What is obesity? - Mia Nacamulli

1,100,340 views ・ 2016-06-30

TED-Ed


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Arofat Akhundjanova Reviewer: Nazarbek Nazarov
00:08
The most basic function of bodily fat is self-storage of food reserves.
0
8014
4491
Tanadagi yog’ning asosiy vazifasi oziq-ovqat zaxiralarini saqlashdir.
00:12
In prehistoric times, natural selection favored genotypes
1
12505
3316
Qadimgi davrlarda yuqori yog' zaxiralari hisobiga og'ir sharoitlarga
00:15
that could endure harsh conditions by stocking the most fat.
2
15821
4128
bardosh bera oluvchi genotiplar tabiiy tanlanish jarayonida omon qolgan.
00:19
With chronic malnutrition being the norm for most of human history,
3
19949
3870
Surunkali to'yib ovqatlanmaslik insoniyat tarixida odatiy hol bo'lganligi sababli
00:23
genetics evolved to favor fat storage.
4
23819
2874
asta-sekin tanada yog' yig'ishga moyillik paydo bo'lgan.
00:26
So when did body fat become problematic?
5
26693
2850
Qachondan beri tanadagi yog' zaxirasi muammoga aylandi?
00:29
The negative impacts of being overweight were not even noted in medical literature
6
29543
4319
XVIII asrga qadar semizlikning salbiy oqibatlari haqida
00:33
until as late as the 18th century.
7
33862
2892
tibbiy adabiyotlarda hech qanday ma'lumot uchramaydi.
00:36
Then, technological advances coupled with public health measures
8
36754
3503
Keyinchalik, texnologiya taraqqiyoti va sog'liqni saqlash chora-tadbirlari
00:40
resulted in the betterment of the quantity, quality, and variety of food.
9
40257
5194
tufayli oziq-ovqat sifati, miqdori va uning xilma-xilligi yaxshilandi.
00:45
Sustained abundance of good food enabled a healthier population
10
45451
3694
Sifatli oziq-ovqatning mo'l-ko'lligi sog'lom aholining
00:49
to boom economically.
11
49145
2080
iqtisodiy rivojlanishiga imkon berdi.
00:51
Output increased, and with it, leisure time
12
51225
3255
Ishlab chiqarish samaradorligi va bu bilan birga bo'sh vaqt miqdori
00:54
and waistlines.
13
54480
1996
hamda bel aylanasi o’lchami ham oshdi.
00:56
By the mid 19th century, being excessively overweight, or obese,
14
56476
4379
XIX asrning o'rtalariga kelib, ortiqcha vazn yoki semizlik
01:00
was recognized as a cause of ill health,
15
60855
3253
sog'liq yomonlashganiga sabab sifatida ko'rsatila boshlandi.
01:04
and another century later, declared deadly.
16
64108
3379
Bir asr o'tgach esa uning o'limga olib kelishi mumkinligi aniqlandi.
01:07
What is the distinction between being overweight and being obese?
17
67487
4912
Ortiqcha vazn va semizlik o'rtasidagi farq nimada?
01:12
A calculation called the BMI breaks it down for us.
18
72399
4249
TVI – tana vazni indeksi orqali bunga javob topish mumkin.
01:16
For example, if someone weighs 65 kilgorams
19
76648
3431
Masalan, agar kishi vazni 65 kg,
01:20
and is 1.5 meters tall,
20
80079
2713
bo'yi 1,5 metr bo'lsa,
01:22
they have a BMI of about 29.
21
82792
3434
TVI taxminan 29 ni tashkil etadi.
01:26
Obesity is a condition of excess body fat
22
86226
2884
Semizlik tanadagi ortiqcha yog'larning mavjudligi bo'lib,
01:29
that occurs when a person's BMI is above 30,
23
89110
3875
bu odamda TVI darajasi 30 dan oshganda yuzaga keladi.
01:32
just over the overweight range of 25 to 29.9.
24
92985
4460
Ortiqcha vazn esa odatda 25-29,9 atrofida bo'ladi.
01:37
While BMI can be a helpful estimate of healthy weight,
25
97445
3565
TVI sog'lom vaznni aniqlash uchun foydali ko'rsatkich bo'lsa-da,
01:41
actual body fat percentage can only really be determined
26
101010
3247
yog'ning haqiqiy foizini faqat bel aylanasi
01:44
by also considering information like waist circumference
27
104257
3717
va mushak massasini
01:47
and muscle mass.
