Bono: Action for Africa

Translator: Penelope Vos Reviewer: James Piton

Well, as Alexander Graham Bell famously said

Nu, kiel Alexander Graham Bell fame diris

on his first successful telephone call,

je sia unua sukcesa telefonalvoko

"Hello, is that Domino's Pizza?"

"Saluton, ĉu tio estas Pico de Domino?"

(Laughter)

I just really want to thank you very much.

Mi nur vere volas danki vin tre multe

As another famous man, Jerry Garcia, said,

Kiel diris alia fama homo, Jerry Garcia

"What a strange, long trip."

"Kia stranga, longa, vojaĝo."

And he should have said,

Kaj li devus diri

"What a strange, long trip it's about to become."

"Kia stranga, longa vojaĝo ĝi estas iĝonta".

At this very moment, you are viewing my upper half.

Je tiu ĉi momento, vi rigardas mian supran duonon.

My lower half is appearing at a different conference

Mia malsupra duono aperas je malsama konferenco

(Laughter)

in a different country.

en alia lando.

You can, it turns out, be in two places at once.

Vi povas, verŝajne, esti en du lokoj samtempe.

But still, I'm sorry I can't be with you in person.

Sed ankoraŭ, mi bedaŭras, ke mi ne povas esti kun vi persone.

I'll explain at another time.

Mi klarigos alitempe.

And though I'm a rock star,

Kaj kvankam mi estas rokstelulo

I just want to assure you that none of my wishes will include a hot tub.

Mi volas certigi vin, ke neniu el miaj deziroj inkluzivos varmbanon.

But what really turns me on about technology

Sed kio vere ekscitas min pri teknologio

is not just the ability to get more songs on MP3 players.

estas ne nur la ebleco enmeti pli da kantoj en MP3-ludilojn.

The revolution -- this revolution -- is much bigger than that.

La revolucio - ĉi tiu revolucio - estas multe pli granda ol tio.

I hope, I believe.

Mi esperas, mi kredas.

What turns me on about the digital age,

Kio ekscitas min pri la cifera epoko,

what excites me personally,

kio ekscitas min persone,

is that you have closed the gap between dreaming and doing.

estas tio, ke vi fermis la spacon inter revado kaj agado.

You see, it used to be that if you wanted to make a record of a song,

Vi komprenu, antaŭe, se vi volis registri kanton,

you needed a studio and a producer.

vi bezonis studion kaj produktiston.

Now, you need a laptop.

Nun, vi bezonas komputileton.

If you wanted to make a film, you needed a mass of equipment

Se vi volis fari filmon, vi bezonis amason da ekipaĵoj

and a Hollywood budget.

kaj buĝeton Hollywood-an.

Now, you need a camera that fits in your palm,

Nun, vi bezonas fotilon teneblan en la mano,

and a couple of bucks for a blank DVD.

kaj paron da dolaroj por aĉeti malplenan DVD.

Imagination has been decoupled from the old constraints.

Imago estis disparigita de la malnovaj limoj.

And that really, really excites me.

Kaj tio vere, vere ekscitas min.

I'm excited when I glimpse that kind of thinking writ large.

Mi estas ekscitita kiam mi ekvidas tian pensadon grandskribitan.

What I would like to see is idealism decoupled from all constraints.

Kion mi volas vidi, tio estas idealismo disparigita de ĉiuj limoj.

Political, economic, psychological, whatever.

Politikaj, ekonomiaj, psikologiaj, kiaj ajn.

The geopolitical world has got a lot to learn from the digital world.

La geopolitika mondo havas multon por lerni de la cifera mondo.

From the ease with which you swept away obstacles

De la facileco kun kiu vi forbalais obstaklojn

that no one knew could even be budged.

kiujn neniu sciis, ke ili povus eĉ esti movetitaj.

And that's actually what I'd like to talk about today.

Kaj tio estas vere pri kio mi volas paroli hodiaŭ.

First, though, I should probably explain why, and how,

Unue, tamen, mi verŝajne devus klarigi kial, kaj kiel,

I got to this place.

mi alvenis ĉi tien.

It's a journey that started 20 years ago.

Temas pri vojaĝo, kiu komenciĝis antaŭ dudek jaroj.

You may remember that song, "We Are the World,"

Vi eble memoras tiun kanton, "Ni estas la Mondo",

or, "Do They Know It's Christmas?"

aŭ, "Ĉu ili Konscias, ke Kristnaskas?"

Band Aid, Live Aid.

"Band Aid" , "Live Aid".

Another very tall, grizzled rock star, my friend Sir Bob Geldof,

Alia tre alta, grizhara rokstelulo, mia amiko S-ro Bob Geldorf

issued a challenge to "feed the world."

proklamis defion "manĝigi la mondon".

It was a great moment, and it utterly changed my life.

Ĝi estis grandioza momento , kaj ĝi tutŝanĝis mian vivon.

That summer, my wife, Ali, and myself went to Ethiopia.

Tiun someron, mia edzino, Ali, kaj mi iris al Etiopio.

We went on the quiet to see for ourselves what was going on.

Ni iris private por vidi persone tion, kio estis okazanta.

We lived in Ethiopia for a month, working at an orphanage.

Ni loĝis en Etiopio dum unu monato, laborante je orfejo.

The children had a name for me.

La infanoj havis nomon por mi.

They called me, "The girl with the beard."

