty barren.

له‌وانه‌یه‌ دوایی تێبینیه‌کان بێت. زۆر بۆره‌

But by giving project teams and the clients

به‌ڵام به‌هۆی پێدانی پڕۆژه‌ی کۆمه‌ڵی و بریکاره‌کان

who they’re working with permission to think with their hands,

ئه‌وانه‌ی که‌ مۆڵه‌تیان وه‌رگرتوه‌ بۆ بیرکردنه‌وه‌ به‌ ده‌سته‌کانیان

quite complex ideas can spring into life

بیرۆکه‌یه‌کی تاڕاده‌یه‌ک ئاڵۆزه‌ بۆ هێنانی بۆ ئه‌م ژیانه‌

and go right through to execution much more easily.

زیاتر له‌گه‌ڵیدا بڕۆیت به‌ ئاسانی

This is a nurse using a very simple -- as you can see -- plasticine prototype,

ئه‌مه‌ په‌رستیارێکه‌، وه‌ک ده‌بینن که‌ نمونه‌ی زۆر ئاسانی پلاستیکی به‌کارده‌هێنێت

explaining what she wants out of a portable information system

ئه‌وه‌ ڕوون ده‌کاته‌وه‌ که‌ ئه‌و ده‌یه‌وێت به‌ده‌ستی بهێنێت له‌ هه‌ڵگرتنی سیسه‌می زانیاری

to a team of technologists and designers

بۆ تیمێکی دیزانیه‌ر و شاره‌زای ته‌کنه‌لۆژیا

that are working with her in a hospital.

که‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و کار ده‌که‌ن له‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌ک

And just having this very simple prototype

ته‌نها به‌ بوونی نمونه‌ی سه‌ره‌تایی ئاسان

allows her to talk about what she wants in a much more powerful way.

یارمه‌تی ئه‌و ده‌دات بۆ قسه‌کردن له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ئه‌و کچه‌ ده‌یه‌وێت له‌ ڕێگه‌یه‌کی باش

And of course, by building quick prototypes,

به‌دڵنیاییه‌وه‌، به‌هۆی دروست کردنی نمونه‌ی سه‌ره‌تایی به‌خێرایی

we can get out and test our ideas with consumers

ده‌توانین بێینه‌ ده‌ره‌وه‌ و بیرۆکه‌کانمان تاقیبکه‌ینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ مشته‌ریه‌کانمان

and users much more quickly

وە به‌کارهێنه‌ره‌کانمان به‌خێرایی

than if we’re trying to describe them through words.

زیاتر له‌وه‌ی ئه‌گه‌ر هه‌وڵبده‌ین باسی بکه‌ین له‌ڕێگه‌ی وشه‌وه‌

But what about designing something that isn’t physical?

به‌ڵام، ئه‌ی چی له‌باره‌ی دیزاین کردنی شتێک که‌ به‌رجه‌سته‌ نیه‌؟

Something like a service or an experience?

شتێک وه‌ک خزمه‌تگوزاری یان شاره‌زاییه‌ک؟

Something that exists as a series of interactions over time?

به‌پێی کات، شتێک که‌ هه‌یه‌ به‌شێوه‌ی زنجیره‌ تێکه‌ڵ بونێک؟

Instead of building play, this can be approached with role-play.

له‌جیاتی دروست کردنی یاری، ده‌توانرێت به‌ ڕۆڵی یاری کردن دیاری بکرێت

So, if you’re designing an interaction between two people --

که‌واته‌، ئه‌گه‌ر دیزاینی تێکه‌ڵ بونێک له‌نێوان دوو که‌س بکه‌یت

such as, I don’t know -- ordering food at a fast food joint

وه‌ک، نازانم، داواکردنی خواردن له‌ خواردنی خێرادا

or something, you need to be able to imagine

یان شتێک، پێویسته‌ تۆ بتوانیت که‌ بیهێنیته‌ پێش چاوت

how that experience might feel over a period of time.

چۆن ئه‌و شاره‌زاییه‌ هه‌ستی پێ بکرێت له‌ ماوه‌یه‌کی دیاری کراودا

And I think the best way to achieve that,

وه‌ باوه‌ڕم وایه‌، باشترین ڕێگه‌ بۆ به‌ده‌ست هێنانی ئه‌وه‌

and get a feeling for any flaws in your design, is to act it out.

