Bernie Krause: The voice of the natural world

181,885 views ・ 2013-07-15

TED


Խնդրում ենք կրկնակի սեղմել ստորև ներկայացված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ տեսանյութը նվագարկելու համար:

Translator: Arevik Karian Reviewer: Kristine Sargsyan
00:14
(Nature sounds)
0
14366
5430
(Բնության ձայներ)
00:19
When I first began recording wild soundscapes
1
19820
2692
Երբ առաջին անգամ սկսեցի ձայնագրել վայրի բնության ձայնային լանդշաֆտներ
00:22
45 years ago,
2
22536
1907
45 տարի առաջ,
00:24
I had no idea that ants,
3
24467
2398
ես գաղափար անգամ չունեի, որ մրջյունները,
00:26
insect larvae, sea anemones and viruses
4
26889
3455
միջատների թրթուրները, ծովային անեմոնները և վիրուսները
00:30
created a sound signature.
5
30368
2104
ձայնային պատկեր էին ստեղծում:
00:32
But they do.
6
32496
1419
Բայց նրանք անում են դա:
00:33
And so does every wild habitat on the planet,
7
33939
3389
Եվ մոլորակի վրա յուրաքանչյուր վայրի բնական միջավայր անում է դա,
00:37
like the Amazon rainforest you're hearing behind me.
8
37352
3211
ինչպես իմ հետևի ամազոնյան անձրևային անտառը, որի ձայներն եք հիմա լսում:
00:40
In fact, temperate and tropical rainforests
9
40587
3550
Իրականում, բարեխառն գոտու և արևադարձային անձրևային անտառները
00:44
each produce a vibrant animal orchestra,
10
44161
3156
ստեղծում են հնչուն կենդանական նվագախումբ`
00:47
that instantaneous and organized expression
11
47341
3204
միջատների, մողեսների, երկկենցաղների, թռչունների և կաթնասունների
00:50
of insects, reptiles, amphibians, birds and mammals.
12
50569
4784
այդ ակնթարթային և կազմակերպված արտահայտությունը:
00:55
And every soundscape that springs from a wild habitat
13
55377
2903
Եվ ամեն ձայնային լանդշաֆտ, որ առաջանում է վայրի բնական միջավայրից,
00:58
generates its own unique signature,
14
58304
3568
ստեղծում է իր սեփական յուրօրինակ պատկերը,
01:01
one that contains incredible amounts of information,
15
61896
2893
այնպիսին, որը պարունակում է անհավատալի քանակությամբ ինֆորմացիա,
01:04
and it's some of that information I want to share with you today.
16
64813
4335
և այսօր հենց այդ ինֆորմացիայից մի մաս եմ ուզում կիսել ձեզ հետ:
01:09
The soundscape is made up of three basic sources.
17
69172
3182
Ձայնային լանդշաֆտը բաղկացած է երեք հիմնական աղբյուրներից:
01:12
The first is the geophony,
18
72378
2515
Առաջինը գեոֆոնն է
01:14
or the nonbiological sounds that occur
19
74917
2342
կամ ոչ կենսաբանական ձայները, որոնք առաջանում են
01:17
in any given habitat,
20
77283
1953
յուրաքանչյուր բնական միջավայրում,
01:19
like wind in the trees, water in a stream,
21
79260
2568
ինչպես քամին ծառերի մեջ, ջուրը հոսանքի մեջ,
01:21
waves at the ocean shore, movement of the Earth.
22
81852
3570
ալիքները օվկիանոսի ափին, կամ էլ Երկրի շարժումը:
01:25
The second of these is the biophony.
23
85446
3254
Երկրորդ աղբյուրը բիոֆոնն է:
01:28
The biophony is all of the sound
24
88724
3098
Բիոֆոնը ձայների ամբողջությունն է,
01:31
that's generated by organisms in a given habitat
25
91846
3094
որը տվյալ բնական միջավայրի օրգանիզմերն են առաջացնում
01:34
at one time and in one place.
26
94964
3596
միևնույն ժամանակ և միևնույն տեղում:
01:38
And the third is all of the sound that we humans generate
27
98584
4510
Եվ երրորդը մեր` մարդկանց կողմից առաջացող ձայների ամբողջությունն է,
01:43
that's called anthrophony.
28
103118
1794
որը կոչվում է անթրոֆոն:
01:44
Some of it is controlled, like music or theater,
29
104936
3337
Անթրոֆոնի մի մասը կառավարելի է, ինչպես երաժշտությունը կամ թատրոնը,
01:48
but most of it is chaotic and incoherent,
30
108297
3893
բայց մեծ մասը քաոսային է և չկապակցված,
01:52
which some of us refer to as noise.
