How a wound heals itself - Sarthak Sinha

Translator: Vĩnh Xuân Nguyễn Trương Reviewer: Thy Thy Ngo

The largest organ in your body isn't your liver or your brain.

Cơ quan nội tạng lớn nhất của cơ thể chẳng phải gan hay não bộ

It's your skin, with a surface area of about 20 square feet in adults.

mà là da, với tổng diện tích vào khoảng 20 dặm vuông ở người lớn

Though different areas of the skin have different characteristics,

Mặc dù mỗi vùng da khác nhau có những đặc tính khác nhau,

much of this surface performs similar functions,

hầu hết bề mặt da thực hiện các chức năng tương tự

such as sweating, feeling heat and cold, and growing hair.

ví dụ như tiết mồ hôi, cảm nhận nóng/lạnh và mọc lông

But after a deep cut or wound,

Nhưng sau khi bị thương nặng

the newly healed skin will look different from the surrounding area,

vùng da vừa lành sẽ trông khác so với vùng da xung quanh nó

and may not fully regain all its abilities for a while, or at all.

và có thể không phục hồi hoàn toàn như ban đầu trong một khoảng thời gian

To understand why this happens, we need to look at the structure of the human skin.

Để hiểu được tại sao, chúng ta cần xem kỹ cấu trúc của da người.

The top layer, called the epidermis,

Lớp trên cùng, được gọi là thượng bì

consists mostly of hardened cells, called keratinocytes,

bao gồm hầu hết các tế bào vững chắc, còn gọi là tế bào keratine

and provides protection.

và có chức năng bảo vệ

Since its outer layer is constantly being shed and renewed,

Vì lớp tế bào ngoài cùng này sẽ tróc ra và được thay mới liên tục

it's pretty easy to repair.

nên chúng dễ dàng lành lại.

But sometimes a wound penetrates into the dermis,

Nhưng đôi khi ta gặp những vết thương đâm sâu vào lớp bì

which contains blood vessels and the various glands and nerve endings

nơi có nhiều mạch máu, cấu trúc tuyến và nhiều đầu tận thần kinh

that enable the skin's many functions.

giúp da thực hiện nhiều chức năng

And when that happens, it triggers the four overlapping stages

Và khi điều đó xảy ra, nó kích hoạt 4 giai đoạn chồng lấp nhau

of the regenerative process.

của quá trình tái tạo da.

The first stage, hemostasis, is the skin's response to two immediate threats:

Đầu tiên, giai đoạn cầm máu, da đáp ứng với 2 nguy cơ tức thì

that you're now losing blood

đó là khi bạn mất máu

and that the physical barrier of the epidermis has been compromised.

và hàng rào bảo vệ cơ học của da đang bị hư hỏng

As the blood vessels tighten to minimize the bleeding,

Khi mà mạch máu thắt lại để hạn chế việc mất máu

in a process known as vasoconstriction,

quá trình này được gọi là co thắt mạch

both threats are averted by forming a blood clot.

cả 2 nguy cơ trên đều bị chặn đứng bởi cục máu đông

A special protein known as fibrin forms cross-links on the top of the skin,

Một dạng protein, còn được gọi là Fibrin, tạo thành nút thắt trên bế mặt da

preventing blood from flowing out and bacteria or pathogens from getting in.

chống lại việc cục máu đông bị trôi đi và chống vi khuẩn, yếu tố gây bệnh xâm nhập.

After about three hours of this, the skin begins to turn red,

Sau khoảng 3 giờ, da bắt đầu đỏ lên

signaling the next stage, inflammation.

dấu hiệu bắt đầu giai đoạn tiếp theo: đáp ứng viêm.

With bleeding under control and the barrier secured,

Với việc mất máu được kiểm soát, hàng rào bảo vệ được gia cố

the body sends special cells to fight any pathogens that may have gotten through.

