How did clouds get their names? - Richard Hamblyn

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Sylwia Gliniewicz

The Naming of Clouds

Nazwy chmur.

On a cold December evening in 1802,

W zimny, grudniowy wieczór 1802 roku,

a nervous young man named Luke Howard

nerwowy młodzieniec, Luke Howard,

stood before the assembled members of a London science club

stanął przed zgromadzonymi członkami londyńskiego klubu naukowego,

about to give a lecture that would change his life

aby wygłosić wykład, który odmieni jego życie,

and go on to change humanity's understanding of the skies.

a także na zawsze zmieni ludzkie postrzeganie nieboskłonu.

Luke Howard was a pharmacist by profession,

Luke Howard był z zawodu farmaceutą,

but he was a meteorologist by inclination,

a z zamiłowania - meteorologiem.

having been obsessed by clouds and weather since childhood.

Miał obsesję na punkcie chmur i pogody od dzieciństwa.

As a school boy, he spent hours staring out of the classroom window,

Kiedy był uczniem, godzinami patrzył przez klasowe okno,

gazing at the passing clouds.

obserwując płynące chmury.

Like everyone else at the time, he had no idea how clouds formed,

Jak wszyscy w tamtych czasach, nie miał pojęcia, jak powstają

or how they stayed aloft.

i jak utrzymują się w powietrzu.

But he enjoyed observing their endless transformations.

Mimo to, z wielką przyjemnością, obserwował ich ciągłe przemiany.

By his own admission, Luke paid little attention to his lessons,

Luke nie uważał przez to na lekcjach,

but fortunately for the future of meteorology,

ale, co wpłynęło na rozwój meteorologii,

he managed to pick up a good knowledge of Latin.

poznał dobrze łacinę.

Compared to the other natural sciences,

W porównaniu do innych nauk przyrodniczych,

meteorology, the study of weather, was a late developer,

meteorologia, czyli nauka o pogodzie, powstała dość późno,

mainly because weather is elusive.

przede wszystkim dlatego, że pogoda jest ulotna.

You can't snap off a piece of rainbow

Nie można schwycić kawałka tęczy

or a section of cloud for convenient study.

lub fragmentu chmury do szczegółowych badań.

You can, of course, collect rain water in calibrated containers,

Można zbierać deszczówkę do miarki,

but all you really end up with are buckets of water.

ale tak na prawdę zyskujemy tylko wiadra wody.

Understanding clouds required a different approach,

Zrozumienie chmur wymaga innego podejścia.

which is where Luke Howard's idea came in.

Tak pojawił się pomysł Luke'a Howarda.

His simple insight based on years of observation

Jego proste spostrzeżenie, oparte na latach obserwacji,

was that clouds have many individual shapes

że chmury mają wiele różnych kształtów,

but they have few basic forms.

ale mają kilka podstawowych form.

In fact, all clouds belong to one of three principle types

Wszystkie chmury można przypisać do trzech głównych typów,

to which Howard gave the names:

którym Howard nadał nazwy:

cirrus, Latin for tendril or hair,

cirrus, po łacinie znaczy kosmyk lub włos;

cumulus, heap or pile,

cumulus, który oznacza stertę lub stos;

and stratus, layer or sheet.

stratus, czyli inaczej warstwa lub arkusz.

But that wasn't the clever part.

Nie to jednak było najciekawsze.

Clouds are constantly changing, merging, rising, falling, and spreading

Chmury są w stałym ruchu, łączą się, wznoszą i opadają,

throughout the atmosphere,

rozciągają się w atmosferze,

rarely maintaining the same shapes for more than a few minutes.

rzadko zachowując ten sam kształt dłużej niż kilka minut.

Any successful naming system

Dobry system nazewnictwa

had to accommodate this essential instability,

musi wziąć pod uwagę tę zmienność.

as Howard realized.

Howard o tym widział,

So, in addition to the three main cloud types,

więc oprócz trzech głównych typów,

he introduced a series of intermediate and compound types

wyodrębnił różne typy pośrednie i łączone,

as a way of including the regular transitions that occur among clouds.

aby uchwycić regularne zmiany, które zachodzą w chmurach.