31
112214
3681
որին մեզնից ոմանք անվանում են աղմուկ:
01:55
There was a time when I considered wild soundscapes
32
115919
2676
Մի ժամանակ ես վայրի ձայնային լանդշաֆտները
01:58
to be a worthless artifact.
33
118619
1708
համարում էի անարժեք արտեֆակտ:
02:00
They were just there, but they had no significance.
34
120351
4058
Նրանք պարզապես գոյություն ունեին, բայց ոչ մի նշանակություն չունեին:
02:04
Well, I was wrong. What I learned from these encounters
35
124433
3349
Դե, ես սխալ էի: Ես իմ փորձություններից սովորեցի,
02:07
was that careful listening gives us incredibly valuable tools
36
127806
4752
որ ուշադիր լսելը մեզ տալիս է աներևակայելի արժեքավոր գործիքներ,
02:12
by which to evaluate the health of a habitat
37
132582
2560
որոնց միջոցով կարող ենք գնահատել բնական միջավայրի առողջությունը
02:15
across the entire spectrum of life.
38
135166
3788
կյանքի ողջ ընթացքում:
02:18
When I began recording in the late '60s,
39
138978
3188
Երբ ես սկսեցի ձայնագրություն կատարել ուշ 60-ականներին,
02:22
the typical methods of recording were limited
40
142190
3252
ձայնագրման բնորոշ մեթոդները սահմանափակ էին
02:25
to the fragmented capture of individual species
41
145466
4444
մինչև առանձին տեսակների հատված առ հատված ձայնագրումը,
02:29
like birds mostly, in the beginning,
42
149934
3072
օրինակ` սկզբում հիմնականում թռչունների,
02:33
but later animals like mammals and amphibians.
43
153030
5677
բայց հետո նաև այլ կենդանիների, օրինակ` կաթնասունների և երկկենցաղների:
02:38
To me, this was a little like trying to understand
44
158731
3488
Ինձ համար սա կարծես Բեթհովենի Հինգերորդ սիմֆոնիայի
02:42
the magnificence of Beethoven's Fifth Symphony
45
162243
3041
ողջ հոյակապությունը հասկանալու փորձ լիներ`
02:45
by abstracting the sound of a single violin player
46
165308
2885
առանձնացնելով միակ ջութակահարի նվագը
02:48
out of the context of the orchestra
47
168217
2546
նվագախմբի միջից
02:50
and hearing just that one part.
48
170787
3079
և լսելով հենց այդ մասը:
02:53
Fortunately, more and more institutions
49
173890
2993
Բարեբախտաբար, գնալով ավելի շատ ինստիտուտներ են
02:56
are implementing the more holistic models
50
176907
2044
իրականացնում այն ամբողջական մոդելները,
02:58
that I and a few of my colleagues have introduced
51
178975
2339
որ ես և գործընկերներիցս ոմանք են ներմուծել
03:01
to the field of soundscape ecology.
52
181338
3849
ձայնային լանդշաֆտի էկոլոգիայի բնագավառ:
03:05
When I began recording over four decades ago,
53
185211
5044
Երբ 40 տարի առաջ սկսեցի ձայնագրություն կատարել,
03:10
I could record for 10 hours
54
190279
2385
կարողանում էի ձայնագրել 10 ժամ
03:12
and capture one hour of usable material,
55
192688
2211
և փոխակերպել այն մեկժամյա գործածելի նյութի,
03:14
good enough for an album or a film soundtrack
56
194923
3033
որը բավական է ալբոմի, ֆիլմի սաունդթրեքի
03:17
or a museum installation.
57
197980
2695
կամ թանգարանի ինստալացիայի համար:
03:20
Now, because of global warming,
58
200699
2929
Այժմ գլոբալ տաքացման,
03:23
resource extraction,
59
203652
1394
ռեսուրսների արդյունահանման,
03:25
and human noise, among many other factors,
60
205070
3045
մարդկային աղմուկի և այլ գործոնների պատճառով
03:28
it can take up to 1,000 hours or more
61
208139
2652
կարող է 1000 կամ 1000 ժամից ավելի պահանջվել
03:30
to capture the same thing.
62
210815
2809
հավաքագրելու միևնույն բանը:
03:33
Fully 50 percent of my archive
63
213648
3031
Ամբողջապես իմ արխիվի 50 տոկոսը
03:36
comes from habitats so radically altered
64
216703
3172
կազմում են բնական միջավայրերը` արմատապես այնքան փոխված վիճակում,
03:39
that they're either altogether silent
65
219899
2876
որ դրանք կամ ընդհանրապես անձայն են
03:42
or can no longer be heard in any of their original form.
