We need nuclear power to solve climate change | Joe Lassiter

Translator: Guranda Dzamelashvili Reviewer: Levan Lashauri

It's easy to forget that last night,

მარტივია დაივივიწყოთ, რომ გასულ ღამეს,

one billion people went to sleep without access to electricity.

ერთი მილიარდი ადამიანი ელექტროენერგიის გარეშე წავიდა დასაძინებლად.

One billion people.

ერთი მილიარდი.

Two and a half billion people did not have access to clean cooking fuels

ორ-ნახევარ მილიარდ ადამიანს სამზარეულო საწვავსა,

or clean heating fuels.

ან გათბობაზე წვდომა არ ჰქონდა.

Those are the problems in the developing world.

ეს ის პრობლემებია, რომლებიც განვითარებად სამყაროს აქვს

And it's easy for us not to be empathetic

და ჩვენთვის მარტივია არ თანავუგრძნოთ

with those people who seem so distanced from us.

იმ ადამიანებს, რომლებიც თითქოს ჩვენგან ასე შორს არიან.

But even in our own world, the developed world,

მაგრამ ჩვენ სამყაროშიც, განვითარებულ სამყაროში,

we see the tension of stagnant economies

ვხედავთ ეკონომიკის სტაგნაციას,

რომელიც ჩვენს გარშემო მყოფი ადამიანების ცხოვრებაზე გავლენას ახდენს.

impacting the lives of people around us.

We see it in whole pieces of the economy,

ეკონომიკის ყველა დარგში ვხედავთ ამას,

where the people involved have lost hope about the future

სადაც ჩართულმა ადამიანებმა მომავლის იმედი დაკარგეს

and despair about the present.

და სასოწარკვეთილები არიან აწმყოსთან მიმართებით.

We see that in the Brexit vote.

ამის მაჩვენებელია ბრექსიტი.

We see that in the Sanders/Trump campaigns in my own country.

ეს ჩანს ჩემ ქვეყანაში, სანდერს/ტრამპის კამპანიებში.

But even in countries as recently turning the corner

მაგრამ იმ ქვეყნებშიც კი,

რომლებიც განვითარებად სამყაროს უახლოვდებიან,

towards being in the developed world,

in China,

მაგალითად ჩინეთში,

we see the difficulty that President Xi has

ვხედავთ სირთულეებს, რომელიც პრეზიდენტ შის აქვს

as he begins to un-employ so many people in his coal and mining industries

როცა ის ქვანახშირის ინდუსტრიაში დასაქმებიდან უამრავ ადამიანს ათავისუფლებს,

who see no future for themselves.

რომლებიც საკუთარ მომავალს ვერ ხედავენ.

As we as a society figure out how to manage

როცა ჩვენ, როგორც საზოგადოება ვარკვევთ თუ როგორ მოვაგვაროთ

the problems of the developed world

განვითარებული და განვითარებადი სამყაროს პრობლემები,

and the problems of the developing world,

we have to look at how we move forward

ჩვენ წინ უნდა გავიხედოთ

and manage the environmental impact of those decisions.

და გავაკონტროლოთ ჩვენი გადაწყვეტილებების გავლენა გარემოზე.

We've been working on this problem for 25 years, since Rio,

ჩვენ ამ პრობლემაზე 25 წელია ვმუშაობთ, რიოს შემდეგ,

the Kyoto Protocols.

კიოტოს ოქმით.

Our most recent move is the Paris treaty,

ჩვენი უახლესი ნაბიჯი პარიზის ხელშეკრულება

and the resulting climate agreements

და შემდგომი კლიმატური შეთანხმებებია,

that are being ratified by nations around the world.

რომელთა რატიფიკაციაც მსოფლიო ერების მიერ ხდება.

I think we can be very hopeful

ვფიქრობ, შეგვიძლია იმედიანად ვიყოთ,

that those agreements, which are bottom-up agreements,

რომ ეს შეთანხმებები, რომლებიც ნებაყოფლობით შეზღუდვებზეა,

where nations have said what they think they can do,

სადაც ერებმა თავად თქვეს, რისი გაკეთება შეუძლიათ,

are genuine and forthcoming for the vast majority of the parties.