Ili nomis min "la knabino kun barbo".

(Laughter)

Don't ask.

Ne demandu.

Anyway, we found Africa to be a magical place.

Iel, ni taksis Afrikon magia loko.

Big skies, big hearts, big, shining continent.

Grandaj ĉieloj, grandaj koroj, granda, brilanta kontinento.

Beautiful, royal people.

Belaj, reĝaj homoj.

Anybody who ever gave anything to Africa got a lot more back.

Iu, kiu iam donis ion al Afriko rericevis multe pli.

Ethiopia didn't just blow my mind; it opened my mind.

Etiopio ne nur "blovis mian menson"; ĝi malfermis mian menson.

Anyway, on our last day at this orphanage

Iel, je la lasta tago ĉe la orfejo

a man handed me his baby and said,

viro transdonis sian bebon al mi kaj diris,

"Would you take my son with you?"

"Ĉu vi prenus mian filon kun vi?"

He knew, in Ireland, that his son would live,

Li sciis ke, en Irlando, lia filo vivos,

and that in Ethiopia, his son would die.

kaj ke en Etiopio, lia filo mortos.

It was the middle of that awful famine.

Je la mezo de tiu terura malsato.

Well, I turned him down.

Nu, mi rifuzis tion al li.

And it was a funny kind of sick feeling, but I turned him down.

Kaj ĝi estas stranga, malsana sento, sed mi rifuzis tion al li.

And it's a feeling I can't ever quite forget.

Kaj ĝi estas sento, kiun mi ne povas tutforgesi.

And in that moment, I started this journey.

Kaj, en tiu momento, mi komencis tiun vojaĝon.

In that moment, I became the worst thing of all:

En tiu momento, mi iĝis la plej malbona afero el ĉiuj:

I became a rock star with a cause. (Laughter)

mi iĝis rokstelulo kun kaŭzo.

Except this isn't the cause, is it?

Sed tio ne estas la kaŭzo, ĉu?

Six-and-a-half thousand Africans dying every single day from AIDS --

Ses kaj duona mil afrikanoj mortantaj ĉiutage de AIDS -

a preventable, treatable disease --

preventebla, traktebla malsano -

for lack of drugs we can get in any pharmacy.

pro manko de drogoj, kiujn ni povas havi de iu apoteko.

That's not a cause. That's an emergency.

Tio ne estas kaŭzo. Tio estas krizo.

11 million AIDS orphans in Africa,

11 milionoj da AIDS-orfoj en Afriko,

20 million by the end of the decade.

20 milionoj je la fino de la jardeko.

That's not a cause. That's an emergency.

Tio ne estas kaŭzo. Tio estas krizo.

Today, every day, 9,000 more Africans

Hodiaŭ, ĉiutage, 9 mil pliaj Afrikanoj

will catch HIV because of stigmatization and lack of education.

akiros HIV pro hontigado kaj manko de eduko.

That's not a cause. That's an emergency.

Tio ne estas kaŭzo. Tio estas krizo.

So what we're talking about here is human rights.

Do tio, kion ni diskutas ĉi tie, estas homaj rajtoj.

The right to live like a human.

La rajto vivi kiel homo.

The right to live, period.

La rajto vivi, punkto.

And what we're facing in Africa is

Kaj tio, kion ni alfrontas en Afriko, estas

an unprecedented threat to human dignity and equality.

neantaŭspertita minaco kontraŭ homa digno kaj egaleco.

The next thing I'd like to be clear about is what this problem is,

La sekva afero, pri kio mi volas esti klara estas; kio tiu problemo estas

and what this problem isn't.

kaj kio tiu problemo ne estas.

Because this is not all about charity.

Ĉar tiu ĉi ne estas ĉiom pri karito.

This is about justice. Really.

Tiu ĉi estas pri justeco. Vere.

This is not about charity. This is about justice.

Tiu ĉi ne estas pri karito. Tiu ĉi estas pri justeco.

That's right.

Ĝuste.

And that's too bad, because we're very good at charity.

Kaj tio estas bedaŭrinda, ĉar ni bone faras kariton.

Americans, like Irish people, are good at it.

Usonanoj, same tiel Irlandanoj, bone faras ĝin.

Even the poorest neighborhoods give more than they can afford.

Eĉ la plej malriĉaj kvartaloj donos pli ol ili povas elspezi.

We like to give, and we give a lot.

Ni ŝatas doni, kaj ni donas multon.

Look at the response to the tsunami -- it's inspiring.

Rigardu la reagon al la cunamo, ĝi estas inspira.

But justice is a tougher standard than charity.

Sed justeco estas pli malfacila normo ol karito.

You see, Africa makes a fool of our idea of justice.

Vi vidu, Afriko sensencigas nian ideon de justeco.

It makes a farce of our idea of equality.

Ĝi farsigas nian ideon de egaleco.

It mocks our pieties. It doubts our concern.

Ĝi mokas niajn piecojn. Ĝi pridubas nian zorgon.

It questions our commitment.

Ĝi pridemandas nian sindevigon.

Because there is no way we can look at what's happening in Africa,

Ĉar neniel ni povas rigardi kion okazas en Afriko,

and if we're honest,

kaj, se ni honestas,

conclude that it would ever be allowed to happen anywhere else.

konkludi ke ĝi iam estus permesata okazi ie alie.

As you heard in the film, anywhere else, not here.

