A simple way to tell insects apart - Anika Hazra

Çeviri: Neslihan Fener Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

A whip-like straw.

Kırbaç gibi bir kamış.

Powerful, crushing blades.

Güçlü, mahvedici bıçaklar.

A pointed, piercing tube.

Sivri, delici bir boru.

There are nearly a million known insect species in the world,

Dünyada bilinen neredeyse yarım milyon böcek türü vardır

but most have one of just five common types of mouthparts.

ama birçoğu yaygın olan beş tane ağız parçası tipinden sadece birine sahiptir.

And that’s extremely useful to scientists

Bu bilim insanları için oldukça faydalıdır çünkü vahşi doğada

because when they encounter an unfamiliar insect in the wild,

daha önceden tanımlanmamış bir böcek ile karşılaştıklarında

they can learn a lot about it just by examining how it eats.

yiyecekleri nasıl yediğini gözlemleyerek böcek hakkında bilgi sahibi olabilirler.

Scientific classification, or taxonomy,

Bilimsel sınıflandırma ya da taksonomi,

is used to organize all living things into seven levels:

yaşayan büyün canlıları yedi basamakta sınıflandırır :

kingdom,

âlem,

phylum,

şube,

class,

sınıf,

order,

takım,

family,

aile,

genus,

cins,

and species.

ve tür.

The features of an insect’s mouthparts can help identify which order it belongs to,

Ağız kısmının özellikleri, böceğin nasıl evrimleştiğine ve neyle beslendiğine dair

while also providing clues about how it evolved and what it feeds on.

ipucu verirken aynı zamanda hangi takıma ait olduğunu belirlemeye yardımcı olur.

The chewing mouthpart is the most common.

En yaygın olanı çiğneyici ağız parçasıdır.

It’s also the most primitive—

Bu parça ayrıca en ilkel olanıdır,

all other mouthparts are thought to have started out looking like this one

farklı bir parçaya dönüşmeden önce

before evolving into something different.

diğer tüm ağız parçalarının bu çiğneyici parça gibi göründüğü düşünülmektedir.

It features a pair of jaws called mandibles

Yaprak ya da diğer böcekler gibi

with toothed inner edges that cut up and crush solid foods,

katı yiyecekleri ezmek ve parçalamak için dişli iç kenarlara sahip

like leaves or other insects.

bir çift alt çene olarak bilinen ağza benzer.

You can find this mouthpart on ants from the Hymenoptera order,

Bu tür ağız parçasını zar kanatlılar takımından olan karıncalarda,

grasshoppers and crickets of the Orthoptera order,

düz kanatlılar takımından olan çekirgeler ve cırcır böceklerinde,

dragonflies of the Odonata order,

kızböcekleri takımından olan yusufçuklarda

and beetles of the Coleoptera order.

ve kınkanatlılar takımından olan böceklerde bulabilirsiniz.

The piercing-sucking mouthpart consists of a long, tube-like structure called a beak.

Delici-emici ağız parçası gaga denilen, uzun, tüpe benzer bir yapıdan oluşur.

This beak can pierce plant or animal tissue

Bu gaga, bitki özü ya da kanı emmek için

to suck up liquids like sap or blood.

bitki ya da hayvan dokusunu delebilir.

It can also secrete saliva with digestive enzymes

Ayrıca yiyeceği daha iyi emmek için sıvı hâle getiren

that liquefy food for easier sucking.

sindirim enzimleriyle dolu tükürük de salgılayabilir.

Insects in the Hemiptera order have piercing-sucking mouthparts

Yarım kanatlılar takımından olan böcekler delici-emici ağız parçasına sahiptirler

and include bed bugs,

buna tahta kuruları,

cicadas,

ağustos böcekleri,

aphids,

yaprak bitleri,

and leafhoppers.

ve cüce ağustos böcekleri de dâhildir.

The siphoning mouthpart,

Hortum şeklindeki ağız parçası,

a friendlier version of the piercing and sucking beak,

çiçeklerdeki nektarı emmek için kullanılan pipete benzeyen

also consists of a long, tube-like structure called a proboscis

uzun, tüpe benzer hortum diye adlandırılan bir yapıya sahip olan

that works like a straw to suck up nectar from flowers.

delici-emici gaganın daha dostça bir versiyonudur.

