Did ancient Troy really exist? - Einav Zamir Dembin

Tłumaczenie: Bartosz Domagalski Korekta: Rysia Wand

When Homer’s Iliad was first written down in the 8th century BCE,

Kiedy w VIII wieku p.n.e. po raz pierwszy spisano Iliadę Homera,

the story of the Trojan war was already an old one.

historia o wojnie trojańskiej należała już do dalekiej przeszłości.

From existing oral tradition,

Dzięki przekazom ustnym

audiences knew the tales of the long siege,

publiczność znała opowieści o długim oblężeniu,

the epic duels outside the city walls,

epickich pojedynkach przed murami miasta

and the cunning trick that finally won the war.

i przebiegłym podstępie, który w końcu przeważył wynik wojny.

In the end, the magnificent city was burned to the ground,

Ostatecznie to wspaniałe miasto zostało doszczętnie spalone,

never to rise again.

by nigdy nie powstać na nowo.

But had it ever existed?

Jednak czy kiedykolwiek istniało?

By the time the field of archaeology began to take shape in the 19th century,

Podczas rozwoju archelogii w XIX wieku

many were skeptical, considering the epic to be pure fiction,

wielu sceptyków uważało epos za czystą fikcję,

a founding myth imagining a bygone heroic era.

mit założycielski minionej ery bohaterskiej.

Jednak niektórzy uczeni wierzyli,

But some scholars believed

that behind the superhuman feats and divine miracles

że za nadludzkimi czynami oraz boskimi cudami

there must have been a grain of historical truth -

musiało kryć się ziarno historycznej prawdy

a war that was really fought,

- wojna, którą naprawdę prowadzono

and a place where it happened.

i miejsce, w którym się odbyła.

Frank Calvert was one such believer.

Frank Calvert był jednym z wierzących.

He had spent his youth traveling and learning about ancient civilizations

Młode lata poświęcił podróżom i nauce o starożytnych cywilizacjach,

before accompanying his brother Frederick

nim towarzyszył swojemu bratu Frederickowi

on a diplomatic mission to the northwest Anatolian region of Çanakkale.

w misji dyplomatycznej do Çanakkale w północno-zachodniej Anatolii.

It was here that Homer described the Greek encampment

W tym oto miejscu Homer opisał grecki obóz

at the mouth of the Scamander river.

u ujścia rzeki Skamander.

And it was here that fate brought Frank into contact

I właśnie tutaj los zetknął Franka

with a journalist and geologist named Charles Maclaren.

z dziennikarzem i geologiem Charlesem Maclarenem.

Locals and travelers had long speculated

Miejscowi i podróżnicy od dawna spekulowali,

that Troy might’ve stood on one of the surrounding hilltops.

że Troja mogła leżeć na jednym z okolicznych wzgórz.

But Maclaren had been one of the first

Jednak Maclaren jako jeden z pierwszych

to publish a detailed topographical study of the area.

opublikował szczegółowe wyniki badań topograficznych.

He believed he had found the site –

Wierzył, że odnalazł właściwe miejsce:

a 32-meter mound known by the name Hisarlık,

32-metrowe wzgórze zwane Hisarlık,

derived from the Turkish word for “fortress.”

którego nazwa wywodzi się z tureckiego słowa “forteca”.

Soon after meeting with him in 1847,

Krótko po spotkaniu w 1847 roku

the Calverts bought 2,000 acres of farmland

bracia Calverts kupili ponad 800 hektarów ziemi,

that included part of the hill.

łącznie z częścią wzgórza.

Before they could explore any further,

Zanim jednak zdołali rozpocząć prace badawcze

the Crimean War broke out

- wybuchła wojna krymska,

and forestalled their archaeological ambitions for several years.

co uniemożliwiło im prowadzenie prac archeologicznych przez kilka lat.

After the war’s end,

Po zakończeniu wojny

Frank Calvert began to survey the site,

Frank Calvert rozpoczął badania,

but lacked the funds for a full excavation.

ale brakowało mu funduszy na pełne wykopy.

This was where the wealthy German businessman

Wtedy wkroczył zamożny niemiecki przedsiębiorca

and amateur archaeologist Heinrich Schliemann came in.

i archeolog-amator Heinrich Schliemann.

