Who is Alexander von Humboldt? - George Mehler

Alexander von Humboldt là ai? - Gerorge Mehler

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Ai Van Tran Reviewer: Monica Nguyễn

I would like to introduce you

Tôi muốn giới thiệu

to one of the most amazing scientists

một trong các nhà khoa học tuyệt vời

who have ever lived.

đã từng sống.

So famous, that more places on Earth

Nổi tiếng đến nỗi, nhiều nơi trên Trái đất

have been named after him than any human being.

được đặt theo tên của ông hơn bất kì ai.

So famous, that President Thomas Jefferson

Qúa nổi tiếng, Tổng thống Thomas Jefferson

said he was the most important scientist he ever met.

nói rằng ông là nhà khoa học quan trọng nhất từng gặp,

And Simon Bolivar called him the true discoverer of South America.

Và Simon Bolivar gọi ông là nhà thám hiểm chân chính của Nam Mĩ.

On the 100th anniversary of his birth,

Vào lễ kỉ niệm 100 năm ngày sinh ông,

every story on the front page of <i>The New York Times</i>

mỗi một câu chuyện trên trang đầu tờ New York Times

was written about him.

đều viết về ông ấy.

Who is this scientist

Nhà khoa học này là ai

and what did he do that was so extraordinary?

và điều gì đã khiến ông đặc biệt đến như vậy?

His name is Alexander Von Humboldt.

Tên ông là Alexander Von Humboldt.

Never heard of him?

Chưa từng nghe tên?

Most people haven't.

Hầu hết mọi người đều chưa.

His name has been lost in history,

Tên ông đã bị lãng quên trong lịch sử,

but here is what he did.

nhưng đây là điều ông ấy đã làm.

Alexander Von Humboldt started as a practicing geologist,

Alexander Von Humboldt đầu tiên là một nhà thực địa,

but when an inheritance allowed him the freedom to travel,

nhưng việc thừa kế gia sản đã cho phép ông thoải mái đi du lịch,

he began an incredible, five-year scientific journey

ông bắt đầu chuyến thám hiểm khoa học 5 năm đáng kinh ngạc

through South America,

xuyên qua Nam Mĩ,

Mexico,

Me-xi-cô,

and Cuba.

và Cu Ba.

From 1799 to 1804,

Từ năm 1799 đến 1804,

Von Humboldt and his botonist partner, Aime Bonpland,

Von Humboldt và người cộng sự, nhà thực vật học Aime Bonpland,

traveled through the jungles of Venezuela,

thám hiểm những khu rừng nhiệt đới ở Venezuela

made detailed drawings of Inca ruins

tạo nên những bản vẽ chi tiết về những tàn tích ở Inca

while exploring the mountains of Peru,

trong khi khám phá những dãy núi Peru,

and traversed the breadth of Mexico and Cuba.

và đi qua cả Mexico và Cuba.

He explored the length of the Orinoco River in Venezuela.

Ông khám phá ra độ dài của sông Orinoco ở Venezuela.

This 1700 mile portion of the trip

Quãng đường dài 1700 dặm này

was filled with danger, disease, and fantastic new discoveries.

tuy đầy nguy hiểm, bệnh tật, nhưng chứa đựng nhiều khám phá thú vị.

For example, Von Humboldt was the first explorer

Ví dụ, Von Humboldt là nhà thám hiểm đầu tiên

to witness the preparation of the curare plant for poison arrows.

chứng kiến sự chuẩn bị cây curare làm mũi tên độc.

He recognized the importance of the cinchona tree,

Ông nhận ra tầm quan trọng của cây Cinchona,

whose bark contains quinine,

rễ cây này có chứa Quinin,

which is a malaria cure,

thuốc chữa bệnh sốt rét,

and discovered the ocean current,

và phát hiện ra dòng biển,

which limits rainfall on the coast of Peru,

thứ giới hạn lượng mưa tại bờ biển Peru,

later named the Humboldt Current.

mà sau này được đặt tên, dòng chảy Humboldt.

He discovered and described many new species of plants and animals,

Ông phát hiện và tả lại nhiều loài thực vật và động vật,

including the electric eel.

trong đó có cả loài Lươn Điện.

In Ecuador, he climbed the one of the highest volcanoes, Chimborazo,

Khi ở Ecuador,ông trèo lên một trong những núi lửa cao nhất, Chimborazo,

so that he could record air pressure,

để có thể ghi lại áp suất không khí,

something no one had ever done at this altitude.

điều mà chưa ai từng thực hiện ở độ cao này.

The entire journey covered over 24,000 miles,

Cả cuộc hành trình dài 24,000 dặm,

the same distance as the circumference of the Earth.

ngang bằng với chu vi Trái Đất.