Insects of the Lepidoptera order—

Pul kanatlılar takımından olan

butterflies and moths—

kelebekler ve güveler gibi böcekler

keep their proboscises rolled up tightly beneath their heads

beslenmedikleri zaman hortumlarını kafalarının altında

when they’re not feeding

sıkıca sarılmış hâlde tutarlar

and unfurl them when they come across some sweet nectar.

ve tatlı bir nektarla karşılaştıklarında hortumlarını tekrar açarlar.

With the sponging mouthpart, there’s yet another tube,

Sünger benzeri ağız parçasında başka bir tüp bulunur

this time ending in two spongy lobes

bu kez iki süngerimsi lobun bulunduğu

that contain many finer tubes called pseudotracheae.

birçok ince tüp içerir ve bunlara pseudotracheae denir.

The pseudotracheae secrete enzyme-filled saliva

Pseudotracheae enzim dolu bir tükürük salgılar

and soak up fluids and dissolved foods by capillary action.

ve kılcal etki ile parçalanmış yiyecekleri ve sıvıları emer.

House flies,

Kara sinekler,

fruit flies,

meyve sinekleri,

and the other non-biting members of the Diptera order

çift kanatlılar takımından diğer ısırmayan üyeleri

are the only insects that use this technique.

bu tekniği kullanan tek böceklerdir.

But, there’s a catch.

Fakat, dikkat edilmesi gereken bir şey var.

Biting flies within Diptera,

Sivrisinekler,

like mosquitoes,

at sinekleri,

horse flies,

ve geyik sinekleri gibi

and deer flies,

çift kanatlılar takımından olan ısıran böcekler

have a piercing-sucking mouthpart instead of the sponging mouthpart.

süngerimsi ağız parçası yerine delici-emici ağız parçasına sahiptirler.

And finally, the chewing-lapping mouthpart is a combination of mandibles

Son olarak çiğneyici-alıştırıcı ağız parçası, alt çene ve

and a proboscis with a tongue-like structure at its tip

nektarı içmek için ucunda dil benzeri bir yapıda olan

for lapping up nectar.

hortumun birleşmesinden oluşur.

On this type of mouthpart,

Bu tür ağız parçasında,

the mandibles themselves are not actually used for eating.

alt çenenin kendisi yemek için kullanılmaz.

For bees and wasps, members of the Hymenoptera order,

Zar kanatlılar takımından olan arılar ve eşek arıları için alt çene,

they serve instead as tools for pollen-collecting and wax-molding.

polen toplama ve petek yapımında bir araç olarak hizmet eder.

Of course, in nature, there are always exceptions to the rules.

Tabii ki, doğada bu kuralların her zaman bir istisnası vardır.

The juvenile stages of some insects, for example,

Örneğin; bazı böceklerin erken evrelerinde,

have completely different kinds of mouths than their adult versions,

yetişkin hâllerinden tamamen farklı bir ağız yapıları vardır,

like caterpillars, which use chewing mouthparts to devour leaves

örneğin, kelebek ve güvelere dönüşümlerinden önce

before metamorphosing into butterflies and moths

sifonlayan ağız parçalarıyla beraber yaprakları yemek için

with siphoning mouthparts.

çiğneyici ağız parçalarını kullanan tırtıllar.

Still, mouthpart identification can, for the most part,

Ağız parçalarını tanımlamak esas itibariyle böcekleri sınıflandırmada

help scientists—and you —categorize insects.

bilim insanlarına --ve size -- yardımcı olabilir.

So why not break out a magnifying lens

Öyleyse neden bir büyüteç alıp

and learn a little more about who’s nibbling your vegetable garden,

sebze bahçenize dadanmış, kolunuzu ısıran ya da

biting your arm,

kulağınızın dibinde sürekli vızıldayan bu yaratıklar hakkında

or just flying by your ear.

biraz daha fazla bilgi edinmiyorsunuz?