At Calvert’s invitation,

Na zaproszenie Calverta

Schliemann visited the grounds in 1868, and decided to excavate.

Schliemann odwiedził teren w 1868 roku i postanowił rozpocząć wykopaliska.

Eager to find the ancient city,

W nadziei na odkrycie starożytnego miasta

Schliemann tore massive trenches all the way to the base of the hill.

Schliemann wykopał masywne rowy do samej podstawy wzgórza.

There, he uncovered a hoard of precious artifacts,

Tam odkrył różne drogocenne artefakty,

jewelry,

biżuterię

and metalwork,

i wyroby metalowe,

including two diadems and a copper shield.

w tym także dwa diademy i miedzianą tarczę.

Schliemann took full credit for the discovery,

Schliemann przypisał sobie całą zasługę,

announcing that he had found Troy

ogłaszając, że odnalazł Troję

and the treasure of its king Priam.

i skarby trojańskiego króla Priama.

But the real treasure was elsewhere.

Jednak prawdziwy skarb leżał gdzie indziej.

When later archaeologists studied the site,

Podczas późniejszych badań archeolodzy zdali sobie sprawę,

they realized that the mound consisted of no less than nine cities,

że kopiec składał się z nie mniej niż dziewięciu miast,

each built atop the ruins of the last.

z których każde zbudowano na ruinach poprzedniego.

The layer Schliemann had uncovered dated back to the Mycenaean Age,

Warstwa, którą Schliemann odkrył, pochodziła z wieku mykeńskiego,

more than 1,000 years too early for Homer.

ponad 1000 lat za wcześnie dla Homera.

But inside the mound was indeed evidence

Jednak rzeczywiście wnętrze kopca dowodziło istnienia miasta,

for a city that had thrived during the Bronze Age,

które kwitło podczas epoki brązu,

with charred stone,

z osmalonymi kamieniami,

broken arrowheads,

połamanymi grotami strzał

and damaged human skeletons suggesting a violent end.

i szkieletami, których uszkodzenia sugerowały brutalny koniec.

It was Troy VII, contained in the middle layers

W środkowych warstwach znajdywały się pozostałości Troi VII,

and now ravaged for a second time by Schliemann’s careless excavation.

ponownie zniszczone podczas nieostrożnych wykopalisk Schliemanna.

The settlement, spanning some 200,000 square meters

Starożytna osada licząca 200 tysięcy metrów kwadratowych

and home to as many as 10,000 people,

i co najmniej 10 tysięcy mieszkańców

thrived until around 1180 BCE.

rozkwitała do około 1180 roku p.n.e.

Its position at the southern entrance of the Dardanelles strait

Jej położenie przy południowym wejściu do Cieśniny Dardanelskiej

would’ve made a formidable strategic location for both defense and trade.

było strategicznie korzystne zarówno pod względem militarnym, jak i handlowym.

Most importantly, there are the remains of a massive fortification wall –

Ale głównym znaleziskiem były pozostałości ogromnego muru fortyfikacyjnego,

perhaps the very same one

być może tego samego,

from which Priam and Hector once watched the Greeks approach.

z którego niegdyś Priam i Hektor spoglądali na nadciągające statki Greków.

Of course, it’s difficult to be certain

Oczywiście trudno powiedzieć na pewno,

that these ruins are the true remains of ancient Troy,

że znalezione ruiny to rzeczywiście pozostałości starożytnej Troi,

and scholars still dispute

a naukowcy wciąż się spierają,

whether the Trojan War as described by Homer ever happened.

czy opisana przez Homera wojna trojańska w ogóle miała miejsce.

Yet the evidence is strong enough

Jednak zebrane dowody wystarczały,

that UNESCO has labelled Hisarlık the archeological site of Troy.

aby UNESCO uznało Hisarlık za miejsce archeologicznych zabytków Troi.

Regardless of its identity,

Niezależnie od jego tożsamości,

thanks to persistence,

dzięki wytrwałości,

a bit of faith,

odrobinie wiary

and a lot of research,

oraz wielu badaniom

archaeologists are bringing the long-buried secrets

archeolodzy ujawniają światu dawno zakopane sekrety

of an ancient, lost city to light.

starożytnego, zaginionego miasta.