მხარეების დიდი უმრავლესობისგან რეალურია და მოსალოდნელი.

The unfortunate thing

სამწუხარო არის ის, რომ ახლა,

is that now, as we look at the independent analyses

ეს კლიმატური შეთანხმებები რა შედეგებზე უნდა იყოს პასუხისმგებელი,

of what those climate treaties are liable to yield,

ამის დამოუკიდებელ ანალიზს თუ გადავხედავთ,

the magnitude of the problem before us becomes clear.

პრობლემის მასშტაბები ჩვენთვის ნათელი ხდება.

This is the United States Energy Information Agency's assessment

ეს შეერთებული შტატების ენერგეტიკის საინფორმაციო სააგენტოს შეფასებაა,

of what will happen if the countries implement the climate commitments

თუ რა მოხდება, ქვეყნებმა პარიზში დადებული

კლიმატთან დაკავშირებული ვალდებულებები რომ განახორციელონ,

that they've made in Paris

დღევანდელი დღიდან 2040 წლამდე.

between now and 2040.

It shows basically CO2 emissions around the world

ის მსოფლიოში გამოყოფილი ნახშირორჟანგის რაოდენობას აჩვენებს

over the next 30 years.

მომდენო 30 წლის განმავლობაში.

There are three things that you need to look at and appreciate.

სამი რამეა, რასაც უნდა შეხედოთ და შეაფასოთ.

One, CO2 emissions are expected to continue to grow

პირველი, მომდევნო 30 წლის განმავლობაში

ნახშირორჟანგის გამოყოფის ზრდაა მოსალოდნელი.

for the next 30 years.

In order to control climate,

კლიმატის კონტროლისთვის,

CO2 emissions have to literally go to zero

ნახშირორჟანგის გამოყოფა ნულამდე უნდა დავიდეს,

because it's the cumulative emissions that drive heating on the planet.

რადგან მათი დაგროვება იწვევს პლანეტაზე ტემპერატურის ზრდას.

This should tell you that we are losing the race to fossil fuels.

ეს აჩვენებს, რომ წიაღისეულ საწვავთან მარათონს ვაგებთ.

The second thing you should notice

მეორე, რაც უნდა შეამჩნიოთ არის ის,

is that the bulk of the growth comes from the developing countries,

რომ გამოყოფის ძირითადი ზრდა განვითარებადი ქვეყნებიდან

from China, from India, from the rest of the world,

ჩინეთიდან, ინდოეთიდან და დანარჩენი მსოფლიოდან მომდინარეობს,

which includes South Africa and Indonesia and Brazil,

რომელიც სამხრეთ აფრიკას, ინდონეზიასა და ბრაზილიას მოიცავს,

as most of these countries move their people

რადგან ამ ქვეყნების უმეტესობა თავიანთ ხალხს

into the lower range of lifestyles

დაბალი დონის ცხოვრებისკენ მიაქანებს,

that we literally take for granted in the developed world.

რაც ჩვენ, განვითარებულ ქვეყნებში, თავისთავად მოცემულობად მიგვაჩნია.

The final thing that you should notice

და ბოლო, რაც ყურადღება მისაქცევია,

is that each year,

არის ის, რომ ყოველ წელს

about 10 gigatons of carbon are getting added to the planet's atmosphere,

დაახლოებით 10 გიგატონა ნახშირბადი ემატება ატმოსფეროს

and then diffusing into the ocean and into the land.

და შემდეგ ოკეანესა და მიწას ერევა.

That's on top of the 550 gigatons that are in place today.

ის ემატება 550 გიგატონა უკვე არსებულ ნახშირბადს.

At the end of 30 years,

30 წლის შემდეგ,

we will have put 850 gigatons of carbon into the air,

ჩვენ ჰაერში 850 გიგატონა ნახშირბადი გვექნება

and that probably goes a long way

და ალბათ, გრძელი გზის გავლა მოგვიწევს,

towards locking in a 2-4 degree C increase in global mean surface temperatures,

ზედაპირის გლობალური ტემპერატურის ზრდა 2-4 გრადუსამდე რომ შევზღუდოთ,

locking in ocean acidification

შევაჩეროთ ოკეანის დაჟანგვა

and locking in sea level rise.

