History vs. Vladimir Lenin - Alex Gendler

Lịch sử và Vladimir Lenin - Alex Gendler

Translator: Thao Nguyen Reviewer: Thanh Nguyen Cong

He was one of the most influential figures

Ông là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất của thế kỉ 20

of the 20th century,

forever changing the course

thay đổi mãi mãi số phận

of one of the world's largest countries.

của một trong những quốc gia lớn nhất thế giới.

But was he a hero

Nhưng liệu ông là người hùng đã lật đổ chế độ độc tài áp bức

who toppled an oppressive tyranny

or a villain who replaced it with another?

hay chỉ là thay thế một chế độ này bằng một cái khác?

It's time to put Lenin on the stand

Đã đến lúc đặt Lenin lên bàn cân.

in History vs. Lenin.

trong Lịch sử và Lenin

"Order, order, hmm.

"Trật tự, trật tự, hừm

Now, wasn't it your fault that the band broke up?"

Không phải ban nhạc tan vỡ là lỗi của anh sao?"

"Your honor, this is Vladimir Ilyich Ulyanov,

"Thưa quan tòa, đây là Vladimir Ilyich Ulyanov, gọi tắt là Lenin

AKA Lenin, the rabblerouser

người đã kêu gọi nhân dân nổi dậy

who helped overthrow the Russian tsar Nicholas II in 1917

góp công lật đổ Nga hoàng Nicholas II vào năm 1917

and founded the Soviet Union,

và thành lập Liên bang Xô Viết,

one of the worst dictatorships of the 20th century."

một trong những chế độ độc tài tồi tệ nhất thế kỷ 20."

"Ohh."

"Ồ!"

"The tsar was a bloody tyrant

"Nga Hoàng là tên bạo chúa khát máu

under whom the masses toiled in slavery."

đã làm bao người dân phải chịu kiếp nô lệ lầm than."

"This is rubbish.

"Thật là nhảm nhí.

Serfdom had already been abolished in 1861."

Giai cấp nông nô đã được bãi bỏ năm 1861."

" Và được thay thế bằng thứ khác tồi tệ hơn.

"And replaced by something worse.

The factory bosses treated the people

Những ông chủ xí nghiệp đối xử với công nhân

far worse than their former feudal landlords.

còn tệ hại hơn những địa chủ phong kiến trước đây.

And unlike the landlords,

Và khác với địa chủ,

they were always there.

họ luôn ở đó để đàn áp.

Russian workers toiled for eleven hours a day

Công nhân Nga phải làm việc 11 giờ một ngày

and were the lowest paid in all of Europe."

và được trả lương thấp nhất Châu Âu."

"But Tsar Nicholas made laws to protect the workers."

"Nhưng Nga Hoàng Nicholas đã ban hành luật bảo vệ công nhân."

"He reluctantly did the bare minimum to avert revolution,

"Ông ta chỉ miễn cưỡng thực hiện nó để xoa dịu cuộc đấu tranh

and even there, he failed.

nhưng ông ta vẫn thất bại.

Remember what happened in 1905

Còn nhớ năm 1905 sau khi

after his troops fired on peaceful petitioners?"

quân đội của ông ta đã xả súng vào những người kiến nghị vì hòa bình chứ?"

"Yes, and the tsar ended the rebellion

"Vâng, và Nga Hoàng đã chấm dứt bạo loạn

by introducing a constitution

bằng việc ban hành Hiến pháp và bầu cử nghị viện, Duma."

and an elected parliament, the Duma."

"While retaining absolute power and dissolving them

"Trong khi vẫn nắm giữ toàn bộ quyền lực và có quyền giải tán nghị viện

whenever he wanted."

bất cứ lúc nào ông ta muốn."

"Perhaps there would've been more reforms in due time

"Có thể đã có thêm nhiều cải cách nữa trong thời gian đó

if radicals, like Lenin,

nếu những người phản đối như Lenin

weren't always stirring up trouble."

không gây ra rắc rối."

"Your Honor, Lenin had seen his older brother Aleksandr

"Thưa ngài, Lenin đã chứng kiến Aleksandr, anh trai mình

executed by the previous tsar for revolutionary activity,

bị Nga hoàng đời trước tử hình vì hoạt động cách mạng,

and even after the reforms,

và kể cả sau khi cải cách,

Nicholas continued the same mass repression and executions,

Vua Nicholas vẫn tiếp tục đàn áp và hành quyết quần chúng nhân dân,

as well as the unpopular involvement

cũng như những hệ lụy chưa được biết đến

in World War I,

trong Thế chiến thứ nhất

that cost Russia so many lives and resources."

đã khiến nước Nga trả giá bằng vô vàn sinh mạng và tài nguyên."