Along the way, he took measurements

Dọc đường đi, ông ghi lại kích thước

about the shape of the land,

của hình dạng phần đất liền,

its temperature,

nhiệt độ,

the air pressure,

áp suất không khí,

and the strength of magnetic fields.

và lực từ trường.

By connecting places of identical temperatures,

Bằng việc xâu chuỗi lại những nơi cùng nhiệt độ,

he created contour maps with lines of similar temperatures,

ông đã tạo nên bản đồ đường mức với những đường bình độ cùng mức nhiệt,

which he called "isotherms".

cái mà ông gọi là "đường đẳng nhiệt".

Because Humboldt invented these maps,

Nhờ phát minh này của Humboldt,

scientists began to see patterns

các nhà khoa học bắt đầu nhận ra xu hướng

in the life

tồn tại

and the types of life

và những sự sống khác nhau

present in certain places,

cùng tồn tại ở những nơi nhất định,

and he became a pioneer

ông trở thành người đi đầu

in the visual presentation of scientific data.

trong việc trình bày bằng hình ảnh các số liệu khoa học.

These discoveries and measurements were critical

Những phát hiện và sự đo đạc này đóng vai trò

to what made him such an important scientist.

trong việc đưa ông trở thành một nhà khoa học quan trọng.

Until Humboldt, scientists who described new plants and animals

Trước Humboldt, các nhà khoa học miêu tả các loại động thực vật mới

did not clearly see the crucial connection

đã không nhìn ra mối liên hệ quyết định

between living things

giữa quần thể động thực vật

and the places in which they lived,

và nơi ở của chúng,

called habitats.

gọi là môi trường sống.

They did not appreciate the role of the environment

Họ không coi trọng vai trò của môi trường

on the diversity of life.

trong sự đa dạng của sự sống.

Humboldt discovered and understood the importance

Humboldt phát hiện và nắm được tầm quan trọng

of these connections.

của những mối liên hệ này.

Vì vậy,

Because of this,

he is considered the founder of biogeography.

ông được coi như là cha đẻ của ngành địa lý sinh vật.

He also developed a theory called the "Unity of Nature,"

Ông phát triển một học thuyết "Thống nhất trong Tự nhiên",

which shows the interconnectedness of all nature.

thuyết cho thấy sự liên kết trong toàn tự nhiên.

This knowledge plays a vital role

Thuyết này đóng vai trò sống còn

in the preservation and protection of our habitat.

trong công cuộc bảo tồn và bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

His book, <i>Cosmos</i>, describes this theory

Cuốn sách của ông ,Cosmos, viết về thuyết này

and is still in print today.

và vẫn còn xuất bản đến ngày nay.

As celebrated a scientist as he was,

Không chỉ là một nhà khoa học lừng danh,

Von Humboldt was also generous,

ông còn là một con người hào phóng,

thus serving another role in the world.

do đó ông còn mang trên mình một trọng trách khác.

He was the mentor and teacher to younger scientists.

Ông là cố vấn và là thầy với các nhà khoa học trẻ.

In fact, just recently it was discovered

Trên thực tế,người ta vừa phát hiện ra

the crucial role that Humboldt played in the work

vai trò cốt yếu của Humboldt trong công trình

of his most famous pen-pal,

của người bạn qua thư nổi tiếng của ông,

Charles Darwin.

Charles Darwin.

A young Darwin read Humboldt extensively

Darwin khi còn trẻ đọc nhiều tác phẩm của Humboldt

and wrote in his diary while on the Beagle,

và đã viết trong nhật ký của mình khi còn ở Beagle,

"I am at present fit only to read Humboldt.

"Hiện tại tôi chỉ có thể đọc tác phẩm của Humboldt.

He, like another sun, illuminates everything I behold."

Ông ấy,như một mặt trời, soi sáng mọi thứ trong tầm mắt tôi."

Today, although Humboldt is known and revered

Ngày nay, mặc dù được tưởng nhớ và tôn kính

by a small community of scientists,

bởi một cộng đồng nhỏ các nhà khoa học,

he is almost totally forgotten by many of us.

đối với hầu hết chúng ta ông gần như đã bị lãng quên.

Alexander Von Humboldt's influence is apparent

Tầm ảnh hưởng của Alexander Von Humboldt là rõ rệt

everywhere and in every scientific discipline.

ở mọi nơi và trong từng hoạt động khoa học

He is, perhaps, the most important forgotten man of science.

Ông có lẽ là nhà khoa học quan trọng nhất bị quên lãng

But he doesn't have to be,

Nhưng ông không cần như vậy,

because if you remember him,

bởi lẽ nếu bạn nhớ đến ông,

perhaps his influence will be celebrated.

thì có thể sức ảnh hưởng của ông sẽ còn được tôn vinh hơn nữa.