هه‌ستێک وه‌ربگری بۆ زیاد کردنی دیزاینه‌کانت، ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌ری ببڕیت

So we do quite a lot of work at IDEO

له‌به‌رئه‌وه‌، ئێمه‌ له‌ (ئای.دی.ئی.ئۆ) کارێکی زۆر ده‌که‌ین

trying to convince our clients of this.

له‌هه‌وڵدان بۆ ڕازی کردنی بریکاره‌کانمان به‌مه‌

They can be a little skeptical; I’ll come back to that.

ئه‌وان ده‌توانن گوماناوی بن: ده‌گه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌

But a place, I think, where the effort is really worthwhile

به‌ڵام، شوێنێک، وابزانم که‌ هه‌وڵدانه‌که‌ به‌ڕاستی گرنگه‌

is where people are wrestling with quite serious problems --

ئه‌وه‌یه‌ که‌ خه‌ڵکی له‌گه‌ڵ چه‌ندین کێشه‌ی ڕاستیدا تۆشی نه‌هامه‌تی بوون

things like education or security or finance or health.

شتی وه‌ک، په‌روه‌رده‌، ئاسایش، دارایی، یان ته‌ندروستی

And this is another example in a healthcare environment

ئه‌مه‌ نمونه‌یه‌کی تره‌ له‌ نا که‌ش و هه‌وای چاودێری ته‌ندروستی

of some doctors and some nurses and designers

هه‌ندێک له‌ پزیشکه‌کان و په‌رستیاره‌کان و دیزاینه‌ره‌کان

acting out a service scenario around patient care.

به‌ پێشکه‌ش کردنی سیناریۆی خزمه‌ت کردن به‌ نه‌خۆشه‌کان

But you know, many adults

به‌ڵام ده‌زانی زۆرێک له‌ گه‌نجه‌کان

are pretty reluctant to engage with role-play.

زۆر دوو دڵن له‌ یاریکردنی ده‌وربینین

Some of it’s embarrassment and some of it is because

هه‌ندێ له‌ شه‌رمه‌زارییه‌کانیان ئه‌وه‌یه‌ چونکه‌

they just don’t believe that what emerges is necessarily valid.

که‌ته‌نها ئه‌وان باوه‌ڕ به‌وه‌ ناکه‌ن که‌ ئه‌وه‌ی ده‌رده‌که‌وێت ڕاستییه‌

They dismiss an interesting interaction by saying,

ئه‌وان واز له‌کۆبونه‌وه‌یه‌کی سه‌رنج ڕاکێش ده‌هێنن به‌ وتنی

you know, "That’s just happening because they’re acting it out."

ته‌نها ئه‌وه‌ ڕووده‌دات چونکه‌ ئه‌وه‌ی ده‌ریده‌بڕن

Research into kids' behavior actually suggests

توێژینه‌وه‌یه‌ک له‌باره‌ی هه‌ڵسوکه‌وتی منداڵانه‌ پێشنیاری ئه‌وه‌ ده‌کات

that it’s worth taking role-playing seriously.

که‌ به‌ڕاستی گرنگه‌ ڕۆڵ بینین وه‌ربگیرێت

Because when children play a role,

چونکه‌ کاتێک منداڵان ڕۆڵێک ده‌بینن

they actually follow social scripts quite closely

له‌ڕاستیدا، ئه‌وان دوای شێوازی کۆمه‌ڵایه‌تی ده‌که‌ون

that they’ve learnt from us as adults.

که‌ ئه‌وان له‌ ئێمه‌وه‌ فێربوون وه‌ک گه‌نچ

If one kid plays "store," and another one’s playing "house,"

ئه‌گه‌ر منداڵێک یاری"دوکان" و که‌سێکی تر"خانوو" بکات

then the whole kind of play falls down.

ئه‌وه‌ هه‌موو جۆره‌ یارییه‌ک ده‌ڕوخێت

So they get used to quite quickly

له‌به‌رئه‌وه‌، ئه‌وان زۆر به‌خێرایی به‌وه‌ ڕادێن

to understanding the rules for social interactions,

بۆ تێگه‌یشتن له‌ یاساکان بۆ کاریگه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی

and are actually quite quick to point out when they’re broken.