A high, whispy cirrus cloud that descended and spread into a sheet

Wysokie, delikatne cirrusy, które opadają i rozciągają się w warstwy,

was named cirrostratus,

nazwano cirrostratusami.

while groups of fluffy cumulus clouds that joined up and spread

Grupy puszystych cumulusów, które łączą się i rozszerzają,

were named stratocumulus.

nazwano stratocumulusami.

Howard identified seven cloud types,

Howard wyodrębnił siedem typów chmur,

but these have since been expanded to ten,

a do dziś rozszerzono je do dziesięciu.

cloud nine being the towering cumulonimbus thunder cloud,

Dziewiąta chmura góruje nad innymi, a jest nią burzowy cumulonimbus.

which is probably why being on cloud nine means to be on top of the world.

Być może dlatego powiedzenie "być na dziewiątej chmurze"

oznacza "czuć się wspaniale".

Howard's classification had an immediate international impact.

Klasyfikacja Howarda odniosła międzynarodowy sukces.

The German poet and scientist J.W. von Goethe

Niemiecki poeta i naukowiec J.W. Goethe

wrote a series of poems in praise of Howard's clouds,

stworzył cykl wierszy poświęcony chmurom Howarda,

which ended with the memorable lines,

kończący się pamiętnym cytatem:

"As clouds ascend, are folded, scatter, fall,

"Gdy chmury wznoszą się, zwijają, rozpływają i opadają,

Let the world think of thee who taught it all,"

niech świat pamięta o tym, dzięki komu się nazywają",

while Percy Shelley also wrote a poem "The Cloud,"

Tymczasem Percy Shelley napisał wiersz "Chmura",

in which each of Howard's seven cloud types

gdzie każdy z siedmiu typów chmur Howarda,

was characterized in turn.

był po kolei opisany.

But perhaps the most impressive response to the naming of clouds

Prawdopodobnie najbardziej imponująca

was by the painter John Constable,

była praca malarza Johna Constable'a,

who spent two summers on Hampstead Heath painting clouds in the open air.

który dwa lata malował chmury w Hampstead Heath.

Once they had been named and classified,

Po nazwaniu i sklasyfikowaniu

clouds became easier to understand

łatwiej jest rozumieć chmury

as the visible signs of otherwise invisible atmospheric processes.

jako widoczne oznaki innych zjawisk atmosferycznych.

Clouds write a kind of journal on the sky

Chmury tworzą swoisty dziennik na niebie,

that allows us to understand the circulating patterns

który pozwala nam zrozumieć wzorce cyrkulacji powietrza,

of weather and climate.

pogodę i klimat.

Perhaps the most important breakthrough in understanding clouds

Największym przełomem w rozumieniu chmur było to,

was realizing that they are subject to the same physical laws

że podlegają tym samym prawom fizyki,

as everything else on Earth.

co wszystko inne na Ziemi.

Clouds, for example, do not float,

Chmury nie unoszą się,

but fall slowly under the influence of gravity.

ale powoli opadają pod wpływem grawitacji.

Some of them stay aloft

Niektóre pozostają w górze

due to upward convection from the sun-heated ground,

z powodu prądów konwekcyjnych od nagrzanej słońcem ziemi,

but most are in a state of slow, balletic descent.

ale większość opada, powolnym tanecznym krokiem.

"Clouds are the patron goddesses of idle fellows,"

"Chmury to boginie patronujące ludzion leniwym",

as the Greek dramatist Aristophanes wrote in 420 B.C.

pisał grecki dramaturg Arystofanes w 420 roku p. n. e.

and nephology, the study of clouds, remains a daydreamer's science,

Nefologia, nauka o chmurach, pozostaje domeną marzycieli,

aptly founded by a thoughtful young man

założoną przez zamyślonego młodzieńca,

whose favorite activity was staring out of the window at the sky.

którego ulubionym zajęciem było wyglądanie przez okno na niebo.