Why should you read "Macbeth"? - Brendan Pelsue

Çeviri: Tual Şekercigil Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

There's a play so powerful that an old superstition says

Eski bir batıl inancın söylediğine göre adı asla bir tiyatroda dahi

its name should never even be uttered in a theater,

anılmaması gereken çok güçlü bir oyun var.

a play that begins with witchcraft and ends with a bloody severed head,

Cadılıkla başlayıp kopmuş kanlı kellelerle biten.

a play filled with riddles, prophesies, nightmare visions,

Bilmecelerle, kehanetlerle, kabus imgelemleriyle

and lots of brutal murder,

ve bir sürü acımasız cinayetle dolu bir oyun.

a play by William Shakespeare sometimes referred to as the "Scottish Play"

William Shakespeare'in kimi zaman "İskoç Oyunu"

or the "Tragedy of Macbeth."

ya da "Macbeth'in Trajedisi" diye anılan oyunu.

First performed at the Globe Theater in London in 1606,

İlk kez Londra'daki Globe Tiyatrosu'nda 1606'da sahnelenen Macbeth,

"Macbeth" is Shakespeare's shortest tragedy.

Shakespeare'in en kısa trajedisi.

It is also one of his most action-packed.

Aynı zamanda en çok olay içerenlerinden de bir tanesi.

In five acts, he recounts a story of a Scottish nobleman

5 perdelik oyunda tahtı çalan,

who steals the throne,

dehşetle hüküm süren

presides over a reign of terror,

ve kanlı bir sona kavuşan

and then meets a bloody end.

İskoç bir soylunun hikâyesini anlatıyor.

Along the way, it asks important questions about ambition,

Oyun boyunca hırs,

power,

güç

and violence

ve şiddet hakkında

that spoke directly to the politics of Shakespeare's time

Shakespeare dönemindeki siyasete doğrudan göndermelerde bulunan

and continue to echo in our own.

ve bizim zamanımızda da yankılanmaya devam eden önemli sorular soruyor.

England in the early 17th century was politically precarious.

17. yüzyılın başlarında, İngiltere siyasi anlamda istikrarsızdı.

Queen Elizabeth I died in 1603 without producing an heir,

Kraliçe I. Elizabeth, 1603'te ardında bir varis bırakmadan öldü

and in a surprise move,

ve beklenmedik bir şekilde

her advisors passed the crown to James Stewart, King of Scotland.

danışmanları tacı İskoçya kralı James Stewart'a giydirdi.

Two years later, James was subject to an assassination attempt

İki yıl sonra James, Barut Komplosu isimli

called the Gunpowder Plot.

bir suikast girişimiyle karşı karşıya geldi.

Questions of what made for a legitimate king

Bir kralı meşru yapan şeyin ne olduğu soruları

were on everyone's lips.

herkesin dilindeydi.

So Shakespeare must have known he had potent material

Shakespeare, Macbeth isimli ölüm saçan 11. yüzyıl İskoç kralının

when he conflated and adapted the stories

ve diğer birkaç İskoç soylunun hikâyelerini

of a murderous 11th century Scottish King named Macbeth

bir araya getirip uyarladığında

and those of several other Scottish nobles.

elinde sağlam materyaller olduğunu biliyor olmalıydı.

He found their annals in Hollinshed's "Chronicles,"

Holinshed'in Vakayinamesi'nde onların hikâyelerini buldu.

a popular 16th century history of Britain and Ireland.

Bu, İngiltere ve İrlanda'nın 16. yüzyıldaki tarihini anlatan bir eser.

Shakespeare would also have known he needed to tell his story

Shakespeare aynı zamanda hikâyesini

in a way that would immediately grab the attention

her kesimden olan gürültücü izleyici kitlesinin dikkatini

of his diverse and rowdy audience.

hemen çekecek bir şekilde anlatması gerektiğini biliyordu.

The Globe welcomed all sections of society.

Globe Tiyatrosu, toplumun her tabakasından insana açıktı.

Wealthier patrons watched the stage from covered balconies

Zengin patronlar sahneyi balkonlardan izlerken,

while poorer people paid a penny to take in the show

yoksul insanlar gösteriyi çukur denilen üstü açık kısımda

from an open-air section called the pit.

izlemek için bir penny ödüyordu.

Talking, jeering, and cheering was common during performances.

Performanslar sırasında konuşmak, yuhalamak ve tezahürat alışılagelmişti.

There are even accounts of audiences throwing furniture when plays were flops.

Oyunlar başarısız olduğunda sahneye eşya fırlatan izleyiciler bile vardı.

So "Macbeth" opens with a literal bang.

Macbeth, kelimenin tam anlamıyla bir gümbürtüyle perdesini açar.

Thunder cracks and three witches appear.

Gök gürler ve üç cadı belirir.

They announce they're searching

Macbeth isminde,

for a Scottish nobleman and war hero named Macbeth,

soylu bir İskoç savaş kahramanını aradıklarını söylerler ve sonra

then fly off while chanting a curse that predicts a world gone mad.

çivisi çıkmış bir dünyayı öngören bir lanet okuyarak uçarlar.