და ზღვის დონის ზრდა.

Now, this is a projection made by men

ეს პერსპექტივა, ადამიანის მიერაა შექმნილი,

by the actions of society,

საზოგადოების ქმედებების შედეგია

and it's ours to change, not to accept.

და ჩვენვე არ უნდა შევეგუოთ, არამედ უნდა შევცვალოთ.

But the magnitude of the problem is something we need to appreciate.

თუმცა, ამ პრობლემის მასშტაბები უნდა გვესმოდეს.

Different nations make different energy choices.

სხვადასხვა ერები ენერგიის სხვადასხვა წყაროს ირჩევენ.

It's a function of their natural resources.

ეს დამოკიდებულია მათ ბუნებრივ რესურსებზე.

It's a function of their climate.

მათ კლიმატზე.

It's a function of the development path that they've followed as a society.

განვითარების გზაზე, რომელსაც ისინი, როგორც საზოგადოებები მიჰყვებიან.

It's a function of where on the surface of the planet they are.

ასევე იმაზე, თუ პლანეტის ზედაპირის რომელ ნაწილში არიან.

Are they where it's dark a lot of the time,

არიან ისინი იქ, სადაც უმეტეს დროს სიბნელეა,

or are they at the mid-latitudes?

თუ არიან ისინი შუა განედებზე?

Many, many, many things go into the choices of countries,

ბევრი რამ დამოკიდებულია ქვეყნების არჩევანზე

and they each make a different choice.

და თითოეული მათგანი განსხვავებულ არჩევანს აკეთებს.

The overwhelming thing that we need to appreciate

უდიდესი რამ, რაც უნდა შევაფასოთ,

is the choice that China has made.

არის ის არჩევანი, რომელიც ჩინეთმა გააკეთა.

China has made the choice,

ჩინეთმა მიიღო გადაწყვეტილება,

and will make the choice, to run on coal.

რომ არჩევანს ქვანახშირზე შეაჩერებს.

The United States has an alternative.

შეერთებულ შტატებს აქვს ალტერნატივა.

It can run on natural gas

ფიქლის გაზის გამოგონების შედეგად,

as a result of the inventions of fracking and shale gas,

რომელიც ჩვენ შტატებში გვაქვს.

which we have here.

მას შეუძლია ბუნებრივ აირზე იმუშაოს,

They provide an alternative.

ეს ქმნის ალტერნატივას.

ევროპის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციას არჩევანი აქვს.

The OECD Europe has a choice.

It has renewables that it can afford to deploy in Germany

მათ აღდგენადი ენერგიის წყარო აქვთ, რომელიც გერმანიაში შეუძლიათ განათავსონ,

because it's rich enough to afford to do it.

რადგან საკმარისად მდიდარია ამისათვის.

The French and the British show interest in nuclear power.

ფრანგები და ბრიტანელები ატომური ენერგიის მიმართ იჩენენ ინტერესს.

Eastern Europe, still very heavily committed to natural gas and to coal,

აღმოსავლეთ ევროპა, ჯერ კიდევ, ძლიერ ერთგული რჩება

ბუნებრივი აირის და ქვანახშირის მიმართ

and with natural gas that comes from Russia,

იმ ბუნებრივი აირის, რომელიც რუსეთიდან მოდის,

with all of its entanglements.

მთელი მისი პრობლემებით.

China has many fewer choices

ჩინეთს უფრო ნაკლები არჩევანი აქვს

and a much harder row to hoe.

და უფრო რთული სიტუაცია პრობლემის გადასაწყეტად.

If you look at China, and you ask yourself

თუ შეხედავთ ჩინეთს და ჰკითხავთ საკუთარ თავს,

why has coal been important to it,

რატომ იყო ნახშირი მისთვის ასეთი მნიშვნელოვანი,

you have to remember what China's done.

უნდა გაიხსენოთ ჩინეთმა რა გააკეთა.

