A new way to get every child ready for kindergarten | Claudia Miner

Translator: Razaw S. Bor Reviewer: Daban Q. Jaff

I'm an historian.

من مێژووناسم.

And what I love about being an historian is it gives you perspective.

حەزی من لە بوون بە مێژووناس ئەوەيە بەرچاو ڕوونيتان دەدەمێ.

Today, I'd like to bring that perspective to education in the United States.

حەز دەکەم ئەو بەرچاو ڕوونيە بخەمە سەر پەروەردە لە ويلايەتە يەگرتووەکان.

About the only thing people can agree on

دەربارەی يەک شت کە خەڵکی دەتوانن هاوڕابن لەسەری

is that the most strategic time for a child to start learning

ئەوەی کە ستراجيترين کات بۆ منداڵ بۆ دەست پێکردنی فێربوون

is early.

پێش وەختە.

Over 50 years ago,

سەروو ٥٠ساڵ لەمەو بەر،

there was a watershed moment in early education in the US

خاڵێکی وەرچەرخان هەبوو لە سەرەتاکانی پەروەردە لە ئەمريکا

called "Head Start."

پێی دەگوترا "دەستپێکی باش."

Now, historians love watersheds

مێژووناسەکان خاڵی وەچەرخانيان خۆشدەوێت

because it makes it so easy to talk about what came before

چونکە وایکرد قسە کردن ئاسان بێت لەسەر ڕووداوەکانی ڕابردوو

and what's happened since.

هەروەها لەوکاتەوە چی ڕوويدا.

Before Head Start, basically nothing.

پێش پڕۆژەی دەستپێکی باش، سەرەکيیانە هيچ ڕووی نەدا.

With Head Start,

لەگەڵ پڕۆژەی دەستپێکی باش،

we began to get our nation's most at-risk children ready for school.

دەستمان کرد بە ئامادەکردنی منداڵەکانمان بۆ خوێندنگە

Since Head Start, we've made strides,

لەماوەی دەستپێکی باشدا، هەنگای فراوانمان هاويشت،

but there are still 2.2 million children in the US

بەڵام هێشتا ۲.۲مليۆن منداڵ لە ئەمريکا

without access to early learning,

بە پڕۆسەی پەروەردەی سەرەتایی نەگەيشتوون،

or more than half of the four-year-olds in the country.

يان زياتر لە نيوەی منداڵانی چوار ساڵی وڵاتەکە.

That's a problem.

ئەوە کێشەيەکە.

But the bigger problem is what we know happens to those children.

بەڵام کێشەی گەورەتر ئەوەيە کە دەزانين چی ڕوودەدات بۆ ئەو منداڵانە.

At-risk children who reach school without basic skills

ڕێژەی وازهێنانی منداڵە بێ کاراماييەکان لە خوێندنگە بەرز دەبێتەوە

are 25 percent more likely to drop out,

ڕەنگە بە ڕێژەی لەسەدا ۲٥یان واز بهێنن،

40 percent more likely to become teen parents

بە ێژەی لە سەدا ٤٠ی زياتر دەبنە دايکو باوکی هەرزەکار

and 60 percent less likely to go to college.

هەروەها لەوانەيە کەمتر لە سەدا ٦٠ی بڕۆنە کۆلێژ.

So if we know how important early education is,

ئەگەربزانين پەروەردەی سەرەتایی چەند گرنگە،

why aren't all children getting it?

بۆچی هەموو منداڵەکان بەژداری پێنەکەين؟

There are barriers that the solutions we've come up with to date

بەھۆی چەند بەربەستێک کە چارەسەرەکانمان تا ئێستا

simply can't overcome.

نەیانتوانیوە زاڵ بن بەسەریاندا.

Geography: think rural and remote.

هەڵکەوتەی جوگرافي: لادێ و شوێنە دوورەکان.

Transportation: think working parents everywhere.

گواستنەوە: واتا کارکردنی باوان لە هەمووشوێنێک.

Parent choice: no state requires a four-year-old to go to school.

چاودێری باوان: دەوڵەت ڕێگە نادات منداڵی تەمەن ٤ساڵ بڕۆنە خوێندنگە.

And cost: the average cost for a state to educate a preschooler

هەروەها تێچوو:تێکڕای تێچوو بۆ دەوڵەت بۆ پەروەردە کردنی منداڵی باخچەی ساوايان

is five thousand dollars a year.

٥ هەزار دۆلارە بۆ هەر ساڵێک.

So am I just going to keep talking about problems?

