History vs. Christopher Columbus - Alex Gendler

Lịch sử và Christopher Columbus - Alex Gendler

Translator: Xuan Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Many people in the United States and Latin America

Nhiều người ở Mỹ và Châu Mỹ Latin

have grown up celebrating the anniversary of Christopher Columbus's voyage,

từ nhỏ đều đã ăn mừng lễ tưởng niệm

chuyến thám hiểm của Chistopher Columbus,

but was he an intrepid explorer who brought two worlds together

nhưng liệu ông có phải nhà thám hiểm vĩ đại

người đã sát nhập hai thế giới hay là một tên bóc lột tàn bạo

or a ruthless exploiter who brought colonialism and slavery?

mang đến chủ nghĩa thực dân và cảnh nô lệ?

And did he even discover America at all?

Thậm chí có phải chính ông đã tìm ra Châu Mỹ?

It's time to put Columbus on the stand in History vs. Christopher Columbus.

Đã đến lúc đưa Columbus ra toà án Lịch sử .

"Order, order in the court.

"Trật tự, trật tự!

Wait, am I even supposed to be at work today?"

Khoan đã, tôi phải làm việc vào ngày hôm nay à?"

Cough

"Yes, your Honor.

"Vâng, thưa Quý Tòa.

From 1792, Columbus Day was celebrated in many parts of the United States

Từ năm 1792, Ngày Columbus được ăn mừng ở nhiều nơi trên khắp nước Mỹ,

on October 12th, the actual anniversary date.

ngày 12/10 đã trở thành ngày kỷ niệm cho đến tận bây giờ.

But although it was declared an official holiday in 1934,

Mặc dù ngày này được tuyên bố là ngày lễ chính thức vào năm 1934,

individual states aren't required to observe it.

các tiểu bang trong nước không bắt buộc phải tuân theo.

Only 23 states close public services,

Hiện nay, chỉ còn 23 bang xem đây là ngày lễ và tổ chức ăn mừng

and more states are moving away from it completely."

và ngày càng có nhiều tiểu bang bỏ hẳn ngày này."

Cough

"What a pity.

"Tiếc thật!

Vào thập niên 70, chúng ta còn kéo dài nó

In the 70s, we even moved it to the second Monday in October

đến tận Thứ Hai tuần tiếp theo

so people could get a nice three-day weekend,

để nghỉ được 3 ngày liên tiếp

but I guess you folks just hate celebrations."

nhưng tôi đoán các bạn đơn giản là ghét các ngày lễ

"Uh, what are we celebrating again?"

Ờ chúng ta kỷ niệm cái gì vậy?"

"Come on, Your Honor, we all learned it in school.

"Thôi nào, thưa Quý Tòa, ở trường có dạy mà

Christopher Columbus convinced the King of Spain to send him on a mission

Christopher Columbus thuyết phục vua Tây Ban Nha giao cho ông nhiệm vụ

to find a better trade route to India,

tìm tuyến đường thương mại tốt hơn đến Ấn Độ

not by going East over land but sailing West around the globe.

nhưng thay vì đi về phía Đông, ông lại đi về phía Tây.

Mọi người đều nói điều đó thật điên rồ

Everyone said it was crazy because they still thought the world was flat,

vì họ vẫn nghĩ thế giới hình phẳng, nhưng ông thì không.

but he knew better.

And when in 1492 he sailed the ocean blue,

Đến năm 1492, khi đang lênh đênh trên biển,

ông đã phát hiện ra thứ còn tốt đẹp hơn cả Ấn Độ:

he found something better than India:

a whole new continent."

một châu lục mới."

"What rubbish.

"Thật là vô lý!

First of all, educated people knew the world was round since Aristotle.

Thứ nhất, những người có học đều biết

thế giới có hình cầu từ thời Aristotle.

Secondly, Columbus didn't discover anything.

Thứ hai, Columbus không khám phá ra bất cứ thứ gì.

There were already people living here for millennia.

Đã có người sống ở đây cả ngàn năm.

And he wasn't even the first European to visit.

