History vs. Vladimir Lenin - Alex Gendler

Translator: Ruzanna Sargsyan Reviewer: Natalia Savvidi

Նա 20-րդ դարի

He was one of the most influential figures

ամենաազդեցիկ գործիչներից է,

of the 20th century,

forever changing the course

որը փոխեց

of one of the world's largest countries.

աշխարհի ամենամեծ երկրներներից մեկի ընթացքը:

But was he a hero

Բայց արդյո՞ք նա հերոս է,

who toppled an oppressive tyranny

ով տապալեց ճնշող բռնատիրությանը,

or a villain who replaced it with another?

թե մի չարագործ, ով փոխարինեց այն մեկ այլ բռնատիրությունով:

It's time to put Lenin on the stand

Ժամանակն է բերել Լենինին պատասխանատվության

in History vs. Lenin.

«Պատմությանը ընդդեմ Լենինի» գործում:

"Order, order, hmm.

«Պահպանեք լռությու՛ն...

Now, wasn't it your fault that the band broke up?"

Այսպիսով` ձեզ մեղավոր չե՞ք ճանաչում կարգերի տապալման մեջ»

"Your honor, this is Vladimir Ilyich Ulyanov,

«Ձեր գերազանցությու՛ն, դա Վլադիմիր Իլյիչ Ուլյանովն է`

AKA Lenin, the rabblerouser

հայտնի նաև որպես Լենին` դրդիչ,

who helped overthrow the Russian tsar Nicholas II in 1917

ով 1917-ին նպաստեց ռուսական ցար` Նիկոլայ II տապալմանը

and founded the Soviet Union,

և հիմնադրեց Խորհրդային Միությունը ՝

one of the worst dictatorships of the 20th century."

20-րդ դարի վատթարագույն դիկտատուրաներից մեկը»

"Ohh."

«Ա՜խ :»

"The tsar was a bloody tyrant

«Ցարը արյունոտ բռնակալ էր`

under whom the masses toiled in slavery."

որի օրոք բնակչության մեծ մասը տքնաջան ստրկության մեջ էր»

"This is rubbish.

«Դա ստախոսությու՛ն է:

Serfdom had already been abolished in 1861."

Ստրկությունը վերացվել էր 1861թ»

"And replaced by something worse.

«Եւ փոխարինվել վատագույնով:

The factory bosses treated the people

Գործարանների սեփականատերերը վերաբերվում էին ժողովրդին

far worse than their former feudal landlords.

շատ ավելի վատ, քան նախկին ֆեոդալական հողատերերը:

And unlike the landlords,

Եվ, ի տարբերություն հողատերերի,

they were always there.

միշտ նրանց կողքն էին:

Russian workers toiled for eleven hours a day

Ռուս բանվորները աշխատում էին անդադար` օրը տասնմեկ ժամ

and were the lowest paid in all of Europe."

և ստանում ամենացածր աշխատավարձը ողջ Եվրոպայում»

"But Tsar Nicholas made laws to protect the workers."

«Բայց ցար Նիկոլայ II ընդունել էր բանվորներին պաշտպանող օրենքներ»

"He reluctantly did the bare minimum to avert revolution,

«Նա դժկամորեն արեց նվազագույնը հեղափոխությունը կանխելու համար.

and even there, he failed.

հետո` նույնիսկ դրա մեջ ձախողվեց:

Remember what happened in 1905

Հիշեք ի՞նչ տեղի ունեցավ 1905թ.,

after his troops fired on peaceful petitioners?"

երբ նրա զորքերը կրակեցին խաղաղ ցուցարարների վրա»

"Yes, and the tsar ended the rebellion

«Ցարը հանդարտացրեց ընդվզումը`

by introducing a constitution

ներմուծելով նոր սահմանադրություն

and an elected parliament, the Duma."

և սահմանելով ընտրված խորհրդարան` Դումա»

"While retaining absolute power and dissolving them

«Բայց պահպանեց բացարձակ իշխանությունը և վերջինս լուծարելու իրավումքը

whenever he wanted."