28
107974
1885
hisobga olgan holda aniqlash mumkin.
01:49
Athletes, for instance, have a naturally higher BMI.
29
109859
3344
Masalan, sportchilarda TVI darajasi doim yuqori bo'ladi.
01:53
So how does a person become obese?
30
113203
3128
Xo'sh, odam qanday qilib semiradi?
01:56
At its most basic, obesity is caused by energy imbalance.
31
116331
4028
Semizlik ko'pincha energiya nomutanosibligidan kelib chiqadi.
02:00
If the energy input from calories
32
120359
2776
Agar kaloriyadan hosil bo'lgan energiya miqdori
02:03
is greater than the energy output from physical activity,
33
123135
3439
jismoniy faoliyatga sarflangan energiya miqdoridan ko'p bo'lsa,
02:06
the body stores the extra calories as fat.
34
126574
3712
organizm ortiqcha kaloriyani yog' shaklida saqlay boshlaydi.
02:10
In most cases, this imbalance comes from a combination of circumstances
35
130286
4169
Ko'p hollarda bu nomutanosiblik turli shart-sharoit va
02:14
and choices.
36
134455
2024
inson tanlovi natijasida yuzaga keladi.
02:16
Adults should be getting at least 2.5 hours of exercise each week,
37
136479
4634
Kattalar jismoniy mashg'ulotlarga haftasiga kamida 2,5 soat,
02:21
and children a whole hour per day.
38
141113
2643
bolalar esa kuniga bir soatdan vaqt ajratishlari kerak.
02:23
But globally, one in four adults and eight out of ten adolescents
39
143756
4377
Ammo dunyo bo'ylab har to'rt kishidan bittasi va har o'nta boladan
02:28
aren't active enough.
40
148133
1723
sakkiztasi jismonan nofaol.
02:29
Calorie-dense processed foods and growing portion sizes
41
149856
3618
Kaloriyaga boy tayyor ovqatlar, ular hajmining ko'payishi hamda keng
02:33
coupled with pervasive marketing
42
153474
2042
yoyilgan marketing nofaol turmush tarzi
02:35
lead to passive overeating.
43
155516
2527
va ko’p ovqatlanishga olib keladi.
02:38
And scarce resources,
44
158043
1340
Resurslarning yetishmasligi,
02:39
and a lack of access to healthy, affordable foods
45
159383
3035
sifatli va arzon oziq-ovqat tanqisligi
02:42
creates an even greater risk in disadvantaged communities.
46
162418
4161
jamiyatning nochor qatlami uchun yanada katta xavf tug'diradi.
02:46
Yet, our genetic makeup also plays a part.
47
166579
2864
Ammo bizning genetik tuzilishimiz ham muhim rol o’ynaydi.
02:49
Studies on families and on separated twins
48
169443
2411
Oilalar va ajratilgan egizaklar bilan olib borilgan
02:51
have shown a clear causal hereditary relationship to weight gain.
49
171854
4497
izlanishlar irsiyat va vazn ortishi o'rtasidagi bog'liqlikni aniqladi.
02:56
Recent studies have also found a link between obesity
50
176351
2907
So'nggi yillarda o'tkazilgan tadqiqotlar ham semizlik va hazm
02:59
and variations in the bacteria species that live in our digestive systems.
51
179258
5030
qilish tizimining bakterial tarkibidagi farqlar o'rtasidagi aloqani aniqladi.
03:04
No matter the cause, obesity is an escalating global epidemic.
52
184288
4967
Muammo sabablaridan qat'iy nazar, semizlik global epidemiyaga aylandi.
03:09
It substantially raises the probability of diseases,
53
189255
3535
U diabet,
03:12
like diabetes,
54
192790
1346
yurak kasalligi, insult,
03:14
heart disease,
55
194136
1118
yuqori qon bosimi
03:15
stroke,
56
195254
1563
va saraton kabi kasalliklarning
03:16
high blood pressure,
57
196817
1505
paydo bo'lish ehtimolini
03:18
and cancer.
58
198322
1652
sezilarli darajada oshiradi.
