Deep ocean mysteries and wonders - David Gallo

Những bí ẩn và kỳ quan dưới biển sâu - David Gallo

Translator: Lan Pham Reviewer: Dieu Dang NguyenTran

Tôi đã có một khoảng thời gian khó khăn tại trường bởi vì căn bệnh ADD

You know, I had a real rough time in school with ADD,

and I have a PhD.

và tôi có được tấm bằng tiến sĩ.

I earned a PhD, but ... tough to pay attention --

Tôi lấy bằng Tiến sĩ, nhưng... nó khá rất khó khăn --

biology, geology, physics, chemistry -- really tough for me.

sinh, lý, địa chất, ... --- đều khó với tôi.

Only one thing grabbed my attention,

Chỉ có một thứ khiến tôi chú ý,

and it's that planet called Earth.

đó chính là hành tinh mà chúng ta gọi là Trái Đất.

But in this picture here, you'll see that Earth is mostly water.

Ở trong bức ảnh này, các bạn có thể thấy Trái Đất hầu như là nước.

Đó chính là Thái Bình Dương.

That's the Pacific.

Seventy percent of Earth is covered with water.

70% bề mặt Trái Đất được bao phủ bới nước.

You can say, "Hey, I know Earth. I live here."

Các bạn nói, "Nè, Tôi biết rõ Trái Đất, tôi sống ở đây mà."

You don't know Earth.

Bạn nhầm rồi.

You don't know this planet, because most of it's covered with that --

Bạn không hiểu biết về hành tinh này, bởi hầu hết Trái Đất được bao phủ bởi --

average depth, two miles.

trung bình, 2 mile chiều sâu.

And when you go outside

and look up at the Empire State Building, Chrysler Building,

Và khi bạn ra ngoài,

nhìn lên tòa nhà Empire State và toà nhà Chrysler,

the average depth of the ocean is 15 of those on top of one another.

độ sâu của đại dương gấp 15 lần hai toà nhà ấy chồng lên nhau.

We've explored about five percent of what's in that water.

Và chúng ta mới khám phá 5% những gì tồn tại trong đại dương.

"Explored," meaning, for the first time, go peek and see what's there.

"Khám phá", có nghĩa là, đi tìm hiểu và xem xem có những gì ở đó.

So what I want to do today is show you some things

Hôm nay tôi sẽ cho các bạn thấy một số thứ

about this planet, about the oceans.

về hành tinh này, về đại dương.

I want to take you from shallow water down to the deep water,

Tôi sẽ dắt bạn từ nơi nước cạn đến sâu.

and hopefully, like me, you'll see some things

và mong rằng, giống như tôi, bạn sẽ thấy được những thứ

that get you hooked on exploring planet Earth.

khiến bạn bị cuốn vào công cuộc khám phá trái đất.

Các bạn đều biết về san hô; bạn đã thấy nhiều san hô

You know things like corals; you've seen plenty of corals,

những bạn đã từng đến biển, lặn bằng ống thở,

those of you who've been to the beach, snorkeling,

know corals are an amazing place to go -- full of life,

biết rằng những rặng san hô là một nơi tuyệt với -- đầy sức sống.

some big animals, small animals, some nice, some dangerous,

cùng với các loài sinh vật lớn nhỏ, một số thì hiền lành, một số nguy hiểm

sharks, whales, all that stuff.

cá mập, cá voi, ...

They need to be protected from humanity.

Chúng cần được bảo vệ khỏi con người.

They're great places.

Đó là những nơi tuyệt vời.

But what you probably don't know is in the very deep part of the ocean,

Nhưng thứ các bạn có thể không biết chính là sâu, sâu thẳm trong đại dương,

Núi lửa phun trào.

we have volcanic eruptions.

Most volcanoes on Earth are at the bottom of the sea --

Hầu hết núi lửa có trên Trái Đất nằm tại đáy đại dương --

more than 80 percent.

chúng chiếm hơn 80%

And we actually have fire,

Thật sự có những ngọn lửa,

fire deep inside the ocean, going on right now.

sâu dưới đáy đại dương, đang bập bùng cháy.

All over the world -- in the Pacific, the Atlantic, the Indian Ocean.

