Can you survive nuclear fallout? - Brooke Buddemeier and Jessica S. Wieder

Translator: velcom YOUTH Reviewer: Ростислав Голод

The full scope of a nuclear detonation is almost unimaginable.

Амаль нельга ўявіць сабе поўны дыяпазон ядзернага выбуху.

Hopefully, no one will ever experience another of these catastrophic incidents.

Застаецца спадзявацца, што больш ніхто не сутыкнецца з падобнай катастрофай.

But there is a scientifically supported plan of action

Аднак існуе навукова абгрунтаваны план дзеянняў,

that could save hundreds of thousands of lives

які можа выратаваць сотні тысяч жыццяў

in the area surrounding a nuclear explosion.

на тэрыторыі, якая акружае месца паразы ядзерным выбухам.

So what is this plan,

Дык што гэта за план,

and what exactly would it protect us from?

і ад чаго канкрэтна ён нас можа абараніць?

To create their destructive blast,

Каб стварыць такі разбуральны выбух,

these weapons harness the power of nuclear fission–

ядзерная зброя задзейнічае сілу ядзернага распаду,

in which an atom’s nucleus is split in two.

гэта значыць, атам ядра падзяляецца на два.

This process produces an incredible amount of energy,

Падчас распаду ядра вылучаецца велізарная колькасць энергіі,

and in some materials the neutrons produced by one fission

і ў некаторых рэчывах нейтроны, атрыманыя ў выніку аднаго распаду,

are absorbed by nearby atoms,

паглынаюцца бліжэйшымі атамамі,

splitting additional nuclei.

падзяляючыся на новыя ядры.

These chain reactions can produce a range of explosive yields,

Гэтыя ланцуговыя рэакцыі могуць выклікаць шэраг магутных выбухаў,

but let’s consider an explosion equivalent to 10,000 tons of TNT.

аднак давайце будзем лічыць эквівалент выбуху роўным 10.000 тонам тратылу.

An explosion like this would create

Падобны выбух мог бы стварыць

a fireball capable of decimating a few city blocks

агнявы шар, здольны знішчыць некалькі гарадскіх кварталаў

and a shockwave damaging buildings several kilometers away.

і стварыць ударную хвалю, якая разбурыць будынкі на некалькі кіламетраў.

There is tragically nothing that can be done

І, на жаль, нічога нельга зрабіць,

to save those in the fireball’s radius.

каб выратаваць тых, хто знаходзіцца ў радыусе вогненнага шара.

However, for those in the shockwave and beyond,

Аднак для тых, хто знаходзіцца ў межах ударнай хвалі,

our scientifically supported protocol could be life saving.

існуе навукова абгрунтаваны алгарытм дзеянняў, які можа выратаваць жыццё.

And though it may sound surprising,

І хоць гэта гучыць дзіўна,

the best way to stay protected before, during, and after a nuclear detonation,

лепшы спосаб быць абароненым перад, падчас і пасля ядзернага выбуху —

is getting inside.

гэта быць унутры памяшкання.

Similar to protecting yourself from tornadoes or hurricanes,

Гэтак жа, як калі б вы абараняліся ад тарнада або ўраганаў,

getting and staying inside a sturdy building would offer protection

заставайцеся ўнутры трывалага будынка,

from the explosion’s shockwave, heat, and radiation.

і гэта абароніць вас ад ударнай хвалі, моцных тэмператур і радыяцыі.

The shockwave of energy would travel

За першыя некалькі секунд ударная хваля энергіі

several kilometers beyond the fireball’s radius in the first few seconds.

дасягае адлегласці ў некалькі кіламетраў ад радыўсу самога ядзернага грыба.

Sturdy buildings within that range should be able to withstand the shockwave,

Моцныя будынкі на працягу гэтай дыстанцыі хутчэй за ўсё вытрымаюць ударную хвалю,

and staying in the centers and basements of these buildings

і знаходжанне ў цэнтры і падвалах такіх будынкаў

also helps provide protection from heat and flying objects.

таксама дапаможа абараніць вас ад моцных тэмператур і лятучага смецця.

Finding shelter is especially important if the fireball occurs close to the earth,

Знайсці прытулак асабліва важна, калі агнявы шар блізка да зямлі,

as it will pull thousands of tons of dirt and debris

таму што гэта пацягне за сабой тысячы тон бруду і смецця

several kilometers into the atmosphere.

на некалькі кіламетраў у атмасферу.

As the fireball cools,

Па меры астывання агнявога шару

unstable atoms created by the nuclear fission mix with the debris

нестабільныя атамы, створаныя ядзерным расшчапленнем,

to produce the most dangerous long-term effect of a nuclear detonation:

змяшаюцца са смеццем і створаць

самае небяспечнае i доўгатэрміновае наступства ядзернага выбуху:

radioactive particles called fallout.

радыеактыўныя часціцы, названыя забруджваннем.

These sand-sized particles emit ionizing radiation,

Гэтыя памерам з пясчынку часцінкі вылучаюць іанізавальнае выпраменьванне,

capable of separating electrons from molecules and atoms.