له‌ڕاستیدا خاڵێکی خێرایه‌ بۆ ڕوون کردنه‌وه‌ کاتێک ئه‌وان شکاون

So when, as adults, we role-play,

که‌واته‌، کاتێک وه‌ک گه‌نج ده‌ورێک ده‌بینین

then we have a huge set of these scripts already internalized.

ئه‌وان ئێمه‌ به‌شتێکی زۆر ئه‌و ته‌قالیدانه‌ دێته‌ناومانه‌وه‌

We’ve gone through lots of experiences in life,

شاره‌زاییه‌کی زۆرمان له‌ژیاندا باس کرد

and they provide a strong intuition

ئەوان ژیریەکی بەهێزیان دەدەنێ

as to whether an interaction is going to work.

کاتێک بۆ ئه‌وه‌ی کاریگه‌ری به‌باشی کاربکات

So we’re very good, when acting out a solution,

که‌واته‌، ئێمه‌ زۆرباشین، کاتێک چاره‌سه‌رێک باس ده‌که‌ین

at spotting whether something lacks authenticity.

له‌ چاودێری کردنی که‌ ئایا شتێک ڕاسته‌قینه‌ی تیادا نییه‌

So role-play is actually, I think,

پێم وایه‌، دووربین

quite valuable when it comes to thinking about experiences.

زۆر گرنگه‌ کاتێک ده‌گاته‌ باسکردنی شاره‌زایی

Another way for us, as designers, to explore role-play

ڕێگه‌یه‌کی تر بۆ ئێمه‌ وه‌ک دیزاینه‌ره‌کان، بۆ ده‌رخستنی دوربینیت

is to put ourselves through an experience which we’re designing for,

ئه‌وه‌یه‌ که‌ خۆمان بخه‌ینه‌ ناو ئه‌و دۆخه‌وه‌ که‌ دیزاینی بۆ ده‌که‌ین

and project ourselves into an experience.

وە پڕۆژه‌کانمان بگۆڕین بۆ شاره‌زایی

So here are some designers who are trying to understand

که‌واته‌، چه‌ند دیزاینه‌رێکن که‌ هه‌وڵ ده‌ده‌ن بۆ تێگه‌یشتن له‌وه‌ی

what it might feel like to sleep in a

چ هه‌ستێک ده‌بێت وه‌ک خه‌وتن له‌ناو

confined space on an airplane.

جێگایه‌ک له‌ناو فڕۆکه‌

And so they grabbed some very simple materials, you can see,

وه‌ک ده‌یبینی، چه‌ندین ماوه‌ی ئاسانی هه‌ڵگرتوه‌

and did this role-play, this kind of very crude role-play,

بینینی ئەم ڕۆڵە، ئەمە جۆرێکە لە ڕۆل بینینی چاک نەکراو

just to get a sense of what it would be like for passengers

ته‌نها بۆ پێدانی بیرۆکه‌یه‌ک که‌ بۆ گه‌شتیاره‌کان چۆن ده‌بێت

if they were stuck in quite small places on airplanes.

ئه‌گه‌ر له‌ شوێنێکی بچوک فڕۆکه‌یه‌ک گیر بخوات

This is one of our designers, Kristian Simsarian,

ئه‌مه‌ یه‌کێکه‌ له‌ دیزانه‌ره‌کانمان، کرستیان سیمساریان

and he’s putting himself through the experience of being an ER patient.

وه‌ خۆی ده‌خاته‌ ناو دۆخێکه‌وه‌، وه‌ک نه‌خۆشێک

Now, this is a real hospital, in a real emergency room.

ئێستا، ئه‌مه‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌کی ڕاسته‌قینه‌یه‌، له‌ژورێکی ڕاسته‌قینه‌ی فریاکه‌وتندا

One of the reasons he chose to take

یه‌کێک له‌ هۆکاره‌کانی بردنی

this rather large video camera with him was

کامێره‌یه‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا بۆ ئه‌م شوێنه‌ گه‌وره‌یه‌ ئه‌وه‌ بوو

because he didn’t want the doctors and nurses thinking

چونکه‌ ئه‌و نه‌یده‌ویست که‌ پزیشکه‌کان و په‌رستیاره‌کان بیربکه‌نه‌وه‌

he was actually sick, and sticking something into him

ئه‌وه‌ به‌ڕاستی نه‌خۆشه‌، و شتێکی پیادا بکه‌ن

that he was going to regret later.