Trên khắp thế giới -- từ Thái Bình Dương, Đại Tây Dương , đến Ấn Độ Dương.

Tại những nơi đó, lớp đất đá của đáy đại dương biến thành chất lỏng.

In this place, the ocean floor, the rocks actually turn to liquid.

So you actually have waves on the ocean floor.

Thật sự có sóng trên đáy đại dương.

You'd say nothing could live there, but when we look in detail,

Bạn nghĩ không gì sống ở đó nhưng khi nhìn kĩ

thậm chí tại nơi sâu nhất, tối nhất trên Trái Đất, ta vẫn tìm thấy sự sống.

even there, in the deepest, darkest places on Earth, we find life,

which tells us that life really wants to happen.

Điều này cho chúng ta thấy rằng, sự sống luôn muốn nảy nở.

So, pretty amazing stuff.

Thật sự là một điều thú vị.

Every time we go to the bottom of the sea,

Mỗi lúc lặn xuống đáy đại dương,

we explore with our submarines, with our robots,

chúng ta sử dụng tàu ngầm, sử dụng rô bốt để khám phá nơi này,

we see something that's usually surprising,

và chúng ta đều phát hiện một vài thứ lạ kỳ,

sometimes it's startling and sometimes revolutionary.

có thể làm chúng ta giật mình, có thể mang tính cách mạng.

You see that puddle of water sitting there.

Bạn hãy nhìn vào vũng nước đằng kia,

And all around the water there's a little cliff,

bao quanh vũng nước có một dốc đá nhỏ,

there's a little white sandy beach.

nơi đó có một bãi cát trắng nhỏ.

We'll get closer, you'll see the beach a little bit better,

Khi đến gần hơn, bạn sẽ thấy bãi cát đó rõ hơn,

some of the waves in that water, down there.

cùng gợn sóng của vùng nước ấy, từ dưới đáy

The thing that's special about this water

có một điều đặt biệt về vùng nước này

is that it's at the bottom of the Gulf of Mexico.

chính là nó toạ lạc dưới đáy của Vịnh Mexico.

So you're sitting inside a submarine,

Vậy các bạn đang ngồi trong tàu ngầm

looking out the window at a little pond of water beneath the sea.

nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn vào một ao nước nhỏ phía đáy đại dương.

We see ponds, we see lakes, we see rivers --

Chúng ta thấy ao, thấy hồ, thấy sông --

in fact, right here is a river at the bottom of the ocean

Thật ra, đây là một dòng sông nằm tại đáy biển

going from the lower left to the upper right.

chảy từ phía dưới bên trái đến phía trên bên phải.

Water is actually flowing through there.

Thật sự có dòng chảy ở đó.

This totally blew our minds.

Điều này thật sốc

How can you have this at the bottom?

Điều này sao lại xảy ra tại đáy biển?

You're in the ocean looking at more water.

Có nhiều sông hồ ở dưới đại dương.

And there's animals that only live in that water.

Có những động vật chỉ sống trong những "hồ" nước đó.

So, the bottom of the ocean --

Đây, các bạn đang ở đáy đại dương.

I love this map, because it shows in the middle of the ocean,

Tôi thích bản đồ này, bởi nó cho ta thấy được ngay giữa

there's a mountain range.

đại dương có một dãy núi.

It's the greatest mountain range on Earth, called the mid-ocean ridge --

Đó là dãy núi rộng lớn nhất trên Trái Đất, được gọi là dãy núi giữa biển

50,000 miles long, and we've hardly had a peek at it.

dài 50,000 dặm và chúng ta hiếm khi thấy được nó.

Rất hiếm khi nhìn thấy được nó.

Hardly had a peek at it.

We find valleys, many thousands of valleys,

Ta có thể tìm thấy được những thung lũng, hàng ngàn thung lũng,

larger, wider, deeper than the Grand Canyon.

to hơn, rộng hơn, sâu hơn cả Grand Canyon

We find, as I said, underwater lakes, rivers, waterfalls.

Như tôi đã nói, chúng ta tìm thấy sông hồ, thác nước ngay dưới đại dương.

The largest waterfall on the planet

Thác nước lớn nhất trên hành tinh

is actually under the ocean, up near Iceland.

thật ra đang nằm phía dưới biển, gần khu vực Iceland.

