How a wound heals itself - Sarthak Sinha

Çeviri: Asude Elif Işıkser Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

The largest organ in your body isn't your liver or your brain.

Vücudunuzdaki en geniş organ karaciğeriniz veya beyniniz değildir.

It's your skin, with a surface area of about 20 square feet in adults.

Yetişkinlerde yaklaşık iki metrekare yüzey alanına sahip olan derinizdir.

Though different areas of the skin have different characteristics,

Derinin farklı bölgelerinin farklı özellikleri olsa da,

much of this surface performs similar functions,

yüzeyinin büyük bir kısmı terlemek, ısıyı hissetmek

such as sweating, feeling heat and cold, and growing hair.

veya tüylenmek gibi benzer fonksiyonlara sahiptir.

But after a deep cut or wound,

Fakat derin bir kesik veya yara sonrası

the newly healed skin will look different from the surrounding area,

yeni iyileşmiş deri etrafından farklı görünür

and may not fully regain all its abilities for a while, or at all.

ve bir süre için veya temelli olarak özelliklerinin tamamına sahip olamaz.

To understand why this happens, we need to look at the structure of the human skin.

Bunun nedenini anlamak için insan derisinin yapısına bakmamız gerek.

The top layer, called the epidermis,

Epidermis adındaki ilk tabaka

consists mostly of hardened cells, called keratinocytes,

genel olarak keratinosid adı verilen sertleşmiş hücrelerden oluşur

and provides protection.

ve koruma sağlar.

Since its outer layer is constantly being shed and renewed,

Dış katman olduğundan sürekli dökülür ve yenilenir

it's pretty easy to repair.

onarımı da oldukça kolaydır.

But sometimes a wound penetrates into the dermis,

Fakat bazen bir yara dermise, yani cildin birçok işlevini sağlayan

which contains blood vessels and the various glands and nerve endings

kan damarlarını, çeşitli bezleri ve sinir uçlarını barındıran katmana

that enable the skin's many functions.

kadar derine inebilir.

And when that happens, it triggers the four overlapping stages

Bu tür bir olay dört sıralı aşamalı

of the regenerative process.

bir yeniden oluşturma sürecinin başlalangıcını tetikler.

The first stage, hemostasis, is the skin's response to two immediate threats:

İlk aşama, hemostaz, derinin iki anlık tehdide tepkisidir:

that you're now losing blood

şu an kan kaybediyorsun

and that the physical barrier of the epidermis has been compromised.

ve epidermisin fiziksel bariyeri bozuldu.

As the blood vessels tighten to minimize the bleeding,

Damarları kanamayı en aza indirmek için daralırken,

in a process known as vasoconstriction,

vasokonstiksiyon olarak bilinen süreçte,

both threats are averted by forming a blood clot.

iki tehdit de kan pıhtısı oluşturularak baskılanır.

A special protein known as fibrin forms cross-links on the top of the skin,

Fibrin adında özel bir protein kanın dışarı akmasını

preventing blood from flowing out and bacteria or pathogens from getting in.

ve bakteri ve patojenlerin içeri girmesini engelleyen çapraz bağlar oluşturur.

After about three hours of this, the skin begins to turn red,

Bu şekilde geçen üç saat sonra kırmızıya dönen deri

signaling the next stage, inflammation.

sıradaki aşama olan iltihaplanmanın sinyallerini verir.

With bleeding under control and the barrier secured,

Kanamanın kontrol altına alınması ve bariyerin kapatılmasıyla

the body sends special cells to fight any pathogens that may have gotten through.

vücut içeri girmiş olabilecek patojenlerle savaşması için özel hücreler gönderir.

Among the most important of these are white blood cells,

Bunların en önemlileri arasında histiyosit olarak bilinen

known as macrophages,

beyaz kan hücreleri bulunur.

which devour bacteria and damage tissue through a process known as phagocytosis,

Bu hücreler, fagositoz işlemiyle bakterileri ve hasarlı dokuyu tüketip

iyieşmeyi hızlandıracak büyüme faktörleri üretirler.

in addition to producing growth factors to spur healing.

And because these tiny soldiers need to travel

Bu ufak askerlerin yaralı bölgeye ulaşmak için

kan damarlarında yolculuk etmeleri gerektiğinden,

through the blood to get to the wound site,

the previously constricted blood vessels now expand

daha önce daralmış olan damarlar vazodilasyon süreciyle

in a process called vasodilation.

tekrar genişlemeye başlar.

About two to three days after the wound,

Yaralanmadan iki-üç gün geçtikten sonra

the proliferative stage occurs, when fibroblast cells begin to enter the wound.

fibroplast hücrelerinin yaraya girmesiyle prolifertif aşama başlar.

In the process of collagen deposition,

Kolajen depolama sürecinde,

they produce a fibrous protein called collagen in the wound site,

önceki fibrinin yerini alması için birleştirici doku oluşturarak

forming connective skin tissue to replace the fibrin from before.

yarada kolajen adı verilen lifli bir protein üretilir.

As epidermal cells divide to reform the outer layer of skin,

Epidermal hücreler derinin üst tabakasını tekrar şekillendirmek için bölünürken,

the dermis contracts to close the wound.

dermis yarayı kapatmak için büzüşür.

Finally, in the fourth stage of remodeling,

Son olarak yenileme sürecinin dördüncü aşamasında

the wound matures as the newly deposited collagen is rearranged and converted

biriken yeni kolajenin özel tiplere dönüştürülmesiyle

into specific types.

yara olgunlaşır.

Through this process, which can take over a year,

Bir yıla kadar uzayabilen bu süreçte

the tensile strength of the new skin is improved,

yeni derinin esnekliği gelişir

and blood vessels and other connections are strengthened.

damar ve diğer bağlantılar güçlenir.

With time, the new tissue can reach from 50-80%

Zamanla, yeni doku başlangıçtaki yaranın ciddiyetine

of some of its original healthy function,

ve işlevin kendisine bağlı olarak

depending on the severity of the initial wound and on the function itself.

orijinal sağlıklı işlevinin %50-80'ine kadar ulaşabilir.

But because the skin does not fully recover,

Fakat deri tamamen iyileşmediğinden

scarring continues to be a major clinical issue for doctors around the world.

yara izleri dünya genelinde doktorlar için büyük bir sorun olmaya devam ediyor.

And even though researchers have made significant strides

Her ne kadar araştırmalacılar iyileşme sürecini anlama üzerine

in understanding the healing process,

önemli adımlarda atmış olsalar da

many fundamental mysteries remain unresolved.

birçok gizem hâlâ çözülememiş durumda.

For instance, do fibroblast cells arrive from the blood vessels

Mesela fibroplast hücreleri kan damarlarından mı

or from skin tissue adjacent to the wound?

yoksa yaraya yakın deri dokusundan mı geliyorlar?

And why do some other mammals, such as deer,

Neden geyikler gibi diğer memeliler

heal their wounds much more efficiently and completely than humans?

yaralarını insanlardan çok daha etkili iyileştirebiliyor?

By finding the answers to these questions and others,

Bu ve diğer sorulara cevap bularak belki bir gün kendimizi

we may one day be able to heal ourselves so well that scars will be just a memory.

yaralar sadece hatıralarda kalacak kadar iyi iyileştirebiliriz.