که‌دوایی په‌شیمان ببێته‌وه‌

So anyhow, he went there with his video camera,

هه‌رچۆنێک بێت، ئه‌و له‌گه‌ڵ کامێره‌ی ڤیدیۆییه‌که‌ی

and it’s kind of interesting to see what he brought back.

ئه‌وه‌ تاڕاده‌یه‌ک سه‌رنج ڕاکێشه‌ که‌ هێناوییانه‌

Because when we looked at the video when he got back,

چونکه‌ کاتێک ته‌ماشای ئه‌و ڤیدیۆیه‌مان کرد که‌ هێنایه‌وه‌

we saw 20 minutes of this.

٢٠ خوله‌کمان له‌وه‌ بینی

(Laughter)

پێکه‌نین

And also, the amazing thing about this video --

هه‌روه‌ها، خۆشترین شت له‌سه‌ر ئه‌م ڤیدیۆیه‌ ئەوەیە

as soon as you see it you immediately

هه‌رکه‌بینیت، تۆ به‌خێرایی

project yourself into that experience.

خۆت ده‌خه‌یته‌ ناو ئه‌و دۆخه‌وه‌

And you know what it feels like: all of that uncertainty

ده‌زانی وه‌ک ئه‌وه‌ وابوو: ئه‌و هه‌موو ناڕوونیه‌

while you’re left out in the hallway

له‌کاتێکدا له‌ هۆڵه‌که‌ به‌جێ مابوون

while the docs are dealing with some more urgent case

له‌ کاتێکدا دکتۆره‌کان گرنگی ده‌ده‌ن به‌ که‌یسه‌ کتوپڕه‌کان

in one of the emergency rooms, wondering what the heck’s going on.

له‌یه‌کێک له‌ ژوره‌کانی فریاکه‌وتندا: گرنگی به‌وه‌ده‌ده‌ن که‌ چی ڕوده‌دات

And so this notion of using role-play --

که‌واته‌، ئه‌م بیرۆکه‌یه‌ له‌ به‌کارهێنانی دووربینین دا

or in this case, living through the experience

یان له‌م که‌یسه‌دا، ژیان له‌ناو ئه‌و دۆخه‌دا

as a way of creating empathy --

وه‌ک ڕێگه‌یه‌ک بۆ دروست کردنی کاریگه‌ری

particularly when you use video, is really powerful.

به‌تایبه‌ت کاتێک ڤیدیۆ به‌کارده‌هێنی، به‌ڕاستی کاریگه‌ره‌

Or another one of our designers, Altay Sendil:

یان یه‌کێکی تر له‌ دیزاینه‌ره‌کانمان، ئاڵتای سێندیل

he’s here having his chest waxed, not because he’s very vain,

ئه‌و ڕوناکییه‌کی زۆری له‌سه‌ر سنگه‌، نه‌ک به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌خۆباییه‌

although actually he is -- no, I’m kidding --

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌ڕاستیدا ئه‌و ئه‌وه‌یه‌-- نه‌خێر--من گاڵته‌ ده‌که‌م

but in order to empathize with the pain that chronic care patients

به‌ڵام بۆ ئه‌وه‌ی گرنگی بده‌ین به‌و ئازاره‌ی که‌ چاوی نه‌خۆشی درێژخایه‌نه‌کانی نه‌خۆشه‌کان ده‌کات

go through when they’re having dressings removed.

به‌و ناوه‌دا ده‌ڕۆی کاتێک جله‌کانیان له‌به‌ردانیه‌

And so sometimes these analogous experiences,

هه‌ندێ کات ئه‌م لێکچونانه‌

analogous role-play, can also be quite valuable.

لێکچونی یاری بینین ده‌توانرێ زۆر گرنگ بێت

So when a kid dresses up as a firefighter, you know,

ده‌زانن، کاتێک منداڵێک وه‌ک ئاگر کوژێنه‌وه‌یه‌ک خۆی ده‌گۆڕێت

he’s beginning to try on that identity.

