Can you survive nuclear fallout? - Brooke Buddemeier and Jessica S. Wieder

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

The full scope of a nuclear detonation is almost unimaginable.

Nükleer bir patlamanın kapsamı neredeyse hayal edilemez.

Hopefully, no one will ever experience another of these catastrophic incidents.

Umarım, hiç kimse bu feci olaylardan birini daha yaşamaz.

But there is a scientifically supported plan of action

Ancak nükleer patlamanın olduğu alan ve çevresinde

that could save hundreds of thousands of lives

yüz binlerce hayatı kurtarabilecek

in the area surrounding a nuclear explosion.

bilimsel olarak desteklenmiş bir plan var.

So what is this plan,

Peki bu plan nedir

and what exactly would it protect us from?

ve bizi tam olarak neyden koruyacak?

To create their destructive blast,

Yıkıcı patlamalar yaratmak için

these weapons harness the power of nuclear fission–

bu silahlar bir atomun çekirdeğinin ikiye bölündüğü

in which an atom’s nucleus is split in two.

nükleer fisyonun gücünü kullanır.

This process produces an incredible amount of energy,

Bu işlem inanılmaz miktarda enerji üretir

and in some materials the neutrons produced by one fission

ve bazı malzemelerde bir fisyon tarafından üretilen nötronlar

are absorbed by nearby atoms,

yakındaki atomlar tarafından absorbe edilir

splitting additional nuclei.

ve ek çekirdeklere ayrılır.

These chain reactions can produce a range of explosive yields,

Bu zincirleme reaksiyonlar bir dizi patlayıcı verim üretebilir

but let’s consider an explosion equivalent to 10,000 tons of TNT.

ancak 10.000 ton TNT'ye eşdeğer bir patlamayı ele alalım.

An explosion like this would create

Bu patlamadan açığa çıkan alev topu binaları yıkabilir

a fireball capable of decimating a few city blocks

and a shockwave damaging buildings several kilometers away.

ve şok dalgası kilometrelerce uzaktaki binalara zarar verir.

There is tragically nothing that can be done

Ateş topunun etki alanındakileri kurtarmak için

to save those in the fireball’s radius.

maalesef yapılabilecek bir şey yok.

However, for those in the shockwave and beyond,

Ancak şok dalgası ve ötesinde olanlar için

our scientifically supported protocol could be life saving.

bilimsel olarak desteklenen protokolümüz hayat kurtarıcı olabilir.

And though it may sound surprising,

Şaşırtıcı gelse de

the best way to stay protected before, during, and after a nuclear detonation,

nükleer bir patlamadan önce, sırasında ve sonrasında

korunmanın en iyi yolu içeriye girmektir.

is getting inside.

Similar to protecting yourself from tornadoes or hurricanes,

Kendinizi kasırgalardan veya hortumlardan korumanıza benzer şekilde

getting and staying inside a sturdy building would offer protection

sağlam bir binanın içine girip orada kalmak

patlamanın şok dalgasından, ısısından ve radyasyonundan korunma sağlar.

from the explosion’s shockwave, heat, and radiation.

The shockwave of energy would travel

Enerjinin şok dalgası, ilk birkaç saniye içinde

several kilometers beyond the fireball’s radius in the first few seconds.

ateş topunun etki alanının birkaç kilometre ötesine geçecektir.

Sturdy buildings within that range should be able to withstand the shockwave,

Bu aralığın içindeki sağlam binalar, şok dalgasına dayanabilmeli

and staying in the centers and basements of these buildings

ve bu binaların merkezlerinde ve bodrumlarında kalmak

also helps provide protection from heat and flying objects.

ısı ve uçan cisimlere karşı koruma sağlamaya yardımcı olmalıdır.

Finding shelter is especially important if the fireball occurs close to the earth,

Ateş topu, toprağa yakın bir yerde meydana gelirse

as it will pull thousands of tons of dirt and debris

atmosferde birkaç kilometre boyunca binlerce ton pislik

several kilometers into the atmosphere.

ve enkaza sebep olacağı için barınak bulmak özellikle önemlidir.

As the fireball cools,

Ateş topu soğudukça

unstable atoms created by the nuclear fission mix with the debris

nükleer fisyonun yarattığı dengesiz atomlar enkazla karışarak

to produce the most dangerous long-term effect of a nuclear detonation:

nükleer bir patlamanın en tehlikeli uzun vadeli etkisini ortaya çıkarır:

radioactive particles called fallout.

serpinti adı verilen radyoaktif parçacıklar.

These sand-sized particles emit ionizing radiation,

Bu kum boyutlu parçacıklar, elektronları moleküllerden

capable of separating electrons from molecules and atoms.

ve atomlardan ayırabilen iyonlaştırıcı radyasyon yayar.