Kiel vi aŭdis per la filmo, ie alie, ne ĉi tie.

Not here, not in America, not in Europe.

Ne ĉi tie, ne en Usono, ne en Eŭropo.

In fact, a head of state that you're all familiar with

Fakte, ŝtatestro kiun vi ĉiuj konas

admitted this to me. And it's really true.

koncedis tion ĉi al mi. Kaj tio vere pravas.

There is no chance this kind of hemorrhaging of human life

Neniel tiu ĉi tipo de sangellaso de homa vivo

would be accepted anywhere else other than Africa.

estus akceptita ie alie krom en Afriko.

Africa is a continent in flames.

Afriko estas kontinento en flamoj.

And deep down, if we really accepted that Africans were equal to us,

Kaj profunde, se ni vere akceptus, ke Afrikanoj estas egalaj al ni,

we would all do more to put the fire out.

ni ĉiuj farus pli por estingi la fajron.

We're standing around with watering cans,

Ni ĉirkaŭstaras kun akvumiloj

when what we really need is the fire brigade.

kiam kio estas bezonata estas la fajrobrigado.

You see, it's not as dramatic as the tsunami.

Vi vidu, ĝi ne estas tiom drama kiel la cunamo.

It's crazy, really, when you think about it.

Frenezas, vere, kiam vi pripensas ĝin.

Does stuff have to look like an action movie these days

Ĉu aĵoj devas aspekti kiel agfilmoj nun

to exist in the front of our brain?

por ekzisti je la antaŭo de nia cerbo?

The slow extinguishing of countless lives

La malrapida estingiĝo de sennombraj vivoj

is just not dramatic enough, it would appear.

ne estas sufiĉe drama, verŝajne.

Catastrophes that we can avert

Katastrofoj, kiujn ni povas preventi

are not as interesting as ones we could avert.

ne estas tiom interesaj, kiom tiuj, kiujn ni povus preventi.

Funny, that.

Strange.

Anyway, I believe that that kind of thinking

Iel, mi kredas ke tiu tipo de pensado

offends the intellectual rigor in this room.

ofendas la inteligentecon en tiu ĉambro.

Six-and-a-half thousand people dying a day in Africa may be Africa's crisis,

Ses kaj duona mil homoj mortantaj tage en Afriko eble estas la krizo de Afriko,

but the fact that it's not on the nightly news,

sed la fakto ke ĝi ne aperas en la ĉiuvespera novaĵaro

that we in Europe, or you in America,

ke ni en Eŭropo, aŭ vi en Usono,

are not treating it like an emergency --

ne traktas ĝin kiel krizon --

I want to argue with you tonight that that's our crisis.

mi volas argumenti kun vi ĉi-vespere ke tiu estas nia krizo.

I want to argue that though Africa is not the front line in the war against terror,

Mi volas argumenti, ke kvankam Afriko ne estas fronto en la milito kontraŭ terorismo

it could be soon.

ĝi baldaŭ povus esti.

Every week, religious extremists take another African village.

Ĉiusemajne, religiaj ekstremuloj prenas plian Afrikan vilaĝon.

They're attempting to bring order to chaos.

Ili klopodas kunporti ordon al kaoso.

Well, why aren't we?

Nu, kial ni ne estas simile farantaj?

Poverty breeds despair. We know this.

Malriĉeco bredas malesperon. Ni scias ĉi tion.

Despair breeds violence. We know this.

Malespero bredas perforton. Ni scias ĉi tion.

In turbulent times, isn't it cheaper, and smarter,

Dum malglataj tempoj, ĉu ne estas pli malmultkoste, kaj pli lerte,

to make friends out of potential enemies

fari amikojn el potencialaj malamikoj

than to defend yourself against them later?

ol defendi vin kontaŭ ilin poste?

"The war against terror is bound up in the war against poverty."

La milito kontraŭ terorismo estas envolvigita en la milto kontraŭ malriĉeco.

And I didn't say that. Colin Powell said that.

Kaj mi ne diris tion. Colin Powell diris tion.

Now when the military are telling us that this is a war

Nun kiam la militistaro estas diranta al ni ke tiu estas milito

that cannot be won by military might alone,

kiu ne povas est venkita per militforto sole,

maybe we should listen.

eble ni devus aŭskulti.

There's an opportunity here, and it's real.

Jen ebleco ĉi tie, kaj ĝi estas reala.

It's not spin. It's not wishful thinking.

Ĝi ne estas "ŝpino". Ĝi ne estas esperpensado.

The problems facing the developing world

La problemoj antaŭ la evoluanta mondo

afford us in the developed world

donas al ni en la evoluinta mondo

a chance to re-describe ourselves to the world.

ŝancon re-priskribi nin mem al la mondo

We will not only transform other people's lives,

Ni ne nur transformos la vivojn de aliaj homoj

but we will also transform the way those other lives see us.

sed ankaŭ transformos kiel tiuj aliaj vivoj vidas nin.

And that might be smart in these nervous, dangerous times.

Kaj tio eble estas lerta dum ĉi tiaj nervozaj, danĝeraj tempoj.

Don't you think that on a purely commercial level,

Ĉu vi ne opinias ke je simpla komerca nivelo

that anti-retroviral drugs are great advertisements

ke kontraŭ-retrovirusaj drogoj estas brilaj reklamoj

for Western ingenuity and technology?

por okcidenta lerteco kaj teknologio?

