Can you survive nuclear fallout? - Brooke Buddemeier and Jessica S. Wieder

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Marta Grochowalska

The full scope of a nuclear detonation is almost unimaginable.

Skutki wybuchu jądrowego są niewyobrażalne.

Hopefully, no one will ever experience another of these catastrophic incidents.

Miejmy nadzieję, że nikt z nas nie doświadczy takiej katastrofy.

But there is a scientifically supported plan of action

Ale mimo to, opracowano naukowy plan działania,

that could save hundreds of thousands of lives

który może ocalić setki tysięcy istnień

in the area surrounding a nuclear explosion.

w pobliżu wybuchu jądrowego.

So what is this plan,

Co to za plan

and what exactly would it protect us from?

i przed czym właściwie ma nas uchronić?

To create their destructive blast,

Aby wytworzyć niszczycielską eksplozję,

these weapons harness the power of nuclear fission–

broń ta ujarzmiła rozszczepianie jądra atomowego,

in which an atom’s nucleus is split in two.

podczas którego jądro atomu rozpada się na dwie części.

This process produces an incredible amount of energy,

Ten proces wytwarza niewiarygodną ilość energii,

and in some materials the neutrons produced by one fission

a w niektórych materiałach neutrony wytworzone podczas rozszczepiania

are absorbed by nearby atoms,

są pochłaniane przez sąsiednie atomy,

splitting additional nuclei.

rozszczepiając kolejne jądra.

These chain reactions can produce a range of explosive yields,

Te reakcje łańcuchowe mogą wytworzyć eksplozje różnej wielkości,

but let’s consider an explosion equivalent to 10,000 tons of TNT.

ale weźmy teraz pod uwagę wybuch o sile 10 tysięcy ton trotylu.

An explosion like this would create

Taka eksplozja wytworzyłaby kulę ognia

a fireball capable of decimating a few city blocks

zdolną do zniszczenia kilku kwartałów ulic,

and a shockwave damaging buildings several kilometers away.

a jej fala uderzeniowa uszkodziłaby budynki wiele kilometrów wokoło.

There is tragically nothing that can be done

Niestety nie da się nic zrobić,

to save those in the fireball’s radius.

aby ocalić tych w zasięgu wybuchu.

However, for those in the shockwave and beyond,

Ale ci w zasięgu fali uderzeniowej i poza nią

our scientifically supported protocol could be life saving.

dzięki opracowanemu naukowo protokołowi mogą przeżyć.

And though it may sound surprising,

Choć może być to zadziwiające,

the best way to stay protected before, during, and after a nuclear detonation,

najlepszy sposób na przetrwanie przed, w trakcie i po eksplozji jądrowej

is getting inside.

jest schowanie się w budynku.

Similar to protecting yourself from tornadoes or hurricanes,

Podobnie jak w przypadku tornada lub huraganu,

getting and staying inside a sturdy building would offer protection

przebywanie w budynku o mocnej konstrukcji daje ochronę

from the explosion’s shockwave, heat, and radiation.

przed falą uderzeniową, wysoką temperaturą i promieniowaniem.

The shockwave of energy would travel

Fala uderzeniowa może przemieścić się

several kilometers beyond the fireball’s radius in the first few seconds.

wiele kilometrów poza kulę ognia w ciągu zaledwie kilku sekund.

Sturdy buildings within that range should be able to withstand the shockwave,

Solidne budynki w jej zasięgu powinny wytrzymać uderzenie,

and staying in the centers and basements of these buildings

a pozostanie w środku i w piwnicach

also helps provide protection from heat and flying objects.

chroni też przed temperaturą i wyrzuconymi przedmiotami.

Finding shelter is especially important if the fireball occurs close to the earth,

Schronienie jest szczególnie ważne, jeśli wybuch nastąpi przy ziemi,

as it will pull thousands of tons of dirt and debris

ponieważ podrywa on tony gleby czy gruzu

several kilometers into the atmosphere.

kilka kilometrów w górę.

As the fireball cools,

Kiedy kula ognia się ochładza,

unstable atoms created by the nuclear fission mix with the debris

niestabilne atomy wytworzone przy rozszczepie mieszają się z pyłem,

to produce the most dangerous long-term effect of a nuclear detonation:

tworząc najniebezpieczniejszy, długoterminowy skutek eksplozji:

radioactive particles called fallout.

radioaktywne cząstki zwane opadem.

These sand-sized particles emit ionizing radiation,

Te cząsteczki wielkości ziarenka piasku emitują promieniowanie jonizujące,

capable of separating electrons from molecules and atoms.

zdolne oderwać elektrony od cząsteczek i atomów.

