Why do we sweat? - John Murnan

Translator: Nguyễn Đức Chí Thanh Reviewer: Nhu PHAM

Đích đến trong tầm mắt và bạn cố tăng tốc.

The finish line's in sight and you put on an extra burst of speed.

As your legs pick up the pace, your breathing gets deeper,

Khi chân bạn bắt đầu tăng tốc, bạn hít thở sâu hơn,

your heart pounds faster,

tim bạn đập nhanh hơn, và mồ hôi túa ra trên da.

and sweat pours over your skin.

How does this substance suddenly materialize

Vậy mồ hôi hình thành như thế nào

and what exactly is its purpose?

và mục đích thật sự của nó là gì?

There are a number of scenarios that can make us sweat:

Có hàng loạt trường hợp khiến ta đổ mồ hôi:

eating spicy foods,

ăn đồ ăn cay,

nervousness,

khi lo lắng,

and when we're sick.

và khi đổ bệnh.

But exercise is probably the most familiar and common.

Nhưng đổ mồ hôi khi tập thể dục có lẽ là thường thấy nhất.

In that case, sweating happens as a response to movement

Trong trường hợp này, nó xảy ra như một sự phản ứng với thay đổi

triggered deep inside your cells.

diễn ra sâu trong tế bào.

As you increase your pace, your muscles work harder,

Khi bạn tăng tốc, cơ bắp bạn hoạt động mạnh hơn,

increasing their demand for energy.

nhu cầu sử dụng năng lượng cũng tăng lên.

A process called cellular respiration

Quá trình có tên là Hô hấp Hiếu khí

consumes glucose and oxygen to form ATP,

phân giải đường và oxi để tạo ra ATP,

the energy currency of the cell.

đơn vị năng lượng của tế bào.

Much of this process takes place in structures called mitochondria.

Phần lớn quá trình này diễn ra trong ti thể.

The more you move,

Bạn hoạt động càng nhiều,

the harder mitochondria work to supply your body with energy.

ti thể càng phải hoạt động nhiều để cung cấp năng lượng cho cơ thể.

All this work comes at a cost, though.

Tuy nhiên, quá trình này có một nhược điểm.

As the cells break down the ATP, they release heat.

Khi tế bào giải phóng ATP, chúng sản sinh ra nhiệt.

The heat stimulates temperature sensors throughout your body.

Lượng nhiệt này sẽ kích hoạt những cảm biến thân nhiệt trên khắp cơ thể

Those receptors detect the excess heat being produced by your muscle cells

Những thụ quan này sẽ đo phần nhiệt thừa thoát ra từ tế bào cơ bắp

and communicate that information to the hypothalamus,

và truyền thông tin tới vùng dưới đồi,

which regulates body temperature.

nơi điều khiển thân nhiệt.

The hypothalamus responds

Vùng dưới đồi đáp lại

by sending signals out through the sympathetic nervous system

bằng cách gửi tín hiệu thông qua hệ thần kinh giao cảm

to the sweat glands in your skin.

tới các tuyến mồ hôi dưới da.

These are distributed all over the body

Các tuyến này phân bổ khắp cơ thể

with especially high concentrations on the palms of your hands,

với số lượng lớn tập trung tại lòng bàn tay,

the soles of your feet,

lòng bàn chân, và trên đầu.

and on your head.

Khi một tuyến mồ hôi nhận được tín hiệu,

When a sweat gland first receives the signal,

the fluid surrounding the cells in its coiled base

chất lỏng bao quanh tế bào

contains high amounts of sodium and chloride.

chứa một lượng lớn Natri và Clorua.

The cells pump these ions into a hollow tube

Tế bào sẽ bơm những i-ông này vào một ống rỗng

that runs through the sweat gland.

chạy xuyên suốt tuyến mồ hôi.

Then, because it's saltier inside the tube than outside,

Sau đó, vì nồng độ muối bên trong ống cao hơn bên ngoài,

water moves into the tube by osmosis.

nước sẽ chảy vào ống, theo hiện tượng thẩm thấu.

As what's called the primary secretion builds up in the bottom of the tube,

Và tại phần chứa dịch nằm cuối ống dẫn,

water pressure pushes it up into the long straight part of the duct.