ئه‌و له‌سه‌ره‌تای وه‌رگرتنی ئه‌و که‌سێتیه‌

He wants to know what it feels like to be a firefighter.

ئه‌و ده‌یه‌وێت بزانێت هه‌ستی ده‌که‌ین وه‌ک دیزاینه‌ره‌کان

We’re doing the same thing as designers.

ئێمه‌ش هه‌مان شت ده‌که‌ین وه‌ک دیزاینه‌ره‌کان

We’re trying on these experiences.

ئێمه‌ له‌هه‌وڵداین له‌ناو ئه‌و دۆخه‌دا

And so the idea of role-play is both as an empathy tool,

که‌واته‌ بیرۆکه‌ی ده‌ور بینین ئه‌وه‌یه‌ که‌ هه‌ردوو ئامڕازی لێک تێگه‌یشتن

as well as a tool for prototyping experiences.

هه‌روه‌ها وه‌ک ئامڕازێک بۆ دۆخی نمونه‌ سه‌ره‌تاییه‌کان

And you know, we kind of admire people who do this at IDEO anyway.

ده‌زانی، هه‌رچۆنێک بێت، ئێمه‌ گرنگی به‌و که‌سانه‌ ده‌ده‌ین که‌ ئه‌مه‌ ده‌که‌ن له‌ ئای.دی.ئی.ئۆ

Not just because they lead to insights about the experience,

نه‌ک ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌وان بینینی خۆیان هه‌یه له‌باره‌ی ئه‌و شاره‌زاییه‌وه‌

but also because of their willingness to explore

به‌ڵام هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئاماده‌ییان بۆ دۆزینه‌وه‌

and their ability to unselfconsciously

وە توانای ئه‌وان بۆ خۆنه‌ویستی

surrender themselves to the experience.

خۆیان ده‌ده‌ن به‌ده‌سته‌وه‌ بۆ ئه‌و شاره‌زاییه‌

In short, we admire their willingness to play.

به‌کورتی، ئێمه‌ حه‌زمان له‌ هه‌وڵدانه‌کانیانه‌ بۆ یاری کردن

Playful exploration, playful building and role-play:

دۆزینه‌وه‌ی فێڵبازانه‌، ده‌وربینینی فێڵبازانه‌

those are some of the ways that designers use play in their work.

ئه‌وان ئه‌و ڕێگایانه‌ن که‌ دیزاینه‌ره‌کان به‌کاری ده‌هێنن له‌کاره‌کانیاندا

And so far, I admit, this might feel

هه‌تا ئێستا، دان به‌وه‌دا ده‌نێم، له‌وانه‌یه‌ ئه‌مه‌

like it’s a message just to go out and play like a kid.

وه‌ک نامه‌یه‌ک بێت ته‌نها بڕۆ ده‌دره‌وه‌ وه‌ک منداڵ یاری بکه‌

And to certain extent it is, but I want to stress a couple of points.

بۆماوه‌یه‌کی دیاری کراوه‌، به‌ڵام ده‌مه‌وێت چه‌ند خاڵێک باس بکه‌م

The first thing to remember is that play is not anarchy.

یه‌که‌م شت بۆ ئه‌وه‌ی له‌بیرمان بێت ئه‌وه‌یه‌ که‌ یاری کردن قۆرخکاری نییه‌

Play has rules, especially when it’s group play.

یاری کردن چه‌ند یاسایه‌کی هه‌یه‌، به‌تایبه‌تی کاتێک یاریکردنه‌که‌ به‌ گروپ بێت

When kids play tea party, or they play cops and robbers,

کاتێک منداڵان یاری چایی ده‌که‌ن، یان یاری پۆلیس و دزه‌کان ده‌که‌ن

they’re following a script that they’ve agreed to.

ئه‌وان به‌شێوه‌یه‌ک یارییان ده‌کرد که‌ له‌سه‌ری ڕێکه‌وتوون

And it’s this code negotiation that leads to productive play.

ئه‌مه‌ شێوازی گفتو گۆکردنه‌ که‌ یارییه‌کی به‌رهه‌م هێنه‌ری لێده‌که‌وێته‌وه‌

So, remember the sketching task we did at the beginning?