66
222799
4697
կամ էլ իրենց սկզբնական ձևով այլևս հասանելի չեն:
03:47
The usual methods of evaluating a habitat
67
227520
2262
Բնական միջավայրի գնահատման հիմնական մեթոդները
03:49
have been done by visually counting the numbers of species
68
229806
3302
կիրառվել են տեսակների թվի և անհատների թվի
03:53
and the numbers of individuals within each species in a given area.
69
233132
4181
տեսողական հաշվարկի միջոցով` յուրաքանչյուր տեսակի մեջ տվյալ տարածքում:
03:57
However, by comparing data that ties together
70
237337
3528
Այնուամենայնիվ, համեմատելով տվյալները, որոնք միմյանց են կապում
04:00
both density and diversity from what we hear,
71
240889
2776
մեր լսածի խտությունն ու բազմազանությունը,
04:03
I'm able to arrive at much more precise fitness outcomes.
72
243689
5349
ես հանգում եմ շատ ավելի ճշգրիտ, համապատասխանող արդյունքների:
04:09
And I want to show you some examples
73
249062
2016
Եվ ես ուզում եմ ձեզ ցույց տալ մի քանի օրինակներ,
04:11
that typify the possibilities unlocked
74
251102
2766
որոնք արտացոլում են այս տիեզերքի մեջ սուզվելուց
04:13
by diving into this universe.
75
253892
2998
բացահայտված հնարավորությունները:
04:16
This is Lincoln Meadow.
76
256914
1368
Սա Լինքոլնի հովիտն է:
04:18
Lincoln Meadow's a three-and-a-half-hour drive
77
258306
2191
Լինքոլնի հովիտը երեք ու կես ժամվա ճանապարհ է
04:20
east of San Francisco in the Sierra Nevada Mountains,
78
260521
2869
Սան Ֆրանցիսկոյի արևելքից, Սիերա Նեվադա լեռներում,
04:23
at about 2,000 meters altitude,
79
263414
2073
2000 մետր բարձրության վրա,
04:25
and I've been recording there for many years.
80
265511
2785
և ես այնտեղ ձայնագրություն եմ կատարել երկար տարիներ:
04:28
In 1988, a logging company convinced local residents
81
268320
3896
1988-ին մի փայտամթերման ընկերություն տեղի բնակիչներին համոզում էր,
04:32
that there would be absolutely no environmental impact
82
272240
3138
որ շրջակա միջավայրի վրա բացարձակապես ոչ մի ազդեցություն չի
04:35
from a new method they were trying
83
275402
1620
թողնի իրենց փորձարկվող նոր մեթոդը`
«ընտրովի հատումներ» անունով,
04:37
called "selective logging,"
84
277046
1696
04:38
taking out a tree here and there
85
278766
1531
որի էությունը տարբեր վայրերից մի ծառի հատումն է,
04:40
rather than clear-cutting a whole area.
86
280321
3259
և ոչ թե մի ողջ տարածքի հատումը:
04:43
With permission granted to record
87
283604
1736
Ձայնագրման թույլտվություն ունենալով
04:45
both before and after the operation,
88
285364
1939
թե աշխատանքներից առաջ և թե հետո`
04:47
I set up my gear and captured a large number of dawn choruses
89
287327
4594
ես տեղադրեցի իմ սարքավորումները և մեծ քանակությամբ ձայնագրեցի լուսաբացի ձայները
04:51
to very strict protocol and calibrated recordings,
90
291945
3509
շատ խիստ արձանագրությամբ և համակարգեցի ձայնագրությունները,
04:55
because I wanted a really good baseline.
91
295478
2170
որովհետև ուզում էի շատ լավ հիմք ունենալ:
04:57
This is an example of a spectrogram.
92
297672
2161
Սա սպեկտրոգրամի օրինակ է:
04:59
A spectrogram is a graphic illustration of sound
93
299857
2407
Սպեկտրոգրամը ձայնի գրաֆիկական պատկերն է,
05:02
with time from left to right across the page --
94
302288
3149
որի վրա նշվում է ժամանակը ձախից աջ
05:05
15 seconds in this case is represented —
95
305461
2483
(այստեղ ներկայացված է 15 վայրկյան)
05:07
and frequency from the bottom of the page to the top,
96
307968
2831
և հաճախականությունը ներքևից վերև`
05:10
lowest to highest.