All that stuff is in that five percent that we've explored.

Đó chỉ là một phần trong 5% mà ta đã khám phá.

So the deal about the ocean is that to explore it,

Vậy chính là để có thể khám phá nó,

you've got to have technology.

các bạn phải có công nghệ hiện đại.

Not only technology, but it's not just Dave Gallo

Không chỉ công nghệ, không chỉ một Dave Gallo

or one person exploring, it's a team of people.

hay một người, mà phải là một nhóm người.

You've got to have the talent, the team.

Các bạn phải có năng lực, có đồng đội.

You've got to have the technology.

Các bạn phải có công nghệ.

In this case, it's our ship, Atlantis, and the submarine, Alvin.

Trong trường hợp này, đó là tàu, Atlantis, và tàu ngầm, Alvin.

Inside that submarine -- this is an Alvin launch --

Bên trong tàu ngầm đó là đội điều khiển tàu Alvin

there's three people.

có ba người.

They're being wheeled out onto deck.

Họ điều khiển con tàu

There's 47 other people,

Còn có 47 người khác nữa,

the teamwork on that ship, making sure that these people are okay.

cũng làm việc để đảm bảo an toàn cho những người đó.

Everybody in that submarine is thinking one thing right now:

Tất cả mọi người trên tàu ngầm hiện tại đều có chung một ý nghĩ:

Should I have gone to the bathroom one more time?

Mình có nên vào nhà vệ sinh lần nữa?

Because you're in there for 10 hours --

Bởi vì bạn phải ở trong đấy suốt 10 tiếng,

10 hours in that little sphere.

10 tiếng bên trong quả cầu bé nhỏ đó.

Three of you together and nobody is going to be around you.

Ba người các bạn cùng nhau và không có ai khác.

You go into the water and once you hit the water, it's amazing.

Bạn lặn xuống, và một khi bạn chạm mặt nước, thật kinh ngạc!

There's a lovely color blue that penetrates right inside you.

Một màu xanh biển tuyệt đẹp xuyên ngay vào bạn.

You don't hear the surface ship anymore,

Bạn không còn nghe tiếng của chiếc tàu trên mặt biển nữa,

you hear that pinging of a sonar.

mà là tiếng của sóng âm phản xạ.

If you've got an iPhone you've got sonar on there --

Nếu có Iphone, bạn có sóng âm phản xạ trong nó.

it's that same pinging that goes down to the bottom and comes back up.

Đó là sóng âm truyền thẳng xuống đáy và dội ngược lên.

Divers check out the sub to make sure the outside is okay,

Thợ lặn sẽ kiểm tra tàu để đảm bảo phần bên ngoài ổn

and then they say "Go,"

và tiếp đó họ sẽ nói "Đi,"

and down you go to the bottom of the ocean and it's an amazing trip.

Và thế là bạn lặn xuống đáy biển,

So for two and a half hours, you sink down to the bottom.

Vậy là mất khoảng hai tiếng rưỡi, các bạn đến được đáy ,

And two hours of it is totally pitch black.

mà hai tiếng trong đó, tất cả là một màu đen.

We thought that nothing could live inside that world

Ta nghĩ rằng không gì sống tại nơi đó,

at the bottom of the ocean.

tận cùng của đại dương.

And when we look, we find some amazing things.

Khi quan sát, chúng tôi tìm thấy nhiều thứ tuyệt vời.

All the way down -- we call it the mid-water --

Tận cùng xuống dưới, ta gọi nó là tầng nước giữa

from the top of the ocean down to the bottom, we find life.

từ mặt nước xuống đáy biển, ta tìm thấy sự sống

Whenever we stop and look, we find life.

Sự sống ở khắp nơi trong khu vực đó.

I'm going to show you some jellies.

Tôi sẽ cho bạn thấy vài con sứa.

They're absolutely some of the coolest creatures on Earth.

Chúng chắc chắn là một trong những loài tuyệt nhất

Look at that thing, just flailing his arms around.

Hãy nhìn kìa, đung đưa những cái tua ra xung quanh

That's like a little lobster.

như con tôm hùm nhỏ.

That one is like all these animals with their mouths hooked together,

Còn cái kia nhìn như cả đống sứa bị dính lại với nhau,

quần thể sinh vật đó.

the colonial animals.

