Did ancient Troy really exist? - Einav Zamir Dembin

Translator: Mai Chi Reviewer: Nhu PHAM

Khi sử thi Iliad của Homer

When Homer’s Iliad was first written down in the 8th century BCE,

lần đầu được viết vào thế kỉ thứ tám trước Công nguyên,

the story of the Trojan war was already an old one.

cuộc chiến thành Troy đã là một câu chuyện dân gian quen thuộc.

From existing oral tradition,

Nhờ vào văn hóa truyền miệng,

audiences knew the tales of the long siege,

mọi người biết đến một cuộc vây hãm dài ngày,

the epic duels outside the city walls,

trận tỉ thí sống còn bên ngoài thành

and the cunning trick that finally won the war.

và mưu mẹo đã đưa đến chiến thắng.

In the end, the magnificent city was burned to the ground,

Cuối cùng, cả thành phố phồn hoa chìm trong lửa,

never to rise again.

và không bao giờ vực dậy được.

But had it ever existed?

Nhưng liệu thành Troy có thực sự tồn tại?

By the time the field of archaeology began to take shape in the 19th century,

Vào khoảng thời gian khảo cổ học bắt đầu định hình vào thế kỉ 19,

many were skeptical, considering the epic to be pure fiction,

rất nhiều người hoài nghi, rằng câu chuyện hoàn toàn là hư cấu,

a founding myth imagining a bygone heroic era.

một thần thoại do trí tưởng tượng vẽ ra về thời kì anh hùng đã qua.

But some scholars believed

Nhưng một số học giả tin rằng

that behind the superhuman feats and divine miracles

đằng sau chiến công phi thường và những điều kì diệu

there must have been a grain of historical truth -

hẳn phải ẩn giấu một sự thật lịch sử -

a war that was really fought,

một cuộc chiến thực sự đã xảy ra, và một nơi đã xảy ra nó.

and a place where it happened.

Frank Calvert was one such believer.

Frank Calvert là một người tin như thế,

He had spent his youth traveling and learning about ancient civilizations

ông đã dành cả tuổi trẻ để đi và học về những nền văn minh cổ đại

before accompanying his brother Frederick

trước khi cùng em trai là Frederick

on a diplomatic mission to the northwest Anatolian region of Çanakkale.

theo sứ mệnh ngoại giao đến vùng Tây Bắc Anatolia thuộc Çanakkale.

It was here that Homer described the Greek encampment

Tại đây, Homer đã mô tả về sự định cư của người Hy Lạp

at the mouth of the Scamander river.

ở bờ sông Scamander.

And it was here that fate brought Frank into contact

Chính tại đây, số phận đã đưa Frank

with a journalist and geologist named Charles Maclaren.

gặp gỡ một nhà báo, nhà địa chất tên là Charles Maclaren.

Locals and travelers had long speculated

Người dân địa phương đã nghiên cứu

that Troy might’ve stood on one of the surrounding hilltops.

rằng thành Troy có lẽ đã nằm trên một trong những đỉnh đồi bao quanh.

But Maclaren had been one of the first

Nhưng Maclaren đã trở thành một trong những người đầu tiên

to publish a detailed topographical study of the area.

công bố nghiên cứu chi tiết về khu vực này.

He believed he had found the site –

Ông tin đã tìm ra vị trí

a 32-meter mound known by the name Hisarlık,

một mô đất cao 32m được biết đến với cái tên Hisarlik,

derived from the Turkish word for “fortress.”

có nguồn gốc từ tiếng Thổ Nhĩ Kì nghĩa là "pháo đài".

Soon after meeting with him in 1847,

Ngay sau khi gặp ông vào 1847,

the Calverts bought 2,000 acres of farmland

anh em Calvert đã mua 2000 mẫu đất trong khu đất này

that included part of the hill.

bao gồm cả phần đồi.

Before they could explore any further,

Trước khi họ có thể khám phá thêm,

the Crimean War broke out

chiến tranh Krym đã nổ ra

and forestalled their archaeological ambitions for several years.

và cản trở những hoài bão khảo cổ của họ trong nhiều năm.

After the war’s end,

Sau khi chiến tranh kết thúc,

Frank Calvert began to survey the site,

Frank Calvert bắt đầu nghiên cứu vị trí,

but lacked the funds for a full excavation.

nhưng thiếu kinh phí để có thể khai thác toàn diện.

This was where the wealthy German businessman

Đây là lúc thương gia người Đức giàu có

and amateur archaeologist Heinrich Schliemann came in.

và là nhà khảo cổ học nghiệp dư Heinrich Schliemann xuất hiện.