Và ông cũng không phải người Châu Âu đầu tiên đến đây

The Norse had settled Newfoundland almost 500 years before."

Người Nauy đã định cư ở Newfounland 500 trước đó."

"You don't say, so how come we're not all wearing those cow helmets?"

"Đừng có nói là tại sao tất cả chúng ta không đội mũ sừng bò nhé?"

"Actually, they didn't really wear those either."

"Thật ra, họ không hề đội mấy cái mũ đó."

Cough

"Who cares what some Vikings did way back when?

"Ai thèm quan tâm mấy tên Viking đó đến đây vào khi nào chứ?

Those settlements didn't last, but Columbus's did.

Với lại, họ đâu có định cư lâu dài như Columbus

And the news he brought back to Europe spread far and wide,

và tin lan truyền về khắp Châu Âu của ông ta

inspiring all the explorers and settlers who came after.

đã tạo cảm hứng cho các nhà thám hiểm,

khai hoang theo sau.

Without him, none of us would be here today."

Không có ông, không ai trong chúng ta ở đây hôm nay."

"And because of him, millions of Native Americans aren't here today.

"Và chính vì ông ta,

hàng triệu thổ dân Châu Mỹ không còn ở đây hôm nay.

Ông biết Columbus đã làm gì với các thuộc địa tìm được không?

Do you know what Columbus did in the colonies he founded?

He took the very first natives he met prisoner

Ông ta bắt giam những thổ dân đầu tiên mà ông gặp

and wrote in his journal about how easily he could conquer and enslave all of them."

và viết trên hải trình rằng ông đã dễ dàng

chinh phục và bắt tất cả họ làm nô lệ."

"Oh, come on. Everyone was fighting each other back then.

"Ồ thôi nào, mấy tên thổ dân lúc đó cũng đang đánh nhau mà.

Không phải chính họ đã nói với Columbus rằng

Didn't the natives even tell Columbus

about other tribes raiding and taking captives?"

họ bị các bộ lạc khác tấn công và bắt làm tù binh sao?

Vâng, nhưng chiến tranh giữa các bộ lạc

"Yes, but tribal warfare was sporadic and limited.

thường rời rạc và có giới hạn.

It certainly didn't wipe out 90% of the population."

Không thể nào quét sạch đến 90% dân số được."

"Hmm. Why is celebrating this Columbus so important to you, anyway?"

"Vậy tại sao ngày lễ Columbus lại quan trọng với anh đến vậy?"

"Your Honor, Columbus's voyage was an inspiration

Thưa Quý Tòa, chuyến thám hiểm của Columbus mang lại cơ hội

to struggling people all across Europe, symbolizing freedom and new beginnings.

cho những người gặp khó khăn khắp Châu Âu,

biểu trưng cho tự do và khởi đầu mới.

And his discovery gave our grandparents and great-grandparents

Và khám phá của ông ấy đã mang lại cho ông bà ta

the chance to come here and build better lives for their children.

cơ hội đến đây, xây dựng cuộc sống tốt hơn cho con cháu của mình.

Don't we deserve a hero to remind everyone that our country

Bộ chúng ta không xứng đáng có một người hùng

để nhắc nhở rằng đất nước này được xây dựng từ những người nhập cư ư?"

was build on the struggles of immigrants?"

"And what about the struggles of Native Americans

"Vậy còn các thổ dân thì sao?

who were nearly wiped out and forced into reservations

Họ gần như bị quét sạch, buộc phải lui vào vùng đất riêng

and whose descendants still suffer from poverty and discrimination?

và con cháu vẫn phải chịu sự nghèo khó và phân biệt đối xử?

How can you make a hero out of a man who caused so much suffering?"

Làm thế nào một người hùng lại có thể gây ra của quá nhiều sự khổ đau?"

"That's history. You can't judge a guy in the 15th century by modern standards.

"Đó là lịch sử. Anh không thể phán xét người của thế kỷ 15

theo chuẩn mực hiện đại .

People back then even thought spreading

Những người thời đó nghĩ

việc khuếch trương Thiên Chúa giáo và nền văn minh

Christianity and civilization across the world was a moral duty."

là nhiệm vụ thiêng liêng."