якое можа выклікаць аддзяленне электронаў ад малекул і атамаў.

Exposure to massive amounts of this radiation can result in cell damage,

Вялікая колькасць апраменьвання радыяцыяй можа выклікаць

унутрыклеткавыя пашкоджанні, апёкі ад радыяцыі, прамянёвую хваробу,

radiation burns, radiation sickness, cancer, and even death.

рак і нават смерць .

Created several kilometers up,

Калі небяспечныя канцэнтрацыі гэтага рэчыва

dangerous concentrations of this material

would be driven by upper atmospheric winds,

падымуцца на некалькі кіламетраў уверх,

potentially leading to hazardous levels of fallout

яны будуць перанесены вятрамі верхніх пластоў атмасферы,

in areas up to tens of kilometers downwind.

што патэнцыйна вядзе да шкоднасных ападкаў

на тэрыторыях, якія дасягаюць дзясяткі кіламетраў вакол.

Thankfully, the same buildings that offer protection from the blast

На шчасце, тыя ж будынкі, што абараняюць ад выбуху,

are even better at guarding against fallout.

нават лепшыя для абароны ад яго наступстваў.

Radiation is reduced as it travels through space and mass.

Радыяцыя зніжаецца па меры прасоўвання праз прастору

і сутыкнення з рознымі аб'ектамі.

So while a broken window and sealed window

Хаця і разбітае, і герметычнае акно

both have the same minimal effect on radiation,

маюць мінімальнае супрацьдзеянне радыяцыі,

thick layers of steel, concrete, and packed earth

тоўстыя пласты сталі, бетону і затрамбаванай зямлі

can offer serious protection.

могуць даць сур'ёзную абарону.

And since fallout gives off half of its energy in the first hour

Паколькі радыёактыўныя ападкі вылучаюць палову сваёй энергіі ў першую гадзіну,

and 80% in the first day,

і 80% энергіі ў першы дзень,

staying inside for 24 hours could dramatically improve the odds

знаходжанне ўнутры будынка першыя 24 гадзіны можа значна павялічыць

of avoiding the most serious effects of radiation.

верагоднасць пазбягання сур'ёзных наступстваў радыяцыі.

Following the blast there would be at least 15 minutes to find shelter

Пасля выбуху ёсць як мінімум 15 хвілін, каб знайсці прытулак

before the fallout begins.

перад тым, як пачнецца распад.

Since the most hazardous fallout particles are the heaviest,

З-за таго, што самыя небяспечныя часцінкі цяжэйшыя за ўсе,

they sink through the air

яны не ўтрымліваюцца ў паветры

and collect on streets and rooftops,

і асядаюць на вуліцах і дахах,

making ideal shelters underground or in the middle of high-rise buildings.

што робіць падземныя паверхі і сярэдзіны будынкаў лепшымі сховішчамі.

But if someone were to get caught in the fallout,

Але калі ж хтосьці патрапіць у зону паражэння падчас распаду,

there are still measures they could take.

то таксама існуюць меры, якія можна выканаць.

After finding a safe space,

Пасля пошуку бяспечнага месца

they should remove their shoes and outer layers,

варта зняць абутак і верхнюю вопратку,

wash any exposed skin,

вымыць адкрытыя ўчасткі скуры,

and store the contaminated clothing far away.

пазбавіцца ад забруджанага адзення .

Once inside,

Калі вы апынецеся ўнутры,

plan on staying there for at least 24 hours.

плануйце застацца там як мінімум на суткі.

If the shelter is poor, or someone inside needs urgent medical attention,

Калі прытулак непрыгодны

ці некаму патрэбна тэрміновая медыцынская дапамога,

try seeking outside help after an hour.

паспрабуйце пашукаць дапамогу звонку праз гадзіну.

But ideally,

stay inside and stay tuned for more information from first responders.

Але, вядома, лепш заставацца ўнутры

да атрымання большай колькасці інфармацыі з першакрыніц.

While electric power, cell service, and Internet would be down,

Хаця электраэнергія, сотавая сувязь і інтэрнэт будуць адключаны,

most radios would likely survive.

большасць радыёстанцый напэўна будуць працаваць.

So listen in for emergency responders

Слухайце тых, хто займаецца аказаннем надзвычайнай дапамогі,

to determine the safest course forward.

каб ведаць далейшыя бяспечныя шляхі дзеянняў.

Nuclear weapons are some of the most powerful tools of destruction on Earth,

Ядзерная зброя — адно з самых магутных сродкаў разбурэння на Зямлі,

and it may seem naive to put faith in these straightforward protective measures.

і падаецца наіўным адразу паверыць у такія простыя спосабы абароны.

But studies and simulations have repeatedly shown the benefits

Але даследаванні і сімулятары неаднаразова паказалі перавагі

of getting inside.

знаходжання ўнутры сховішчаў.

So while we’ll hopefully never need to,

Будзем спадзявацца, што гэта нам ніколі не спатрэбіцца,

remember to Get Inside, Stay Inside, and Stay Tuned.

але ўсё ж памятайце, што трэба схавацца і заставацца ўнутры і быць на сувязі.