"Hm, this tsar doesn't sound like

"Hừm, vị Nga hoàng này có vẻ không phải là một minh quân

such a capital fellow."

"Your Honor, maybe Nicholas II did doom himself

"Thưa ngài, có thể vua Nicholas II đã tự đưa mình vào chỗ chết

with bad decisions,

bằng những quyết định sai lầm,

but Lenin deserves no credit for this.

Lenin không liên quan đến chuyện đó.

When the February 1917 uprisings

Khi cuộc bạo loạn tháng 2 năm 1917

finally forced the tsar to abdicate,

cuối cùng buộc Nga hoàng thoái vị,

Lenin was still exiled in Switzerland."

Lenin vẫn đang bị đi đày ở Thụy Sĩ."

"Hm, so who came to power?"

"Hừm. Vậy ai là người nắm quyền?"

"The Duma formed a provisional government,

"Nghị viện Duma đã thành lập chính phủ lâm thời,

led by Alexander Kerensky,

đứng đầu là Alexander Kerensky,

an incompetent bourgeois failure.

một tên tư sản kém cõi bại trận.

He even launched another failed offensive in the war,

Hắn thậm chí đã mở một cuộc phản công thất bại khác

where Russia had already lost so much,

trong cuộc chiến tranh mà nước Nga đã tổn thất quá nhiều

instead of ending it like the people wanted."

thay vì kết thúc mọi việc như ước nguyện của người dân."

"It was a constitutional social democratic government,

"Đó là chính phủ dân chủ xã hội lập hiến,

the most progressive of its time.

chính phủ tiến bộ nhất lúc bấy giờ.

And it could have succeeded eventually

Nó có thể thành công ở phút cuối

if Lenin hadn't returned in April,

nếu Lenin không trở về vào tháng 4,

sent by the Germans to undermine the Russian war effort

theo lệnh người Đức nhằm phá hoại nỗ lực chiến tranh của Nga

and instigate riots."

và xúi giục bạo động."

"Such slander!

"Thật là một sự vu khống trắng trợn!

The July Days were a spontaneous and justified reaction

Cuộc khởi nghĩa Tháng 7 là một sự phản kháng bột phát và chính đáng

against the government's failures.

chống lại chính phủ.

And Kerensky showed his true colors

Kerensky đã lộ bộ mặt thật

when he blamed Lenin

khi đổ tội cho Lenin

and arrested and outlawed his Bolshevik party,

bắt giữ và cấm đoán Đảng Bôn-xê-vích,

forcing him to flee into exile again.

buộc Lenin phải bỏ trốn,

Some democracy!

Nền dân chủ đấy à!

It's a good thing the government collapsed

Điều tốt đẹp là chính quyền đã sụp đổ vì chính sự kém cỏi, tham lam của nó

under their own incompetence and greed

when they tried to stage a military coup

khi cố tổ chức một cuộc tấn công quân sự

then had to ask the Bolsheviks for help

và sau đó phải nhờ tới sự giúp đỡ của đảng Bôn-xê-vích

when it backfired.

khi cuộc chiến bất thành.

After that, all Lenin had to do

Sau đó, Lenin phải

was return in October and take charge.

quay về vào tháng 11 và nắm quyền.

The government was peacefully overthrown overnight."

Chính quyền đã bị lật đổ êm đẹp sau một đêm."

"Nhưng những việc Đảng Bôn xê vích đã làm

"But what the Bolsheviks did

after gaining power

sau khi giành quyền lực

wasn't very peaceful.

không mấy tốt đẹp.

Đã có bao nhiêu người bị tử hình khi chưa được xét xử?

How many people did they execute without trial?

And was it really necessary

Và có cần thiết phải

to murder the tsar's entire family, even the children?"

giết chết toàn bộ gia đình Nga hoàng, bao gồm cả trẻ nhỏ? "

"Russia was being attacked by foreign imperialists,

"Thời điểm đó, những kẻ ủng hộ chủ nghĩa đế quốc

trying to restore the tsar.

đang mưu toan khôi phục lại Nga hoàng.

Any royal heir that was rescued

Bất cứ người thừa kế hoàng tộc nào còn sống sót

would be recognized as ruler by foreign governments.

cũng có thể được các thế lực này tôn làm kẻ thống trị

It would've been the end

Điều đó sẽ đặt dấu chấm hết

of everything the people had fought so hard to achieve.

cho mọi đấu tranh gian khổ của nhân dân.

Besides, Lenin may not have given the order."

Ngoài ra, có thể Lenin không phải là người đưa ra mệnh lệnh đó."

"But it was not only imperialists

"Nhưng những người bị giết không chỉ là những người ủng hộ chủ nghĩa đế quốc

that the Bolsheviks killed.

