Why should you read "Macbeth"? - Brendan Pelsue

Translator: Quynh Nguyen Reviewer: Nhi Ho

Có một vở kịch có sức ảnh hưởng mạnh đến mức một mê tín cổ cho rằng

There's a play so powerful that an old superstition says

its name should never even be uttered in a theater,

không bao giờ được phép nhắc đến tên nó trong nhà hát,

a play that begins with witchcraft and ends with a bloody severed head,

một vở kịch mở đầu bằng ma thuật

và kết thúc với cái đầu bị chặt đứt đầy máu me,

a play filled with riddles, prophesies, nightmare visions,

một vở kịch đầy những bí ẩn, lời tiên đoán, ảo ảnh ác mộng,

and lots of brutal murder,

và rất nhiều những vụ giết người ghê rợn,

a play by William Shakespeare sometimes referred to as the "Scottish Play"

một vở kịch của William Shakespeare đôi khi được gọi là "Vở kịch Scotland"

or the "Tragedy of Macbeth."

hay "Tấn bi kịch của Macbeth".

First performed at the Globe Theater in London in 1606,

Được biểu diễn lần đầu tại Nhà hát Globe ở Luân Đôn, năm 1606,

"Macbeth" is Shakespeare's shortest tragedy.

"Macbeth" là bi kịch ngắn nhất của Shakespeare.

It is also one of his most action-packed.

Nó cũng là một trong những vở đầy kịch tính nhất.

In five acts, he recounts a story of a Scottish nobleman

Trong năm hồi kịch, ông kể lại câu chuyện của một quý tộc Scotland,

who steals the throne,

người đã chiếm lấy ngai vàng,

presides over a reign of terror,

thống trị một triều đại kinh hoàng,

and then meets a bloody end.

và sau đó, phải chịu một kết cục đẫm máu.

Along the way, it asks important questions about ambition,

Xuyên suốt vở kịch đặt ra các câu hỏi quan trọng

power,

về tham vọng, quyền lực, và bạo lực

and violence

that spoke directly to the politics of Shakespeare's time

liên quan trực tiếp đến chính trị vào thời đại của Shakespeare

and continue to echo in our own.

và dư âm vẫn còn đến tận ngày hôm nay.

England in the early 17th century was politically precarious.

Nước Anh vào đầu thế kỷ 17 có nền chính trị không ổn định.

Queen Elizabeth I died in 1603 without producing an heir,

Nữ hoàng Elizabeth I mất vào năm 1603 mà không có người nối dõi,

and in a surprise move,

và với một quyết định bất ngờ,

her advisors passed the crown to James Stewart, King of Scotland.

những người cố vấn của bà đã truyền ngôi cho James Stewart, Vua của Scotland.

Two years later, James was subject to an assassination attempt

Hai năm sau, James lọt vào tầm ngắm của một âm mưu ám sát

called the Gunpowder Plot.

gọi là Âm mưu Thuốc súng.

Questions of what made for a legitimate king

Các câu hỏi về điều làm nên một vị vua chính thống

were on everyone's lips.

được tất cả mọi người bàn tán.

So Shakespeare must have known he had potent material

Vậy nên, Shakespeare chắc hẳn đã biết rằng ông có đủ chất liệu

when he conflated and adapted the stories

khi đúc kết và chuyển thể những câu chuyện

of a murderous 11th century Scottish King named Macbeth

về một vị vua tàn bạo người Scotland ở thế kỷ 11 tên là Macbeth

and those of several other Scottish nobles.

và một vài những quý tộc người Scotland khác.

He found their annals in Hollinshed's "Chronicles,"

Ông tìm thấy biên niên sử của họ trong "Sử biên niên" của Hollinshed,

a popular 16th century history of Britain and Ireland.

một lược sử nổi tiếng vào thế kỷ 16 của Vương quốc Anh và Ireland.

Shakespeare would also have known he needed to tell his story

Shakespeare hẳn cũng đã biết rằng ông cần phải kể chuyện

in a way that would immediately grab the attention

theo cách mà sẽ ngay lập tức thu hút

of his diverse and rowdy audience.

bộ phận khán giả đa dạng và huyên náo của mình.

The Globe welcomed all sections of society.

Nhà hát Globe mở cửa cho mọi tầng lớp xã hội.

Wealthier patrons watched the stage from covered balconies

Những chủ nô giàu có quan sát vở kịch từ ban công có mái che

while poorer people paid a penny to take in the show

trong khi những người nghèo hơn trả một xu để coi buổi biểu diễn

from an open-air section called the pit.

từ khu vực ngoài trời được gọi là sàn nhà hát.

Talking, jeering, and cheering was common during performances.

Nói chuyện, giễu cợt và cổ vũ là bình thường trong các buổi diễn.

There are even accounts of audiences throwing furniture when plays were flops.

Có cả trường hợp khán giả ném đồ đạc lên khi vở kịch thất bại.

So "Macbeth" opens with a literal bang.

"Macbeth" mở màn với một tiếng nổ đúng nghĩa.

Thunder cracks and three witches appear.

Tiếng sấm gầm và ba mụ phù thủy xuất hiện.

They announce they're searching

Họ tuyên bố đang tìm một quý tộc người Scotland

for a Scottish nobleman and war hero named Macbeth,

và một anh hùng chiến tranh tên Macbeth,

then fly off while chanting a curse that predicts a world gone mad.

và bay đi sau khi gieo một lời nguyền tiên đoán về một thế giới loạn lạc.

"Fair is foul and foul is fair. Hover through the fog and filthy air."