ուզած պահին` երբ ցանկանա»

"Perhaps there would've been more reforms in due time

«Գուցե հետո կատարվեին ավելի շատ բարեփոխումներ,

if radicals, like Lenin,

եթե Լենինի պես ռադիկալները

weren't always stirring up trouble."

անընդհատ չգրգռեին ամբոխներին»

"Your Honor, Lenin had seen his older brother Aleksandr

«Ձեր գերազանցությու՛ն, Լենինը ականատես էր, ինչպես իր մեծ եղբայր`Ալեքսանդրը

executed by the previous tsar for revolutionary activity,

ենթարկվեց մահապատժի հեղափոխական գործունեության համար նախորդ ցարի օրոք.

and even after the reforms,

և՛ նույնիսկ բարեփոխումներից հետո

Nicholas continued the same mass repression and executions,

Նիկոյայը շարունակում էր մասսայական հալածանքները ու մահապատժերը,

as well as the unpopular involvement

և՛ ընդունել էր ժողովրդականոթյուն չվայելող որոշում` երկիրը ներգրավել

in World War I,

Առաջին համաշխարհային պատերազմին,

that cost Russia so many lives and resources."

որում Ռուսաստանը ունեցել է շատ մարդկային և այլ ռեսուրսների կորուստ»

"Hm, this tsar doesn't sound like

«Հըմ, ցարը արդեն

such a capital fellow."

այդքար լավ տպավորություն չի թողնում»

"Your Honor, maybe Nicholas II did doom himself

«Ձեր գերազանցությու՛ն, հնարավոր է Նիկոլայ II դատապարտեց ինքն իրեն

with bad decisions,

սխալ որոշումներ ընդունելով.

but Lenin deserves no credit for this.

բայց դա չպետք է արժեվորի Լենինին:

When the February 1917 uprisings

1917-ի փետրվարին` երբ ապստամբությունները

finally forced the tsar to abdicate,

ի վերջո ստիպեցին ցարին հրաժարվել գահից.

Lenin was still exiled in Switzerland."

Լենինը աքսորված էր ու գտնվում էր Շվեյցարիայում»

"Hm, so who came to power?"

«Հըմ, իսկ ո՞վ եկավ իշխանության»

"The Duma formed a provisional government,

«Դուման ձևավորեց ժամանակավոր կառավարություն,

led by Alexander Kerensky,

Ալեքսանդր Կերենսկի ղեկավարությամբ՝

an incompetent bourgeois failure.

ոչ կոմպետենտ բուրժուական ձախողում:

He even launched another failed offensive in the war,

Նա նույնիսկ սկսեց և ձախողեց հերթական հարձակումը պատերազմում.

where Russia had already lost so much,

չնայած որ Ռուսաստանը արդեն իսկ մեծ կորուստներ ուներ`

instead of ending it like the people wanted."

ժողովուրդն էլ ուզում էր, որ ավարտվի»:

"It was a constitutional social democratic government,

«Դա սոցիալ-դեմոկրատական սահմանադրական կառավարություն էր,

the most progressive of its time.

ժամանակին առավել առաջադեմ:

And it could have succeeded eventually

Ի վերջո`, այն կարող էր հաջուղթան հասնել,

if Lenin hadn't returned in April,

եթե Լենինը չվերադարնար ապրիլին

sent by the Germans to undermine the Russian war effort

գերմանացիների շնորհիվ, նպատակ ունենալով թուլացնել Ռուսաստանի

and instigate riots."

ռազմական գործողությունները և ապստամբություններ հրահրել»:

"Such slander!

«Ինչպիսի՜ զրպարտություն:

The July Days were a spontaneous and justified reaction

Հուլիսյան իրադաևձությունները եղան ինքնաբուխ և արդարացված արձագանք

against the government's failures.

