Why is pneumonia so dangerous? - Eve Gaus and Vanessa Ruiz

Translator: cong nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Every time you breathe in, air travels down the trachea,

Mỗi lần bạn hít vào, không khí đi vào khí quản,

qua một hệ thống ống dẫn khí được gọi là phế quản

through a series of channels called bronchi,

and finally reaches little clusters of air sacs called alveoli.

và sau cùng, đến các cụm túi khí gọi là phế nang.

Có khoảng 600 triệu phế nang trong phổi

There are some 600 million alveoli in the lungs,

adding up to a surface area of roughly 75 square meters—

với diện tích bề mặt xấp xỉ 75 mét vuông

the size of a tennis court.

bằng kích thước một sân quần vợt.

These tiny sacs, only one cell thick, facilitate a crucial exchange:

Các túi khí nhỏ, có độ dày một tế bào, tạo điều kiện cho sự trao đổi khí cốt yếu:

allowing oxygen from the air we breathe into the bloodstream

cho phép oxy mà ta hít vào từ không khí đi vào dòng máu

and clearing out carbon dioxide.

và làm sạch khí CO2.

Pneumonia wreaks havoc on this exchange.

Viêm phổi phá hoại sự trao đổi này.

Pneumonia is an infection of the alveoli that causes them to fill with fluid.

Viêm phổi là tình trạng viêm các phế nang khiến chúng chứa đầy dịch nhầy.

There are many different kinds of pathogens that can cause pneumonia.

Có nhiều loại mầm bệnh khác nhau gây ra viêm phổi.

The most common ones are viruses or bacteria.

Phổ biến nhất là vi-rút hay vi khuẩn.

Những kẻ tấn công cực nhỏ này xâm nhập cơ thể

These microscopic invaders enter the body via droplets either in the air we breathe,

qua các giọt bắn hay bằng đường không khí ta hít thở

or when we touch our eyes, noses,

hay khi ta chạm vào mắt, mũi, miệng

or mouths after touching a contaminated surface.

sau khi chạm vào bề mặt nhiễm khuẩn.

Then, they face the respiratory tract’s first line defense:

Sau đó, chúng đối mặt với tuyến phòng vệ đầu tiên của đường hô hấp

the mucociliary escalator.

thang cuốn niêm mạc

The mucociliary escalator consists of mucus that traps invaders and tiny hairs

Thang cuốn niêm mạc chứa dịch nhầy chặn những kẻ xâm nhập

và các sợi lông nhỏ được gọi là lông mao

called cilia that carry the mucus toward the mouth, where it can be coughed out.

giúp mang chất nhầy về phía miệng để ho ra.

But some of these invaders may get past the mucociliary escalator

Nhưng một số có thể vượt qua thang cuốn niêm mạc

into the lungs, where they meet the alveoli.

để vào phổi nơi chúng gặp các phế nang.

Because alveoli serve as critical exchange points

Vì là nơi trao đổi khí trọng yếu

between the blood and air from the outside world,

giữa máu và không khí bên ngoài,

they have their own specialized types of white blood cells, or macrophages,

phế nang chứa các tế bào máu trắng chuyên dụng gọi là đại thực bào

which defend against foreign organisms by enveloping and eating them.

giúp chống lại các sinh vật lạ bên ngoài bằng cách bọc và ăn chúng.

When pathogens enter the lungs, the macrophages work to destroy them.

Khi các mầm bệnh vào phổi, đại thực bào hoạt động để tiêu diệt chúng.

The immune system releases additional white blood cells in the alveoli to help.

Hệ miễn dịch hỗ trợ bằng cách tiết ra thêm các bạch cầu trong phế nang.

As these immune cells fight the pathogens, they generate inflammation—

Khi chiến đấu với mầm bệnh, các tế bào miễn dịch này gây sưng viêm

and fluid as a by-product of the inflammation.

từ đó, tạo ra dịch phổi.

When this fluid builds up,

Khi dịch phổi tích tụ,

it makes gas exchange inside the alveoli much more difficult.

việc trao đổi khí bên trong phế nang diễn ra khó khăn hơn.

As the level of carbon dioxide in the bloodstream begins to rise,

Khi mức độ khí CO2 trong máu tăng,

the body breathes more quickly to try to clear it out and get more oxygen in.

cơ thể hít thở nhanh hơn để làm sạch và lấy thêm oxy vào.