97
310823
1195
ցածրից բարձր:
05:12
And you can see that the signature of a stream
98
312042
3110
Դուք կարող եք տեսնել, որ ձայնագրության ուղղությունը այստեղ ներկայացված է
05:15
is represented here in the bottom third or half of the page,
99
315176
4781
պատկերի ներքևում կամ կեսերում,
05:19
while birds that were once in that meadow
100
319981
3419
մինչդեռ այդ հովտի թռչունները
05:23
are represented in the signature across the top.
101
323424
3033
ներկայացված են վերևի մասում:
05:26
There were a lot of them.
102
326481
1131
Այնտեղ շատ թռչուններ կային:
05:27
And here's Lincoln Meadow before selective logging.
103
327636
3140
Ահա Լինքոլնի հովիտը ընտրովի հատումներից առաջ:
05:30
(Nature sounds)
104
330800
14769
(Բնության ձայներ)
05:45
Well, a year later I returned,
105
345593
1854
Մի տարի հետո ես վերադարձա,
05:47
and using the same protocols
106
347471
1733
և օգտագործելով նույն պրոտոկոլներն
05:49
and recording under the same conditions,
107
349228
2691
ու ձայնագրելով նույն պայմաններում,
05:51
I recorded a number of examples
108
351943
2204
ես ձայնագրեցի նույն լուսաբացի ձայների
05:54
of the same dawn choruses,
109
354171
2076
մի շարք օրինակներ,
05:56
and now this is what we've got.
110
356271
2119
և սա այն է, ինչ ստացվել է:
05:58
This is after selective logging.
111
358414
1256
Սա ընտրովի հատումներից հետո է:
05:59
You can see that the stream is still represented
112
359694
2286
Դուք կարող եք տեսնել, որ հոսքը կրկին ներկայացված է
պատկերի ներքևում,
06:02
in the bottom third of the page,
113
362004
1646
06:03
but notice what's missing in the top two thirds.
114
363674
4479
բայց նկատեք, թե ինչն է պակասում վերևում:
06:08
(Nature sounds)
115
368177
5489
(Բնության ձայներ)
06:13
Coming up is the sound of a woodpecker.
116
373690
9463
Այնուհետև հաջորդում է փայտփորիկի ձայնը:
06:23
Well, I've returned to Lincoln Meadow 15 times
117
383177
2566
Դե ես Լինքոլնի հովիտ վերադարձել եմ 15 անգամ
06:25
in the last 25 years,
118
385767
1460
վերջին 25 տարիների ընթացքում,
06:27
and I can tell you that the biophony,
119
387251
3662
և կարող եմ ասել, որ բիոֆոնը,
06:30
the density and diversity of that biophony,
120
390937
2881
այդ բիոֆոնի խտությունը և բազմազանությունը
06:33
has not yet returned to anything like it was
121
393842
2528
նույնը չէին, ինչ որ
06:36
before the operation.
122
396394
2174
աշխատանքներից առաջ էին:
06:38
But here's a picture of Lincoln Meadow taken after,
123
398592
3074
Բայց ահա Լինքոլնի հովիտի նկարը` հետո արված,
06:41
and you can see that from the perspective of the camera
124
401690
3214
և դուք կնկատեք, որ տեսախցիկի կամ
06:44
or the human eye,
125
404928
1087
մարդու աչքի տեսանկյունից
06:46
hardly a stick or a tree appears to be out of place,
126
406039
2751
հազիվ թե մի ճյուղ կամ մի ծառ տեղում չլինի,
06:48
which would confirm the logging company's contention
127
408814
2916
որը հաստատում է փայտամթերման ընկերության նպատակը, այն է`
06:51
that there's nothing of environmental impact.
128
411754
2605
շրջակա միջավայրի վրա ոչ մի ազդեցություն չի լինի:
06:54
However, our ears tell us a very different story.
129
414383
6393
Այնուամենայնիվ, մեր ականջները մեզ լրիվ ուրիշ պատմություն են պատմում:
07:00
Young students are always asking me
130
420800
1803
Երիտասարդ ուսանողները ինձ միշտ հարցնում են,
07:02
what these animals are saying,
131
422627
1429
թե այս կենդանիները ինչ են ասում,
07:04
and really I've got no idea.
132
424080
4807
իսկ ես իսկապես գաղափար չունեմ:
07:08
But I can tell you that they do express themselves.
133
428911
5245
Բայց կարող եմ ասել, որ նրանք իսկապես ինքնարտահայտվում են:
07:14
Whether or not we understand it is a different story.