China brought people to power, not power to people.

ჩინეთმა ხალხი მიიყვანა ენერგიამდე, ენერგია კი არ მიიყვანა ხალხამდე.

It didn't do rural electrification.

მან სოფლების ელექტროფიკაცია კი არ მოახდინა,

It urbanized.

არამედ უბრანიზება განიცადა.

It urbanized by taking low-cost labor and low-cost energy,

ურბანიზება მოხდა დაბალანაზღაურებადი მუშახელისა და დაბალფასიანი ენერგიის ხარჯზე

creating export industries

ექსპორტის ინდუსტრიის შექმნით,

that could fund a tremendous amount of growth.

რომელსაც უდიდესი ზრდა შეუძლია დააფინანსოს.

If we look at China's path,

თუ ჩინეთის მაგალითს შევხედავთ,

all of us know that prosperity in China has dramatically increased.

ყველამ ვიცით, რომ ჩინეთში კეთილდღეობის დონე მკვეთრად გაიზარდა

In 1980, 80 percent of China's population

1980 წელს ჩინეთის მოსახლეობის 80%

lived below the extreme poverty level,

უკიდურესი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობდა,

below the level of having $1.90 per person per day.

იმ ზღვარს ქვემოთ, როცა ადამიანზე დღეში 1.90$ მოდის.

By the year 2000, only 20 percent of China's population

2000 წლისთვის კი, ჩინეთის მოსახლეობის

მხოლოდ 20% ცხოვრებდა უკიდურესი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ

lived below the extreme poverty level --

a remarkable feat,

შესანიშნავი მიღწევაა

admittedly, with some costs in civil liberties

და უნდა ვაღიაროთ, რომ გარკეული სამოქალაქო თავისუფლების ხარჯზე,

that would be tough to accept in the Western world.

რომელიც რთული მისაღები იქნებოდა დასავლურ სამყაროში.

ამ სიმდიდრის გავლენამ,

But the impact of all that wealth

allowed people to get massively better nutrition.

ადამიანებს საშუალება მისცა უკეთესი საკვები მიეღოთ;

გაეყვანათ წყლის მილები;

It allowed water pipes to be placed.

გაეყვანათ კანალიზაციის მილები;

It allowed sewage pipes to be placed,

dramatic decrease in diarrheal diseases,

მკვეთრად შემცირებულიყო კუჭ-ნაწლავის დაავადებები,

at the cost of some outdoor air pollution.

თუმცა გარკვეულწილად ჰაერის დაბინძურების ხარჯზე.

მაგრამ 1980 წელს და დღესაც,

But in 1980, and even today,

the number one killer in China is indoor air pollution,

ჩინეთში ნომერ პირველი დამღუპველი შენობებს შიგნით დაბინძურებული ჰაერია,

because people do not have access to clean cooking and heating fuels.

რადგან ადამიანებს წვდომა არ აქვთ სუფთა სამზარეულოსა და სათბურ საწვავზე.

დათვლილია, რომ 2040 წელს,

In fact, in 2040,

it's still estimated that 200 million people in China

ჩინეთში 200 მილიონ ადამიანს

will not have access to clean cooking fuels.

სუფთა სამზარეულო საწვავზე წვდომა ჯერ კიდევ არ ექნება.

They have a remarkable path to follow.

მათ სამაგალითო გზა აქვთ გავლილი.

India also needs to meet the needs of its own people,

ინდოეთმა ასევე უნდა გაუსწოროს ხალხის საჭიროებებს თვალი

and it's going to do that by burning coal.

და ის ამის გაკეთებას ქვანახშირის დაწვით აპირებს.

When we look at the EIA's projections of coal burning in India,

როდესაც ინდოეთში ნახშირის წვის შესახებ, EIA-ს პროგნოზებს ვუყურებთ,

India will supply nearly four times as much of its energy from coal

ინდოეთი თითქმის 4-ჯერ მეტ ენერგიას ქვანახშირისგან მოიმარაგებს,

as it will from renewables.

ვიდრე აღდგენადი ენერგიისაგან.

