How did clouds get their names? - Richard Hamblyn

Bulutlar isimlerini nasıl aldı? - Richard Hamblyn

Çeviri: Zeynep Karadeniz Gözden geçirme: Ezgi Tozar

The Naming of Clouds

Bulutların İsimlendirilmesi

On a cold December evening in 1802,

1802'nin soğuk bir aralık akşamında,

a nervous young man named Luke Howard

Luke Howard isimli heyecanlı bir genç adam

stood before the assembled members of a London science club

hayatını değiştireceği ve insanlığın gökyüzü anlayışını

değiştirmek için sürdüreceği bir konferans vermek üzere

about to give a lecture that would change his life

Londra bilim kulübü üyelerinin karşısında duruyordu.

and go on to change humanity's understanding of the skies.

Luke Howard was a pharmacist by profession,

Meslek olarak Luke Howard eczacıydı

but he was a meteorologist by inclination,

ama eğilim olarak çocukluğundan beri

having been obsessed by clouds and weather since childhood.

bulutlara ve havaya takıntılı bir meteorologtu.

As a school boy, he spent hours staring out of the classroom window,

Öğrenciyken zamanını sınıf penceresinden dışarı bakarak

ve geçen bulutları seyrederek harcıyordu.

gazing at the passing clouds.

Like everyone else at the time, he had no idea how clouds formed,

O zamandaki herkes gibi onun da bulutların nasıl oluştuğu

ya da havada nasıl kaldıkları konusunda hiçbir fikri yoktu

or how they stayed aloft.

But he enjoyed observing their endless transformations.

ama bulutların sonsuz değişimlerini gözlemlemekten zevk alıyordu.

By his own admission, Luke paid little attention to his lessons,

Kendi deyişiyle, Luke derslerine çok fazla dikkatini vermedi ama

but fortunately for the future of meteorology,

neyse ki meteorolojinin geleceği için

he managed to pick up a good knowledge of Latin.

Latince'de iyi bir bilgi sahibi olmayı başardı.

Compared to the other natural sciences,

Diğer doğa bilimlerine nazaran,

meteorology, the study of weather, was a late developer,

hava incelemesi olan meteoroloji esasen

hava tutulamaz olduğu için geç gelişmişti.

mainly because weather is elusive.

You can't snap off a piece of rainbow

Elverişli bir çalışma için gökkuşağından

or a section of cloud for convenient study.

veya buluttan bir parça koparamazsın.

You can, of course, collect rain water in calibrated containers,

Elbette ölçülü kaplarda yağmur suyunu biriktirebilirsin

but all you really end up with are buckets of water.

ama elde edeceğin tek şey su kovaları olur.

Understanding clouds required a different approach,

Bulutların anlaşılması, Luke Howard'ın fikrinin ortaya çıktığı

which is where Luke Howard's idea came in.

farklı bir yaklaşımı gerektiriyordu.

His simple insight based on years of observation

Gözlem yıllarına dayanan basit bir bakış açısı,

bulutların birçok özgün şekillere sahip olmasıydı

was that clouds have many individual shapes

ama bulutlar birkaç basit biçime sahip.

but they have few basic forms.

In fact, all clouds belong to one of three principle types

Aslında tüm bulutlar Howard'ın isimlendirdiği

üç temel türden birine ait:

to which Howard gave the names:

cirrus, Latin for tendril or hair,

sirrüs, Latince manası asma veya saç

cumulus, heap or pile,

kümülüs, küme veya yığın

and stratus, layer or sheet.

ve stratüs, katman veya tabaka

ama dahice kısmı değildi bu.

But that wasn't the clever part.

Bulutlar sürekli değişiyor, birleşiyor, yükseliyor, alçalıyor ve

Clouds are constantly changing, merging, rising, falling, and spreading

throughout the atmosphere,

atmosfer boyunca genişliyor,

rarely maintaining the same shapes for more than a few minutes.

nadiren de olsa birkaç dakikalığına aynı şekillerini koruyorlar.

Howard'ın da fark ettiği gibi

Any successful naming system

başarılı bir isimlendirme sistemi

had to accommodate this essential instability,

bu önemli dengesizliği gidermek zorundaydı.

as Howard realized.