áp lực nước sẽ đẩy nước lên vào phần thẳng dài của ống dẫn.

Before it seeps onto the skin,

Trước khi mồ hôi trào ra da,

cells lining the tube will reclaim as much salt as possible

các tế bào cạnh ống dẫn sẽ hấp thụ lại muối nhiều nhất có thể

so the process can continue.

để quá trình này có thể tiếp diễn.

The water in sweat absorbs your body's heat energy

Phần nước trong mồ hôi hấp thụ lượng nhiệt cơ thể

and then evaporates off of you when it reaches the surface,

sau đó, bay hơi khi ra đến bề mặt da,

which in turn lowers your temperature.

giúp hạ thân nhiệt.

This process, known as evaporative cooling,

Quá trình này có tên là làm mát bằng hơi,

was an important adaptation for our ancestors.

là một tiến hóa quan trọng từ tổ tiên của chúng ta.

This cooling effect isn't only helpful during exercise.

Tác dụng tỏa nhiệt không chỉ có ích khi tập thể dục.

We sweat in many other scenarios, too.

Chúng ta cũng đổ mồ hôi trong nhiều trường hợp khác.

Eating particularly spicy food makes some people sweat profusely from their faces.

Ăn đồ cay khiến một số người đổ mồ hôi đầm đìa.

That happens because spices trigger the same neural response in the brain

Điều này xảy ra do chất cay tác động tới chính phản ứng thần kinh trong não

that activates temperature receptors, which usually respond to increased heat.

kích hoạt những thụ quan cảm nhiệt, thường chỉ phản ứng với sự tăng nhiệt độ.

Sweating is also part of the fight or flight response

Đổ mồ hôi cũng là một phần của phản ứng "chống trả hay bỏ chạy"

stimulated by stressful scenarios, like asking someone on a date

khi ta ở trong những tình huống căng thẳng, như ngỏ lời hẹn

or interviewing for a job.

hay đi phỏng vấn xin việc.

This happens because adrenaline stimulates muscle activity

Lí do là vì chất adrenaline kích thích hoạt động cơ bắp

and causes blood vessels to widen,

khiến mạch máu giãn rộng,

two responses that increase heat and trigger the sweating response.

hai phản ứng khiến tăng nhiệt và kích hoạt phản ứng đổ mồ hôi.

And sweating also occurs when we get sick.

Chúng ta cũng đổ mồ hôi khi bị bệnh.

When we're feverish, we sweat because infections

Khi sốt, chúng ta đổ mồ hôi vì sự viêm nhiễm

stimulate the hypothalamus to increase muscle activity,

kích thích vùng dưới đồi tăng hoạt động cơ bắp,

which in turn releases more energy as heat.

giúp tăng sản sinh năng lượng cũng như nhiệt lượng.

That increases your overall temperature,

Điều này làm tăng thân nhiệt,

a protective mechanism that makes your body less habitable for infectious agents.

một cơ chế tự vệ khiến vi khuẩn khó hoạt động hơn trong cơ thể.

Like with running, sweating helps your body vent that heat.

Giống như việc chạy, đổ mồ hôi giúp bạn giải phóng lượng nhiệt đó.

Khi cơn sốt qua hay khi chiến thắng cuộc đua,

When the fever's over or you've won your race,

your temperature receptors sense the decrease in heat

những thụ quan cảm nhiệt cảm nhận được sự giảm nhiệt

and the hypothalamus brings your sweating response to an end.

và vùng dưới đồi sẽ dừng việc đổ mồ hôi.

In some cases, like after a run,

Trong vài trường hợp, như sau cuộc chạy

the hypothalamus also signals to your body

vùng dưới đồi cũng gửi tín hiệu tới cơ thể

that you need to replenish the water that you've oozed out.

rằng bạn cần nạp lại lượng nước đã tiêu thụ.

So, when you're pushing yourself to reach that next goal,

Vậy khi ráng sức về đích vào lần sau,

you can think of sweat as your body's very own calibrator,

bạn có thể coi mồ hôi như máy tiếp sức của cơ thể,

enabling you to go that extra mile.

giúp bạn hoàn thành quãng đường còn lại.