3 ways to end a virus

Çeviri: Sare öztürk Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

It’s spring 2021.

2021 Baharı.

The Alpha variant of the coronavirus has spread rapidly,

korona virüsün alfa varyantı

dünyadaki en baskın varyant olarak hızla yayıldı.

becoming the dominant variant worldwide.

But another, more transmissible variant is about to appear—

Ancak daha bulaşıcı olan bir varyant yaklaşmaktaydı.

Delta.

Delta.

What happens when two variants clash?

Peki bu iki varyant çatışırsa ne olur?

Let’s do a thought experiment.

Hadi bunu bir düşünelim.

Suppose that the variants reach a hypothetical isolated city

Varyantların aynı gün içinde

bu virüslere karşı hiç direnci olmayan ve 1 milyon nüfuslu

of 1 million people who are completely susceptible to both viruses

ıssız bir şehirde yaşayan insanlara ulaştığını farz edin.

on the same day.

When a person here is infected with Alpha, they transmit it to,

Buradaki biri Alfa virüsüne yakalanıyor

ve ortalama 5 kişiye yakın temas ile virüs bulaştırıyor.

on average, 5 close contacts,

then begin to feel sick and immediately isolate themselves

Sonrasında kendini iyi hissetmiyor ve kendisini izole ediyor.

for the rest of the simulation.

Ta ki simülasyon bitene kadar.

The same thing happens with Delta,

Aynı şey Delta’da da oluyor.

except that an infected person transmits it to, on average, 7.5 close contacts.

Ancak burada virüslü kişi yakın temas ile ortalama 7,5 kişiye bulaştırıyor.

What would you guess happens next?

Sonra ne oluyor dersiniz?

After six days, Alpha will have infected 15,625 people.

6 gün sonra Alfa 15.625 kişiye bulaşmış oluyor.

Delta will have infected more than 10 times as many.

Delta’nın bulaştığı kişi sayısı bunun 10 katı.

Just 20 hours later, Delta will have infected the rest of the population—

Sadece 20 saat sonra Alfa daha nüfusun %6′sına bulaşamadan

Delta nüfusun geri kalanına bulaşmış oluyor.

all before Alpha could infect 6% of it.

With no one left to infect, Alpha dies out.

Bulaşacak kişi kalmayınca Alfa yok oluyor.

This model is drastically simplified,

Bu basitleştirilmiş bir model.

but it accurately reflects one thing that did happen in real life:

Ancak gerçeği oldukça doğru bir şekilde yansıtıyor.

when both variants competed,

İki varyant çatışınca

Delta drove Alpha towards extinction in a matter of weeks.

Delta yalnızca birkaç hafta içinde Alfa’yı yok olma eşiğine getirdi.

Viruses are wildly successful organisms.

Virüsler oldukça başarılı organizmalar.

There are about 100 million times as many virus particles on Earth

Dünyada, tüm evrendeki yıldızların yaklaşık 10 katı kadar

as there are stars in the observable universe.

virüs partikülleri bulunuyor.

Even so, viruses can and do go extinct.

Öyle olsa bile virüsler yok olabilir ve oluyor da.

There are three main ways that can happen.

Bunun olmasının üç ana yolu var.

First, a virus could run out of hosts.

İlkinde virüs bir taşıyıcı bulamıyor.

This might have happened in early 2020 to a flu lineage known as B/Yamagata.

Bu, 2020 yılının başında B/Yamagata isimli bir virüs ailesinin başına geldi.

When much of the world shut down, social distanced, and wore masks

Covid-19′un yayılmasını azaltmak için

dünyada birçok yer kapanmaya geçti, sosyal mesafe geldi ve maske takıldı.

to slow the spread of COVID 19,

that dramatically reduced the number of hosts available for B/Yamagata to infect.

Bu durum B/Yamagata’nın taşıyıcı bulmasına engel oldu.

It’ll take a few more flu seasons to know for sure

Virüsün yok olup olmadığını veya bir hayvanda saklanıp saklanmadığını

if it’s truly extinct or just hiding out in an animal reservoir.

tam olarak anlamak için birkaç grip sezonu daha geçmeli.

Many viruses, as part of their life cycle,

Çoğu virüs, yaşam döngülerinin bir parçası olarak

cause diseases severe enough to kill their hosts.

taşıyıcısını öldürecek derecede şiddetli hastalığa sebep olur.

This can be a problem because if a virus kills all its hosts,

Bu aslında bir sorun. Çünkü virüs bütün taşıyıcılarını öldürürse

it could— in theory— run out of hosts to infect and go extinct.

teorik olarak bulaşacak kimse kalmaz ve virüs ölür.

This almost happened back in 1950s Australia.

1950′li yllarda Avustralya neredeyse bunu yaşıyordu.

At the time, Australia was overrun by the European rabbit— an invasive species—

O zamanlar Avustralya’yı istilacı bir tür olan Avrupa tavşanı istila etti.

so, in an attempt to control the population,

Nüfuslarını azaltma çabasıyla

scientists released a virus called myxoma,

bilim insanları miksoma adında bir virüs saldılar.

which had been previously shown to be almost 100% lethal to European rabbits.

Bu virüsün Avrupa tavşanları için %100 ölümcül olduğu kanıtlanmıştı.

During the initial outbreak,

Olay ilk patladığında

as planned, tens, perhaps hundreds, of millions of European rabbits died.

planlandığı gibi onlarca, binlerce ve milyonlarca Avrupa tavşanı öldü.

