Yes, scientists are actually building an elevator to space - Fabio Pacucci

Çeviri: Gizem Nur Denizer Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Sending rockets into space requires sacrificing expensive equipment,

Uzaya roket göndermek; pahalı ekipmanı feda etmeyi,

burning massive amounts of fuel, and risking potential catastrophe.

büyük miktarda yakıt yakmayı ve potansiyel felaket riskini göze almayı gerektirir.

So in the space race of the 21st century,

Bu nedenle 21. yüzyılın uzay yarışında,

some engineers are abandoning rockets for something much more exciting:

bazı mühendisler çok daha heyecan verici bir şey için roketlerden vazgeçiyorlar:

elevators.

asansörler.

Okay, so maybe riding an elevator to the stars

Tamam, belki bir asansörü yıldızlara göndermek

isn't the most thrilling mode of transportation.

en heyecan verici ulaşım şekli değil.

But using a fixed structure to send smaller payloads

Ancak sabit bir yapı kullanarak ekipman ve astronotların

of astronauts and equipment into orbit

daha küçük yüklerini yörüngeye göndermek

would be safer, easier, and cheaper than conventional rockets.

geleneksel roketlerden daha güvenli, kolay ve ucuz olabilir.

On a SpaceX Falcon 9 rocket,

SpaceX Falcon 9 rokentinde,

every kilogram of cargo costs roughly $7,500 to carry into orbit.

kargonun her kilogramının yörüngeye taşınması kabaca 7.500 dolara mal olur.

Space elevators are projected to reduce that cost by 95%.

Uzay asansörleri bu maliyeti %95′e kadar azaltmak amacıyla tasarlanıyor.

Researchers have been investigating this idea since 1895,

Araştırmacılar, bu fikri 1895′ten beri araştırıyorlar;

when a visit to what was then the world's tallest structure

Rus bilim insanı Konstantin Tsiolkovsky’nin

inspired Russian scientist Konstantin Tsiolkovsky.

o zamanlar dünyanın en yüksek yapısına olan ziyaretinden beri.

Tsiolkovsky imagined a structure thousands of kilometers tall,

Tsiolkovsky binlerce kilometre uzunluğunda bir yapı hayal etmişti,

but even a century later, no known material is strong enough

ama yüz yıl sonra bile, bilinen hiçbir materyal

böyle bir yapıyı destekleyecek kadar kuvvetli değil.

to support such a building.

Fortunately, the laws of physics offer a promising alternative design.

Neyse ki fizik kanunları gelecek vadeden alternatif bir tasarım sunuyor.

Imagine hopping on a fast-spinning carousel

Hızla dönen bir atlı karıncaya binerken

while holding a rope attached to a rock.

taşa bağlı bir ip tuttuğunuzu hayal edin.

As long as the carousel keeps spinning, the rock and rope will remain horizontal,

Atlı karınca döndüğü sürece, taş ve ip merkezkaç kuvvetiyle uzak tutularak

kept aloft by centrifugal force.

yatay kalacaktır.

If you're holding the rope, you'll feel this apparent, inertial acceleration

İpi tutarsanız taşı, dönen atlı karıncanın merkezinden uzaklaştıran

pulling the rock away from the center of the rotating carousel.

bu görünmez eylemsizlik ivmesini hissedersiniz.

Now, if we replace the carousel with Earth,

Şimdi atlı karıncayı Dünya ile, ipi uzun bir kablo ile

the rope with a long tether, and the rock with a counterweight,

ve taşı bir denge ağırlığı ile yer değiştirirsek

we have just envisioned the modern space elevator—

modern uzay asansörünü hayal etmiş oluruz—

a cable pulled into space by the physics of our spinning planet.

dönen gezegenimizin fiziği ile uzaya çekilen bir kablo.

For this to work, the counterweight would need to be far enough away

Bunun için denge ağırlığı yeteri kadar uzaklıkta olmalıdır ki

that the centrifugal force generated by the Earth's spin

Dünya’nın dönüşünden kaynaklanan merkezkaç kuvveti

is greater than the planet's gravitational pull.

gezegenin yerçekimi kuvvetinden fazla olsun.

These forces balance out at roughly 36,000 kilometers above the surface,

Bu kuvvetler yeryüzünden kabaca 36.000 km yukarıda dengelenir

so the counterweight should be beyond this height.

bu yüzden denge ağırlığı bu yüksekliğin üstünde olmalıdır.

