Can you survive nuclear fallout? - Brooke Buddemeier and Jessica S. Wieder

Translator: Ngoc Nguyen Reviewer: Phan Phan

The full scope of a nuclear detonation is almost unimaginable.

Tầm ảnh hưởng của một vụ nổ hạt nhân gần như là không thể tưởng tượng được.

Hopefully, no one will ever experience another of these catastrophic incidents.

May thay, sẽ không ai phải trải qua sự cố thảm khốc này một lần nào nữa.

But there is a scientifically supported plan of action

Dựa trên nền tảng khoa học, có một kế hoạch ứng phó

that could save hundreds of thousands of lives

có thể cứu hàng trăm ngàn mạng sống

in the area surrounding a nuclear explosion.

tại những vùng quanh vụ nổ hạt nhân.

So what is this plan,

Vậy kế hoạch này là gì?

and what exactly would it protect us from?

Và chính xác, nó sẽ bảo vệ chúng ta khỏi thứ gì?

To create their destructive blast,

Để tạo ra vụ nổ cực mạnh,

these weapons harness the power of nuclear fission–

những vũ khí này sử dụng năng lượng phân hạch hạt nhân,

in which an atom’s nucleus is split in two.

trong đó, một hạt nhân nguyên tử được phân tách ra làm hai.

This process produces an incredible amount of energy,

Quá trình này tạo ra năng lượng vô cùng lớn,

and in some materials the neutrons produced by one fission

và trong một số vật chất, neutron tạo ra bởi phản ứng phân hạch

are absorbed by nearby atoms,

được hấp thụ bởi các nguyên tử gần đó,

splitting additional nuclei.

phân tách các hạt nhân mới.

These chain reactions can produce a range of explosive yields,

Phản ứng dây chuyền này có thể tạo ra sự bùng nổ hàng loạt,

but let’s consider an explosion equivalent to 10,000 tons of TNT.

tương đương với vụ nổ của 10.000 tấn thuốc nổ.

Một vụ nổ như thế này sẽ tạo ra

An explosion like this would create

a fireball capable of decimating a few city blocks

một quả cầu lửa có khả năng hủy hoại một vài dãy nhà

and a shockwave damaging buildings several kilometers away.

và sóng xung kích phá hủy các tòa nhà cách đó vài kí-lô-mét.

There is tragically nothing that can be done

Đau lòng thay, ta không thể làm được gì

to save those in the fireball’s radius.

để cứu những người trong phạm vi bán kính quả cầu lửa.

However, for those in the shockwave and beyond,

Tuy nhiên, với những người ở vùng sóng xung kích và xa hơn,

our scientifically supported protocol could be life saving.

khoa học có giao thức hỗ trợ có thể giúp cứu được mạng người.

And though it may sound surprising,

Và dù nghe có vẻ kì lạ,

the best way to stay protected before, during, and after a nuclear detonation,

cách tốt nhất để được an toàn trong suốt vụ nổ hạt nhân,

is getting inside.

là tìm nơi trú ẩn.

Similar to protecting yourself from tornadoes or hurricanes,

Cũng giống việc tự bảo vệ trước lốc xoáy hoặc bão,

getting and staying inside a sturdy building would offer protection

vào trong và ở yên trong một tòa nhà vững chắc

sẽ bảo vệ bạn khỏi sóng xung kích, nhiệt, và bức xạ.

from the explosion’s shockwave, heat, and radiation.

The shockwave of energy would travel

Năng lượng của sóng xung kích di chuyển

several kilometers beyond the fireball’s radius in the first few seconds.

từ bán kính quả cầu lửa ra xa vài kí-lô-mét trong vài giây đầu tiên.

Sturdy buildings within that range should be able to withstand the shockwave,

Các tòa nhà vững chắc trong phạm vi đó có thể chịu được sóng xung kích,

and staying in the centers and basements of these buildings

và ở yên tại trung tâm và tầng hầm của những tòa nhà này

also helps provide protection from heat and flying objects.

cũng giúp bảo vệ khỏi nhiệt và các vật thể bay.

Finding shelter is especially important if the fireball occurs close to the earth,

Tìm nơi trú ẩn là vô cùng quan trọng nếu quả cầu lửa xảy ra gần mặt đất,

as it will pull thousands of tons of dirt and debris

vụ nổ sẽ kéo theo hàng ngàn tấn bụi và các mảnh vỡ

several kilometers into the atmosphere.

vào bầu khí quyển vài kí-lô-mét.

As the fireball cools,

Khi quả cầu lửa nguội đi,

unstable atoms created by the nuclear fission mix with the debris

những nguyên tử không ổn định được tạo ra bởi phản ứng phân hạch

to produce the most dangerous long-term effect of a nuclear detonation:

hòa vào các mảnh vỡ gây ra tác động lâu dài nguy hiểm nhất:

radioactive particles called fallout.

các phân tử phóng xạ gọi là bụi phóng xạ.

These sand-sized particles emit ionizing radiation,

Những hạt nhỏ như cát này phát ra bức xạ ion hóa,

capable of separating electrons from molecules and atoms.

có khả năng tách electron khỏi phân tử và nguyên tử.