It's not because they don't know the alternatives;

არა იმიტომ, რომ ალტერნატიული საშუალებები არ იციან,

it's because rich countries can do what they choose,

არამედ იმიტომ, რომ მდიდარ ქვეყნებს არჩვენის საშუალება აქვთ,

poor countries do what they must.

ღარიბი ქვეყნები კი აკეთებენ, რაც სავალდებულოა.

რა შეგვიძლია გავაკეთოთ ნახშირის გამოყოფის დროზე შესაჩერებლად?

So what can we do to stop coal's emissions in time?

What can we do that changes this forecast that's in front of us?

რა შეგვიძლია გავაკეთოთ, რომ არსებული პროგნოზი შევცვლოთ?

Because it's a forecast that we can change if we have the will to do it.

რადგან ეს პროგნოზი შეგვიძლია შევცვალოთ, თუ ამის სურვილი გვექნება.

პირველ რიგში, პრობლემის მასშტაბზე უნდა დავფიქრდეთ.

First of all, we have to think about the magnitude of the problem.

Between now and 2040,

მიმდინარე წელსა და 2040 წელს შორის,

800 to 1,600 new coal plants are going to be built around the world.

800-დან 1600-მდე ახალი ნახშირის საწარმო იქნება აშენებული მსოფლიოში.

ამ კვირაში, ერთიდან სამამდე 1 გიგავატიანი სიმძლავრის ქვანახშირის საწარმო

This week, between one and three one-gigawatt coal plants

are being turned on around the world.

ირთვება მსოფლიოში.

That's happening regardless of what we want,

ეს ხდება, იმის მიუხედავად რა გვინდა,

because the people that rule their countries,

რადგან ადამიანები, რომლებიც საკუთარ ქვეყნებს მართავენ,

assessing the interests of their citizens,

თავისი მოქალაქეების ინტერესებიდან გამოდიან

have decided it's in the interest of their citizens to do that.

და გადაწყვიტეს, რომ ამის გაკეთება მათი მოქალაქეების ინტერესებშია

And that's going to happen unless they have a better alternative.

და ესეც მოხდება თუ მათ უკეთესი ალტერნატივა არ ექნებათ.

And every 100 of those plants will use up

ყოველი 100 ასეთი ნახშირის საწარმოზე

between one percent and three percent

დაიხარჯება დედამიწის კლიმატის ბიუჯეტის

of the Earth's climate budget.

1%-დან 3%-მდე.

So every day that you go home thinking that you should do something

ასე რომ, ყოველდღე სახლში მისვლისას, როცა ფიქრობთ რა მოიმოქმედოთ

about global warming,

გლობალურ დათბობის წინააღმდეგ,

at the end of that week, remember:

კვირის ბოლოს გახსოვდეთ,

somebody fired up a coal plant that's going to run for 50 years

რომ ვიღაცამ ნახშირის საწარმო ჩართო, რომელიც 50 წელი იმუშავებს

and take away your ability to change it.

და მისი შეცვლის საშუალებას არ მოგცემთ.

What we've forgotten is something that Vinod Khosla used to talk about,

ის, რაც დაგვავიწყდა არის, რაზეც ვინოდ ხოსლა საუბრობდა.

a man of Indian ethnicity but an American venture capitalist.

ეთნიკურად ინდოელი, მაგრამ ამერიკელი კაპიტალისტი

And he said, back in the early 2000s,

მან ჯერ კიდევ ადრეულ 2000-იანებში თქვა:

that if you needed to get China and India off of fossil fuels,

თუ ჩინეთის და ინდოეთის წიაღისეული საწვავისგან ჩამოშორება გინდოდათ

you had to create a technology that passed the "Chindia test,"

უნდა შეგექმნათ ტექნოლოგია, რომელიც "ჩინდიოეთის" ტესტს ჩააბარებდა.

"Chindia" being the appending of the two words.

"ჩინდოეთი" ორი სიტყვის შეერთებაა.

It had to be first of all viable,

პირველ რიგში, ის შესრულებადი უნდა ყოფილიყო,

meaning that technically, they could implement it in their country,

რაც ტექნიკურად ნიშნავს, რომ მათ ამის დანერგვა თავისთან უნდა შეძლებოდათ

and that it would be accepted by the people in the country.