134
434180
3054
Կապ չունի` մենք հասկանում ենք, թե ոչ, սա ուրիշ պատմություն է:
07:17
I was walking along the shore in Alaska,
135
437258
2304
Ես քայլում էի ծովափին Ալյասկայում
07:19
and I came across this tide pool
136
439586
2320
և տեսա այս ջրավազանը`
07:21
filled with a colony of sea anemones,
137
441930
3008
լցված ծովային անեմոններով`
07:24
these wonderful eating machines,
138
444962
2052
այս հրաշալի ուտող մեքենաներով,
07:27
relatives of coral and jellyfish.
139
447038
2827
որոնք կորալների և մեդուզաների ազգականներն են:
07:29
And curious to see if any of them made any noise,
140
449889
2334
Եվ հետաքրքրությունից դրդված` նրանք արդյոք ձայն են հանում, թե ոչ,
07:32
I dropped a hydrophone,
141
452247
1147
ես գցեցի հիդրոֆոն`
07:33
an underwater microphone covered in rubber,
142
453418
2968
կաուչուկով պատված ստորջրյա բարձրախոս,
07:36
down the mouth part,
143
456410
1164
ներքև ավազանի բերանի մասում,
07:37
and immediately the critter began
144
457598
1737
և կենդանին անմիջապես սկսեց
07:39
to absorb the microphone into its belly,
145
459359
2185
կլանել բարձրախոսը դեպի փորը,
07:41
and the tentacles were searching out of the surface
146
461568
2670
իսկ շոշափուկները մակերեսից դուրս փնտրում էին
07:44
for something of nutritional value.
147
464262
2387
սննդային արժեք ունեցող ինչ-որ բան:
07:46
The static-like sounds that are very low,
148
466673
2481
Կայուն ձայները, որոնք շատ ցածր են,
07:49
that you're going to hear right now.
149
469178
1980
և որոնք դուք հիմա կլսեք:
07:51
(Static sounds)
150
471182
4378
(Կայուն ձայներ)
07:55
Yeah, but watch. When it didn't find anything to eat --
151
475584
2843
Այո', բայց տեսեք: Երբ այն ոչինչ չգտավ ուտելու
07:58
(Honking sound)
152
478451
1365
(Կռնչյուն)
07:59
(Laughter)
153
479840
2636
(Ծիծաղ)
08:02
I think that's an expression that can be understood
154
482500
2473
Կարծում եմ` դա արտահայտություն էր, որը հասկանալի կլինի
08:04
in any language.
155
484997
1393
ցանկացած լեզվում:
08:06
(Laughter)
156
486414
4842
(Ծիծաղ)
08:11
At the end of its breeding cycle,
157
491280
1576
Իր բեղմնավորման շրջանի ավարտին
08:12
the Great Basin Spadefoot toad
158
492880
2132
լճագորտը
08:15
digs itself down about a meter under
159
495036
2051
փորում է մինչև մեկ մետր խորությամբ
08:17
the hard-panned desert soil of the American West,
160
497111
3126
ամերիկյան Արևմուտքի անբարեբեր անապատային հողը,
08:20
where it can stay for many seasons
161
500261
1855
որտեղ կարողանում է մնալ երկար ժամանակ,
08:22
until conditions are just right for it to emerge again.
162
502140
3476
մինչև պայմանները կրկին բարենպաստ դառնան դուրս գալու համար:
08:25
And when there's enough moisture in the soil
163
505640
2096
Եվ երբ հողում բավական խոնավություն է լինում
08:27
in the spring, frogs will dig themselves to the surface
164
507760
2771
գարնանը, գորտերը փորելով դուրս են գալիս մակերես
08:30
and gather around these large, vernal pools
165
510555
4047
և հավաքվում են այս մեծ գարնանային լողավազանների շուրջ
08:34
in great numbers.
166
514626
2013
մեծ թվերով:
08:36
And they vocalize in a chorus
167
516663
3382
Եվ նրանք խմբով ձայներ են հանում,
08:40
that's absolutely in sync with one another.
168
520069
3184
որոնք բացարձակապես համընկնում են միմյանց:
08:43
And they do that for two reasons.
169
523277
1572
Եվ նրանք դա անում են երկու պատճառով:
08:44
The first is competitive, because they're looking for mates,
170
524873
3405
Առաջինը մրցակցությունն է, որովհետև նրանք զույգ են փնտրում,
08:48
and the second is cooperative,
171
528302
1429
իսկ երկրորդը համագործակցությունն է,
08:49
because if they're all vocalizing in sync together,
172
529755
2457
որովհետև եթե նրանք բոլորը միասին են ձայներ արձակում,
08:52
it makes it really difficult for predators like coyotes,
173
532236
4135
իսկապես դժվար է դառնում գիշատիչների` դաշտագայլերի,
08:56
foxes and owls to single out any individual for a meal.