"Chuyện đời thật giả khó lường Sương mù, khí bẩn vẫn thường trộn nhau."

As seen later, they find Macbeth and his fellow nobleman Banquo.

Có thể thấy sau đó, chúng tìm thấy Macbeth và người bạn quý tộc Banquo của ông.

"All hail Macbeth," they prophesize, "that shalt be king hereafter!"

"Macbeth vạn tuế," chúng tiên đoán, "một ngày kia, ngươi sẽ làm vua!"

"King?" Macbeth wonders.

"Vua?" Macbeth tự hỏi.

Just what would he have to do to gain the crown?

Chính xác là ông phải làm gì để giành lấy ngôi vua?

Macbeth and his wife Lady Macbeth

Macbeth và vợ của mình là Phu nhân Macbeth

soon chart a course of murder, lies, and betrayal.

nhanh chóng lên kế hoạch cho một chuỗi giết người, dối trá và phản bội.

In the ensuing bloodbath,

Trong cuộc tắm máu sau đó, Shakespeare đã đưa đến cho người đọc

Shakespeare provides viewers with some of the most memorable passages

một vài những đoạn văn đáng nhớ nhất trong văn học nước Anh.

in English literature.

"Out, damned spot! Out, I say!" Lady Macbeth cries when she believes

"Cút đi, vết bẩn khốn khiếp! Ta nói, cút!" Phu nhân Macbeth khóc khi tin rằng

she can't wipe her victim's blood off her hands.

không thể lau sạch máu từ nạn nhân khỏi tay của mình.

Her obsession with guilt is one of many themes that runs through the play,

Sự ám ảnh với tội lỗi của bà là một trong những chủ đề xuyên suốt vở kịch,

along with the universal tendency to abuse power,

cùng với nó là xu hướng lạm dụng quyền lực phổ biến,

the endless cycles of violence and betrayal,

vòng quay luẩn quẩn của bạo hành và phản bội,

the defying political conflict.

sự xung đột chính trị đầy thách thức.

As is typical with Shakespeare's language,

Điển hình với ngôn ngữ của Shakespeare,

a number of phrases that got their start in the play

một số cụm từ xuất hiện trong vở kịch

have been repeated so many times that they now feel commonplace.

được lặp lại nhiều lần đến nỗi trở thành những cụm từ phổ biến ngày nay.

They include "the milk of human kindness,"

Bao gồm "nhân chi sơ, tính bổn thiện",

"what's done is done,"

"chuyện gì đã qua thì cho qua"

and the famous witches' spell,

và câu thần chú nổi tiếng của mụ phù thủy,

"Double, double toil and trouble; Fire burn, and caldron bubble."

"Gấp đôi, gấp đôi, vất vả và khó khăn Lửa bùng cháy và vạc sôi bong bóng."

But Shakespeare saves the juiciest bit of all for Macbeth himself.

Nhưng Shakespeare giữ lại phần hay nhất cho bản thân Macbeth.

Towards the end of the play, Macbeth reflects on the universality of death

Về cuối vở kịch, Macbeth ngẫm nghĩ về tính phổ quát của cái chết

and the futility of life.

và sự phù phiếm của cuộc sống.

"Out, out, brief candle!" he laments.

"Tắt, tắt, cây nến nhỏ!" ông kêu than.

"Life's but a walking shadow,

"Cuộc đời là gì ngoài một cái bóng vất vưởng,

a poor player that struts and frets his hour upon the stage

một diễn viên nghèo đi khuệnh khoạng và gặm nhấm thời gian của mình trên sân khấu

and then is heard no more.

rồi sau đó chẳng được ai nhớ tới.

It is a tale told by an idiot, full of sound and fury

Đó là câu chuyện được kể bởi một tên ngốc, đầy âm thanh và sự thịnh nộ

signifying nothing."

nhưng lại hoàn toàn vô nghĩa."

Life may be a tale told my an idiot, but "Macbeth" is not.

Cuộc đời có thể là câu chuyện được kể bởi một tên ngốc, nhưng "Macbeth" thì khác.

Shakespeare's language and characters have entered our cultural consciousness

Ngôn ngữ và nhân vật của Shakespeare đã đi vào tiềm thức văn hóa của chúng ta

to a rare extent.

tới mức độ hiếm thấy.

Directors often use the story to shed light on abuses of power,

Đạo diễn thường dùng câu chuyện này để phơi bày sự lạm dụng quyền lực,

ranging from the American mafia

từ băng nhóm tội phạm mafia ở Mỹ

to dictators across the globe.

cho tới những kẻ độc tài trên toàn thế giới.

The play has been adapted to film many times,

Vở kịch này nhiều lần được chuyển thể thành phim,

including Akira Kurosawa's "Throne of Blood,"

bao gồm "Ngôi vàng đẫm máu" của Akira Kurosawa,

which takes place in feudal Japan,

đặt trong thời phong kiến Nhật Bản,

and a modernized version called "Scotland, PA,"

và một phiên bản hiện đại tên là "Scotland, PA,"

in which Macbeth and his rivals

trong đó, Macbeth và những kẻ thù địch

are managers of competing fast food restaurants.

là quản lý của những cửa hàng thức ăn nhanh đang cạnh tranh lẫn nhau.

No matter the presentation,

Dù cách trình bày như thế nào,

questions of morality,

những câu hỏi về đạo đức,

politics,

chính trị và quyền lực vẫn được nhắc tới trong cuộc sống hiện tại,

and power are still relevant today,

and so, it seems, is Shakespeare's "Macbeth."

vậy nên, trông như là, "Macbeth" của Shakespeare cũng thế.