03:19
It affects virtually all ages, genders, and socioeconomic groups
59
199974
4500
U rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda jinsi, yoshi va ijtimoiy
03:24
in both developed and developing countries.
60
204474
3038
kelib chiqishidan qat'i nazar, barchaga ta'sir qilishi mumkin.
03:27
With a 60% rise in child obesity globally over just two decades,
61
207512
4838
So'nggi 20 yil ichida dunyo bo'ylab bolalarda semizlik darajasi 60 %ga oshdi,
03:32
the problem is too significant to ignore.
62
212350
3316
shu bois bu o'tkir muammoni e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi.
03:35
Once a person is obese, the climb to recovery becomes progressively steeper.
63
215666
5372
Kishi semirar ekan, uning vazn yo'qotishi yanada qiyinlashadi.
03:41
Hormonal and metabolic changes reduce the body's response to overeating.
64
221038
4814
Gormonal va metabolik o'zgarish sabab tana ko’p ovqatlanishga qarshilik qilolmaydi.
03:45
After losing weight, a formerly overweight person burns less calories
65
225852
4660
Semiz odam vazn yo'qotgach, vazni o'zgarmagan odam bilan
03:50
doing the same exercises
66
230512
1744
bir xil mashq bajarsa-da,
03:52
as a person who is naturally the same weight,
67
232256
2943
ozroq miqdorda kaloriya sarflaydi,
03:55
making it much more difficult to shed the excess fat.
68
235199
3469
bu esa ortiqcha yog'dan qutulishni qiyinlashtiradi.
03:58
And as people gain weight,
69
238668
1497
Vazn ortishi signal yuborish
04:00
damage to signaling pathways makes it increasingly difficult
70
240165
3591
yo'llarini shikastlab, ma'lumot uzatishga xalaqit beradi, miyaning iste'mol
04:03
for the brain to measure food intake and fat storage.
71
243756
3409
qilingan oziq-ovqat miqdori va yog' zaxirasini o'lchashi qiyinlashadi.
04:07
There is, however, some evidence
72
247165
1594
Inson uzoq vaqt davomida o'z
04:08
that well-monitored, long-term changes in behavior
73
248759
2998
xatti-harakatlarini qat'iy o'zgartirsa, semizlik bilan bog'liq
04:11
can lead to improvements in obesity-related health issues.
74
251757
3944
muammoni bartaraf etishi mumkinligi haqida ayrim dalillar mavjud.
04:15
And weight loss from sustained lifestyle changes,
75
255701
2717
Turmush tarzining doimiy o'zgarishi
04:18
or invasive treatments like bariatric surgery,
76
258418
2745
yoki bariatrik jarrohlik orqali vazn yo'qotish
04:21
can improve insulin resistance and decrease inflammation.
77
261163
3906
insulin faoliyatini yaxshilaydi va yallig'lanishni kamaytiradi.
04:25
What was once an advantage for survival is now working against us.
78
265069
4542
Bir paytlar omon qolish uchun bizga ustunlik bergan narsa hozir o'zimizga
04:29
As the world's population continues to slow down and get bigger,
79
269611
3804
qarshi ishlamoqda. Dunyo aholisi kamharakat bo'lib, vazni ortib borar ekan,
04:33
moving and consciously eating our way towards a healthier weight
80
273415
3665
faol harakat va oziq-ovqatga xushyorlik tana salomatligi uchun
04:37
is essential to our overall well-being.
81
277080
2990
zarur bo'lgan sog'lom vazn kalitidir.
04:40
And with the epidemic affecting every country in the world
82
280070
2907
Epidemiya turli xil ijtimoiy-iqtisodiy sabablarga ko'ra
04:42
for different socioeconomic reasons,
83
282977
2142
barcha dunyo mamlakatlarida tarqalayotgan
04:45
obesity cannot be seen as an isolated issue.
84
285119
3450
ekan, semizlik muammosini yolg'iz hal etib bo'lmaydi.
04:48
More global measures for prevention
85
288569
2074
Sayyoramiz aholisi vaznini yaxshilash uchun
04:50
are essential to manage the weight of the world.
86
290643
2712
dunyo bo'ylab zarur chora-tadbirlarni kuchaytirish zarur.

Original video on YouTube.com
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7