Doesn't compassion look well on us?

Ĉu kompato ne aspektas bone je ni?

And let's cut the crap for a second.

Kaj ni fortranĉu la fekon dummomente.

In certain quarters of the world, brand EU, brand USA,

En iuj kvartaloj de la mondo, insigno EU, insigno USA,

is not at its shiniest.

ne estas je sia plej brila.

The neon sign is fizzing and cracking.

La neona ŝildo fuzas kaj krakas.

Someone's put a brick through the window.

Iu metis brikon tra la fenestro.

The regional branch managers are getting nervous.

La regionaj fakestroj nervoziĝas.

Never before have we in the west been so scrutinized.

Neniam antaŭe ni en la okcidento estis tiom severe rigardataj.

Our values: do we have any?

Nia valoroj: ĉu ni havas iom?

Our credibility?

Ĉu nia kredindeco?

These things are under attack around the world.

Ĉi tiuj aferoj estas atakataj ĉirkaŭ la mondo.

Brand USA could use some polishing.

La insigno USA bezonas iom da polurado

And I say that as a fan, you know?

Kaj mi diras tion kiel admiranto, ĉu vi scias?

As a person who buys the products.

Kiel homo kiu aĉetas la produktojn.

But think about it.

Sed pensu pri ĝi.

More anti-retrovirals make sense.

Pli da kontraŭ-retrovirusaj drogoj utilas.

But that's just the easy part, or ought to be.

Sed tio estas nur la facila parto, aŭ devus esti.

But equality for Africa --

Sed egaleco por Afriko -

that's a big, expensive idea.

tio estas granda, multekosta ideo.

You see, the scale of the suffering numbs us into a kind of indifference.

Vi vidu, la grandeco de la suferado malsensigas nin ĝis ia indiferenteco.

What on earth can we all do about this?

Kion surtere ni ĉiuj povas fari pri ĉi tio?

Well, much more than we think.

Nu, multe pli ol ni kredas.

We can't fix every problem, but the ones we can,

Ni ne povas solvi ĉiujn problemojn, sed tiujn kiujn ni povas,

I want to argue, we must.

mi volas argumenti, ni devas.

And because we can, we must.

Kaj, ĉar ni povas, ni devas.

This is the straight truth, the righteous truth.

Tio ĉi estas la rekta vero, la bona vero.

It is not a theory.

Ĝi ne estas teorio.

The fact is that ours is the first generation

La fakto estas, ke ni estas en la unua generacio,

that can look disease and extreme poverty in the eye,

kiu povas rigardi malsanon kaj malriĉecon en la okulo,

look across the ocean to Africa, and say this, and mean it:

rigardi trans la maro al Afriko, kaj diri, firme kaj sincere.

we do not have to stand for this.

Ni ne devas akcepti tion ĉi.

A whole continent written off -- we do not have to stand for this.

Tuta kontinento ignorita -- ni ne devas akcepti tion ĉi.

(Applause)

And let me say this without a trace of irony --

Kaj permesu, ke mi diru ĉi tion sen ereto de ironio -

before I back it up to a bunch of ex-hippies.

antaŭ mi ripetas ĝin al aro de eks-hipioj.

Forget the '60s. We can change the world.

Forgesu la sesdekajn. Ni povas ŝanĝi la mondon.

I can't; you can't, as individuals; but we can change the world.

Mi ne povas, vi ne povas, kiel individuoj, sed ni povas ŝanĝi la mondon.

I really believe that, the people in this room.

Mi vere kredas, ke la homoj en ĉi tiu ĉambro.

Look at the Gates Foundation.

Rigardu la Fondaĵon Gates.

They've done incredible stuff, unbelievable stuff.

Ili faris mirindaĵojn, nekredeblaĵojn.

But working together, we can actually change the world.

Sed laborantaj kune, ni povas fakte ŝanĝi la mondon.

We can turn the inevitable outcomes,

Ni povas turnigi la neeviteblajn rezultojn

and transform the quality of life for millions of lives

kaj transformi la vivokvaliton por milionoj da vivoj

who look and feel rather like us, when you're up close.

kiuj aspektas kaj sentas simile kiel ni, de proksime.

I'm sorry to laugh here, but you do look so different

Mi pardonpetas ridi ĉi tie, sed vi ja aspektas tion malsamaj

than you did in Haight-Ashbury in the '60s.

ol vi faris ĉe Haight-Ashbury dum la sesdekaj jaroj.

(Laughter)

But I want to argue that this is the moment that you are designed for.

Sed mi volas argumenti ke ĉi tiu estas la momento por kiu vi estis kreita.

It is the flowering of the seeds you planted

Ĝi estas la florado de la semoj, kiujn vi plantis

in earlier, headier days.

dum pli fruaj, ebriigaj tagoj.

Ideas that you gestated in your youth.

Ideoj, kiun vi generis dum via juneco.

This is what excites me.

Tio ĉi estas kio ekscitas min.

This room was born for this moment,

Tiu ĉi ĉambro estis naskita por ĉi tiu momento,

is really what I want to say to you tonight.

estas vere tio, kion mi volas diri al vi ĉi-vespere.

Most of you started out wanting to change the world, didn't you?

Plej multaj inter vi komencis dezirante ŝanĝi la mondon, ĉu ne?

Most of you did, the digital world.

Plej multaj inter vi faris tion, la cifera mondo.