Exposure to massive amounts of this radiation can result in cell damage,

Phơi nhiễm với lượng lớn bức xạ này có thể dẫn đến tổn thương tế bào,

radiation burns, radiation sickness, cancer, and even death.

bỏng phóng xạ, nhiễm xạ, ung thư, và thậm chí tử vong.

Created several kilometers up,

Được tạo ra ở vài kí-lô-mét trên không,

dangerous concentrations of this material

mật độ của vật liệu nguy hiểm này

would be driven by upper atmospheric winds,

phụ thuộc vào gió ở thượng tầng khí quyển,

potentially leading to hazardous levels of fallout

dẫn đến độ nguy hiểm của bụi phóng xạ

in areas up to tens of kilometers downwind.

có thể lên đến hàng chục kí-lô-mét theo chiều gió.

Thankfully, the same buildings that offer protection from the blast

Rất may, các tòa nhà cho ta trú ẩn sau vụ nổ,

are even better at guarding against fallout.

thậm chí, còn bảo vệ tốt hơn trước bụi phóng xạ.

Radiation is reduced as it travels through space and mass.

Bức xạ giảm khi nó đi xuyên qua không gian và vật thể có khối lượng.

So while a broken window and sealed window

Vì vậy, trong khi một cửa sổ bị hỏng và một cửa sổ kín

both have the same minimal effect on radiation,

cùng có một mức độ giảm bức xạ không đáng kể,

thick layers of steel, concrete, and packed earth

các lớp thép dày, bê tông, và các khối đất

can offer serious protection.

lại cho ta sự bảo vệ thực sự.

And since fallout gives off half of its energy in the first hour

Và vì bụi phóng xạ phát ra

một nửa năng lượng của nó trong giờ đầu tiên,

and 80% in the first day,

và 80% trong ngày đầu tiên,

staying inside for 24 hours could dramatically improve the odds

ở yên tại nơi trú ẩn trong vòng 24 giờ đầu

giúp giảm đáng kể mức độ ảnh hưởng của bức xạ.

of avoiding the most serious effects of radiation.

Following the blast there would be at least 15 minutes to find shelter

Sau vụ nổ, sẽ có ít nhất 15 phút để tìm nơi trú ẩn

trước khi trận bụi phóng xạ bắt đầu.

before the fallout begins.

Since the most hazardous fallout particles are the heaviest,

Vì các hạt bụi phóng xạ nguy hiểm nhất là nặng nhất,

they sink through the air

chúng lắng trong không khí

and collect on streets and rooftops,

và tích tụ lại trên đường phố và mái nhà,

making ideal shelters underground or in the middle of high-rise buildings.

nơi trú ẩn lý tưởng nhất là

dưới lòng đất hoặc giữa các tòa nhà cao tầng.

But if someone were to get caught in the fallout,

Nhưng nếu ai đó bị kẹt trong đám bụi phóng xạ,

there are still measures they could take.

vẫn có những biện pháp họ có thể thực hiện.

After finding a safe space,

Sau khi tìm được nơi an toàn,

they should remove their shoes and outer layers,

họ nên tháo giày và các lớp quần áo bên ngoài,

wash any exposed skin,

rửa sạch những vùng da bị tiếp xúc,

and store the contaminated clothing far away.

và để quần áo bị nhiễm xạ ra xa.

Once inside,

Khi đã vào bên trong,

plan on staying there for at least 24 hours.

lên kế hoạch ở lại đó trong ít nhất 24 giờ.

If the shelter is poor, or someone inside needs urgent medical attention,

Nếu nơi trú ẩn quá tồi tàn, hoặc ai đó bên trong cần cấp cứu,

try seeking outside help after an hour.

hãy thử tìm kiếm sự giúp đỡ bên ngoài sau một giờ.

Nhưng lý tưởng nhất là

But ideally,

stay inside and stay tuned for more information from first responders.

ở trong và theo dõi để biết thêm thông tin từ những nhân viên ứng phó đầu tiên.

While electric power, cell service, and Internet would be down,

Dù điện, các dịch vụ di động, và Internet sẽ bị cắt đứt,

most radios would likely survive.

hầu hết sóng radio đều còn hoạt động.

So listen in for emergency responders

Vì vậy, hãy nghe theo đội cứu hộ

to determine the safest course forward.

để xác định lộ trình an toàn nhất trong tương lai.

Nuclear weapons are some of the most powerful tools of destruction on Earth,

Vũ khí hạt nhân là một trong những công cụ hủy diệt khủng khiếp nhất trên Trái đất,

and it may seem naive to put faith in these straightforward protective measures.

và có vẻ ngây thơ khi đặt niềm tin vào những biện pháp bảo vệ đơn giản.

But studies and simulations have repeatedly shown the benefits

Nhưng nghiên cứu và mô phỏng nhiều lần cho thấy

of getting inside.

lợi ích của việc trú ẩn.

So while we’ll hopefully never need to,

Vì vậy, dù hy vọng sẽ chẳng bao giờ cần đến nó,

remember to Get Inside, Stay Inside, and Stay Tuned.

hãy nhớ rằng vào bên trong, ở yên và theo dõi radio.