3 ways to end a virus

Translator: Anh Nguyễn Reviewer: My Den

It’s spring 2021.

Đó là mùa xuân năm 2021.

The Alpha variant of the coronavirus has spread rapidly,

Biến thể Alpha của coronavirus đã lan truyền nhanh chóng,

becoming the dominant variant worldwide.

thành biến thể chủ yếu trên toàn thế giới.

But another, more transmissible variant is about to appear—

Nhưng một biến thể khác, dễ lây lan hơn sắp xuất hiện—

Delta.

Delta.

What happens when two variants clash?

Điều gì xảy ra khi hai biến thể xung đột?

Let’s do a thought experiment.

Hãy làm một thí nghiệm trong tưởng tượng.

Suppose that the variants reach a hypothetical isolated city

Giả sử rằng các biến thể đến một thành phố biệt lập giả định

of 1 million people who are completely susceptible to both viruses

có 1 triệu người có nguy cơ mắc cả hai loại vi-rút

on the same day.

trong cùng một ngày.

When a person here is infected with Alpha, they transmit it to,

Khi một người ở đây nhiễm biến thể Alpha, họ lây nó cho

on average, 5 close contacts,

trung bình 5 người tiếp xúc gần,

then begin to feel sick and immediately isolate themselves

rồi bắt đầu triệu chứng và cách ly họ ngay lập tức

for the rest of the simulation.

với những người còn lại của giả thuyết.

The same thing happens with Delta,

Tương tự với thể Delta,

except that an infected person transmits it to, on average, 7.5 close contacts.

ngoài việc một người bị nhiễm lây trung bình tới 7,5 người tiếp xúc gần.

What would you guess happens next?

Bạn đoán điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

After six days, Alpha will have infected 15,625 people.

Sau 6 ngày, biến thể Alpha lây nhiễm cho 15,625 người.

Delta will have infected more than 10 times as many.

Delta sẽ lây nhiễm nhiều hơn gấp 10 lần.

Just 20 hours later, Delta will have infected the rest of the population—

Chỉ sau 20 giờ, Delta sẽ lây nhiễm cho phần dân số còn lại-

all before Alpha could infect 6% of it.

trước khi thể Alpha có thể lây nhiễm 6% trong số đó.

With no one left to infect, Alpha dies out.

Không còn ai nhiễm nữa, Alpha biến mất.

This model is drastically simplified,

Mô hình này được đơn giản hóa đi nhiều,

but it accurately reflects one thing that did happen in real life:

nhưng nó phản ánh chính xác một điều đã xảy ra trong thực tế:

when both variants competed,

khi cả hai biến thể cạnh tranh,

Delta drove Alpha towards extinction in a matter of weeks.

Delta đã khiến Alpha tuyệt chủng chỉ trong vài tuần.

Viruses are wildly successful organisms.

Virus là những sinh vật cực kỳ thành công.

There are about 100 million times as many virus particles on Earth

Có khoảng 100 triệu lần vi rút li ti trên Trái đất

as there are stars in the observable universe.

so với số ngôi sao trong vũ trụ có thể quan sát được.

Even so, viruses can and do go extinct.

Mặc dù vậy, virus có thể tuyệt chủng và có tuyệt chủng.

There are three main ways that can happen.

Có ba điều có thể xảy ra.

First, a virus could run out of hosts.

Đầu tiên, virus hết vật chủ.

This might have happened in early 2020 to a flu lineage known as B/Yamagata.

Điều này từng xảy ra vào đầu năm 2020 với một dòng cúm được gọi là B/Yamagata.

When much of the world shut down, social distanced, and wore masks

Khi phần lớn thế giới đóng cửa, giãn cách xã hội và đeo khẩu trang

to slow the spread of COVID 19,

để làm chậm khả năng lây lan COVID-19,

that dramatically reduced the number of hosts available for B/Yamagata to infect.