174
536395
4195
աղվեսների և բուերի համար, առանձնացնել նրանց կերակրի համար:
09:00
This is a spectrogram of what the frog chorusing looks like
175
540614
3248
Սա այն սպեկտրոգրամն է, որը ցույց է տալիս, թե ինչ տեսք ունեն գորտերի ձայները,
09:03
when it's in a very healthy pattern.
176
543886
2237
երբ դրանք շատ առողջ վիճակում են:
09:06
(Frogs croaking)
177
546147
9992
(Գորտերի կռկռոց)
09:16
Mono Lake is just to the east of Yosemite National Park
178
556163
3941
Մոնո լիճը գտնվում է Յոսեմըթի ազգային այգու արևելյան մասում
09:20
in California,
179
560128
1805
Կալիֆոռնիայում
09:21
and it's a favorite habitat of these toads,
180
561957
2831
և այն այս գորտերի սիրելի վայրն է,
09:24
and it's also favored by U.S. Navy jet pilots,
181
564812
2863
որը նաև սիրված է ԱՄՆ-ի ռազմածովային ինքնաթիռների օդաչուների կողմից,
09:27
who train in their fighters flying them at speeds
182
567699
3022
ովքեր վարժվում են իրենց կործանիչ ինքնաթիռներով թռչել
09:30
exceeding 1,100 kilometers an hour
183
570745
2434
ժամը 1100 կմ-ից ավելի արագությամբ
09:33
and altitudes only a couple hundred meters
184
573203
2757
ընդամենը մի քանի հարյուր մետր բարձրության վրա
09:35
above ground level of the Mono Basin,
185
575984
2555
Մոնո լճի մակարդակից,
09:38
very fast, very low, and so loud
186
578563
3650
շատ արագ, շատ ցածր և այնքան բարձր,
09:42
that the anthrophony, the human noise,
187
582237
2842
որ անթրոֆոնը` մարդկային աղմուկը,
09:45
even though it's six and a half kilometers
188
585103
2000
չնայած այն վեցուկես կմ հեռավորության վրա է
գորտերի լճակից, որը հենց նոր լսեցիք,
09:47
from the frog pond you just heard a second ago,
189
587127
2776
09:49
it masked the sound of the chorusing toads.
190
589927
3542
այն փակել է երգող գորտերի ձայնը:
09:53
You can see in this spectrogram that all of the energy
191
593493
3242
Դուք այս սպեկտրոգրամում կարող եք տեսնել, որ ողջ էներգիան,
09:56
that was once in the first spectrogram is gone
192
596759
2723
որը նաև առաջին սպեկտրոգրամում էր, հեռացել է
09:59
from the top end of the spectrogram,
193
599506
1723
սպեկտրոգրամի վերևի մասի ծայրից,
10:01
and that there's breaks in the chorusing at two and a half,
194
601253
2810
և որ ձայների մեջ ընդմիջումներ կան երկուսուկես,
չորսուկես և վեցուկես վայրկյաններին,
10:04
four and a half, and six and a half seconds,
195
604087
2168
10:06
and then the sound of the jet, the signature,
196
606279
3075
այնուհետև ինքնաթիռի ձայնն է
10:09
is in yellow at the very bottom of the page.
197
609378
2535
նշված դեղին գույնով պատկերի ամենաներքևում:
10:11
(Frogs croaking)
198
611937
9621
(Գորտերի կռկռոց)
10:21
Now at the end of that flyby,
199
621582
2370
Հիմա այդ թռիչքի վերջում
10:23
it took the frogs fully 45 minutes
200
623976
3465
մի ամբողջ 45ր է պահանջվում գորտերից
10:27
to regain their chorusing synchronicity,
201
627465
2380
վերականգնել իրենց ձայների համապատասխանությունը,
10:29
during which time, and under a full moon,
202
629869
2921
որի ընթացքում լիալուսնի տակ
10:32
we watched as two coyotes and a great horned owl
203
632814
2757
մենք դիտում էինք` ինչպես երկու դաշտագայլ և մի եղջյուրավոր բու
10:35
came in to pick off a few of their numbers.
204
635595
3099
եկան գորտերից մի քանիսին որսալու:
10:38
The good news is that, with a little bit of habitat restoration
205
638718
3502
Լավ նորությունն այն է, որ բնական միջավայրի քիչ վերականգնմամբ
10:42
and fewer flights, the frog populations,
206
642244
2681
և ավելի քիչ թռիչքներով գորտերի պոպուլյացիաները,
10:44
once diminishing during the 1980s and early '90s,
207
644949
3699
որոնք 1980-ականներին և վաղ 90-ականներին ոչնչանալու եզրին էին,
10:48
have pretty much returned to normal.