Some animals are tiny, some can be longer than this stage.

Một số loài vật thì nhỏ, một số có thể dài hơn sân khấu này.

Just amazing animals.

Thật là tuyệt với.

And you can't collect them with a net --

Bạn không thể bắt chúng bằng lưới

we have to go with our cameras and take a look at them.

mà phải dùng máy chụp hình để quan sát chúng.

So every time we go, new species of life.

Vậy, mỗi lúc chúng tôi đi, lại thấy được nhiều loài vật khác.

The ocean is full of life.

Đại dương có đầy sự sống.

And yet the deepest part of the ocean --

Và tại nơi sâu nhất của biển,

when we go to that mountain range, we find hot springs.

khi đến dãy núi đó, chúng tôi tìm thấy suối nước nóng.

Now we were sure -- because this is poisonous water,

Chúng tôi chắc chắn, vì đây là vùng nước nguy hiểm,

because it's so deep it would crush the Titanic

Nó quá sâu, nó sẽ nghiền tàu Titanic

the same way you crush an empty cup in your hand --

như cách mà bạn nghiền nát một cái cốc rỗng trong tay.

we were sure there would be no life there at all.

Chúng ta chắc nơi đó sẽ không có sự sống,

Instead, we find more life and diversity and density

Nhưng, chúng tôi tìm thấy sự sống, đa dạng và dày đặc,

than in the tropical rainforest.

hơn cả trong rừng rậm nhiệt đới.

So, in one instance, in one peek out the window of the sub,

Trong một khoảnh khắc, khi nhìn ra cửa sổ tàu ngầm

we discover something

chúng ta khám phá ra một thứ--

that revolutionizes the way we think about life on Earth;

mà thay đổi cách suy nghĩ của chúng ta về sự sống.

and that is, you don't always have to have sunlight

Và, bạn không nhất thiết cần ánh sáng mặt trời

to get life going.

để duy trì sự sống.

There's big animals down there too, some that look familiar.

Dưới đó có cả những thú lớn, một số trong chúng nhìn quen thuộc

That guy's called Dumbo. I love him. Dumbo's great.

Cậu ta được gọi là Dumbo. Tôi yêu cậu ta. Dumbo tuyệt vời.

This guy -- oh man, I wish I had more footage of this.

cậu này -- ồ, ước gì tôi có nhiều ảnh về cậu ta hơn.

We're trying to get an expedition together to go look at this

Chúng tôi đang cố gắng làm thêm một chuyến nữa để quan sát nó

and maybe in a year we'll have that.

có lẽ là trong 1 năm nữa.

Go online and look.

Hãy lên mạng và tìm

Vampyroteuthis infernalis. The vampire squid.

Vampyroteuthis infernalis. Loài mực ma cà rồng

Incredibly cool.

Cực kì ngầu.

In the darkness of the deep sea, he's got glowing tentacles,

Trong đại dương sâu thẳm đen tuyền, nó có những cái xúc tu phát sáng.

so if I'm coming at you like him, I put my arms out in the darkness

Nếu mà tôi đến gần bạn đưa tay tôi ra trong bóng tối

thì bạn sẽ thấy là vài thứ bé bé phát sáng ở chỗ này.

so all you see are little glowing things over here.

Meanwhile, I'm coming at you.

Khi đó, tôi đến gần bạn

When he wants to escape,

Lúc nó muốn chạy trốn--

nó có những hột phát sáng trên mông giống như những con mắt.

he's got these glowing pods on his butt that look like eyes.

Glowing eyes on his butt. How cool is that?

Mắt phát sáng trên mông. Ngầu phải không?

Just an amazing animal.

Một sinh vật tuyệt vời.

(Laughter)

(Cười)

"Vampire" squid, because when it gets protective,

Gọi là mực ma cà rồng vì khi nó cảm thấy bị đe doạ

it pulls this black cape over its whole body,

nó sẽ kéo áo choàng đen che toàn thân

and curls up into a ball.

và cuộn tròn thành một quả bóng.

Outrageous animal.

Sinh vật kì quặc.