"Fair is foul and foul is fair. Hover through the fog and filthy air."

"İyi kötüdür, kötü de iyi. Uçalım sisli havada, puslu havada."

As seen later, they find Macbeth and his fellow nobleman Banquo.

Daha sonra görüldüğü üzere, Macbeth'i ve soylu Banquo'yu bulurlar.

"All hail Macbeth," they prophesize, "that shalt be king hereafter!"

"Selam Macbeth! Selam geleceğin hükümdarı!" diye kehanette bulunurlar.

"King?" Macbeth wonders.

"Kral mı?" diye düşünür Macbeth.

Just what would he have to do to gain the crown?

Ancak tacı elde etmesi için ne yapması gerekir?

Macbeth and his wife Lady Macbeth

Macbeth ve eşi Lady Macbeth,

soon chart a course of murder, lies, and betrayal.

kısa sürede bir dizi cinayet, yalan ve ihanet dolu planlar yaparlar.

In the ensuing bloodbath,

Peşi sıra gelen kan gölünde,

Shakespeare provides viewers with some of the most memorable passages

Shakespeare izleyicilere İngiliz edebiyatındaki

in English literature.

en hatırlanmaya değer paragrafları verir.

"Out, damned spot! Out, I say!" Lady Macbeth cries when she believes

"Çık, uğursuz leke! Çık, diyorum!" diye ağlar

she can't wipe her victim's blood off her hands.

kurbanlarının kanını ellerinden silemeyeceğini düşünen Lady Macbeth.

Her obsession with guilt is one of many themes that runs through the play,

Onun suça olan takıntısı, oyun boyunca işlenen birçok temadan biridir.

along with the universal tendency to abuse power,

Gücü kötüye kullanma,

the endless cycles of violence and betrayal,

bitmeyen şiddet ve ihanet döngüsü, siyasi çatışmaya kafa tutmaya

the defying political conflict.

olan evrensel yatkınlık temalarının yanında.

As is typical with Shakespeare's language,

Shakespeare'in diline özgü olduğu üzere

a number of phrases that got their start in the play

oyunda ilk kez kullanılan bazı cümleler

have been repeated so many times that they now feel commonplace.

öyle çok tekrar edildi ki şimdilerde sıradan geliyorlar.

They include "the milk of human kindness,"

"İnsan iyiliğinin sütü",

"what's done is done,"

"olan oldu",

and the famous witches' spell,

ve cadıların ünlü büyüsü

"Double, double toil and trouble; Fire burn, and caldron bubble."

"Katmerlen dert, üzüntü, katmerlen! Ateş yan! Kazan fıkırda!" gibi.

But Shakespeare saves the juiciest bit of all for Macbeth himself.

Fakat Shakespeare, en ilginç kısmı Macbeth'in kendisine saklar.

Towards the end of the play, Macbeth reflects on the universality of death

Oyunun sonuna doğru, Macbeth ölümün evrenselliğini

and the futility of life.

ve yaşamın anlamsızlığını temsil ediyor.

"Out, out, brief candle!" he laments.

"Sön kısacık mum, sön!" diye dövünür Macbeth.

"Life's but a walking shadow,

"Ömür bir yürür gölge;

a poor player that struts and frets his hour upon the stage

zavallı bir kukla ki sahnede salınıp çırpınarak saatini dolduruyor,

and then is heard no more.

sonra bir daha adı duyulmuyor.

It is a tale told by an idiot, full of sound and fury

Bir aptalın anlattığı bir masal bu; sırf gürültü, patırtı.

signifying nothing."

bir anlama geldiği de yok."

Life may be a tale told my an idiot, but "Macbeth" is not.

Hayat aptalın tekinin anlattığı bir masal olabilir, ancak Macbeth öyle değil.

Shakespeare's language and characters have entered our cultural consciousness

Shakespeare'in dili ve karakterleri kültürel bilincimize

to a rare extent.

ender rastlanır bir ölçüde işledi.

Directors often use the story to shed light on abuses of power,

Yönetmenler bu hikâyeyi gücün kötüye kullanımına ışık tutmak için kullanır.

ranging from the American mafia

Amerikan mafyasından tutun da

to dictators across the globe.

dünya üzerindeki diktatörlere varıncaya kadar.

The play has been adapted to film many times,

Oyun birçok kez filme uyarlandı.

including Akira Kurosawa's "Throne of Blood,"

Buna Akira Kurosawa'nın feodal Japonya'da geçen

which takes place in feudal Japan,

"Kanlı Taht" filmi

and a modernized version called "Scotland, PA,"

ve Macbeth ile rakiplerinin birbiriyle yarışan

in which Macbeth and his rivals

fast food zincirlerinin müdürü oldukları

are managers of competing fast food restaurants.

modernleştirilmiş bir versiyonu olan "Scotland, PA" filmi dahil.

No matter the presentation,

Gösterim nasıl olursa olsun

questions of morality,

ahlak,

politics,

siyaset

and power are still relevant today,

ve güç meseleleri günümüzde hala geçerliliğini koruyor

and so, it seems, is Shakespeare's "Macbeth."

ve görünen o ki Shakespeare'in Macbeth'i de öyle.