Cơ thể huy động các tế bào tấn công các yếu tố gây bệnh xâm nhập vào được

Among the most important of these are white blood cells,

Trong số các tế bào được huy động, có bạch cầu

known as macrophages,

hay còn goi là Macrophage,

which devour bacteria and damage tissue through a process known as phagocytosis,

chúng nuốt và tiêu hủy các tế bào vi khuẩn trong quá trình Thực bào

in addition to producing growth factors to spur healing.

ngoài ra, chúng còn sản xuất yếu tố tăng trưởng để kích thích lành vết thương

And because these tiny soldiers need to travel

và vì những "chiến binh" này cần được di chuyển

through the blood to get to the wound site,

khắp mạch máu để đến nơi có vết thương

the previously constricted blood vessels now expand

vùng mạch máu co thắt lúc ban đầu giờ sẽ dãn ra

in a process called vasodilation.

trong quá trình đươc gọi là Dãn mạch.

About two to three days after the wound,

Khoảng 2-3 ngày sau vết thương,

the proliferative stage occurs, when fibroblast cells begin to enter the wound.

giai đoạn Tăng sinh bắt đầu, khi mà các tế bào sợi đi vào vết thương.

In the process of collagen deposition,

Trong quá trình Lắng đọng collagen

they produce a fibrous protein called collagen in the wound site,

chúng sản xuất sợi protein gọi là collagen tại nơi có vết thương,

forming connective skin tissue to replace the fibrin from before.

tạo ra các mô liên kết thay thế các Fibrin ban đầu.

As epidermal cells divide to reform the outer layer of skin,

Khi tế bào của lớp thương bì phân chia để tạo mới vùng da ngoài,

the dermis contracts to close the wound.

lớp bì co lại để đóng miệng vết thương.

Finally, in the fourth stage of remodeling,

Sau cùng, giai đoạn 4 của sự tái cấu trúc,

the wound matures as the newly deposited collagen is rearranged and converted

vết thương lành lặn khi mà các Collagen vừa lắng đọng sẽ sắp xếp và chuyển thành

into specific types.

các dạng đặc biệt.

Through this process, which can take over a year,

Quá trình này diễn ra chừng 1 năm,

the tensile strength of the new skin is improved,

sức bền của da mới sẽ được cải thiện,

and blood vessels and other connections are strengthened.

mạch máu và các sự liên kết khác sẽ được gia cố chắc chắn.

With time, the new tissue can reach from 50-80%

Thời gian trôi đi, vùng mô mới có thể đạt 50-80%

of some of its original healthy function,

chức năng bình thường ban đầu,

depending on the severity of the initial wound and on the function itself.

phụ thuộc sự nghiêm trọng của vết thương và chức năng tại vùng da đó.

But because the skin does not fully recover,

Nhưng vì vùng da đó không hoàn toàn phục hồi

scarring continues to be a major clinical issue for doctors around the world.

sẹo tiếp tục là vấn đề nhức nhối trên lâm sàng cho các bác sĩ trên thế giới.

And even though researchers have made significant strides

Dẫu cho các nhà nghiên cứu đã có những bước đi quan trọng

in understanding the healing process,

về việc hiểu rõ quá trình lành vết thương,

many fundamental mysteries remain unresolved.

vẫn còn nhiều điều chưa được sáng tỏ.

For instance, do fibroblast cells arrive from the blood vessels

Ví dụ: các tế bào sợi đến từ mạch máu

or from skin tissue adjacent to the wound?

hay từ các mô ở da dính vào vết thương?

And why do some other mammals, such as deer,

Và tại sao ở các loài vật khác như Nai,

heal their wounds much more efficiently and completely than humans?

sự lành vết thương hiệu quả và hoàn hảo hơn so với loài người?

By finding the answers to these questions and others,

Bằng cách tìm câu trả lời cho các vấn đề này,

we may one day be able to heal ourselves so well that scars will be just a memory.

một ngày nào đó ta có thể tự chữa vết thương thật hiệu quả,

đến mức các vết sẹo chỉ còn là ký ức thôi.