điều đó làm giảm đáng kể số lượng vật chủ có sẵn để B/Yamagata lây nhiễm.

It’ll take a few more flu seasons to know for sure

Sẽ mất thêm vài mùa cúm nữa để chắc rằng

if it’s truly extinct or just hiding out in an animal reservoir.

liệu nó có thực sự tuyệt chủng hay chỉ ẩn náu trong một ổ động vật.

Many viruses, as part of their life cycle,

Nhiều loại vi-rút, như một phần vòng đời của chúng,

cause diseases severe enough to kill their hosts.

gây ra các bệnh nghiêm trọng đủ để giết chết vật chủ của chúng.

This can be a problem because if a virus kills all its hosts,

Đây có thể vấn đề vì nếu vi-rút giết hết các vật chủ của nó,

it could— in theory— run out of hosts to infect and go extinct.

thì theo lý thuyết, nó có thể hết vật chủ để lây nhiễm và bị tuyệt chủng.

This almost happened back in 1950s Australia.

Điều này gần như đã xảy ra vào những năm 1950 ở Úc.

At the time, Australia was overrun by the European rabbit— an invasive species—

Vào thời điểm đó, thỏ châu Âu tràn ngập Úc - một loài xâm lấn -

so, in an attempt to control the population,

vì vậy, trong nỗ lực kiểm soát quần thể,

scientists released a virus called myxoma,

các nhà khoa học đã phát hành một loại vi-rút có tên myxoma,

which had been previously shown to be almost 100% lethal to European rabbits.

trước đây đã được chứng minh là gây chết gần như 100% cho thỏ châu Âu.

During the initial outbreak,

Trong đợt bùng phát ban đầu,

as planned, tens, perhaps hundreds, of millions of European rabbits died.

như kế hoạch, hàng chục, lẽ ra hàng trăm triệu con thỏ châu Âu đã chết.

But as the virus spread, it evolved a series of mutations

Nhưng khi vi-rút lây lan, nó đã phát triển một loạt đột biến

that happened to make it less deadly,

khiến nó ít gây chết hơn,

killing rabbits more slowly and killing fewer rabbits overall.

giết thỏ chậm hơn và giết ít thỏ hơn nói chung.

With more infected hosts hopping around,

Với nhiều vật chủ bị nhiễm bệnh nhảy xung quanh,

this strain of the virus was more likely to spread than its deadlier cousin.

chủng virus này lây lan nhiều hơn so với người anh em nguy hiểm hơn của nó.

And of course, rabbits evolved too, to mount better immune responses.

Và tất nhiên, thỏ cũng đã tiến hóa để tạo ra các phản ứng miễn dịch tốt hơn.

Overall, instead of killing every single rabbit,

Nhìn chung, thay vì giết chết từng con thỏ,

the virus evolved, the rabbit population bounced back,

virus đã tiến hóa, quần thể thỏ phục hồi trở lại

and both survived.

và cả hai đều sống sót.

The second way a virus could go extinct

Cách thứ hai để vi-rút bị tuyệt chủng

is if humans fight back with an effective vaccine—

là nếu con người chống lại bằng một loại vắc-xin hiệu quả—

and win.

giành chiến thắng.

Vaccination campaigns have driven two viruses essentially to extinction

Các chiến dịch tiêm chủng đã khiến hai loại vi-rút bị tuyệt chủng

since vaccines were invented in the 1800s:

từ khi vaccine được phát minh vào những năm 1800:

smallpox and rinderpest, which kills cattle.

bệnh đậu mùa và bệnh dịch hạch, vi-rút giết chết gia súc.

More on vaccination later.

Sẽ nói thêm về tiêm chủng sau.

The third way a virus can go extinct is if it’s outcompeted

Cách thứ ba mà một loại vi-rút tuyệt chủng là bị một loại vi-rút

by another virus or strain,

hoặc chủng khác cạnh tranh,

like we saw earlier with Delta and Alpha.

giống như với Delta và Alpha.

