Why do people have seasonal allergies? - Eleanor Nelsen

Tại sao một số người bị dị ứng theo mùa? - Eleanor Nelson

Translator: Thanh Ly Reviewer: Vi Phan

Ah, spring.

Ôi, mùa xuân

Grass growing, flowers blooming, trees growing new leaves,

Cỏ mọc xanh, hoa khoe sắc và cây nảy lộc

but if you get allergies,

nhưng nếu bạn bị dị ứng,

this explosion of new life probably inspires more dread than joy.

thì thời khắc bùng nổ sự sống này gợi ra nhiều sự khó chịu hơn là niềm vui

Step outside, and within minutes, you're sneezing and congested.

Bước ra ngoài, chỉ trong vài phút bạn hắt hơi và nghẹt mũi

Your nose is running,

Mũi bạn đang chảy nước nhầy

your eyes are swollen and watery,

Mắt bạn sưng lên và ướt nhèm

your throat is itchy.

Cổ họng bạn thì ngứa ngáy

For you and millions of others, it's seasonal allergy time.

Đối với bạn và hàng triệu người khác, đó là thời điểm dị ứng theo mùa.

So what's behind this onslaught of mucus?

Vậy, đằng sau sự công kích dữ dội của nước mũi đấy là gì?

The answer lies within you.

Câu trả lời nằm ngay trong bạn

It's your immune system.

Đó là hệ miễn dịch của bạn

Seasonal allergies, also called hay fever, or allergic rhinitis,

Dị ứng theo mùa, còn gọi là Sốt mùa hè hay Dị ứng Viêm mũi

are a hypersensitive immune response to something that's not actually harmful.

là phản ứng của hệ miễn dịch quá nhạy cảm trước những thứ không thực sự nguy hiểm

Pollen from trees and grass,

Phấn hoa từ cây và cỏ

and mold spores from tiny fungi find their way into your mucous membranes

và bào tử nấm li ti tìm đường chui vào màng nhầy của bạn

and your body attacks these innocuous travelers

và cơ thể bạn tấn công những lữ khách vô hại này

the same way it would infectious bacteria.

giống cách chúng tấn công những vi khuẩn lây nhiễm

The immune system has a memory.

Hệ miễn dịch có một bộ nhớ

When a foreign substance gets tagged as threatening,

Khi những thực thể lạ bị đánh dấu là "Gây nguy hiểm"

white blood cells produce customized antibodies

những tế bào bạch cầu tiết ra những kháng thể

that will recognize the offender the next time around.

sẽ xác định thủ phạm cho những lần sau.

They then promptly recruit the body's defense team.

Chúng sau đó sẽ điều tiết hệ miễn dịch của cơ thể

But sometimes, the immune system accidentally discriminates

Nhưng đôi khi, hệ miễn dịch nhầm lẫn khi phân biệt

against harmless substances, like pollen.

những thực thể vô hại như phấn hoa.

When it wafts in again, antibodies on the surface of white blood cells

Khi chúng lại tiếp xúc, những kháng thể trên bề mặt của tế bào bạch cầu

recognize it and latch on.

nhận diện chúng và khóa lại

This triggers the cell to release inflammatory chemicals,

Điều này khiến tế bào tiết ra những hóa chất gây viêm

like histamine,

như histamine

which stimulate nerve cells,

gây kích thích tế bào thần kinh

and cause blood vessels in the mucous membranes to swell and leak fluid.

khiến mạch máu trong màng nhầy sưng lên và tiết dịch

In other words, itchiness, sneezing, congestion, and a runny nose.

Nói cách khác, chính là ngứa họng, hắt hơi nghẹt mũi và chảy nước mũi

Allergies usually, but not always, show up for the first time during childhood.

Dị ứng, đôi khi, dù không phải luôn luôn xuất hiện lần đầu suốt thời thơ ấu.

But why do some people get allergies and others don't?

Nhưng tại sao một số gặp dị ứng và một số khác thì không?

Allergies tend to run in families, so genetics may be one culprit.

Dị ứng thường theo di truyền nên gien di truyền có thể là một thủ phạm

In fact, errors in a gene that helps regulate the immune system

Thực tế, sai sót trong một gien có nhiệm vụ điều chỉnh hệ miễn dịch

are associated with higher rates of allergies.

cũng gây tỉ lệ mắc dị ứng cao.

The environment you grow up in matters, too.

Môi trường mà bạn lớn lên cũng là nguyên nhân.

Being exposed to an allergen as a baby

Bị dị ứng khi còn là bé

makes you less likely to actually develop an allergy to it.

sẽ làm bạn thực sự ít phát triển thành dị ứng sau này.

People who grow up on farms,

Những người lớn lên ở trang trại,

in big families,

những gia đình lớn,

and in the developing world also tend to have fewer allergies,

và tại các nước đang phát triển thường ít mắc phải dị ứng hơn,

although there are plenty of exceptions, partly thanks to genetics.