Exposure to massive amounts of this radiation can result in cell damage,

Bu radyasyona aşırı maruz kalınması hücre hasarına, radyasyon yanıklarına,

radiation burns, radiation sickness, cancer, and even death.

radyasyon rahatsızlığına, kanser ve hatta ölüme neden olabilir.

Created several kilometers up,

Birkaç kilometre yukarıda oluşan

dangerous concentrations of this material

bu malzemenin tehlikeli konsantrasyonları,

would be driven by upper atmospheric winds,

üst atmosferik rüzgarlar tarafından sürülerek

potentially leading to hazardous levels of fallout

potansiyel olarak onlarca kilometreye kadar olan alanlarda

in areas up to tens of kilometers downwind.

tehlikeli serpinti seviyelerine yol açacaktır.

Thankfully, the same buildings that offer protection from the blast

Neyse ki patlamadan korunma sağlayan aynı binalar,

are even better at guarding against fallout.

serpinmeye karşı korunmada daha iyidir.

Radiation is reduced as it travels through space and mass.

Radyasyon uzayda ve kütlede ilerledikçe azalır.

So while a broken window and sealed window

Böylece hem kırık bir pencere hem de kapalı bir pencere

both have the same minimal effect on radiation,

radyasyon üzerinde aynı minimum etkiye sahipken

thick layers of steel, concrete, and packed earth

kalın çelik, beton ve topraklanmış tabakalar

can offer serious protection.

ciddi koruma sağlayabilir.

And since fallout gives off half of its energy in the first hour

Serpinti ilk saatte enerjisinin yarısını

and 80% in the first day,

ve ilk gün % 80'ini verdiğinden

staying inside for 24 hours could dramatically improve the odds

24 saat içeride kalmak radyasyonun en ciddi etkilerinden

kaçınma olasılığını önemli ölçüde artırabilir.

of avoiding the most serious effects of radiation.

Following the blast there would be at least 15 minutes to find shelter

Patlamanın ardından serpinti başlamadan önce barınak bulmak için

before the fallout begins.

en azından 15 dakikanız olur.

Since the most hazardous fallout particles are the heaviest,

En tehlikeli serpinti parçacıkları en ağırları olduğu için

they sink through the air

havada süzülür,

and collect on streets and rooftops,

sokaklarda ve çatılarda toplanır,

making ideal shelters underground or in the middle of high-rise buildings.

bu da yer altını veya yüksek binaların ortasını ideal barınaklar yapar.

But if someone were to get caught in the fallout,

Fakat birileri serpintiye yakalanırsa

there are still measures they could take.

alabilecekleri daha fazla önlemler var.

After finding a safe space,

Güvenilir bir yer bulduktan sonra

they should remove their shoes and outer layers,

ayakkabı ve dış kıyafetlerini çıkarmalı,

wash any exposed skin,

maruz kalan cildi yıkamalı

and store the contaminated clothing far away.

ve maruz kalan kıyafetleri kendilerinden uzağa saklamalılar.

Once inside,

İçeri girildiğinde

plan on staying there for at least 24 hours.

orada en azından 24 saat durmayı planlayın.

If the shelter is poor, or someone inside needs urgent medical attention,

Barınak zayıfsa veya içerideki birinin acil tıbbi yardıma ihtiyacı varsa

try seeking outside help after an hour.

bir saat sonra dışarıdan yardım almayı deneyin.

But ideally,

stay inside and stay tuned for more information from first responders.

Ancak tercihen içeride kalın ve daha fazla bilgi için ilk yanıtlayanları dinleyin.

While electric power, cell service, and Internet would be down,

Elektrik gücü, hücre servisi ve internet kesilirken

most radios would likely survive.

çoğu radyo kullanılabilir olacaktır.

So listen in for emergency responders

Bu yüzden acil durum görevlilerinin devamında

to determine the safest course forward.

en güvenli rotayı belirlemeleri için dinleyin.

Nuclear weapons are some of the most powerful tools of destruction on Earth,

Nükleer silahlar, Dünya üzerindeki en güçlü imha araçlarından bazılarıdır

and it may seem naive to put faith in these straightforward protective measures.

ve bu basit koruyucu önlemlere inanmak saf görünebilir.

But studies and simulations have repeatedly shown the benefits

Ancak çalışmalar ve simülasyonlar,

tekrar tekrar içeri girmenin faydalarını göstermiştir.

of getting inside.

So while we’ll hopefully never need to,

Bu yüzden umarız ki hiçbir zaman ihtiyacımız olmaz

remember to Get Inside, Stay Inside, and Stay Tuned.

fakat İçeri gir, İçeride Kal ve Takipte Kalmayı unutma.