და მათ მოსახლეობას ეს უნდა მიეღო.

Two, it had to be a technology that was scalable,

მეორე: ტექნოლოგია მასშტაბებში გაფართოებადი უნდა ყოფილიყო,

that it could deliver the same benefits

რომ ისეთივე სარგებელი მოეტანა და იმავე გრაფიკით,

on the same timetable as fossil fuels,

როგორც წიაღისეულ საწვავს

so that they can enjoy the kind of life, again, that we take for granted.

და შეძლებოდათ იმ ცხოვრებით ტკბობა, რომელსაც ჩვენ მოცემულობად მივიჩნევთ.

And third, it had to be cost-effective

მესამე: ის ფინანსურად თვითკმარი უნდა ყოფილიყო,

without subsidy or without mandate.

სუბსიდიების გარეშე.

It had to stand on its own two feet;

მას საკუთარი თავის შენახვა უნდა შეძლებოდა,

it could not be maintained for that many people

ის ვერ იმუშავებდა ამდენი ხალხისთვის,

if in fact, those countries had to go begging

თუ ეს ქვეყნები თხოვნას დაუწყებდნენ,

or had some foreign country say, "I won't trade with you,"

ან თუ ზოგიერთი ქვეყანა ვაჭრობაზე უარით დაემუქრებოდა,

იმის სანაცვლოდ, რომ მათ ტექნოლოგია შეეცვალათ.

in order to get the technology shift to occur.

If you look at the Chindia test,

თუ "ჩინდიოეთის" ტესტს შეხედავთ,

we simply have not come up with alternatives that meet that test.

ჩვენ უბრალოდ არ მოგვიფიქრებია ალტერნატივები,

რომლებიც ამ ტესტს შეესაბამება.

That's what the EIA forecast tells us.

EIA-ს პროგნოზი შემდეგს გვეუბნება:

China's building 800 gigawatts of coal,

ჩინეთი აშენებს 800 გიგავატ ნახშირის,

400 gigawatts of hydro,

400 გიგავატ ჰიდრო

about 200 gigawatts of nuclear,

და დაახლოებით 200 გიგავატ სიმძლავრის ატომურ სადგურებს

and on an energy-equivalent basis, adjusting for intermittency,

ასევე ენერგო ეკვივალენტურად ჩასანაცვლებლად,

about 100 gigawatts of renewables.

დაახლოებით 100 გიგავატ აღდგენადი ენერგიისას.

800 gigawatts of coal.

800 გიგავატიანი ნახშირის სადგური.

They're doing that, knowing the costs better than any other country,

ამას აკეთებენ მიუხედავად იმისა, რომ ამის ხარჯი,

სხვა ნებისმიერ ქვეყანაზე უკეთ იციან.

knowing the need better than any other country.

ასევე ყველა სხვა ქვეყანაზე უკეთესად იციან მათი საჭიროებები,

But that's what they're aiming for in 2040

მაგრამ ესაა რასაც მიზნად ისახავენ 2040 წლისთვის,

unless we give them a better choice.

თუ უკეთეს ალტერნატივას არ შევთავაზებთ.

To give them a better choice,

უკეთეს ალტერნატივას,

it's going to have to meet the Chindia test.

რომელიც "ჩინდოეთის" ტესტს ჩააბარებდა.

If you look at all the alternatives that are out there,

თუ ყველა არსებულ ალტერნატივას გადახედავთ,

there are really two that come near to meeting it.

ამ ტესტის ჩაბარების ორი რეალური კანდიდატია.

First is this area of new nuclear that I'll talk about in just a second.

პირველი, ახალ ატომურ სადგურებს ეხება, რომელზეც რამდენიმე წუთში ვიტყვი

ეს ატომური სადგურების ახალი თაობაა, რომლებიც შემუშავების პროცესშია

It's a new generation of nuclear plants that are on the drawing boards

around the world,

მთელ მსოფლიოში

and the people who are developing these say

და ადამიანები, ვინც ამას ქმნიან ამბობენ,

we can get them in position to demo by 2025

რომ საცდელ მდგომარეობამდე მათი მიყვანა, 2025 წლისათვისაა შესაძლებელი

and to scale by 2030, if you will just let us.