208
648672
3509
վերադարձել են բավականին նորմալ վիճակի:
10:52
I want to end with a story told by a beaver.
209
652205
2915
Ես ուզում եմ ավարտել կուղբի մասին մի պատմությամբ:
10:55
It's a very sad story,
210
655144
1450
Դա շատ տխուր պատմություն է,
10:56
but it really illustrates how animals
211
656618
3854
բայց այն իսկապես արտահայտում է, թե ինչպես կենդանիները
11:00
can sometimes show emotion,
212
660496
1958
երբեմն կարողանում են զգացմունք ցուցաբերել`
11:02
a very controversial subject among some older biologists.
213
662478
4628
մի շատ հակադրական քննարկման թեմա տարիքով ավելի մեծ որոշ կենսաբանների միջև:
11:07
A colleague of mine was recording in the American Midwest
214
667130
3209
Իմ գործընկերներից մեկը ձայնագրություն էր կատարում Ամերիկայի Միջին Արևմուտքում
11:10
around this pond that had been formed
215
670363
2518
այս լճակի մոտ, որն առաջացել է
11:12
maybe 16,000 years ago at the end of the last ice age.
216
672905
3875
գուցե 16,000 տարի առաջ` վերջին սառցադաշտային ժամանակաշրջանի ավարտին:
11:16
It was also formed in part by a beaver dam
217
676804
2129
Այն նաև մասամբ առաջացել է կուղբի թումբից
11:18
at one end that held that whole ecosystem together
218
678957
2894
մի ծայրում, որը ողջ էկոհամակարգը պահում էր միասին
11:21
in a very delicate balance.
219
681875
2728
նուրբ հավասարակշռության մեջ:
11:24
And one afternoon, while he was recording,
220
684627
3751
Եվ մի օր մինչ նա ձայնագրում էր,
11:28
there suddenly appeared from out of nowhere
221
688402
3800
հանկարծ չգիտես թե որտեղից հայտնվեցին
11:32
a couple of game wardens,
222
692226
2424
մի քանի պահակներ,
11:34
who for no apparent reason,
223
694674
1571
ովքեր անհայտ պատճառներով
11:36
walked over to the beaver dam,
224
696269
1555
քայլեցին կուղբի թմբի վրայով,
11:37
dropped a stick of dynamite down it, blowing it up,
225
697848
3258
ուժանակով պայթեցրին այն`
11:41
killing the female and her young babies.
226
701130
4006
սպանելով էգ կուղբին և նրա ձագուկներին:
11:45
Horrified, my colleagues remained behind
227
705160
2808
Սարսափած` իմ գործընկերը մնաց անշարժ`
11:47
to gather his thoughts
228
707992
2017
մտքերը հավաքելու
11:50
and to record whatever he could the rest of the afternoon,
229
710033
3460
և ձայնագրելու ինչ որ կկարողանար մինչև օրվա վերջ
11:53
and that evening, he captured a remarkable event:
230
713517
4869
և այդ երեկո նա մի ուշագրավ իրադարձություն ձայնագրեց`
11:58
the lone surviving male beaver swimming in slow circles
231
718410
4165
միայնակ գոյատևող արու կուղբը` փոքր պտույտներով լող տալիս
12:02
crying out inconsolably for its lost mate and offspring.
232
722599
5709
և անմխիթար լաց լինելիս իր կորցրած զույգի և ձագի համար:
12:08
This is probably the saddest sound
233
728332
2885
Սա թերևս ամենատխուր ձայնն է,
12:11
I've ever heard coming from any organism,
234
731241
2894
որ ես երբևէ լսել եմ օրգանիզմների մոտ,
12:14
human or other.
235
734159
2719
լինեն դրանք մարդ կամ այլ կենդանի:
12:18
(Beaver crying)
236
738517
15639
(Կուղբի լացը)
12:34
Yeah. Well.
237
754180
1791
Լավ:
12:35
There are many facets to soundscapes,
238
755995
2558
Ձայնային լանդշաֆտները շատ կողմեր ունեն,
12:38
among them the ways in which animals taught us to dance and sing,
239
758577
3192
որոնց թվում են այն ձևերը, որոնց միջոցով կենդանիները սովորեցրել են մեզ պարել և երգել,
12:41
which I'll save for another time.
240
761793
2601
որի մասին կխոսեմ մի ուրիշ անգամ:
12:44
But you have heard how biophonies
241
764418
2994
Բայց դուք լսել եք, թե ինչպես են բիոֆոնները
12:47
help clarify our understanding of the natural world.