Well, now, actually because of you,

Nu, nun, fakte pro vi,

it is possible to change the physical world.

eblas ŝanĝi la fizikan mondon.

It's a fact.

Jen fakto.

Economists confirm it, and they know much more than I do.

Ekonomistoj konfirmas ĝin, kaj ili scias multe pli ol mi.

So why, then, are we not pumping our fists into the air?

Do kial, ni ne pumpas niajn pugnojn en la aero?

Probably because when we admit we can do something about it,

Verŝajne ĉar kiam ni agnoskas ke ni povas fari ion pri ĝi

we've got to do something about it.

ni devas fari ion pri ĝi.

It is a pain in the arse.

Ĝi estas pugdoloro.

This equality business is actually a pain in the arse.

Tiu ĉi egaleca afero estas fakte pugdoloro.

But for the first time in history, we have the technology;

Sed por la unua fojo en historio, ni havas la teĥnologion,

we have the know-how; we have the cash;

ni havas la scion, ni havas la monon,

we have the life-saving drugs.

ni havas la vivosavajn drogojn.

Do we have the will?

Ĉu ni havas la volon?

I hope this is obvious, but I'm not a hippie.

Mi esperas ke tio ĉi estas evidenta, sed mi ne estas hipio.

And I'm not really one for the warm, fuzzy feeling.

Mi vere ne estas iu por la varmetaj, molaj sentoj.

I do not have flowers in my hair.

Mi ne havas florojn en mia hararo.

Actually, I come from punk rock.

Fakte, mi venas el punkroko.

The Clash wore big army boots, not sandals.

'The Clash' portis grandajn militbotojn, ne sandalojn.

But I know toughness when I see it.

Sed mi konas fortecon kiam mi vidas ĝin.

And for all the talk of peace and love on the West Coast,

Kaj, malgraŭ la parolado pri paco kaj amo je la Okcidenta Marbordo,

there was muscle to the movement that started out here.

estis muskolo en la movado kiu komenciĝis ĉi tie.

You see, idealism detached from action is just a dream.

Vi vidu, idealismo sen agado estas nur revo.

But idealism allied with pragmatism,

Sed idealismo kune kun pragmatismo,

with rolling up your sleeves and making the world bend a bit,

kun levado de manikoj kaj farante la mondon iom fleksiĝi,

is very exciting. It's very real. It's very strong.

estas tre ekscite. Ĝi estas tre reala. Ĝi estas tre forta.

And it's very present in a crowd like you.

Kaj ĝi estas tre estanta en grupo kiel vi.

Last year at DATA, this organization I helped set up,

Lastjare ĉe DATA, tiu instanco kiun mi helpis starigi,

we launched a campaign to summon this spirit

ni lanĉis kampanjon por alvoki tiun spiriton

in the fight against AIDS and extreme poverty.

en la batalo kontraŭ AIDS kaj malriĉegeco.

We're calling it the ONE Campaign.

Ni nomas ĝin la ONE-kampanjo.

It's based on our belief that the action of one person

Ĝi estas bazita sur nia kredo, ke la agado de unu persono

can change a lot,

povas ŝanĝi multon

but the actions of many coming together as one

sed la agoj de multaj kune kiel unu

can change the world.

povas ŝanĝi la mondon.

Well, we feel that now is the time to prove we're right.

Nu, ni sentas, ke nun estas la horo pruvi, ke ni pravas.

There are moments in history when civilization redefines itself.

Eksistas momentoj en historio kiam la civilizacio redifinas mem.

We believe this is one.

Ni kredas ke ĉi tiu estas unu.

We believe that this could be the time when the world finally decides

Ni kredas, ke ĉi tiu povus esti tempo, kiam la mondo finfine decidas

that the wanton loss of life in Africa is just no longer acceptable.

ke la malzorga malŝparo de vivoj en Afriko estas simple ne plu akceptebla

This could be the time that we finally get serious

Ĉi tiu povus esti la tempon, kiam ni finfine serioziĝas

about changing the future for most people who live on planet Earth.

pri ŝanĝo de la estonteco por la plejmultaj homoj, kiuj loĝas sur la planedo Tero.

Momentum has been building.

Movokvanto ekkreskis.

Lurching a little, but it's building.

Malglite, sed ĝi kreskas.

This year is a test for us all,

Tiu ĉi jaro estas provo por ni ĉiuj.

especially the leaders of the G8 nations,

precipe por la estroj de la G8-landoj,

who really are on the line here,

kiu vere estas 'sur la linio' ĉi tie,

with all the world in history watching.

kun la tuta mondo en historio rigardanta.

I have been, of late, disappointed with the Bush Administration.

Mi estis, antaunelonge, malkontentigita pri la estraro de Bush.

They started out with such promise on Africa.

Ili komencis kun tiom da espero por Afriko.

They made some really great promises,

Ili faris iom da vere grandiozaj promesoj,

and actually have fulfilled a lot of them.

kaj fakte plenumis multajn el ili.

But some of them they haven't.

Sed iujn ili ne faris.

They don't feel the push from the ground, is the truth.

Ili ne sentas la puŝon de la bazo, tio estas la vero.

But my disappointment has much more perspective

Sed mia malkontento havas multe pli da perspektivo

when I talk to American people,

kiam mi parolas kun usonaj homoj

and I hear their worries about the deficit,

kaj mi aŭdas iliajn maltrankvilecojn pri la deficito

and the fiscal well being of their country.

kaj la financa bonfarto de ilia lando.