"Actually, he was pretty bad, even by old standards.

"Xét theo chuẩn mực đạo đức lúc đó, ông ta cũng đã rất xấu xa rồi.

While governing Hispaniola, he tortured and mutilated

Lúc cai trị Hispaniola, ông ta tra tấn và chặt tay chân

natives who didn't bring him enough gold

thổ dân nào không đem về đủ vàng

and sold girls as young as nine into sexual slavery,

và bán những bé gái 9 tuổi làm nô lệ tình dục,

and he was brutal even to the other colonists he ruled,

ông ta thậm chí còn tàn bạo với những người mới nhập cư,

to the point that he was removed from power and thrown in jail.

đến nỗi bị tước quyền lực và bị tống vào tù.

When the missionary, Bartolomé de las Casas,

Khi nhà truyền giáo Bartolomé de las Casas

visited the island, he wrote,

đặt chân đến đảo, ông viết:

'From 1494 to 1508, over 3,000,000 people had perished

Từ năm 1494 -1508, có trên 3 triệu người bỏ mạng

from war, slavery and the mines. Who in future generations will believe this?'"

do chiến tranh, làm nô lệ và khai thác khoáng sản.

Ai trong thế hế hệ tương lai có thể tin được điều này?"

"Well, I'm not sure I believe those numbers."

"Tôi không chắc là mình tin vào những con số đó."

"Say, aren't there other ways the holiday is celebrated?"

"Vậy không có cách nào khác để ngày lễ này được ăn mừng à?"

"In some Latin American countries,

"Ở vài nước Châu Mỹ Latinh,

they celebrate the same date under different names, such as Día de la Raza.

họ ăn mừng ngày này nhưng dưới nhiều cái tên,

như Día de la Raza.

In these places, it's more a celebration of the native and mixed cultures

Ăn mừng vì thổ dân cùng nền văn hóa của họ

that survived through the colonial period.

đã sống sót qua thời kỳ thuộc địa.

Some places in the U.S. have also renamed the holiday,

Một số nơi trên nước Mỹ cũng đã đổi tên ngày lễ

as Native American Day or Indigenous People's Day

thành Ngày Thổ Dân Châu Mỹ hay là Ngày của Người Bản Xứ

and changed the celebrations accordingly."

và thay đổi sự tán dương sao cho phù hợp."

"So, why not just change the name if it's such a problem?"

"Vậy sao không đơn giản là đổi tên ngày lễ?"

"Because it's tradition.

"Vì đó là truyền thống.

Ordinary people need their heroes and their founding myths.

Những người bình thường cần có người hùng và chuyện thần thoại.

Sao ta không thể cứ ăn mừng như đã từng suốt một thế kỷ qua,

Can't we just keep celebrating the way we've been doing for a century,

without having to delve into all this serious research?

thay vì đào sâu vào chi tiết trong lịch sử?

It's not like anyone is actually celebrating genocide."

Thực chất, có ai ăn mừng tội diệt chủng đâu."

"Traditions change, and the way we choose to keep them alive

"Truyền thống thay đổi theo thời gian và cách ta chọn để lưu giữ nó

says a lot about our values."

nói lên nhiều điều về giá trị của chúng ta."

"Well, it looks like giving tired judges a day off isn't one of those values, anyway."

"Chà, có vẻ như việc cho quan toà mệt mỏi này

một ngày nghỉ không nằm trong những giá trị đó rồi."

Traditions and holidays are important to all cultures,

Truyền thống và ngày lễ quan trọng với mọi nền văn hóa

but a hero in one era may become a villain in the next

nhưng người hùng trong thời đại này

có thể là bạo chúa ở thời đại tiếp theo,

as our historical knowledge expands and our values evolve.

khi kiến thức lịch sử được mở rộng và giá trị của ta, theo đó, tăng lên

And deciding what these traditions should mean today

việc quyết định truyền thống có ý nghĩa gì ngày hôm nay

is a major part of putting history on trial.

là một phần thiết yếu trong việc đưa lịch sử ra toà phán xét.