Böylece, üç ana bulut türüne ek olarak,

So, in addition to the three main cloud types,

he introduced a series of intermediate and compound types

bulutlar arasında gerçekleşen düzenli geçişleri dahil etmenin

as a way of including the regular transitions that occur among clouds.

bir yolu olarak bir dizi ara ve bileşik türü tanıttı.

Alçalan ve bir tabakaya yayılan yüksek ve hafif sirrüs bulutu

A high, whispy cirrus cloud that descended and spread into a sheet

was named cirrostratus,

sirrostratüs olarak adlandırılırken,

while groups of fluffy cumulus clouds that joined up and spread

birleşip yayılan kabarık kümülüs bulut grupları

were named stratocumulus.

stratokümülüs olarak adlandırıldı.

Howard identified seven cloud types,

Howard yedi bulut türü belirledi

but these have since been expanded to ten,

ama sayıları o zamana kadar kümülonimbus gökgürültüsü bulutuna yükselmekte olan

cloud nine being the towering cumulonimbus thunder cloud,

dokuzuncu bulutla beraber ona yükseldi ki bu da muhtemelen dokuzuncu bulutta

which is probably why being on cloud nine means to be on top of the world.

olmanın neden sevinçten havalara uçmak manasına geldiğidir.

Howard's classification had an immediate international impact.

Howard'ın sınıflandırması çabucak bir uluslararası etkiye ulaştı.

The German poet and scientist J.W. von Goethe

Alman şair ve bilim adamı olan J.W. von Goethe

"Bulutlar yükselirken, katlanır dağılır, alçalır

wrote a series of poems in praise of Howard's clouds,

Bunları öğretenin sen olduğunu hatırlasın dünya"

which ended with the memorable lines,

"As clouds ascend, are folded, scatter, fall,

dizeleriyle biten, Howard'ın bulutlarını öven

bir dizi şiir yazarken,

Let the world think of thee who taught it all,"

Percy Shelley de Howard'ın

while Percy Shelley also wrote a poem "The Cloud,"

yedi bulut türünün her birinin

in which each of Howard's seven cloud types

sırayla tanımlandığı bir şiir yazdı.

was characterized in turn.

But perhaps the most impressive response to the naming of clouds

Ancak bulutların adlandırılmasına belki de en etkileyici karşılık,

was by the painter John Constable,

iki yazını Hampstead Heath'de açık havada

who spent two summers on Hampstead Heath painting clouds in the open air.

bulutları boyayarak geçiren ressam John Constable'dan geldi.

Once they had been named and classified,

Adlandırıldığında ve sınıflandırıldığında,

clouds became easier to understand

bulutların görünmez atmosferik süreçlerin

as the visible signs of otherwise invisible atmospheric processes.

görünür işaretleri olarak anlaşılması kolaylaştı.

Clouds write a kind of journal on the sky

Bulutlar, hava ve iklimin dolaşım yapısını

that allows us to understand the circulating patterns

anlamamızı sağlayan bir çeşit günlük

of weather and climate.

yazıyor gökyüzünde.

Perhaps the most important breakthrough in understanding clouds

Belki de bulutları anlamadaki en önemli buluş,

was realizing that they are subject to the same physical laws

onların da Dünya'daki her şey gibi aynı

fizik kurallarına tabi olduklarını fark etmekti.

as everything else on Earth.

Clouds, for example, do not float,

Örneğin, bulutlar süzülmez

but fall slowly under the influence of gravity.

ama yerçekiminin etkisiyle yavaşça alçalır.

Some of them stay aloft

Bazıları ise güneş ışınlarına maruz kalan

due to upward convection from the sun-heated ground,

zeminden yükselen ısı yayımı nedeniyle havada kalır ama

but most are in a state of slow, balletic descent.

çoğu yavaş ve koreografik bir iniş halindedir.

"Clouds are the patron goddesses of idle fellows,"

"Bulutlar başıboş gezen aylakların koruyucu tanrıçalarıdır,"

as the Greek dramatist Aristophanes wrote in 420 B.C.

diye yazdı MÖ 420'de Yunan oyun yazarı Aristofanes ve

and nephology, the study of clouds, remains a daydreamer's science,

bulutların incelenmesi ve en sevdiği şey pencereden gökyüzüne bakmak

olan dalgın bir genç tarafından keşfedilen

aptly founded by a thoughtful young man

bulutbilimi bir hayalperestin mahareti

whose favorite activity was staring out of the window at the sky.

olarak varlığını sürdürüyor.