که‌واته‌، بیری وێنه‌ کێشانه‌کانتان له‌بیره‌ که‌ له‌سه‌ره‌تادا کردمان

The kind of little face, the portrait you did?

ده‌موچاوه‌ بچووکه‌که‌، ئه‌و وێنه‌یه‌ی که‌ کێشاتان

Well, imagine if you did the same task with friends

باشه‌، بیهێنه‌ پێش چاوت که‌ هه‌مان ئیش له‌گه‌ڵ هاوڕێکه‌ت بکه‌یت

while you were drinking in a pub.

له‌ کاتێکدا تۆ له‌مه‌یخانه‌ ده‌خۆیته‌وه‌

But everybody agreed to play a game

به‌ڵام هه‌موو که‌س ڕازی بووه‌ له‌سه‌ر یاری کردن

where the worst sketch artist bought the next round of drinks.

که‌ خراپترین هونه‌رمه‌ندی وێنه‌کێشان خواردنه‌وه‌ی داهاتوو بکڕێت

That framework of rules would have turned an embarrassing,

ئه‌و پێکهێنانه‌ی یاساکان ده‌گۆڕێت بۆ شه‌رمه‌زار کردن

difficult situation into a fun game.

دۆخێکی قورس له‌ناو یارییه‌کی خۆشدا

As a result, we’d all feel perfectly secure and have a good time --

له‌ ئه‌نجامدا، ئێمه‌ هه‌موومان هه‌ستێکی سه‌لامه‌ت و کاتێکی خۆشمان ده‌بێت

but because we all understood the rules and we agreed on them together.

به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌موومان یاساکان تێگه‌یشتوین و ڕازی بوین له‌سه‌ری

But there aren’t just rules about how to play;

به‌ڵام هیچ یاسایه‌ک نیه‌ له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی چۆن یاری ده‌که‌ین

there are rules about when to play.

یاسا هه‌یه‌ له‌باره‌ی که‌ی یاری بکه‌ین

Kids don’t play all the time, obviously.

ئه‌وه‌ دیاره‌، که‌ منداڵه‌کان هه‌موو کاته‌کان یاری ناکه‌ن

They transition in and out of it,

دێنه‌ ناوه‌وه‌و ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ی یارییه‌کان

and good teachers spend a lot of time

وە مامۆستای باش کاتێکی زۆر به‌سه‌ر ده‌به‌ن

thinking about how to move kids through these experiences.

بیرله‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌ چۆن ئه‌و منداڵانه‌ به‌ناو ئه‌و دۆخه‌دا ببه‌ن

As designers, we need to be able to transition in and out of play also.

وه‌ک دیزاینه‌ره‌کان، هه‌روه‌ها پێویستمان به‌وه‌یه‌ که‌ بتوانیین بچینه‌ ناوه‌وه‌ و بێینه‌ ده‌ره‌وه‌

And if we’re running design studios

ئه‌گه‌ر ستۆدیۆیه‌کی دیزاین کردن به‌ڕێوه‌ ببه‌ین

we need to be able to figure out, how can we transition

پێویستمان به‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌وه‌مان ده‌ست بکه‌وێت، چۆن ئه‌و

designers through these different experiences?

دیزاینه‌رانه‌ ده‌گۆڕین له‌ ڕێگه‌ی ئه‌و دۆخه‌ جیاوازانه‌؟

I think this is particularly true if we think about the sort of --

وابزانم ئه‌مه‌ تاڕاده‌یه‌ک ڕاسته‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ بیر له‌جۆرێک بکه‌ینه‌وه‌

I think what’s very different about design

پێم وایه‌، ئه‌وه‌ی که‌ زۆر جیاوازه‌ له‌باره‌ی دیزاین کردندا

is that we go through these two very distinctive modes of operation.

ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئێمه‌ به‌ناو دوو شێوازی جیاوزی کارکردندا ده‌ڕۆین

We go through a sort of generative mode,

ئێمه‌ به‌ناو جۆرێک له‌ شێوازی بره‌و پێداندا ده‌ڕۆین

where we’re exploring many ideas;

کاتێک ئێمه‌ زۆرێک له‌ بیرۆکه‌کان ده‌دۆزیینه‌وه‌

and then we come back together again,

وە دوایی دووباره‌ ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆلای یه‌کتری

and come back looking for that solution,

بگه‌ڕێوه‌ بۆ گه‌ڕان به‌دوای ئه‌و چاره‌سه‌ره‌دا

and developing that solution.