կառավարության ձախողումների դեմ:

And Kerensky showed his true colors

Իսկ Կերենսկին ցույց տվեց իր իրական դեմքը,

when he blamed Lenin

երբ մեղադրեց ամեն ինչում Լենինին,

and arrested and outlawed his Bolshevik party,

և՛ ձերբակալեց ու պատժեց նրա բոլշեւիկյան կուսակցությունը

forcing him to flee into exile again.

և՛ կրկին աքսորեց:

Some democracy!

Այսպիսի՜ ժողովրդավարություն:

It's a good thing the government collapsed

Լավ է, որ կառավարությունը փլուզվեց

under their own incompetence and greed

իր սեփական անիրազեկության ու ագահության համար,

when they tried to stage a military coup

երբ փորձեց իրագործել ռազմական հեղաշրջում.

then had to ask the Bolsheviks for help

իսկ հետո օգնության խնդրանքով դիմեց բոլշևիկներին,

when it backfired.

երբ այն փլուզվեց:

After that, all Lenin had to do

Այդ ամենից հետո Լենինին մնում էր

was return in October and take charge.

հոկտեմբերին վերադառնալ և առաջնորդել:

The government was peacefully overthrown overnight."

Կառավարությունն էլ խաղաղ ճանապարհով տապալվեց մի գիշերվա մեջ»:

"But what the Bolsheviks did

«Բայց ինչ արեցին բոլշևիկները

after gaining power

իշխանությանը գալուց հետո

wasn't very peaceful.

բոլորովին խաղաղ բնույթ չուներ:

How many people did they execute without trial?

Քանի՞ մարդ մահապատժի ենթարկեց առանց դատաքննության:

And was it really necessary

Եւ արդյո՞ք անհրաժեշտ էր

to murder the tsar's entire family, even the children?"

սպանել ցարական ողջ ընտանիքը, նույնիսկ երեխաներին»:

"Russia was being attacked by foreign imperialists,

«Ռուսաստանի վրա հարձակվում էին օտարերկրյա իմպերիալիստները,

trying to restore the tsar.

փորձելով վերականգնել ցարին:

Any royal heir that was rescued

Ցանկացած արքունի ժառանգ,

եթե փրկվեր օտարերկրյա կառավարությունների կողմից

would be recognized as ruler by foreign governments.

կճանաչվեր օրինական ղեկավար:

It would've been the end

Դա վերջ կլիներ ամենի,

of everything the people had fought so hard to achieve.

ինչի համար ժողովուրդը երկար պայքարել էր:

Besides, Lenin may not have given the order."

Բացի այդ , հնարավոր է, որ Լենինը չէր հրաման տվողը»

"But it was not only imperialists

«Բայց բոլորը իմպերիալիստներ չէին,

that the Bolsheviks killed.

ում բոլշևիկները սպանել էին:

What about the purges and executions

Ինչպե՞ս կբացատրեք հետապնդումները և մահապատժերը

of other socialist and anarchist parties,

սոցիալիստական և անարխիստական կուսակցությունների դեմ՝

their old allies?

իրենց նախկին դաշնակիցների:

What about the Tambov Rebellion,

Իսկ Տամբովի ապստամբության մասին ինչ կասեք,

where peasants, resisting grain confiscation,

երբ հացահատիկի բռնագրավման դեմ ընդվզող գյուղացիները

were killed with poison gas?

սպանվեցին թունավոր գազով:

Or sending the army

Կամ բանակի օգտագործման մասին

to crush the workers in Kronstadt,

բանվորների դեմ Կրոնշտատդում,

who were demanding democratic self-management?

որոնք պահանջում էին ժողովրդավարական ինքնակառավարում:

Was this still fighting for the people?"

Ի՞նչ դա ի նպաստ ժողովրդի էր:»

"Yes! The measures were difficult,

«Իրո`ք ծանր միջոցներ էին,

but it was a difficult time.

բայց իրագործվել էին դժվարին ժամանակներին»

The new government needed to secure itself

Նոր կառավարությունը պետք է պաշտպանվեր

while being attacked from all sides,

բոլոր կաղմերից եկող հարձակումներից.

so that the socialist order could be established."