ئايا تەنها بەردەوام دەبم لەسەر قسە کردن دەربارەی کێشەکان؟

No.

نەخێر.

Today, I want to tell you about a cost-effective, technology-delivered,

ئەمڕۆ، دەمەوێ پێتان بڵێم دەربارەی پارەی تێچوو-کاريگەری، تەکنەلۆژيا-گەياندن،

kindergarten-readiness program that can be done in the home.

باخچەی ساوايان-بەرنامەی ئامادە باشی کە دەتوانرێت لەماڵەوە تەواو بکرێت.

It's called UPSTART,

ئەوە پێی دەگوترێت (UPSTART)،

and more than 60,000 preschoolers in the US have already used it.

کە زياتر لە ٦٠،٠٠٠ فێرخوازانی باحچە لە ئەمريکا بەکاری دەهێنن.

Now, I know what you might be thinking:

ئێستا، دەزانم بير لە چی دەکەنەوە،

here's another person throwing tech at a national problem.

تەکنەلۆژيايەکی تر هەيە کە پشتی پێدەبەستين بۆ چارەسەر کردنی کێشەی نەتەوەيی.

And you'd be partially right.

هەروەها ئێوە تا ڕادەيەک ڕاستن.

We develop early learning software designed to individualize instruction,

گەشە بە پڕۆسەی پەروەردەی سەرەتایی دەدەين بۆ چاک کردنی بەشی پەروەدە،

so children can learn at their own pace.

هەروەها منداڵەکان دەتوانن لە هەنگاوەکانی خۆيانەوە فێربن.

To do that, we rely on experts from fields ranging from reading to sociology

بۆ کردنی، پشت بە شارەزايی مەشق کردن وەکو خوێندنەوە و کۆمەڵناسی دەبەستين

to brain science development to all aspects of early learning,

بۆ گەشە پێدانی مێژووی زانستی بۆ هەموو شێوەکانی پەروەردەی سەرەتایی،

to tell us what the software should do and look like.

بۆ ئەوەی پێمان بڵێت شێوازی بەرنامەی سۆفت وێرد چۆنە و دەبێت چی بکات.

Here's an example.

نمونەيەک هەيە.

(Video) Zero (sings to the tune of "Day-O"): Zero!

(ڤيديۆ) سفر (گۆرانی بۆ ئاوازی ڕۆژ"): سفر!

Zero!

سفر!

Zero is the number that's different from the others.

سفر ژمارەيەکە کە جياوازە لەوانيتر.

Seagulls: Zero is a big, round "O."

نەورەسەکان: سفر ژمارەيەکی خری گەورەيە وەکو “0."

Zero: It's not like one, I'm sure you'll discover.

سفر: وەکو ژمارە يەک نيە، دڵنيام دەيدۆزنەوە.

Seagulls: Zero is a big, round "O."

نەورەسەکان: سفر ژمارەيەکی خری گەورەيە وەکو "0."

(Laughter)

(پێکەنين)

Claudia Miner: That is "The Zero Song."

کڵايديە ماينەرئەمە "گۆرانی سفرەکەیە."

(Laughter)

(پێکەنين)

And here are Odd Todd and Even Steven to teach you some things about numbers.

هەروەها لێرە ئۆد تۆد و ئيڤن ستيڤن هەن بۆ فێرکرنی شت دەربارەی ژمارەکان.

And here are the Word Birds,

لێرە وشەی باڵندەکان هەيە،

and they're going to show you when you blend letter sounds together,

دەيانەوێت پێشانی ئێوەی بدەن کاتێک دەنگی پيتەکان تێکەڵاو دەکەن،

you can form words.

دەتوانن شێوەی وشەکان پێک بهێنن.

You can see that instruction is short, colorful and catchy,

دەتوانن ببينن کە سيستمی پەروەردە کورتە و ڕەنگين و دڵگيرە.

designed to capture a child's attention.

نەخشە سازی بۆ کراوە بۆ سەرنج ڕاکێشانی منداڵەکان.

But there's another piece to UPSTART

بەڵام بەشێکیتر هەيە لە بەرنامەی (UPSTART)

that makes it different and more effective.

کە وای لێدەکات جياوازبێت هەروەها زۆر سەرنج ڕاکێشتر بێت.

UPSTART puts parents in charge of their children's education.

بەرنامەی (UPSTART) خێزانەکانی بە لێپرسراوی پەروەردە کردنی منداڵەکان دانا.