This rapid breathing is one of the most common symptoms of pneumonia.

Sự thở nhanh này là một trong những triệu chứng thường thấy của viêm phổi.

The body also tries to force the fluid out of the alveoli through coughing.

Cơ thể cũng nổ lực đẩy dịch nhầy ra khỏi phế năng bằng cách ho.

Determining the cause of pneumonia can be difficult,

Xác định nguyên nhân viêm phổi có thể khó khăn,

but once it is established, doctors can prescribe antibiotics,

nhưng một khi được xác định, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh,

which may include either antibacterial or antiviral treatments.

có thể gồm thuốc điều trị chống vi-rút hay vi khuẩn.

Treatment with antibiotics helps the body get the infection under control.

Việc điều trị bằng kháng sinh giúp cơ thể kiểm soát sự nhiễm bệnh.

As the pathogen is cleared out,

Khi mầm bệnh được loại sạch,

the body gradually expels or absorbs fluid and dead cells.

cơ thể dần hấp thụ dịch nhầy hay loại bỏ các tế bào đã chết.

The worst symptoms typically fade out in about a week,

Những triệu chứng điển hình dần biến mất trong khoảng một tuần,

though full recovery may take as long as a month.

dù có thể mất đến cả tháng để hồi phục hoàn toàn.

Otherwise healthy adults can often manage pneumonia at home.

Người trưởng thành khỏe mạnh có lẽ thường điều trị viêm phổi tại nhà.

But for some groups, pneumonia can be a lot more severe,

Nhưng có vài nhóm viêm phổi nghiêm trọng hơn nhiều,

requiring hospitalization and oxygen, artificial ventilation,

đòi hỏi phải nhập viện và thở oxy nhân tạo,

or other supportive measures while the body fights the infection.

hay các biện pháp hỗ trợ khác trong khi cơ thể chiến đấu với viêm nhiễm.

Smoking damages the cilia,

Hút thuốc gây hại cho lông mao,

making them less able to clear even the normal amount of mucus and secretions,

làm giảm khả năng dọn sạch lượng dịch nhầy và dịch tiết thông thường,

let alone the increased volume associated with pneumonia.

chứ đừng nói đến lượng dịch tăng do bệnh viêm phổi.

Genetic and autoimmune disorders

Rối loạn gen và khả năng tự miễn dịch

can make someone more susceptible to pathogens that can cause pneumonia.

có thể khiến một người dễ nhiễm mầm bệnh gây viêm phổi.

Young children and the elderly also have impaired clearance

Trẻ nhỏ và người già cũng có khả năng dọn sạch kém

and weaker immune systems.

và hệ miễn dịch yếu hơn.

And if someone has viral pneumonia,

Và nếu ai đó mang vi-rút viêm phổi,

their risk of bacterial respiratory infection is higher.

họ cũng có nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp cao hơn.

Many of the deaths from pneumonia are due to lack of access to healthcare.

Nhiều ca tử vong do viêm phổi là vì không tiếp cận được y tế.

But sometimes, even with appropriate care,

Nhưng đôi khi, dù được chăm sóc thích hợp,

the body enters a sustained fight against the infection it can’t maintain,

cơ thể vẫn bị lấn át cuộc chiến khó khăn, kéo dài chống lại viêm nhiễm,

activating inflammatory pathways throughout the body,

gây sưng viêm khắp cơ thể,

not just in the lungs.

chứ không dừng lại ở phổi.

This is actually a protective mechanism,

Đây thực sự là một cơ chế bảo vệ,

but after too long in this state organs start shutting down,

nhưng sau một thời gian quá dài, các cơ quan bắt đầu ngưng hoạt động,

causing shock and sometimes death.

gây sốc và đôi khi tử vong.

So how can we prevent pneumonia?

Vậy làm thế nào ngăn chặn viêm phổi?

Eating well and getting enough sleep and exercise

Ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và tập thể dục

helps your body fight off infections.

giúp cơ thể chống lại viêm nhiễm.

Vaccines can protect against common pneumonia-causing pathogens,

Vắc-xin có thể bảo vệ khỏi các mầm bệnh gây viêm phổi phổ biến,

while washing your hands regularly helps prevent the spread of these pathogens—

đồng thời, rửa tay thường xuyên giúp ngăn mầm bệnh lây lan-

and protect those most vulnerable to severe pneumonia.

và bảo vệ những người dễ bị tổn thương vì viêm phổi cấp tính nhất.