Why are human bodies asymmetrical? - Leo Q. Wan

Çeviri: Neslihan Kara Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Simetri doğada her yerdedir

Symmetry is everywhere in nature,

and we usually associate it with beauty:

ve biz genelde onu güzellikle ilişkilendiririz:

a perfectly shaped leaf,

kusursuz biçimli bir yaprak,

or a butterfly with intricate patterns mirrored on each wing.

ya da karmaşık desenlerini her bir yaprağına ayna gibi yansıtan bir kelebek.

But it turns out that asymmetry is pretty important, too,

Ama asimetrinin de oldukça önemli ve

sandığınızdan daha yaygın olduğu ortaya çıktı,

and more common than you might think,

from crabs with one giant pincer claw

kemancı yengecinden

to snail species whose shells' always coil in the same direction.

kabukları tek bir yöne doğru kıvrılan salyangoz türlerine kadar.

Some species of beans only climb up their trellises clockwise,

Bazı fasülye çeşitleri sırıklarına sadece saat yönünde sararlar

others, only counterclockwise,

diğerleri ise sadece saat yönünün tersinde

and even though the human body looks pretty symmetrical on the outside,

ve insan vücudu dışarıdan ne kadar simetrik görünse de,

içeride hikaye tamamen farklı.

it's a different story on the inside.

Most of your vital organs are arranged asymmetrically.

En önemli organlarınızın çoğu asimetrik olarak düzenlenmiştir.

The heart, stomach, spleen, and pancreas lie towards the left.

Kalp, mide, dalak ve pankreas solda yer alır.

The gallbladder and most of your liver are on the right.

Safra kesesi ve karaciğerinizin büyük bir bölümü de sağda.

Even your lungs are different.

Akciğerleriniz bile farklıdır.

The left one has two lobes, and the right one has three.

Soldakinde iki lob vardır ve sağdakinde ise üç.

The two sides of your brain look similar, but function differently.

Beyninizin iki tarafı benzer görünür ama farklı işlevler görür.

Making sure this asymmetry is distributed the right way is critical.

Bu asimetrinin doğru bir şekilde paylaştırılması çok önemlidir.

If all your internal organs are flipped, a condition called situs inversus,

Eğer tüm iç organlarınız yer değiştirseydi, situs inversus

denen durum ortaya çıkar ki çoğunlukla zararsızdır.

it's often harmless.

But incomplete reversals can be fatal,

Ama tamamlanmamış çevrilmeler ölümcül olabilir,

especially if the heart is involved.

özellikle de kalp de dahilse.

Peki bu asimetri nereden geliyor,

But where does this asymmetry come from,

since a brand-new embryo looks identical on the right and left.

çünkü daha çok yeni bir embriyo sağdan da soldan da aynı görünür.

One theory focuses on a small pit on the embryo

Bir teori embriyodaki yumru denen

called a node.

küçük bir oyuğa yoğunlaşmıştır.

The node is lined with tiny hairs called cilia,

Bu yumruyu silia denilen küçük tüyler takip eder,

while tilt away from the head and whirl around rapidly,

baştan sona eğimlidir ve etrafta sürekli aynı yönde

hızlı hızlı döner.

all in the same direction.

Bu eş zamanlı dönme akıcı sıvıyı embronin içinde

This synchronized rotation pushes fluid from the right side of the embryo

sağdan sola iter.

to the left.

Yumrunun solundaki kenarda

On the node's left-hand rim,

other cilia sense this fluid flow

diğer silia bu akışkan sıvının akışının hisseder

and activate specific genes on the embryo's left side.

ve embriyonun solundaki özel genleri harekete geçirir.

These genes direct the cells to make certain proteins,

Bu genler hücreleri belirli proteinler yapmaya yönlendirir

and in just a few hours,

ve sadece birkaç saat içinde

the right and left sides of the embryo are chemically different.

embriyonun sağ ve sol tarafı kimyasal olarak farklılaşır.

Even though they still look the same,

Hala aynı görünmelerine rağmen,

these chemical differences are eventually translated into asymmetric organs.

bu kimyasal farklılıklar sonunda asimetrik organlara dönüşür.

Asimetri önce kalpte görünür.

Asymmetry shows up in the heart first.

It begins as a straight tube along the center of the embryo,

Embriyonun merkezinden uzanan düz bir boru olarak başlar

but when the embryo is around three weeks old,

ama embriyo yaklaşık üç haftalık olduğunda

the tube starts to bend into a c-shape

boru C şekli almaya başlar

ve vücudun sağına doğru döner.

and rotate towards the right side of the body.

İki tarafında da farklı yapılar gelişir

It grows different structures on each side,

eventually turning into the familiar asymmetric heart.

sonuçta bildiğimiz asimetrik kalbe dönüşür.

Meanwhile, the other major organs emerge from a central tube

Bu sırada, diğer önemli organlar merkez tüpten ayrılır

ve esas pozisyonlarına doğru büyürler.

and grow towards their ultimate positions.

But some organisms, like pigs, don't have those embryonic cilia

Ama bazı organizmalar, domuzlar gibi, bu embriyonik siliaya sahip olmazlar

and still have asymmetric internal organs.

ve hala asimetrik iç organları bulunur.

Could all cells be intrinsically asymmetric?

Bütün hücreler doğal olarak asimetrik olabilir mi ?

Probably.

Muhtemelen.

Bacterial colonies grow lacy branches that all curl in the same direction,

Bakteriyel koloniler hepsi aynı yönde kıvrılan dantelsi dallar geliştirir

and human cells cultured inside a ring-shaped boundary

ve insan hücreleri hamur tatlısındaki çıkıntılar gibi doğru oluşturma

tend to line up like the ridges on a cruller.

eğilimindeki çember bir sınırın içinde gelişir.

If we zoom in even more,

Daha da yakından bakarsak,

we see that many of cells' basic building blocks,

nükleik asitler, proteinler ve şekerler gibi hücrelerin çoğunun

like nucleic acids, proteins, and sugars, are inherently asymmetric.

klasik yapı taşlarının doğal olarak asimetrik olduğunu görürüz.

Proteins have complex asymmetric shapes,

Proteinler karmaşık asimetrik şekillere sahiptir

and those proteins control which way cells migrate

ve bu proteinler hücrelerin hangi yöne hareket edeceğini

and which way embryonic cilia twirl.

ve embriyonik silianın hangi yöne döneceğini kontrol eder.

These biomolecules have a property called chirality,

Bu biyomoleküller kiralite denen bir varlığa sahiptir

which means that a molecule and its mirror image aren't identical.

ki bu bir molekülle onun ayna görüntüsünün aynı olmadığı anlamına gelir.

Like your right and left hands, they look the same,

Sağ ve sol elleriniz gibi, aynı görünüyorlar fakat

but trying to put your right in your left glove proves they're not.

sağ elinizi eldivenin sol tekine sokmaya çalışmak aynı olmadıklarını kanıtlıyor.

This asymmetry at the molecular level is reflected in asymmetric cells,

Moleküler seviyedeki bu asimetri asimetrik hücrelere,

asymmetric embryos,

asimetrik embriyolara

ve nihayet asimetrik organizmalara yansır.

and finally asymmetric organisms.

So while symmetry may be beautiful,

Simetri güzel görünürken,

asymmetry holds an allure of its own,

asimetri de endamlı kıvrımlarıyla,

found in its graceful whirls,

its organized complexity,

düzenli karmaşıklığıyla

and its striking imperfections.

ve çarpıcı kusurluluğuyla

kendi cazibesine sahiptir.