We believe, with the right support,

باوەڕمان وايە، لەگەڵ پاڵپشتيەکی ڕاست،

all parents can get their children ready for school.

هەموو خێزانەکان دەتوانن منداڵەکانيان بۆ خوێندن ئامادە بکەن.

Here's how it works.

چۆن کار دەکات.

This is the kindergarten readiness checklist from a state.

ئەوە ليستی ویلایەتێکە بۆ ئامادەکردنی منداڵ بۆ چوونە باخچەی ساوايان.

And almost every state has one.

بە نزيکەیی هەموو ویلایەتێک دانيەکی هەيە.

We go to parents wherever they are,

ئاڕاستەی خێزانەکان دەکەين لە هەر کوێيەک بن.

and we conduct a key in-person group training.

و دانيشتنێک لەگەڵ کەسانی گرنگ دەکەين بۆ مەشق پێکردنيان.

And we tell them the software can check every reading, math and science box,

و پێيان دەڵێين سۆفت وێرد چاودێری هەموو خوێندنەوەيەک، بيرکاری و زانست دەکات،

but they're going to be responsible for motor skills and self-help skills,

بەڵام ئەوان بەرپرسن بۆ فێرکردنی ڕۆشنبيری کارامايی و هاوکاری خودی،

and together, we're going to work on social emotional learning.

هەروەها بە يەکەوە کاردەکەين لە فێربوونی سۆزی کۆمەڵايەتی.

Now, we know this is working

دەزانين کە ئەوە کار دەکات

because we have a 90-percent completion rate for the program.

لەبەر ئەوەی بە ڕێژەی لە سەدا ۹٠ سەرکەوتوو بووە.

Last year, that translated into 13,500 children

ساڵی ڕابردوو، ئەو ژمارەيە بەر ١٣.٥٠٠ منداڵ بوو

"graduating," with diplomas, from UPSTART.

"دەرچوون،" لەگەڵ بڕوا نامەی ديبلۆم لە (UPSTART).

And the results have been amazing.

هەروەها ئەنجامەکان سەرنج ڕاکێش بوون.

We have an external evaluation

هەڵسەنگاندنی دەرەکيمان هەيە

that shows our children have two to three times the learning gains

ئەوە پێشانمان دەدات کە منداڵەکانمان دوو بۆ سێ ئەوەندە توانای فێربوونيان هەيە

as children who don't participate in the program.

بەراورد بەو منداڵانەی کە بەژداری پرۆگرامەکە ناکەن.

We have a random control trial that shows strong evidence of effectiveness,

ئێمە پشکنينی کۆنتڕۆڵی هەڕەمەکيمان هەيە بەڵگەی بەهێزی چالاکییەکانمان پێشان دەدات،

and we even have a longitudinal study

هەروەها خوێندنی ماوە درێژمان هەيە

that shows our children's gains last into third and fourth grade,

کە دەست کەوتی منداڵەکانمان بۆ پۆلی سێيەم و چوارەم نيشان دەدات،

the highest grades the children had achieved at the time.

بەرزترين پۆلەکان کە منداڵەکان لەو کاتەدا پێیگەيشتن.

Those are academic gains.

ئەوانە دەستکەوتی ئەکاديمين.

But another study has shown that our children's social emotional gains

بەڵام خوێندنێکی تر کە دەست کەوتە هەستيیە کۆمەڵايەتيەکانی نيشاندا

are equal to those of children attending public and private preschool.

يەکسانە بۆ ئەو منداڵانەی لەگەڵ باخچەی ساوايانی گشتی و تايبەتی بوون.

The majority of the 60,000 children who have participated in UPSTART to date

زۆرينەی لە ٦،٠٠٠ منداڵان کە بەژداریبوون لە پڕۆژەی(UPSTART)

have been from Utah.

لە يوتاوە هاتبوون.

But we have replicated our results

بەڵام ئەنجامەکانمان ئاڵو گۆڕ کرد

with African-American children in Mississippi --

لەگەڵ منداڵانی ئەفڕيقی و ئەمريکی لە ميسسێپی --

this is Kingston and his mother;

ئەوە کينگستن و دايکيەتی،

with English language learners in Arizona --

لەگەڵ فێرخوازانی زمانی ئينگليزی لە ئەريزۆنا --

this is Daisy and her family;

ئەوە ديزی و خێزانيەتی،

with refugee children in Philadelphia -- this is my favorite graduation photo;

لەگەڵ منداڵی پەنابەر لە فيليديلافيا -- ئەوە وێنەی دەرچووتی پەسەندی منە،

and with Native American children

هەروەها لەگەڵ منداڵانی ڕەسەنی ئەمريکی

from some of the most remote parts of the United States.