Dù có nhiều trường hợp ngoại lệ, nhưng phần lớn là do gien

One theory is that as children,

Một giả thuyết khác cho rằng khi còn nhỏ,

they encounter more of the microbes and parasites

họ tiếp xúc với vi khuẩn và các kí sinh trùng nhiều hơn

that co-evolved with traditional hunter-gatherer societies.

điều cùng phát triển với xã hội săn bắt - hái lượm.

Called the hygiene hypothesis,

Gọi là giả thuyết vệ sinh

the idea is that when the immune system

ý tưởng là khi hệ miễn dịch

isn't exposed to the familiar cast of microbes,

chưa từng tiếp xúc với loại vi khuẩn tương tự

it'll keep itself busy mounting defenses against harmless substances,

điều đó sẽ khiến chúng sẽ tấn công những vật thể vô hại

like pollen.

như phấn hoa.

Another theory is that an immune system toughened up by a barrage of pathogens

Một giả thuyết khác là hệ miễn dịch làm mạnh lên nhờ hàng loạt mầm bệnh

is less likely to overreact to allergens.

thường ít phản ứng gay gắt với chất gây dị ứng

Pollen is a common offender, just because we encounter so much of it,

Phấn hoa là nguyên nhân chủ yếu, vì ta tiếp xúc với chúng quá nhiều

but there's a long list of substances:

nhưng có một danh sách dài các tác nhân:

dust,

bụi,

animal dander,

da, lông động vật

insect venom,

nọc độc của côn trùng

medications,

dược phẩm

certain foods,

vài loại thực phẩm

that can send your immune system into overdrive.

có thể khiến hệ miễn dịch của bạn mất kiểm soát.

Some of these reactions can be scary.

Một số phản ứng có thể trở nên đáng sợ.

An allergy can develop into full-blown anaphylaxis,

Một chứng dị ứng có thể biến tướng thành phản ứng phản vệ toàn diện,

which typically brings on severe swelling,

thường gây sưng tấy nghiêm trọng,

shortness of breath,

thở dốc

and very low blood pressure.

huyết áp thấp

It can be deadly.

Nó có thể gây chết người.

The body can even have an allergic reaction to itself

Cơ thể có phản ứng dị ứng với chính nó

causing auto-immune disorders,

gây nên rối loạn tự miễn dịch

like multiple sclerosis, lupus, and type 1 diabetes.

như bệnh đa xơ cứng, lupus và bệnh đái tháo đường tuýp 1.

But even non-life threatening allergy symptoms can make you miserable,

Nhưng thậm chí những triệu chứng dị ứng không nguy hiểm đến tính mạng

cũng khiến bạn khổ sở.

so what can you do about it?

Vậy bạn có thể làm gì để khắc phục?

Medications can help reduce the symptoms.

Dược phẩm có thể giúp giảm bớt các triệu chứng

The most common ones keep histamines from binding to your cells.

Loại thông dụng nhất ngăn histamine bám lên tế bào

These antihistamines stop the inflammation response.

Thuốc chống histamine ngăn chặn phản ứng gây viêm

Steroids can help dial down the immune system.

Steroids có thể giúp giảm sự nhạy cảm của hệ miễn dịch

Another more permanent option is immunotherapy.

Một phương pháp chữa bệnh về lâu dài đó là Phương pháp tạo miễn dịch

Deliberate, controlled exposure

Tiếp xúc có kiểm soát và tính toán

to gradually increasing amounts of an allergen

rồi tăng dần lượng chất gây dị ứng

can teach the immune system that it isn't dangerous after all.

có thể khiến hệ miễn dịch nhận diện rằng chúng không phải là một mối nguy hiểm

And if you're really adventurous, there's a less traditional option:

Và nếu bạn đủ liều lĩnh, Có một lựa chọn ít phổ biến là

intestinal parasites.

Nuôi kí sinh trùng trong ruột.

When hookworms sink their teeth into the intestinal wall,

Khi giun móc xuyên răng của chúng vào thành ruột

they secrete chemicals that blunt the immune system.

chúng tiết ra hóa chất làm trơ hệ miễn dịch

Some studies suggest that hookworms can treat allergies,

Một số nghiên cứu đề nghị rằng giun móc có thể điều trị dị ứng

which may be another reason

mà có thể là 1 nguyên nhân khác

allergies are more common in industrialized countries

khiến dị ứng trở nên thường gặp ở các nước công nghiệp

where hookworms are few and far between.

nơi mà giun móc hiếm thấy.

Of course, you can always just wait your seasonal allergies out.

Tất nhiên, bạn có thể chờ cho bệnh dị ứng theo mùa qua đi

The spring pollen onslaught dwindles by mid-summer,

Phấn hoa giảm công kích vào giữa hè,

just in time for ragweed season.

cũng là vừa tới mùa cỏ phấn hương.