What about the purges and executions

Thế còn sự thanh trừ và tử hình đồng minh cũ

of other socialist and anarchist parties,

của Đảng cộng sản và Đảng tự phát thì sao ?

their old allies?

What about the Tambov Rebellion,

Hay những người nông dân bị giết chết bằng khí độc

where peasants, resisting grain confiscation,

trong cuộc nổi loạn ở Tambov chống lại tịch thu ruộng đất ?

were killed with poison gas?

Or sending the army

Hay cử quân đội

to crush the workers in Kronstadt,

đàn áp công nhân ở Kronstadt

who were demanding democratic self-management?

khi họ đòi hỏi quyền tự quản ?

Was this still fighting for the people?"

Đấy cũng là đấu tranh vì nhân dân sao?"

"Yes! The measures were difficult,

"Đúng vậy. Những biện pháp khắc nghiệt,

but it was a difficult time.

nhưng đây là giai đoạn khó khăn.

The new government needed to secure itself

Chính quyền mới cần phải bảo vệ chính mình

while being attacked from all sides,

trước sự công kích từ mọi phía,

so that the socialist order could be established."

để thiết lập trật tự xã hội chủ nghĩa."

"And what good came of this socialist order?

"Vậy trật tự này đã mang lại điều gì tốt đẹp?

Ngay cả khi cuộc nội chiến

Even after the civil war was won,

there were famines, repression

giành thắng lợi, vẫn còn đói kém, đàn áp

and millions executed or sent to die in camps,

và hàng triệu người bị hành hình hoặc chết trong các trại tập trung

while Lenin's successor Stalin established

trong khi Stalin, người kế thừa Lenin

lại thiết lập một chế độ quyền lực hà khắc."

a cult of personality and absolute power."

"Đó không phải là điều mà Lenin mong muốn.

"That wasn't the plan.

Lenin never cared for personal gains,

ông chưa bao giờ quan tâm vị thế cá nhân

even his enemies admitted

ông hoàn toàn tin vào lý tưởng của mình,

that he fully believed in his cause,

living modestly and working tirelessly

giản dị và tận tụy trong công việc

from his student days until his too early death.

từ ngày còn đi học cho đến khi qua đời khi còn trẻ.

He saw how power-hungry Stalin was

Ông đã nhìn thấy tham vọng quyền lực ở Stalin và cố cảnh báo

and tried to warn the party,

but it was too late."

nhưng đã quá muộn."

"And the decades of totalitarianism that followed after?"

"Còn cả thập niên của chế độ độc tài tiếp theo đó thì sao?"

"You could call it that,

"Điều đó là sự thật, nhưng chính những nỗ lực của Lenin

but it was Lenin's efforts that changed Russia

in a few decades

đã thay đổi nước Nga trong vài thập niên

from a backward and undeveloped monarchy

từ một chế độ quân chủ tụt hậu và kém phát triển

full of illiterate peasants

đầy những người nông dân mù chữ

to a modern, industrial superpower,

thành một cường quốc công nghiệp hiện đại,

with one of the world's best educated populations,

nơi người dân được phổ cập giáo dục hàng đầu thế giới

unprecedented opportunities for women,

mở ra cơ hội chưa từng có cho phụ nữ,

and some of the most important scientific advancements

và đạt được những thành tựu khoa học quan trọng nhất thế giới

of the century.

Life may not have been luxurious,

Cuộc sống có thể không xa xỉ,

but nearly everyone had a roof over their head

nhưng hầu như ai cũng có mái nhà che thân

and food on their plate,

và thức ăn để bỏ bụng

which few countries have achieved."

điều mà ít quốc gia vào thời điểm đó có thể làm được."

"But these advances could still have happened,

"Nhưng những tiến bộ này cũng có thể xảy ra ngay cả khi không có Lenin

even without Lenin

and the repressive regime he established."

và chế độ đàn áp mà ông đã lập nên."

"Yes, and I could've been a famous rock and roll singer.

"Vâng, và tôi có thể cũng đã là một ca sĩ rock n' roll nổi tiếng.

But how would I have sounded?"

Nhưng giọng hát của tôi sẽ thế nào nhỉ?"

We can never be sure how things could've unfolded

Chúng ta không bao giờ biết chắc những thay đổi

if different people were in power

nếu những người khác nhau lên nắm quyền lực

or different decisions were made,

hay các quyết định khác nhau được lựa chọn,

but to avoid the mistakes of the past,

nhưng để tránh sai lầm của quá khứ,

we must always be willing

chúng ta phải luôn sẵn sàng

to put historical figures on trial.

đặt những nhân vật lịch sử trước tòa phán quyết.