By the way, viruses don't always compete with each other.

Nhân tiện, không phải lúc nào virus cũng đánh nhau.

A viral species can carve out its own distinct niche—

Một loài vi-rút có thể tạo ra môi trường riêng phù hợp với nó—

for example, influenza infects your respiratory tract,

ví dụ, cúm lây nhiễm đường hô hấp của bạn

and norovirus infects cells in your intestine,

và norovirus lây nhiễm các tế bào trong ruột của bạn,

so both of these viruses can co-exist.

vì vậy cả hai loại vi-rút này có thể cùng tồn tại.

A virus’ ecological niche can be tiny:

Ổ sinh thái của vi-rút có thể rất nhỏ:

hepatitis B and hepatitis C viruses can infect the same cell—

vi-rút viêm gan B và viêm gan C có thể lây nhiễm cùng một tế bào—

hep B occupies the nucleus, and hep C occupies the cytoplasm.

viêm gan B chiếm nhân và viêm gan C chiếm tế bào chất.

In fact, epidemiologists estimate that 2 to 10% of people with hep C

Trên thực tế, các nhà dịch tễ ước tính là 2 - 10% những người mắc bệnh viêm gan C

are also infected with hep B.

cũng bị nhiễm bệnh viêm gan B.

So, will SARS-CoV-2—

Vậy, liệu SARS-CoV-2—

the species of virus that causes COVID 19—

loài vi-rút gây ra COVID 19—

ever go extinct?

bao giờ bị tuyệt chủng?

Variants within the species will continue to arise.

Các biến thể trong loài sẽ tiếp tục phát triển.

Those variants might drive prior ones to extinction, or not.

Những biến thể đó có thể khiến biến thể trước đó tuyệt chủng hoặc không.

Regardless of how the variants compete (or don’t),

Bất kể các biến thể cạnh tranh (hoặc không) như thế nào,

the species itself— to which all the variants belong—

bản thân loài— mà tất cả các biến thể thuộc về—

is pretty firmly established among humans.

được thiết lập khá bền giữa loài người.

If we managed to vaccinate enough people, could we drive SARS-CoV-2 to extinction?

Liệu SARS-CoV-2 có tuyệt chủng không nếu chúng ta tiêm vắc-xin đầy đủ?

Our vaccination campaign against smallpox worked

Chiến dịch tiêm phòng bệnh đậu mùa của chúng ta đã có hiệu quả

because the vaccine was highly protective against infection

vì vắc xin có khả năng bảo vệ cao khỏi dịch bệnh

and smallpox had no close animal reservoir in which it could hide.

và bệnh đậu mùa không còn ổ trong động vật gần nó để ẩn náu.

But SARS-CoV-2 can hide out in animals,

Nhưng SARS-CoV-2 có thể ẩn náu trong động vật

and our current vaccines—

và các vắc-xin của chúng ta—

while they provide excellent protection against severe illness and death—

mặc dù chúng cung cấp khả năng bảo vệ tuyệt vời khỏi chuyển biến xấu và tử vong—

don't prevent all infections.

nhưng không ngăn được tất cả các bệnh truyền nhiễm.

So, conceivably there are two ways that SARS-CoV-2—

Vì vậy, có thể hình dung rằng có hai cách mà SARS-CoV-2

the entire species— could go extinct:

toàn bộ biến thể— có thể bị tuyệt chủng:

a cataclysmic disaster could kill us all.

một thảm họa đại hồng thủy có thể giết chết chúng ta.

Or...

Hoặc...

We could invent a universal vaccine that prevents all SARS-CoV-2 infections—

Chúng ta có thể tạo ra vắc-xin vạn năng ngăn tất cả các khả năng nhiễm SARS-CoV-2—

those caused by all the variants that currently exist and those that don’t.

tất cả các biến thể hiện tồn tại và những biến thể không tồn tại.

Let's work toward that second option.

Hãy hướng tới lựa chọn thứ hai đó.