242
767436
3819
օգնում պարզաբանել բնական աշխարհի մեր ընկալումը:
12:51
You've heard the impact of resource extraction,
243
771279
2440
Դուք լսել եք ռեսուրսների կրճատման,
12:53
human noise and habitat destruction.
244
773743
3040
մարդկային աղմուկի և բնական միջավայրի ոչնչացման ազդեցությունը:
12:56
And where environmental sciences have typically
245
776807
2239
Եվ մինչ բնապահպանական գիտությունները սովորաբար
փորձել են աշխարհը հասկանալ մեր աչքերի տեսածով,
12:59
tried to understand the world from what we see,
246
779070
3033
13:02
a much fuller understanding can be got from what we hear.
247
782127
4444
ավելի խորը ընկալում կարելի է ստանալ մեր ականջների լսածով:
13:06
Biophonies and geophonies are the signature voices
248
786595
3833
Բիոֆոնները և գեոֆոնները
13:10
of the natural world,
249
790452
1967
բնական աշխարհի առանցքային ձայներն են,
13:12
and as we hear them,
250
792443
1329
և երբ մենք լսում ենք այդ ձայները,
13:13
we're endowed with a sense of place,
251
793796
2648
օժտվում ենք տարածության զգացումով`
13:16
the true story of the world we live in.
252
796468
3393
այն աշխարհի իրական պատմությամբ, որտեղ ապրում ենք:
13:19
In a matter of seconds,
253
799885
1895
Հաշված վայրկյանների ընթացքում
13:21
a soundscape reveals much more information
254
801804
2691
ձայնային լանդշաֆտը բացահայտում է ավելի շատ ինֆորմացիա
13:24
from many perspectives,
255
804519
1524
տարբեր տեսանկյուններից`
13:26
from quantifiable data to cultural inspiration.
256
806067
4598
քանակական տվյալներից մինչև մշակութային ոգեշնչում:
13:30
Visual capture implicitly frames
257
810689
2877
Տեսողական ինֆորմացիան բացարձակապես ընդգրկում է
13:33
a limited frontal perspective of a given spatial context,
258
813590
3972
տրված տարածական կոնտեքստի սահմանափակ ճակատային պատկեր,
13:37
while soundscapes widen that scope
259
817586
2349
մինչդեռ ձայնային լանդշաֆտները լայնացնում են այդ պատկերը
13:39
to a full 360 degrees, completely enveloping us.
260
819959
5161
մինչև 360 աստիճան` ամբողջովին ընդգրկելով մեզ:
13:45
And while a picture may be worth 1,000 words,
261
825144
3748
Եվ մինչ մի պատկեր կարող է արժենալ 1,000 բառ,
13:48
a soundscape is worth 1,000 pictures.
262
828916
4349
ձայնային լանդշաֆտը արժե 1,000 պատկեր:
13:53
And our ears tell us
263
833289
2100
Եվ մեր ականջները մեզ հուշում են,
13:55
that the whisper of every leaf and creature
264
835413
3571
որ ամեն մի տերևի և արարածի շշնջյունը
13:59
speaks to the natural sources of our lives,
265
839008
3050
խոսում է մեր կյանքի բնական ռեսուրսների հետ,
14:02
which indeed may hold the secrets of love for all things,
266
842082
5038
որն իսկապես կարող է թաքցնել ամեն ինչի հանդեպ դրսևորվող սիրո գաղտնիքները,
14:07
especially our own humanity,
267
847144
1934
հատկապես մեր մարդկության հանդեպ սիրո,
14:09
and the last word goes to a jaguar from the Amazon.
268
849102
6261
իսկ վերջին ձայնը պատկանում է ամազոնյան հովազին:
14:15
(Growling)
269
855387
13724
(Մռնչյուն)
14:29
Thank you for listening.
270
869135
2176
Շնորհակալություն ուշադրության համար:
14:31
(Applause)
271
871335
5697
(Ծափահարություններ)
Այս կայքի մասին

Այս կայքը ձեզ կներկայացնի YouTube տեսանյութեր, որոնք օգտակար են անգլերեն սովորելու համար: Դուք կտեսնեք անգլերենի դասեր, որոնք դասավանդում են բարձրակարգ ուսուցիչներ ամբողջ աշխարհից: Կրկնակի սեղմեք յուրաքանչյուր տեսանյութի էջում ցուցադրված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ այնտեղից տեսանյութը նվագարկելու համար: Ենթագրերը պտտվում են տեսանյութի նվագարկման հետ համաժամանակյա: Եթե ունեք որևէ մեկնաբանություն կամ հարցում, խնդրում ենք կապվել մեզ հետ՝ օգտագործելով այս կոնտակտային ձևը:

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7