How do ocean currents work? - Jennifer Verduin

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Agnieszka Chrzanowska

In 1992,

W 1992 roku statek towarowy z zabawkami do kąpieli

a cargo ship carrying bath toys got caught in a storm.

złapała burza.

Shipping containers washed overboard,

Kontenery wpadły do wody

and the waves swept 28,000 rubber ducks and other toys into the North Pacific.

i fale północnego Pacyfiku porwały 28 000 gumowych kaczek i innych zabawek.

But they didn’t stick together.

Te jednak nie trzymały się razem.

Quite the opposite–

Wręcz przeciwnie,

the ducks have since washed up all over the world,

od tamtej pory kaczki są wyrzucane na brzeg na całym świecie.

and researchers have used their paths

Przebyta przez nie droga pozwala badaczom

to chart a better understanding of ocean currents.

lepiej zrozumieć prądy morskie.

Ocean currents are driven by a range of sources:

Prądy morskie napędza wiele sił: wiatr, pływy, różnice gęstości wody

the wind, tides, changes in water density,

and the rotation of the Earth.

i ruch obrotowy Ziemi.

The topography of the ocean floor and the shoreline modifies those motions,

Topografia dna oceanu i linia brzegowa wpływają na ruch wody,

causing currents to speed up,

sprawiając, że prądy przyspieszają,

slow down, or change direction.

zwalniają lub zmieniają kierunek.

Ocean currents fall into two main categories:

Są dwie kategorie prądów morskich: powierzchniowe i głębinowe.

surface currents and deep ocean currents.

Surface currents control the motion

Prądy powierzchniowe poruszają

of the top 10 percent of the ocean’s water,

górne 10% wód oceanicznych,

while deep-ocean currents mobilize the other 90 percent.

a prądy głębinowe pozostałe 90%.

Though they have different causes,

Mimo że mają inną genezę,

surface and deep ocean currents influence each other

obydwa rodzaje prądów wzajemnie na siebie oddziałują

in an intricate dance that keeps the entire ocean moving.

w złożonym tańcu, który sprawia, że cały ocean jest w ciągłym ruchu.

Near the shore,

Przy wybrzeżu prądy powierzchniowe powstają za sprawą wiatru i pływów,

surface currents are driven by both the wind and tides,

which draw water back and forth as the water level falls and rises.

które przesuwają wodę tam i z powrotem, gdy jej poziom podnosi się i opada.

Meanwhile, in the open ocean, wind is the major force behind surface currents.

Na otwartym oceanie za prądy powierzchniowe odpowiada głównie wiatr.

As wind blows over the ocean,

Kiedy wiatr wieje nad oceanem,

it drags the top layers of water along with it.

pociąga za sobą górne warstwy wody.

That moving water pulls on the layers underneath,

Przemieszczająca się woda ciągnie wtedy niższe warstwy,

and those pull on the ones beneath them.

a te jeszcze niższe.

In fact, water as deep as 400 meters

Wpływ wiatru wiejącego nad oceanem sięga aż 400 metrów w głąb wody.

is still affected by the wind at the ocean’s surface.

If you zoom out to look at the patterns of surface currents all over the earth,

Jeśli przyjrzyjmy się układom prądów powierzchniowych na całej Ziemi,

you’ll see that they form big loops called gyres,

zobaczymy, że tworzą wielkie pętle, które nazywamy wirami.

which travel clockwise in the northern hemisphere

Na półkuli północnej poruszają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara,

and counter-clockwise in the southern hemisphere.

a na półkuli południowej w przeciwnym kierunku.

That’s because of the way the Earth’s rotation

Dzieje się tak dlatego, że ruch obrotowy Ziemi

affects the wind patterns that give rise to these currents.

wpływa na kierunek wiatru wywołującego prądy.

If the earth didn’t rotate,

Gdyby Ziemia się nie obracała,

air and water would simply move back and forth

powietrze i woda poruszałyby się tam i z powrotem

between low pressure at the equator

między niskim ciśnieniem na równiku

and high pressure at the poles.

a wysokim ciśnieniem na biegunach.