This ship, "The Ship of Dreams" --

Con tàu này, "Con tàu của Những Giấc Mơ" --

a hundred years ago this coming April,

một trăm năm trước, vào tháng tư sắp tới này,

this ship was supposed to show up in New York.

Nó đáng lẽ có mặt ở New York.

It's the Titanic.

Đó là Titanic.

Tôi đồng dẫn một chuyến khám phá ra ngoài ấy năm ngoái.

I co-led an expedition out there last year.

We are learning so much about that ship.

Chúng tôi đã học được rất nhiều về con tàu ấy.

The Titanic is an interesting place for biology,

Tàu Titanic là một nơi thú vị về mặt sinh học,

because animals are moving in to live on the Titanic.

Vì sinh vật đang di cư đến để sống trong Titanic.

Microbes are actually eating the hull of the Titanic.

Vi sinh vật thực chất đang ăn dần vỏ tàu.

That's where Jack was king of the world there on the bow of the Titanic.

Đó là nơi Jack đứng trên mũi tàu Titanic.

So we're doing real good.

Nên chúng tôi đang làm rất tốt.

And what's exciting to me is that we're making a virtual Titanic,

Và điều làm tôi hứng thú chúng tôi sẽ mô phỏng lại Titanic

so you can sit there at home with your joystick and your headset on,

để mà bạn có thể ngồi nhà với cần điều khiển và tai nghe

and you can actually explore the Titanic for yourself.

và thực sự tự mình khám phá tàu Titanic.

Đó là điều chúng tôi muốn làm, tạo dựng thế giới thực tế ảo đó

That's what we want to do, make these virtual worlds,

so it's not Dave Gallo or someone else exploring the world; it's you.

không phải Dave Gallo hay ai đó, mà là bạn.

Bạn tự mình mà khám phá nó.

You explore it for yourself.

So here's the bottom line:

Đây là điều cốt yếu:

The oceans are unexplored

Đại dương vẫn chưa được khám phá

and I can't begin to tell you how important that is,

Tôi không thể diễn tả mức độ quan trọng

because they're important to us.

bởi điều đó rất quan trọng với chúng ta.

Seven billion people live on this planet

Bảy tỉ người trên hành tinh này

and all of us are impacted by the sea,

mà tất cả đều bị ảnh hưởng bởi đại dương,

because the oceans control the air you breathe, the water you drink,

vì đại dương điều khiển không khí ta thở, nguồn nước ta uống

the food you eat.

thức ăn ta ăn.

All those are controlled in some way by the ocean,

Tất cả được điều khiển bởi đại dương bằng cách nào đó

and this is a thing that we haven't even explored --

Và đó là chúng ta vẫn chưa khám phá hết --

five percent.

năm phần trăm.

The thing I want to leave you with is,

Điều mà tôi muốn các bạn nhớ rằng

in that five percent, I showed you some cool stuff.

trong 5% đó, tôi đã cho bạn thấy vài điều tuyệt vời,

There's a lot more cool stuff --

nhưng còn rất nhiều nữa.

every dive we go on in the ocean, we find something new about the sea.

Mỗi lần chúng ta tìm đến biển, chúng ta lại tìm thấy điều gì đó mới lạ

Vậy còn những gì trong 95% còn lại?

So what's in that other 95 percent?

Did we get the exciting stuff or is there more out there?

Chúng ta đã biết hết hay còn rất nhiều ngoài kia?

And I'm here to tell you that the ocean is full of surprises.

Tôi nói với bạn rằng, đại dương đầy ắp những điều bất ngờ

There's a quote I love by Marcel Proust:

Có một câu nói của Marcel Proust mà tôi rất thích

"The true voyage of exploration is not so much in seeking new landscapes,"

"Hành trình của sự khám phá không phải là tìm kiếm vùng đất mới,"

which we do,

điều ta đang làm

"but in having new eyes."

"mà là để có cái nhìn mới."

And so I hope today, by showing you some of this,

Vậy nên hôm nay, tôi hy vọng qua vài điều tôi cho các bạn thấy

it's given you some new eyes about this planet,

sẽ cho bạn cái nhìn mới về hành tinh này

and for the first time, I want you to think about it differently.

và tôi muốn các bạn lần đầu tiên hãy nghĩ khác về nó.

Thank you very much. Thank you.

Cảm ơn mọi người. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)