I understand that.

Mi komprenas tion.

But there's much more push from the ground than you'd think,

Sed ekzistas pli da puŝo de la bazo ol vi pensus,

if we got organized.

se ni organiziĝus.

What I try to communicate, and you can help me if you agree,

Kiam mi provas komuniki, kaj vi povas helpi min se vi konsentas,

is that aid for Africa is just great value for money

estas tio, ke helpo por Afriko estas bonega ŝparo

at a time when America really needs it.

je horo kiam Usono vere bezonas ĝin.

Putting it in the crassest possible terms,

Esprimante ĝin plej malĝentile,

the investment reaps huge returns.

tiu ĉi investaĵo donas grandegan rikolton.

Not only in lives saved, but in goodwill, stability

Ne nur en vivoj savitaj, sed en bonvolo, stabileco

and security that we'll gain.

kaj sekureco kiun ni gajnos.

So this is what I hope that you will do, if I could be so bold,

Do jen kion mi esperas ke vi faros, se mi rajtas

and not have it deducted from my number of wishes.

kaj ne havu ĝin demetita de mia nombro de deziroj

(Laughter)

What I hope is that beyond individual merciful acts,

Kion mi esperas preter individuaj kompatemaj agoj

that you will tell the politicians to do right by Africa,

estas tio, ke vi diru al la politikistoj fari bone por Afriko,

by America and by the world.

por Usono kaj por la mondo.

Give them permission, if you like,

Donu al ili permeson, se vi volas,

to spend their political capital and your financial capital,

elspezi sian politikan kapitalon kaj vian financan kapitalon,

your national purse on saving the lives of millions of people.

vian nacian monujon por savi la vivojn de milionoj d\ homoj

That's really what I would like you to do.

Jen vere kion mi deziras, ke vi faru.

Because we also need your intellectual capital:

Ĉar ni ankaŭ bezonas vian inteligentecon

your ideas, your skills, your ingenuity.

viajn ideojn, viajn spertojn, vian lertecon.

And you, at this conference, are in a unique position.

kaj vi, je ĉi tiu konferenco estas en unika pozicio.

Some of the technologies we've been talking about, you invented them,

Iujn teknologiojn, pri kiuj ni pridiskutis, vi inventis

or at least revolutionized the way that they're used.

aŭ almenaŭ tutŝanĝis la manieron laŭ kiu ili estas uzataj.

Together you have changed the zeitgeist from analog to digital,

Kune vi ŝanĝis la paradigmon de analogo al cifera,

and pushed the boundaries.

kaj forpuŝis la limojn.

And we'd like you to give us that energy.

Kaj ni deziras, ke vi donu tiun energion.

Give us that kind of dreaming, that kind of doing.

Donu al ni tian revadon, tian faradon.

As I say, there're two things on the line here.

Kiel mi diras, estas du aferoj por riski.

There's the continent Africa.

La kontinenton Afrikan.

But there's also our sense of ourselves.

Sed ankaŭ nian identecon.

People are starting to figure this out.

Homoj komencas kompreni tion ĉi.

Movements are springing up.

Movadoj aperas.

Artists, politicians, pop stars, priests, CEOs,

Artistoj, politikistoj, steluloj, pastroj, prezidantoj,

NGOs, mothers' unions, student unions.

Neregistaraj organizoj, patrinaj asocioj, studentaj unioj

A lot of people are getting together, and working

Multaj homoj kunvenas kaj kunlaboras

under this umbrella I told you about earlier, the ONE Campaign.

sub la ombrelo de tiu ONE-kampanjo, menciita pli frue.

I think they just have one idea in their mind,

Mi opinias, ke ili havas nur unu ideon en sia menso,

which is, where you live in the world

kio estas, kie vi loĝas en la mondo

should not determine whether you live in the world.

ne devus decidi ĉu vi loĝas en la mondo.

(Applause)

History, like God, is watching what we do.

Historio, kiel Dio, rigardas kion ni faras.

When the history books get written,

Kiam prihistoriaj libroj estos verkitaj

I think our age will be remembered for three things.

Mi opinas, ke nia epoko estos rememorita pro 3 aferoj.

Really, it's just three things this whole age will be remembered for.

Vere, nur 3 aferoj pri kiuj nia tuta epoko estos rememorita.

The digital revolution, yes.

La cifereca revolucio, jes

The war against terror, yes.

La milito kontraŭ teroro, jes

And what we did or did not do to put out the fires in Africa.

Kaj kion ni faris, aŭ ne faris, por estingi la fajrojn en Afriko.

Some say we can't afford to. I say we can't afford not to.

Iujn diras, ke ni ne povas pagi . Mi diras, ke ni ne povas ne pagi.

Thank you, thank you very much.

Dankon, multan dankon.

(Applause)

Okay, my three wishes.

Nu, miaj tri deziroj...

The ones that TED has offered to grant.

Tiuj, kiujn TED oferis plenumi.

You see, if this is true, and I believe it is,

Vi vidu, se estas vere - kaj mi kredas ke ĝi estas

that the digital world you all created has uncoupled

ke la cifera mondo, kiun ĉiuj vi kreis, disigis

the creative imagination from the physical constraints of matter,

la kreeman imagon disde la fizikaj limoj de la materio.

this should be a piece of piss.