But as the earth spins,

Ale ruch obrotowy sprawia, że powietrze przemieszczające się

air moving from the equator to the North Pole is deflected eastward,

od równika w kierunku bieguna północnego odchyla się na wschód,

and air moving back down is deflected westward.

a to przemieszczające się od bieguna do równika odchyla się na zachód.

The mirror image happens in the southern hemisphere,

Na półkuli południowej jest odwrotnie.

so that the major streams of wind

W efekcie główne strumienie powietrza

form loop-like patterns around the ocean basins.

tworzą nad oceanami układy w kształcie pętli.

This is called the Coriolis Effect.

Nazywamy to efektem Coriolisa.

The winds push the ocean beneath them into the same rotating gyres.

Wiatr nad oceanami wprawia wodę w ruch wirowy.

And because water holds onto heat more effectively than air,

A ponieważ woda lepiej utrzymuje ciepło niż powietrze,

these currents help redistribute warmth around the globe.

prądy te pomagają rozprowadzać ciepło po całej kuli ziemskiej.

Unlike surface currents,

Inaczej niż prądy powierzchniowe

deep ocean currents are driven primarily by changes in the density of seawater.

prądy głębinowe powstają w efekcie różnic gęstości wody morskiej.

As water moves towards the North Pole,

Woda płynąca w kierunku bieguna północnego

it gets colder.

ochładza się.

It also has a higher concentration of salt,

Ma też większe stężenie soli,

because the ice crystals that form trap water while leaving salt behind.

ponieważ powstające kryształki lodu pochłaniają wodę, ale nie sól.

This cold, salty water is more dense,

Zimna zasolona woda jest gęstsza,

so it sinks,

więc opada,

and warmer surface water takes its place,

a jej miejsce zajmuje cieplejsza woda powierzchniowa.

setting up a vertical current called thermohaline circulation.

W ten sposób zachodzi pionowy ruch wody, nazywany cyrkulacją termohalinową.

Thermohaline circulation of deep water and wind-driven surface currents

Cyrkulacja termohalinowa wód głębinowych i napędzane wiatrem prądy powierzchniowe

combine to form a winding loop called the Global Conveyor Belt.

tworzą wijącą się pętlę nazywaną globalnym pasem transmisyjnym.

As water moves from the depths of the ocean to the surface,

Kiedy woda przemieszcza się z głębin ku powierzchni,

it carries nutrients that nourish the microorganisms

niesie substancje odżywcze, którymi żywią się mikroorganizmy

which form the base of many ocean food chains.

stanowiące podstawę wielu łańcuchów pokarmowych w oceanach.

The global conveyor belt is the longest current in the world,

Globalny pas transmisyjny jest najdłuższym prądem na świecie,

snaking all around the globe.

bo wije się po całej kuli ziemskiej.

But it only moves a few centimeters per second.

Ale jego prędkość to zaledwie kilka centymetrów na sekundę.

It could take a drop of water a thousand years to make the full trip.

Opłynięcie globu zajęłoby kropli wody tysiąc lat.

However, rising sea temperatures are causing the conveyor belt

Jednak rosnąca temperatura mórz sprawia, że globalny pas transmisyjny zwalnia.

to seemingly slow down.

Models show this causing havoc with weather systems

Badania pokazują, że wywołuje to anomalie pogodowe

on both sides of the Atlantic,

po obu stronach Atlantyku.

and no one knows what would happen if it continues to slow

Nikt nie wie, co może się stać, jeśli prąd ten będzie dalej zwalniać

or if it stopped altogether.

lub gdyby całkiem się zatrzymał.

The only way we’ll be able to forecast correctly and prepare accordingly

Żeby móc przewidzieć, co nastąpi i odpowiednio się na to przygotować,

will be to continue to study currents and the powerful forces that shape them.

musimy dalej badać prądy morskie i potężne siły, które je kształtują.