کە لە چەند شوێنێکی دووری وڵاتە يەکگرتووەکانن.

This is Cherise, and this is where she lives in Monument Valley.

ئەوە چريسە،هەروەها ئەو شوێنەيە کە لێی دەژی لە دۆڵی گەورە.

Now, there are skeptics about UPSTART.

ئێستا، لەوێ بێ بڕوان دەربارەی بەرنامەی (UPSTART).

Some people don't believe young children should have screen time.

هەندێ خەڵک باوەڕ بەوە ناکەن کە منداڵە هەرزەکارەکان دەبێت سەيری شاشە بکەن.

To them, we say:

بۆ ئەوان دەڵێين:

UPSTART's usage requirement of 15 minutes a day, five days a week,

پێويستی بەکارهێنانی بەرنامەیUPSTART بۆ ۱٥خولەک لە ڕۆژێک و ٥ ڕۆژ لە هەفتەيەکدا،

is well within the hour-a-day recommended by the American Academy of Pediatrics

بەباشی ڕۆژی کاتژێرێک ڕادەسپێرێت بەهۆی پزيشکی ئەکاديمی ئەمريکی

for four-year-olds.

بۆ تەمەنی ٤ساڵان.

Some people believe only site-based preschool can work,

هەندێک خەڵک پێيان وايە تەنها باخچەی ساوايان باوەڕپێکراوە،

and to them, we say: site-based preschool is great,

بۆ ئەوان، دەڵێين: باخچەی ساوايان مەزنە،

but if you can't get a child there or if a parent won't send a child there,

بەڵام ئەگەر نەتوانيت مداڵەکەت بەريتە ئەوێ يا خێزانەکان نەيانەوێت منداڵەکان بەرن،

isn't a technology-delivered, results-based option a great alternative?

تەکنەلۆژيا-گەياندن، ئەنجامەکان-هەڵبژاردن جێگرەوەی گەورە نين؟

And we love working with site-based preschools.

هەروەها حەز بە کارکردن دەکەين لەگەڵ باخچەی ساوايان.

Right now, there are 800 children in Mississippi

لە ئێستادا، ٨٠٠ منداڵ هەن لە مسسێپی

going to Head Start during the day

بە درێژایی ڕۆژ دەڕۆنە بەرنامەی دەستپێکی باش

and doing UPSTART at night with their families.

هەروەها لە شەودا بەرنامەیUPSTART لەگەڵ خێزانەکانيان پەيڕەو دەکەن.

Our audacious idea is to take UPSTART across the country --

دەمانەوێت بێرۆکە ئازاکەمان بەرنامەیUPSTART بەناو هەموو وڵاتاندا بڵاو بێتەوە --

not to replace anything;

نەک بۆ جێگرەوەی هيچ شتێک،

we want to serve children who otherwise would not have access to early education.

دەمانەوێت خزمەتی ئەو منداڵانە بکەين کە نەيانتوانيوە بەژداری خوێندنی سەرەتای بکەن.

We have the guts to take on the skeptics,

چاونەترسيمان هەيە بۆ بەرنگاری گومانەکان،

we have the energy to do the work,

ئێمە وزەمان هەيە بۆ کردنی کارەکە،

and we have a plan.

هەروەها پلانيشمان هەيە.

It is the role of the states to educate their children.

ئەوە گرنگی ویڵایەتەکانە بۆ پەروەردەی منداڵەکانيان.

So first we will use philanthropy dollars

سەرەتا پارەی خێرخوازی بەکار دەهێنين

to go into a state to pilot the program and get data.

بۆچوونە ناو ویڵایەتێک و دانانی پڕۆگرامێک بۆ زانينی دۆخ و ڕێکخستنی زانياریيەکان.

Every state believes it's unique

هەموو دەوڵەتان باوڕيان پێی هەيە کە شتێکی نايابە

and wants to know that the program will work with its children

هەروەها دەيانەوێت بزانن کە پڕۆگرامەکە بۆ منداڵەکان شياوە

before investing.

بەر لە وەبەرهێنان.

Then we identify key leaders in the state to help us champion UPSTART

دواتر بۆ خەڵکی زەنگين دەگەڕێين بۆ هاندانی بەکار هێنانی بەرنامەیUPSTART

as an option for unserved children.

وەکو هەڵبژاردەيەک بۆ مداڵانی نەدار.