But as the virus spread, it evolved a series of mutations

Ancak virüs yayıldıkça mutasyon geçirdi.

that happened to make it less deadly,

Artık daha az ölümcüldü.

killing rabbits more slowly and killing fewer rabbits overall.

Daha az sayıda tavşan öldürüyordu ve yavaş öldürüyordu.

With more infected hosts hopping around,

Taşıyıcı tavşanlar etrafta zıplarken

this strain of the virus was more likely to spread than its deadlier cousin.

bu virüs türü, ölümcül kuzeninden daha fazla yayılıyordu.

And of course, rabbits evolved too, to mount better immune responses.

Tabii ki tavşanlar da evrim geçirdi ve bağışıklık kazandılar.

Overall, instead of killing every single rabbit,

Toplamda her bir tavşanı öldürmek yerine

the virus evolved, the rabbit population bounced back,

virüs evrim geçirdi ve tavşan nüfusu geri arttı.

and both survived.

Her ikisi de hayatta kaldı.

The second way a virus could go extinct

Bir virüsün yok olmasının ikinci yolu

is if humans fight back with an effective vaccine—

insanların etkili bir aşıyla karşılık vermesi

and win.

ve kazanması.

Vaccination campaigns have driven two viruses essentially to extinction

1800′lü yıllarda aşı icat edildiğinden beri

since vaccines were invented in the 1800s:

aşı kampanyaları iki virüsün yok olmasını sağladı.

smallpox and rinderpest, which kills cattle.

Sığırları öldüren çiçek virüsü ve sığır vebası.

More on vaccination later.

Aşıya sonra devam.

The third way a virus can go extinct is if it’s outcompeted

Bir virüsü yok edecek üçüncü yöntem

bir virüs ya da virüs ailesinin üstün gelmesi.

by another virus or strain,

like we saw earlier with Delta and Alpha.

Delta ve Alfa’da olduğu gibi.

By the way, viruses don't always compete with each other.

Bu arada virüsler her zaman birbiriyle çatışmaz.

A viral species can carve out its own distinct niche—

Virüsler kendilerine farklı yerler edinir.

for example, influenza infects your respiratory tract,

Örneğin influenza solunum sisteminize saldırır.

and norovirus infects cells in your intestine,

Nörovirus bağırsaklardaki hücrelere saldırır.

so both of these viruses can co-exist.

Yani iki virüs de aynı anda olabilir.

A virus’ ecological niche can be tiny:

Bir virüsün yaşam alanı çok küçük olabilir.

hepatitis B and hepatitis C viruses can infect the same cell—

Hepatit B ve hepatit C virüsleri aynı hücreye saldırabilir.

hep B occupies the nucleus, and hep C occupies the cytoplasm.

Hep B çekirdeği işgal eder, Hep C ise sitoplazmayı işgal eder.

In fact, epidemiologists estimate that 2 to 10% of people with hep C

Yani, epidemiyologlara göre insanların %2 ila %10′u

are also infected with hep B.

her iki virüsü de taşıyor.

So, will SARS-CoV-2—

Peki SARS-Cov-2

the species of virus that causes COVID 19—

COVID-19′a sebep olan bu virüs

ever go extinct?

hiç yok olmayacak mı?

Variants within the species will continue to arise.

Tabi ki bu türdeki varyantlar baş göstermeye devam edecek.

Those variants might drive prior ones to extinction, or not.

Bunlar, öncekilerin yok olmasına sebep olabilir de, olmayabilir de.

Regardless of how the variants compete (or don’t),

Varyantlar çatışsa da çatışmasa da

the species itself— to which all the variants belong—

tüm bu varyantların ait olduğu bu virüs türü

is pretty firmly established among humans.

insanlar arasında sağlam bir yer edinmiş.

If we managed to vaccinate enough people, could we drive SARS-CoV-2 to extinction?

Eğer yeterince insanı aşılarsak SARS-Cov-2′yi yok edebilir miyiz?

Our vaccination campaign against smallpox worked

Çiçek virüsüne karşı yaptığımız aşılar işe yaramıştı.

because the vaccine was highly protective against infection

Çünkü aşı, enfeksiyonlara karşı fazlasıyla koruma sağlıyordu.

and smallpox had no close animal reservoir in which it could hide.

Üstelik yakınında saklanabileceği bir hayvan yoktu.

But SARS-CoV-2 can hide out in animals,

Ancak SARS-Cov-2 hayvanlarda saklanabiliyor.

and our current vaccines—

Şu anki aşılar her ne kadar şiddetli hastalıklara ve ölüme karşı

while they provide excellent protection against severe illness and death—

bizi korusa da

don't prevent all infections.

tüm enfeksiyonlardan korumuyor.

So, conceivably there are two ways that SARS-CoV-2—

Yani SARS-CoV-2’yi yok edebilmemizin iki yolu var

the entire species— could go extinct:

ya bütün tür yok olacak

a cataclysmic disaster could kill us all.

ya da felaketle sonuçlanıp bizi yok edecek.

Or...

Veya...

We could invent a universal vaccine that prevents all SARS-CoV-2 infections—

Şu an var olan veya olmayan tüm varyantların sebep olduğu

those caused by all the variants that currently exist and those that don’t.

bütün SARS-CoV-2 enfeksiyonlarından bizi koruyacak bir aşı icat edebiliriz.

Let's work toward that second option.

Biz en iyisi ikinci seçeneği düşünelim.