Tio ĉi devus esti "pisero" .

(Laughter)

I should add that this started out as a much longer list of wishes.

Mi devus aldoni, ke tio ĉi komenciĝis kiel multe pli longa listo de deziroj

Most of them impossible, some of them impractical

Plejmultaj neeblaj, iuj nepraktikeblaj

and one or two of them certainly immoral.

kaj unu aŭ du certe malmoralaj.

(Laughter)

This business, it gets to be addictive, you know what I mean,

Tiu ĉi afero, ĝi emigas, vi komprenas

when somebody else is picking up the tab.

kiam iu alia devos pagi.

Anyway, here's number one.

Kiel ajn, jen la numero unu.

I wish for you to help build a social movement

Mi deziras, ke vi helpu konstrui socian movadon

of more than one million American activists for Africa.

de pli ol unu miliono da Usonaj aktivuloj por Afriko.

That is my first wish.

Jen mia unua deziro.

I believe it's possible.

Mi kredas, ke ĝi eblas.

A few minutes ago, I talked about all the citizens' campaigns that are springing up.

Antaŭ kelkaj minutoj, mi parolis pri civitanaj kampanjoj kiuj estas aperantaj.

You know, there's lots out there.

Vi scias, ekzistas multaj.

And with this one campaign as our umbrella,

Kaj kun tiu ONE-kampajo tiel ombrelo,

my organization, DATA, and other groups,

mia instanco, DATA, kaj aliaj grupoj,

have been tapping into the energy and the enthusiasm

uzas la energion kaj entuziasmon

that's out there from Hollywood into the heartland of America.

kiu estas en Usono, de Hollywood al la landinterno.

We know there's more than enough energy to power this movement.

Ni scias, ke ekzistas pli da sufiĉa energio por potencigi ĉi tiun movadon

We just need your help in making it happen.

Ni nur bezonas vian helpon realigi ĝin.

We want all of you here, church America, corporate America,

Ni volas, ke ĉiuj inter vi, eklezia Usono, komerca Usono,

Microsoft America, Apple America, Coke America,

"Microsoft" Usono, "Apple" Usono, "Kokakolaa" Usono

Pepsi America, nerd America, noisy America.

"Pepsi" Usono, studema Usono, brua Usono.

We can't afford to be cool and sit this one out.

Ni ne povas decidi esti "cool" kaj flankenlasi ĉi tiun.

I do believe if we build a movement that's one million Americans strong,

Mi ja kredas, ke se ni konstruas movadon kun la forto de miliono da usonanoj

we're not going to be denied.

ni ne estos rifuzitaj.

We will have the ear of Congress.

Ni havos la atenton de la Usona Parlamento.

We'll be the first page in Condi Rice's briefing book,

Ni estos la unua paĝo de la taglibro de Condi Rice,

and right into the Oval Office.

kaj en la Ovala Oficejo de la Blanka Domo.

If there's one million Americans -- and I really know this --

Se ekzistas unu miliono da usonanoj - kaj mi vere scias tion-

who are ready to make phone calls,

kiuj pretas fari telefonalvokojn,

who are ready to be on email,

kiuj pretas uzi retpoŝton.

I am absolutely sure that we can actually change

Mi tutcertas, ke ni vere povas ŝanĝi

the course of history, literally, for the continent of Africa.

la vojon de la Historio, laŭvorte, por la kontinento Afriko.

Anyway, so I'd like your help in getting that signed up.

Kiel ajn, mi do deziras vian helpon aranĝi ĉi tion.

I know John Gage and Sun Microsystems are already on board for this,

Mi scias, ke John Gage kaj Sun Microsystems jam pretas kunlabori,

but there's lots of you we'd like to talk to.

sed restas multaj inter vi, kun kiuj ni ŝatus paroli.

Right, my second wish, number two.

Nu, mia dua deziro, numero du.

I would like one media hit for every person on the planet

Plaĉus al mi unu cifereca ago por ĉiu homo sur la planedo

who is living on less than one dollar a day.

kiu vivsubtenas sin je malpli ol unu dolaro po tage

That's one billion media hits.

Tio estas unu miliardo da ciferaj agoj.

Could be on Google, could be on AOL.

Povus esti per Google, povus esti per AOL.

Steve Case, Larry, Sergey -- they've done a lot already.

Steve Case, Larry, Sergey - ili jam faris multon.

It could be NBC. It could be ABC.

Povus esti NBC. Povus esti ABC.

Actually we're talking to ABC today about the Oscars.

Fakte ni parolas kun ABC hodiaŭ pri Oscar-premioj.

We have a film, produced by Jon Kamen at Radical Media.

Ni havas filmon, produktitan de Jon Kamen je Radical Media

But you know, we want, we need some airtime for our ideas.

Sed vi scias, ni deziras, ni bezonas, iom da aertempo por niaj ideoj.

We need to get the math; we need to get the statistics out to the American people.

Ni devas liveri la matematikon, la statistikojn, al la usona popolo.

I really believe that old Truman line,

Mi vere kredas je tiu malnova esprimo de Truman,

that if you give the American people the facts,

ke se vi donas al la usona popolo la ciferojn,

they'll do the right thing.

ili faros la ĝustan aferon.

And, the other thing that's important is that this is not Sally Struthers.

Kaj, alia gravaĵo, estas ke tio ne estas Sally Struthers.