وە ئه‌و چاره‌سه‌ره‌ بره‌و پێبده‌ین

I think they’re two quite different modes:

وابزانم، دوو شێوازی زۆر جیاوازن

divergence and convergence.

جیاوازی و لێکچون

And I think it’s probably in the divergent mode

وابزانم له‌وانه‌یه‌ له‌ شێوازی جیاوازدا

that we most need playfulness.

که‌ ئێمه‌ زیاتر پێویستیمان بە فێڵبازییه‌

Perhaps in convergent mode we need to be more serious.

له‌وانه‌یه‌ له‌ له‌یه‌ک چوندا، پێویستمان به‌وه‌یه‌ که‌ جدی بین

And so being able to move between those modes

که‌واته‌، جیاوازی دروست کردن له‌نێوان ئه‌و دوانه‌

is really quite important. So, it’s where there’s a

زۆر گرنگره‌، که‌واته‌، ئه‌و شوێنه‌ی که‌

more nuanced version view of play, I think, is required.

وابزانم بینینێکی زیاتری ده‌وێت بۆ یاری که‌ پێویسته‌

Because it’s very easy to fall into the trap that these states are absolute.

چونکه‌ ئه‌وه‌ زۆر ئاسانه‌ که‌ بکه‌وینه‌ ناو ئه‌و داوه‌ی که‌ ئه‌م دوو شێوازه‌ زۆرن

You’re either playful or you’re serious, and you can’t be both.

یان تۆ فێڵبازیت یان جدییت، وه‌ ناتوانیت هه‌ردووکیان بیت

But that’s not really true: you can be a serious professional adult

به‌ڵام ئه‌وه‌ ڕاست نیه‌: ده‌توانیت ببیت به‌ که‌سێکی شاره‌زای جدی

and, at times, be playful.

وە له‌هه‌مان کاتدا، فێڵبازبیت

It’s not an either/or; it’s an "and."

ئه‌وە هه‌ڵبژاردن نییه‌، ئه‌وه‌ دوانه‌یه‌

You can be serious and play.

ده‌توانیت جدی بیت و یاری بکه‌ی

So to sum it up, we need trust to play,

بۆکۆتایی هێنان، پێویستمان به‌ باوه‌ڕ به‌خۆبوونه‌ بۆ یاری کردن

and we need trust to be creative. So, there’s a connection.

وە پێویستمان به‌وه‌یه‌ که‌ داهێنه‌ر بین، که‌واته‌ په‌یوه‌ندییه‌ک هه‌یه‌

And there are a series of behaviors that we’ve learnt as kids,

وه‌ زنجیره‌یه‌ک له‌ هه‌ڵسوکه‌وت کردن هه‌یه‌ که‌ وه‌ک منداڵ فێریان بووین

and that turn out to be quite useful to us as designers.

ده‌رده‌که‌وێت که‌ زۆر به‌سوده‌ بۆ ئێمه‌ وه‌ک دیزاینه‌رەکان

They include exploration, which is about going for quantity;

دۆزینه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌، که‌ ده‌رباره‌ی کاری ژماره‌یشه‌

building, and thinking with your hands;

بیناکردن، وه‌ بیرکردنه‌وه‌ به‌هۆی ده‌سته‌کانته‌وه‌

and role-play, where acting it out helps us both

ڕۆڵ بینین، که‌ ده‌رده‌که‌وێت یارمه‌تی هه‌ردووکمان ده‌دا

to have more empathy for the situations in which we’re designing,

بۆ هه‌بوونی کاریگه‌ری ئه‌و دۆخه‌ی که‌ دیزاینی بۆ ده‌که‌ین

and to create services and experiences

وه‌ خزمه‌تگوزاری و شاره‌زایی دروست ده‌که‌ین

that are seamless and authentic.

که‌ درزبردن و ڕاسته‌قینه‌یه‌

Thank you very much. (Applause)

زۆر سوپاس، چه‌پڵه‌ لێدان