Objects at this specific distance are in geostationary orbit,

Bu mesafedeki cisimler sabit yörünge içindedir;

meaning they revolve around Earth at the same rate the planet spins,

bu da Dünya’nın çevresinde gezegenin dönüşü ile

aynı oranda dönmeleri anlamına gelir

thus appearing motionless in the sky.

ve bu nedenle de gökyüzünde hareketsiz görünürler.

The counterweight itself could be anything,

Denge ağırlığın kendisi herhangi bir şey olabilir,

even a captured asteroid.

yakalanmış bir asteroit bile.

From here, the tether could be released down through the atmosphere

Buradan, kablo atmosfere doğru aşağı serbestleştirilebilir

and connected to a base station on the planet's surface.

ve gezegenin yüzeyindeki bir baz istasyonu ile birleştirilebilir.

To maximize centrifugal acceleration,

Merkezkaç kuvvetini maksimize etmek için

this anchor point should be close to the Equator.

bu dayanak noktası Ekvatora yakın olmalıdır.

And by making the loading station a mobile ocean base,

Yükleme istasyonunu devingen bir okyanus üssü haline getirerek

the entire system could be moved at will,

tüm sistem istenildiğinde hareket ettirilebilir,

allowing it to maneuver around extreme weather,

bu da ekstrem hava koşullarında manevra yapmasına

and dodge debris and satellites in space.

ve uzaydaki enkaz ve uydulardan kaçmasına olanak sağlar.

Once established, cargo could be loaded onto devices called climbers,

Kurulduğunda, kargo yükleri kablolar boyunca ve yörüngeye çekebilen

which would pull packages along the cable and into orbit.

tırmanıcı denilen cihazlarla yüklenebilir.

These mechanisms would require huge amounts of electricity,

Bu mekanizmalar güneş panelleri ya da hatta belki nükleer sistemlerden

which could be provided by solar panels or potentially even nuclear systems.

elde edilen büyük miktarda elektrik gerektirebilir.

Current designs estimate that it would take about 8 days

Güncel tasarımlar, bir objenin sabit yörüngeye taşınmasının

to elevate an object into geostationary orbit.

yaklaşık 8 gün sürebileceğini gösteriyor.

And with proper radiation shielding,

Düzgün bir radyasyon kalkanı ile

humans could theoretically take the ride too.

teorik olarak insanlar da taşınabilir.

So, what's stopping us from building this massive structure?

O halde, bizi bu devasa yapıyı inşa etmekten alıkoyan nedir?

For one thing, a construction accident could be catastrophic.

Birincisi, bir yapı kazası felaket olabilir.

But the main problem lies in the cable itself.

Fakat ana sorun kablonun kendisinde yatıyor.

In addition to supporting a massive amount of weight,

Ek olarak büyük bir ağırlığı desteklemek için

the cable's material would have to be strong enough

kablonun materyali denge ağırlığın çekimine dayanacak kadar

to withstand the counterweight's pull.

kuvvetli olmalıdır.

And because this tension and the force of gravity would vary at different points,

Bu gerilim ve yerçekimi kuvveti farklı noktalarda değişken olacağı için

its strength and thickness would need to vary as well.

kablonun dayanıklılığı ve kalınlığı da aynı şekilde değişken olmalıdır.

Engineered materials like carbon nanotubes and diamond nano-threads

Karbon nanotüpler ve elmas nano iplikler gibi mühendislik malzemeleri

seem like our best hope for producing materials

bu iş için yeterince güçlü ve hafif malzemeler üretmek için

strong and light enough for the job.

en iyi umudumuz gibi görünüyor.

But so far,

Ama şu zamana kadar,

we've only been able to manufacture very small nanotube chains.

sadece çok küçük nanotüp zincirleri üretebildik.

Another option would be to build one somewhere with weaker gravity.

Diğer seçenek daha zayıf yerçekimli bir yerde bir tane inşa etmektir.

Space elevators based on Mars or the Moon

Mars ya da Ay’a dayalı uzay asansörleri

are already possible with existing materials.

varolan malzemeler ile zaten mümkün.

But the huge economic advantage of owning an Earth-based space elevator

Ancak dünyaya dayalı uzay asansörüne sahip olmanın büyük ekonomik avantajı

has inspired numerous countries to try and crack this conundrum.

çok sayıda ülkenin denemesine ve bu bilmeceyi çözmesine ilham veriyor.

In fact, some companies in China and Japan

Aslında Japonya ve Çin’deki bazı şirketler

are already planning to complete construction by 2050.

şimdiden 2050′ye kadar yapıyı tamamlamayı planlıyor.