At Calvert’s invitation,

Theo lời mời của Calvert,

Schliemann visited the grounds in 1868, and decided to excavate.

Schliemann đến thăm mảnh đất vào 1868, và quyết định khai quật nó.

Eager to find the ancient city,

Hào hứng tìm kiếm thành phố cổ,

Schliemann tore massive trenches all the way to the base of the hill.

Schliemann đã đào rất nhiều hầm, rãnh xung quanh nền móng ngọn đồi.

There, he uncovered a hoard of precious artifacts,

Tại đây, ông đã phát hiện một kho báu những tạo tác quý giá,

jewelry,

trang sức và đồ kim loại,

and metalwork,

including two diadems and a copper shield.

bao gồm hai vương miện và một chiếc khiên bằng đồng.

Schliemann took full credit for the discovery,

Từ khám phá này, Schiliemann được ghi nhận

announcing that he had found Troy

đã tìm ra thành Troy

and the treasure of its king Priam.

và kho báu của vua Priam.

But the real treasure was elsewhere.

Nhưng kho báu thực sự ở một nơi khác.

When later archaeologists studied the site,

Khi những nhà khảo cổ kế tiếp nghiên cứu vị trí này,

they realized that the mound consisted of no less than nine cities,

họ nhận ra rằng mô đất bao gồm ít nhất chín thành phố,

each built atop the ruins of the last.

phần mới được xây trên phần sụp đổ của địa tầng trước.

The layer Schliemann had uncovered dated back to the Mycenaean Age,

Những khám phá của Schliemann lại có niên đại từ thời kì Mycenae

more than 1,000 years too early for Homer.

sớm hơn 1000 năm so với Homer.

But inside the mound was indeed evidence

Nhưng ở trong mô đất là những bằng chứng thực

for a city that had thrived during the Bronze Age,

rằng một thành phố đã phát triển mạnh mẽ trong thời đại đồ Đồng

with charred stone,

với đá than hóa,

broken arrowheads,

những đầu mũi tên gãy.

and damaged human skeletons suggesting a violent end.

và những bộ xương người bị hư hại đặt giả thiết cho một kết cục tàn bạo.

It was Troy VII, contained in the middle layers

Đó là Troy VII, nằm vùi trong những địa tầng văn hóa ở giữa,

and now ravaged for a second time by Schliemann’s careless excavation.

giờ bị tàn phá thêm lần nữa bởi sự khai quật bất cẩn của Schliemann.

The settlement, spanning some 200,000 square meters

Sự định cư mở rộng khoảng 200,000 mét vuông

and home to as many as 10,000 people,

và là nơi trú chân cho 10,000 người,

thrived until around 1180 BCE.

phát triển mạnh mẽ đến tận khoảng năm 1180 trước Công nguyên.

Its position at the southern entrance of the Dardanelles strait

Nằm ở cổng Nam eo biển Dardanelles

would’ve made a formidable strategic location for both defense and trade.

tạo nên một vị trí chiến lược cho cả phòng thủ lẫn thương mại.

Most importantly, there are the remains of a massive fortification wall –

Quan trọng nhất, vẫn còn tàn tích của một bức tường đồ sộ -

perhaps the very same one

có lẽ chính là

from which Priam and Hector once watched the Greeks approach.

bức tường mà Priam và Hector đã đứng nhìn quân Hy Lạp tiến đến gần.

Of course, it’s difficult to be certain

Tất nhiên, rất khó để chắc rằng

that these ruins are the true remains of ancient Troy,

những tàn tích này là từ thành Troy cổ,

and scholars still dispute

và các học giả vẫn tranh cãi

whether the Trojan War as described by Homer ever happened.

liệu chiến tranh thành Troy mà Homer miêu tả có thực sự xảy ra.

Yet the evidence is strong enough

Song với những bằng chứng đủ mạnh mẽ,

that UNESCO has labelled Hisarlık the archeological site of Troy.

UNESCO đã công nhận Hirarlik là di tích thành Troy cổ.

Regardless of its identity,

Bất kể sự thật có là gì,

thanks to persistence,

nhờ sự kiên gan bền bỉ,

a bit of faith,

niềm tin, và rất nhiều nghiên cứu,

and a lot of research,

archaeologists are bringing the long-buried secrets

mà những nhà khảo cổ học

đã và đang khai quật những bí mật bị chôn vùi

of an ancient, lost city to light.

của một thành phố phồn hoa cổ đại.