Exposure to massive amounts of this radiation can result in cell damage,

Narażenie na duże ilości promieniowania skutkuje uszkodzeniem komórek,

radiation burns, radiation sickness, cancer, and even death.

oparzeniami, chorobą popromienną, rakiem, a nawet śmiercią.

Created several kilometers up,

Wzniesione na wiele kilometrów

dangerous concentrations of this material

niebezpieczne skupiska tego materiału

would be driven by upper atmospheric winds,

zostałyby poniesione przez wiatry wiejące w górnej atmosferze,

potentially leading to hazardous levels of fallout

prowadząc do niebezpiecznych poziomów opadu

in areas up to tens of kilometers downwind.

na obszarach oddalonych o dziesiątki kilometrów.

Thankfully, the same buildings that offer protection from the blast

Na szczęście te same budynki, które dają ochronę przed wybuchem,

are even better at guarding against fallout.

jeszcze lepiej chronią nas przed opadem.

Radiation is reduced as it travels through space and mass.

Promieniowanie zmniejsza się, pokonując przestrzeń i masę.

So while a broken window and sealed window

Choć rozbite i zaklejone okno

both have the same minimal effect on radiation,

mają tak samo minimalny wpływ na promieniowanie,

thick layers of steel, concrete, and packed earth

grube warstwy stali, betonu i ubitej ziemi

can offer serious protection.

mogą zapewnić solidną ochronę.

And since fallout gives off half of its energy in the first hour

A ponieważ opad oddaje połowę swojej energii w pierwszej godzinie,

and 80% in the first day,

a 80% w ciągu pierwszego dnia,

staying inside for 24 hours could dramatically improve the odds

pozostanie w domu przez pierwsze 24 godziny zwiększa znacznie szanse

of avoiding the most serious effects of radiation.

uniknięcia najpoważniejszych skutków promieniowania.

Following the blast there would be at least 15 minutes to find shelter

Po wybuchu byłoby przynajmniej 15 minut na znalezienie schronienia,

before the fallout begins.

zanim zacznie się opad.

Since the most hazardous fallout particles are the heaviest,

Ponieważ najniebezpieczniejsze cząstki opadu są najcięższe,

they sink through the air

spadają na ziemię

and collect on streets and rooftops,

i zbierają się na ulicach i dachach,

making ideal shelters underground or in the middle of high-rise buildings.

przez co najlepsze schronienia są pod ziemią lub w głębi wieżowców.

But if someone were to get caught in the fallout,

Ale jeśli ktoś nie zdąży się schować,

there are still measures they could take.

wciąż są środki zaradcze, które można podjąć.

After finding a safe space,

Po znalezieniu bezpiecznego miejsca,

they should remove their shoes and outer layers,

trzeba zdjąć buty i wierzchnią warstwę odzieży,

wash any exposed skin,

umyć każdy odsłonięty kawałek skóry

and store the contaminated clothing far away.

i schować daleko skażoną odzież.

Once inside,

Będąc w schronieniu,

plan on staying there for at least 24 hours.

należy pozostać tam przynajmniej dobę.

If the shelter is poor, or someone inside needs urgent medical attention,

Jeśli schronienie jest słabe lub ktoś potrzebuje pomocy medycznej,

try seeking outside help after an hour.

należy szukać pomocy po godzinie.

But ideally,

stay inside and stay tuned for more information from first responders.

Ale najlepiej

zostać w środku i czekać na oficjalne informacje.

While electric power, cell service, and Internet would be down,

Prąd, sieć komórkowa i internet nie będą działać,

most radios would likely survive.

ale radio powinno przetrwać.

So listen in for emergency responders

Słuchajcie komunikatów ratunkowych,

to determine the safest course forward.

aby ustalić najbezpieczniejszy plan działania.

Nuclear weapons are some of the most powerful tools of destruction on Earth,

Broń jądrowa to jedna z najbardziej niszczycielskich rzeczy na Ziemi,

and it may seem naive to put faith in these straightforward protective measures.

a stosowanie się do tych prostych zasad może wydawać się naiwnością.

But studies and simulations have repeatedly shown the benefits

Ale badania i symulacje wielokrotnie wykazały korzyści

of getting inside.

z pozostania wewnątrz budynków.

So while we’ll hopefully never need to,

Miejmy nadzieje, że nigdy nie będziemy musieli tego robić,

remember to Get Inside, Stay Inside, and Stay Tuned.

ale pamiętajmy o znalezieniu schronienia, zostaniu tam i czekaniu na informacje.