որոնց նպատակն էր տապալել սոցիալիստական կարգը»

"And what good came of this socialist order?

«Եվ ի՞նչ տվեց սոցիալիստական կարգը:

Even after the civil war was won,

Նույնիսկ քաղաքացիական պատերազմի հաղթանակից հետո

there were famines, repression

շարունակվեցին սովն ու հալածանքները.

and millions executed or sent to die in camps,

միլիոնավոր մարդկանց մահապատժի ենթարկեցին կամ ուղարկեցին ճամբարներ,

while Lenin's successor Stalin established

մինչ Լենինի իրավահաջորդ՝Ստալինը երկրում հաստատում էր

a cult of personality and absolute power."

մի անձի պաշտամունք և բացարձակ իշխանություն:»

"That wasn't the plan.

«Դա ծրագրված չէր:

Lenin never cared for personal gains,

Լենինը երբեք չեր մտածում իր անձնական շահերի համար ,

even his enemies admitted

նույնիսկ նրա թշնամիները հաստատում էին,

that he fully believed in his cause,

որ նա լիովին հավատում է իր գործին,

living modestly and working tirelessly

ապրում համեստ և անդադար աշխատում ՝

from his student days until his too early death.

ուսանողական տարիներից մինչ վաղաժամ մահը:

He saw how power-hungry Stalin was

Նա տեսնում էր Ստալինի` ամեն ձև իշխանության գալու ձգտումը

and tried to warn the party,

but it was too late."

և փորձեց զգուշացնել կուսակիցներին.

սակայն արդեն ուշ էր»

"And the decades of totalitarianism that followed after?"

«Հետևեցի՞ն տոտալիտարիզմի տասնամյակներ:»

"You could call it that,

«Դուք կարող եք դրանք այդպես կոչել,

but it was Lenin's efforts that changed Russia

բայց Լենինի ջանքերով է , որ Ռուսաստանը փոխվեց

in a few decades

մի քանի տասնամյակների ընթացքում.

from a backward and undeveloped monarchy

հետամնաց ու չզարգացած մոնարխիայից,

full of illiterate peasants

լի անգրագետ գյուղացիներով,

to a modern, industrial superpower,

դառձավ ժամանակակից, արդյունաբերական գերտերություն`

with one of the world's best educated populations,

աշխարհի ամենալավ կրթված բնակչությունով,

unprecedented opportunities for women,

կանանց համար աննախադեպ հնարավորություններով,

and some of the most important scientific advancements

և մի շարք այդ դարի

of the century.

կարևորագույն գիտատեխնիկական զարգացումներով:

Life may not have been luxurious,

Կյանքը ,միգուցե, շքեղ չի եղել.

but nearly everyone had a roof over their head

բայց գրեթե բոլորը ունեին տուն

and food on their plate,

ու ուտելիք,

which few countries have achieved."

ինչին մի քանի երկիր է հասել:»

"But these advances could still have happened,

«Բայց այդ առաջընթացը կարող էր լինել

even without Lenin

նաև առանց Լենինի

and the repressive regime he established."

ու ռեպրեսիվ ռեժիմի, որը նա հիմնել էր»:

"Yes, and I could've been a famous rock and roll singer.

«Այո՛, ես էլ կարող էի դառնալ հայտնի ռոքն ռոլ երգիչ:

But how would I have sounded?"

Բայց ինչպե՞ս էր դա հնչելու» :

We can never be sure how things could've unfolded

Մենք չենք կարող իմանալ, ինչպես կծավալվեին իրադարձությունները

if different people were in power

եթե այլ մարդիկ ղեկավարեին երկիրը

or different decisions were made,

կամ այլ որոշումներ ընդունվեին.

but to avoid the mistakes of the past,

սակայն անցյալի սխալներից խուսափելու համար,

we must always be willing

մենք միշտ պետք է պատրաստակամ լինենք

to put historical figures on trial.

դնելու պատմական գործիչներին դատարանի առջև: