How do ocean currents work? - Jennifer Verduin

Translator: Ngoc Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Vào năm 1992,

In 1992,

a cargo ship carrying bath toys got caught in a storm.

một con tàu chở đồ chơi khi tắm cho trẻ em

gặp phải một cơn bão.

Shipping containers washed overboard,

Những thùng hàng bị cuốn xuống biển,

and the waves swept 28,000 rubber ducks and other toys into the North Pacific.

và sóng đánh 28.000 con vịt cao su

và những món đồ chơi khác tới Bắc Thái Bình Dương.

But they didn’t stick together.

Nhưng chúng không tụ lại một chỗ.

Quite the opposite–

Ngược lại,

the ducks have since washed up all over the world,

những con vịt bị trôi dạt khắp nơi trên thế giới,

and researchers have used their paths

các nhà nghiên cứu sử dụng đường đi của chúng

to chart a better understanding of ocean currents.

để tạo biểu đồ hải lưu mới tốt hơn.

Ocean currents are driven by a range of sources:

Có nhiều nhân tố chi phối dòng hải lưu:

the wind, tides, changes in water density,

gió, thủy triều, thay đổi dung trọng nước,

and the rotation of the Earth.

và chuyển động của Trái đất.

The topography of the ocean floor and the shoreline modifies those motions,

Địa hình dưới đáy đại dương và đường bờ biển

cũng làm thay đổi những chuyển động đó,

causing currents to speed up,

làm cho hải lưu chảy nhanh hơn,

slow down, or change direction.

chậm hơn, hoặc đổi hướng.

Ocean currents fall into two main categories:

Có hai loại hải lưu chính:

surface currents and deep ocean currents.

hải lưu bề mặt và hải lưu tầng sâu.

Surface currents control the motion

Hải lưu bề mặt chi phối chuyển động của 10 phần trăm lượng nước bề mặt,

of the top 10 percent of the ocean’s water,

while deep-ocean currents mobilize the other 90 percent.

còn hải lưu tầng sâu chi phối 90 phần trăm còn lại.

Dù được tạo thành từ những nguyên nhân khác nhau,

Though they have different causes,

surface and deep ocean currents influence each other

hải lưu bề mặt và hải lưu tầng sâu ảnh hưởng lẫn nhau

in an intricate dance that keeps the entire ocean moving.

trong một vũ điệu phức tạp khiến toàn bộ đại dương chuyển động.

Near the shore,

Gần bờ, hải lưu bề mặt chịu ảnh hưởng của gió và thủy triều,

surface currents are driven by both the wind and tides,

which draw water back and forth as the water level falls and rises.

khi mực nước dâng lên và hạ xuống, nước bị kéo tới lui.

Meanwhile, in the open ocean, wind is the major force behind surface currents.

Trong khi đó, ở cửa biển,

gió là nguyên nhân chính tạo ra hải lưu bề mặt.

As wind blows over the ocean,

Khi thổi qua đại dương,

it drags the top layers of water along with it.

gió kéo theo các lớp nước trên cùng.

That moving water pulls on the layers underneath,

Lớp nước đó kéo các lớp bên dưới,

and those pull on the ones beneath them.

các lớp nước bên dưới lại tiếp tục kéo các lớp bên dưới nữa.

In fact, water as deep as 400 meters

Trên thực tế, nước ở độ sâu 400 mét

is still affected by the wind at the ocean’s surface.

vẫn bị ảnh hưởng bởi gió ở bề mặt đại dương.

If you zoom out to look at the patterns of surface currents all over the earth,

Nếu phóng to để nhìn rõ hơn đường đi của hải lưu bề mặt trên khắp Trái đất,

you’ll see that they form big loops called gyres,

bạn sẽ thấy chúng tạo ra các vòng tròn lớn gọi là vòng xoáy,

which travel clockwise in the northern hemisphere

quay theo chiều kim đồng hồ ở bán cầu Bắc

and counter-clockwise in the southern hemisphere.

và ngược chiều kim đồng hồ ở bán cầu Nam.

That’s because of the way the Earth’s rotation

Đó là vì sự xoay vòng của Trái đất

affects the wind patterns that give rise to these currents.

ảnh hưởng đến gió, làm phát sinh những dòng chảy này.

If the earth didn’t rotate,

Nếu trái đất đứng yên,

air and water would simply move back and forth

không khí và nước sẽ chỉ di chuyển qua lại

between low pressure at the equator

giữa những vùng áp suất thấp ở xích đạo và cao như ở hai cực.

and high pressure at the poles.

But as the earth spins,

Nhưng vì trái đất quay,

air moving from the equator to the North Pole is deflected eastward,

khí di chuyển từ xích đạo đến Bắc Cực bị lệch về phía Đông,

and air moving back down is deflected westward.

và khí di chuyển từ Bắc Cực xuống bị lệch về phía Tây.

The mirror image happens in the southern hemisphere,

Ở Nam bán cầu, mọi thứ xảy ra theo hướng ngược lại,

so that the major streams of wind

những luồng gió lớn

form loop-like patterns around the ocean basins.

tạo thành các vòng xoáy quanh các bồn trũng đại duơng.

This is called the Coriolis Effect.

Nó được gọi là Hiệu ứng Coriolis.

The winds push the ocean beneath them into the same rotating gyres.

Gió đẩy nước biển bên dưới vào cùng một vòng xoáy.

And because water holds onto heat more effectively than air,

Và vì nước giữ nhiệt hiệu quả hơn khí,

these currents help redistribute warmth around the globe.

những dòng hải lưu này giúp điều chỉnh nhiệt độ Trái Đất.

Không giống như hải lưu bề mặt,

Unlike surface currents,

deep ocean currents are driven primarily by changes in the density of seawater.

hải lưu tầng sâu bị ảnh hưởng chủ yếu bởi sự thay đổi dung trọng nước biển.

As water moves towards the North Pole,

Khi di chuyển về Bắc Cực, nước càng lúc càng lạnh,

it gets colder.

It also has a higher concentration of salt,

nồng độ muối cũng cao hơn,

because the ice crystals that form trap water while leaving salt behind.

vì nước bị giữ lại trong các tinh thể băng,

để lại muối trong lòng biển.

This cold, salty water is more dense,

Nước lạnh, mặn, đặc hơn, do đó, lắng xuống,

so it sinks,

and warmer surface water takes its place,

phần nước ở gần bề mặt ấm hơn nổi lên trên thay vị trí của nó,

setting up a vertical current called thermohaline circulation.

tạo thành một dòng hải lưu đứng gọi là vòng tuần hoàn nhiệt.

Thermohaline circulation of deep water and wind-driven surface currents

Vòng tuần hoàn nhiệt và gió

combine to form a winding loop called the Global Conveyor Belt.

kết hợp tạo thành một vòng lặp được gọi là vành đai băng tải toàn cầu.

As water moves from the depths of the ocean to the surface,

Khi di chuyển từ tầng sâu đại dương lên bề mặt,

it carries nutrients that nourish the microorganisms

nó mang theo chất dinh dưỡng nuôi dưỡng các vi sinh vật,

which form the base of many ocean food chains.

tạo thành cơ sở của nhiều chuỗi thức ăn đại dương.

The global conveyor belt is the longest current in the world,

Vành đai băng tải toàn cầu hiện là dòng hải lưu dài nhất thế giới,

snaking all around the globe.

uốn lượn khắp nơi trên Trái Đất.

But it only moves a few centimeters per second.

Nhưng nó chỉ di chuyển vài centimet trên giây.

It could take a drop of water a thousand years to make the full trip.

Một giọt nước phải tốn một ngàn năm để hoàn tất một vòng lặp.

However, rising sea temperatures are causing the conveyor belt

Tuy nhiên, nhiệt độ nước biển tăng lên

làm chậm băng tải.

to seemingly slow down.

Models show this causing havoc with weather systems

Các mô phỏng cho thấy

điều này gây xáo trộn hệ thống thời tiết cả hai bờ Đại Tây Dương,

on both sides of the Atlantic,

and no one knows what would happen if it continues to slow

và không ai biết

liệu nó sẽ tiếp diễn hay dừng lại.

or if it stopped altogether.

Cách duy nhất để có thể dự báo đúng và có những kế hoạch phù hợp

The only way we’ll be able to forecast correctly and prepare accordingly

là tiếp tục nghiên cứu hải lưu và các mãnh lực tạo nên chúng.

will be to continue to study currents and the powerful forces that shape them.