This has to be described as an adventure, not a burden.

Tio devas esti priskribita kiel aventuro, ne kiel ŝarĝaĵon.

(Video): One by one they step forward,

Unu post unu ili paŝas antaŭen

a nurse, a teacher, a homemaker,

flegistino, instruisto, dommastrino,

and lives are saved.

kaj vivoj estas savitaj.

The problem is enormous.

La problemo estas grandega.

Every three seconds one person dies.

Ĉiun trian sekundon, unu homo mortas.

Another three seconds, one more.

Alian trian sekundon, unu plia.

The situation is so desperate in parts of Africa,

La situacio estas tiom malespera en partoj de Afriko.

Asia, even America,

Azio, eĉ Ameriko,

that aid groups, just as they did for the tsunami,

ke helpinstancoj, kiel ili faris por la cunamo

are uniting as one, acting as one.

unuigiĝas, agadas kiel unu.

We can beat extreme poverty, starvation, AIDS.

Ni povas venki kontaŭ malriĉego, malsatego, AIDS.

But we need your help.

Sed ni bezonas vian helpon.

One more person, letter, voice

Unu plia persono, letero, voĉo

will mean the difference between life and death

signifos diferencon inter vivo kaj morto

for millions of people.

por milionoj da homoj.

Please join us by working together.

Bonvolu helpi nin per kunlaborado.

Americans have an unprecedented opportunity.

Usonanoj havas neantaŭspertitan ŝancon.

We can make history.

Ni povas fari historion.

We can start to make poverty history.

Ni povas komenci fari el malriĉego historion.

One, by one, by one.

Unu post unu, post unu.

Please visit ONE at this address.

Bonvolu viziti ONE je tiu ĉi adreso.

We're not asking for your money. We're asking for your voice.

Ni ne petas vian monon. Ni petas vian voĉon.

Bono: All right. I wish for TED to truly show the power of information,

En ordo: Mi deziras, ke TED vere montru la potencon de informado.

its power to rewrite the rules and transform lives,

ĝian povon reverki la regulojn kaj transformi vivojn,

by connecting every hospital, health clinic and school

per konektado de ĉiu malsanulejo, sankliniko kaj lernejo

in one African country.

en unu Afrika lando.

And I would like it to be Ethiopia.

Kaj mi dezirus ke ĝi estu Etiopio.

I believe we can connect every school in Ethiopia,

Mi kredas, ke ni povas konekti ĉiujn lernejojn en Etiopio,

every health clinic, every hospital --

ĉiujn sanklinikon, ĉiujn malsanulejon

we can connect to the Internet.

Ni povas konekti ilin al la interreto

That is my wish, my third wish.

Jen mia deziro, mia tria deziro.

I think it's possible.

Mi opinias, ke ĝi eblas.

I think we have the money and brains in the room to do that.

Mi kredas, ke ni havas la monon kaj la cerbojn en la ĉambro por fari tion.

And that would be a mind-blowing wish to come true.

Kaj tio estus menspleniganta deziro por realigi.

I've been to Ethiopia, as I said earlier.

Mi vizitis Etiopion, kiel mi diris pli frue.

It's actually where it all started for me.

Tie fakte estas kie ĉio komenciĝis por mi

The idea that the Internet, which changed all of our lives,

La ideo ke la interreto, kiu ŝanĝis la vivon de ni ĉiuj,

can transform a country -- and a continent

povas transformi landon - kaj kontinenton

that has hardly made it to analog, let alone digital -- blows my mind.

kiu apenaŭ atingis la analogan epokon - miregas min.

But it didn't start out that way.

Sed ĝi ne komenciĝis tiel.

The first long-distance line from Boston to New York

La unua long-distanca telefonlinio de Bostono al Novjorko

was used in 1885 on the phone.

estis uzita dum 1885 telefone.

It was just nine years later that Addis Ababa

Nur naŭ jarojn poste Adis Ababa

was connected by phone to Harare, which is 500 kilometers away.

estis konektita telefone al Harare, kiu estas 500 kilometroj for.

Since then, not that much has changed.

Depost tiam, ne multo ŝanĝiĝis.

The average waiting time to get a landline in Ethiopia

La meza atendotempo por ricevi telefonklinion en Etiopio

is actually about seven or eight years.

estas fakte ĉirkaŭ sep aŭ ok jaroj.

But wireless technology wasn't dreamt up then.

Sed sendrata teknologio tiam ne estis imagita.

Anyway, I'm Irish, and as you can see,

Kiel ajn, mi estas irlandano, kaj kiel vi povas vidi,

I know how important talking is.

mi scias kiel grava estas parolado.

Communication is very important for Ethiopia -- will transform the country.

Komunikado estas tre grava por Etiopio - ĝi transformos la landon.

Nurses getting better training,

Flegistinoj ricevantaj pli bonan trejnadon,

pharmacists being able to order supplies,

apotekistoj povantaj mendi provizaĵojn,

doctors sharing their expertise in all aspects of medicine.

kuracistoj dividantaj siajn sperton pri ĉiuj fakoj de medicino.

It's a very, very good idea to get them wired.

Estas tre, tre bona ideo telefonigi ilin.

And that is my third and final wish for you at the TED conference.

Jen mia tria kaj fina deziro por vi je la TED-konferenco.

Thank you very much once again.

Multajn dankojn denove.

(Applause)