And together, we go to state legislatures

هەروەها بەيەکەوە، دەچينە پەرلەمانی وڵاتان

to transition UPSTART from philanthropy

بۆ گواستنەوەی بەرنامەیUPSTART لە پڕۆژەی خێرخوازی

to sustainable and scalable state funding.

بۆ پشتگيری دارایی لەو پڕۆژەيە لە لايەن وڵاتانەوە.

That plan has worked --

ئەو پڕۆژەيە سەرکەوتوو بوو --

(Applause)

(چەپڵە)

Thanks.

سوپاس.

Thank you.

سوپاستان دەکەم.

That plan has worked in three states to date:

ئەو پلانە لە سێ ویلایەت کاری پێکراوە:

Utah, Indiana and South Carolina.

یوتا، ئينديانە ، باشوری کارۆلينا.

We've also piloted the program in a number of states

هەروەها هەوڵمانداوە پرۆگرامەکە لەچەن ویڵایەتێک کار پێبکەين

and identified champions.

هەروەها داوامان کرد.

Next, we're moving to states with the greatest geographic barriers

دواتر، بەرەو وڵاتەکان دەجوڵێين لەگەڵ گەورەترين بەربەستی جوگرافيا

to work the plan,

بۆ بەکار خستنی پڕۆژەکە،

and then on to states that already have early education

دواتر بۆ ئەو وڵاتانەی کە کاريان بەسيستمی پەروەردەی سەرەتایی کردووە

but may not be getting great academic results

لەوانە نيە ئەجامێکی ئەکاديمی بەدەست بهێنين

or great parent buy-in to participate.

يان خێزانە مەزنەکان بەژداری بکەن.

From there, we go to the states

لەوێوە، دەڕۆينە دەوڵەتەکان

that are going to require the most data and work to convince,

کە پێويست دەکات سەرجەمی زانياريیەکان و کارەکان بۆ چالاکی پڕۆژەکە،

and we'll hope our momentum helps turn the tide there.

و هيواخوازين خێراييەکەمان يارمەتی دەربێ بۆ هەڵکشانی ئەو بەرنامەيە لەوێ.

We will serve a quarter of a million children in five years,

لە ماوەی ٥ ساڵدا خزمەتی چارەگێک لە مليۆنێکی منداڵان دەکەين، و

and we will ensure that states continue to offer UPSTART to their children.

دڵنيا دەبين وڵاتان بەردەوام دەبن لە پێشکەشکرنی بەرنامەیUPSTART بۆ مندالەکانیان.

Here's how you can help:

چۆن دەتوانن يارمەتیدەر بن:

for two thousand dollars,

بۆ دوو هەزار دۆلار،

we can provide a child with UPSTART, a computer and internet,

کۆمپيتەر و UPSTRTدەتوانين لەگەڵ ئينتێرنێت بۆ منداڵێک دەستەبەر بکەين،

and that child will be part of the pilot

هەروەها ئەو منداڵە دەبێتە بەشێک لە ئەزموونەکە

that makes certain other children get UPSTART in the future.

کە دڵنيايی دەداتە منداڵانی تر بۆ وەگيران لە داهاتودا لە سيستمیUPSTART

We also need engaged citizens to go to their government

و پێويستمان بە خەڵکی سەرقاڵ هەيە بۆ چوونە ناو حوکمەتەکەيان

and say just how easy it can be to get children ready for school.

هەروەها تەنها بڵێ چۆن ئاسان دەبێت کە منداڵەکان ئامادە بکەن بۆ خوێندنگە.

You wouldn't be here if you weren't an engaged citizen,

ئەگەر بايەخمان پێنەدابا لێرە نەدەبوون،

so we're asking for your help.

هەروەها داوای يارمەتی لە ئێوە دەکەين.

Now, will all of us this make UPSTART a watershed moment in early education?

ئێستا دەتوانين بەرنامەیUPSTART بکەينە خاڵی وەچەرخان لە خوێندنی سەرەتاییدا؟

I believe together we can make it one.

پێموايە بەيەکەوە دەتوانين ئەمان بکەين بە يەک.

But I can tell you without a doubt

بەڵام بەبێ گومانی دەتوانم پێتان بڵێم

that UPSTART is a watershed moment

کە پڕۆژەیUPSTART جياوازی دروست دەکات

in the life of a child who otherwise would not be ready for school.

لە ژيانی منداڵێکدا کە بە پێچەوانەوە نەتوانێ ئامادەبێت بۆ خوێندنگە.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)