და თუ ნება იქნა გაფართოებადია 2030 წლისათვის.

The second alternative that could be there in time

მეორე ალტერნატივა, რომელიც დროზე მოესწრება

is utility-scale solar backed up with natural gas,

დიდი ზომის მზის ელექტროსადგურებია, რომლებიც ბუნებრივი აირითაა დაზღვეული,

which we can use today,

რომელიც შეგვიძლია დღეს გამოვიყენოთ.

versus the batteries which are still under development.

ბატარეების მაგივრად, რომლებიც ჯერ კიდევ შემუშავების პროცესშია.

So what's holding new nuclear back?

მაშ, რა აფერხებს ახალ ატომურ სადგურებს?

Outdated regulations and yesterday's mindsets.

მოძველებული რეგულაციები და აზროვნება.

We have not used our latest scientific thinking on radiological health

ჩვენ არ გამოგვიყენებია უახლესი მეცნიერული აზროვნება რადიაციულ ჯანმრთელობაზე

რომ გადავიაზრით როგორ ვესაუბრებით ამაზე საზოგადოებას

to think how we communicate with the public

and govern the testing of new nuclear reactors.

და როგორ ვმართავთ ახალი ბირთვული რეაქტორების ტესტირებას.

We have new scientific knowledge that we need to use

ჩვენ ახალი სამიცნიერო ცოდნა გვაქვს,

რომელიც ატომური ინდუსტრიის რეგულრების გასაუმჯობესებლად უნდა გამოვიყენოთ.

in order to improve the way we regulate nuclear industry.

The second thing is we've got a mindset

ასევე ჩვენ გვაქვს აზროვნება,

that it takes 25 years and 2 to 5 billion dollars

რომლის თანახმადაც ატომური სადგურის აგებას,

to develop a nuclear power plant.

25 წელი და 2-დან 5 მილიარდამდე დოლარი სჭირდება.

That comes from the historical, military mindset

ეს ისტორიულად, სამხედრო აზროვნებიდან მომდინარეობს,

ადგილებიდან სადაც ატომური ენერგია წარმოიშვა.

of the places nuclear power came from.

These new nuclear ventures are saying

ეს ახალი ატომური საწარმოები ამბობენ,

that they can deliver power for 5 cents a kilowatt hour;

რომ შეუძლიათ კილოვატსაათი ენერგია 5 ცენტად მოგვაწოდონ.

ეს შეუძლიათ 100 გიგავატისთვის წელიწადში.

they can deliver it for 100 gigawatts a year;

they can demo it by 2025;

მათ საცდელად ამის გაშვება 2025 წლისათვის შეუძლიათ

and they can deliver it in scale by 2030,

და საშუალებას თუ მივცემთ

if only we give them a chance.

შეუძლიათ სრულ მასშტაბებამდე 2030 წლისთვის გააფართოვონ.

Right now, we're basically waiting for a miracle.

ამ წუთს ჩვენ ფაქტიურად სასწაულს ველით

What we need is a choice.

და ის რაც გვჭირდება არჩევანის საშუალებაა.

If they can't make it safe, if they can't make it cheap,

თუ ეს ვერ მოხდება უსაფრთხოდ, თუ ეს ვერ მოხდება იაფად,

it should not be deployed.

მაშინ ის არ უნდა დაინერგოს.

But what I want you to do is not carry an idea forward,

ის რაც თქვენგან მინდა არა იდეის გავრცელებაა,

but write your leaders,

არამედ ის, რომ მისწეროთ თქვენს ლიდერებს,

write the head of the NGOs you support,

მისწეროთ არასამთავრობო ორგანიზაციების ხელმძღვანელებს, რომლებსაც მხარს უჭერთ

and tell them to give you the choice,

და უთხარით რომ თქვენ მოგცენ არჩევანის საშუალება და არა წარსულს

not the past.

Thank you very much.

დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)