Inside the minds of animals - Bryan B Rasmussen

Hayvanların zihninin derinlikleri - Bryan B Rasmussen

Çeviri: Ozlem Ozarpaci Gözden geçirme: Eren Gokce

Your dog loves to curl up on the couch, but so do you,

Köpeğiniz kanepede yatmayı seviyor; ama siz de seviyorsunuz,

so you shoo him off and settle in for a cozy evening.

bu yüzden onu kovalayıp rahat bir akşam için kanepeye kendiniz yerleşiyorsunuz.

After all, you're the human around here.

Sonuçta burada insan olan sizsiniz.

You're an intelligent being, not a simple creature of instinct.

Siz zekisiniz, içgüdüleriyle hareket eden basit bir varlık değilsiniz.

You can plan and dream, and oh-

Plan yapar, hayal kurarsınız ve o da ne?

Did your dog just outsmart you and feel happy about it?

Şu an köpeğiniz sizi zekâsıyla alt edip buna sevindi mi?

Or was he just following his instincts?

Yoksa sadece içgüdülerini mi takip ediyordu?

Is there even a difference?

Peki arada bir fark var mı?

What is he thinking?

Acaba ne düşünüyor?

Well, it depends on what we mean by "thinking"

Bu, "düşünme" derken ne kastettiğimize ve bunu nasıl

and the criteria we use to evaluate it.

değerlendirdiğimize bağlıdır.

Aristotle and Descartes both use the criteria of instinct and intelligence

Aristo ve Descartes, hayvanları insanlardan ayırmak için

to divide animals from humans.

içgüdü ve zekâ kriterini kullandılar.

Aristotle believed that humans possess reason,

Aristo insanların mantığı olduğuna,

while animals could only follow brute instincts for survival and reproduction.

hayvanlarınsa hayatta kalma ve üreme için içgüdülerini takip ettiklerine inanıyordu.

Almost 2000 years later,

Neredeyse 2000 yıl sonra,

Descartes suggested a more extreme version of that idea,

Descartes bunu daha da ileri götürüp,

arguing that animals following instincts were indistinguishable

içgüdülerini takip eden hayvanların, çevrelerindeki uyaranlara mekanik olarak

from robots responding mechanically to stimuli in their environments.

yanıt veren robotlardan farksız olduğunu iddia etti.

But the consensus against animal intelligence began to unravel

Fakat hayvan zekâsıyla ilgili görüş birliğine varma

with Darwin's Theory of Evolution.

Darwin'in Evrim Teorisi ile başladı.

Darwin hypothesized that intelligence could evolve from simpler instincts.

Darwin zekânın, daha basit içgüdülerden geliştiği varsayımında bulundu.

He had observed earthworms making choices about how to drag oddly shaped leaves

Solucanların, garip şekilli yaprakları yuvalarına nasıl taşıyacaklarına dair

into their boroughs,

seçim yaptıklarını gözlemledi ve

and was struck that a human might employ similar means to solve a similar problem.

insanların da benzer bir problemi çözmede benzer bir yol izleyebilmelerinden etkilendi.

And if, as he thought, humans are descended from simpler creatures,

Düşündüğü gibi, gerçekten de insanlar daha basit varlıkların soyundan geliyorlarsa,

then perhaps our minds lie at the far end of a continuum,

belki de zihinlerimiz onlarınkinden tür olarak değilse de

differing from theirs in degree, but not in kind.

derece olarak ayrılarak, bütünün uzak ucunda yer alıyordur.

Recent experiments showing that many species can solve complex problems

Pek çok türün karmaşık problemleri çözdüklerini gösteren yeni deneyler,

confirm Darwin's initial hypothesis.

Darwin'in ilk hipotezini doğruluyor.

Elephants use objects to reach inaccessible places.

Filler, uzak yerlere ulaşmak için nesneler kullanıyor.

Crows make their own tools,

Kargalar kendi aletlerini yapıyor

and can use water displacement to get a reward.

ve bir ödüle ulaşmak için suda yer değiştirme yapabiliyor.

Octopuses can open jars after watching others do so,

Ahtapotlar nasıl yapıldığını gördükten sonra kavanozları açabiliyor

and can even remember the process months later.

ve aylar sonra bile bunu hatırlayabiliyor.

Such tasks involve considering aspects of a problem

Böyle görevler sorunun farklı yönlerini mevcut durumdan farklı olarak

separately from the immediate situation, and retaining the strategy for later use.

ele almayı ve sonraki kullanımlar için stratejiyi akılda tutmayı kapsar.

Still, while animals can solve complex problems,

Hayvanlar karmaşık problemleri çözebilseler de

how do we know what, or even that, they are thinking?

onların ne düşündüğünü ve hatta düşündüklerini nasıl bilebiliriz?

Behaviorists, such as Pavlov and Thorndike, argue

Pavlov ve Thorndike gibi Davranışçılar,

that animals that appear to think

düşünüyor gibi görünen hayvanların

are usually only responding to reward or punishment.

sadece ödül veya cezaya yanıt verdiklerini ileri sürerler.

This was the case with Clever Hans,

Matematik problemlerine ritim tutarak

a horse with the amazing ability to tap out answers to math problems.

yanıt veren inanılmaz kabiliyetli at Akıllı Hans durumunda olan buydu.

But it turns out Hans wasn't especially good at math,

Fakat Hans'ın matematikte değil, eğiticisinin ritim tutmayı kesmesi için

but at reading his unwitting trainer's subtle nonverbal cues

kendisine bilinçsizce yaptığı göze çarpmayan, sessiz işaretleri okumakta

for when to stop tapping.

başarılı olduğu ortaya çıktı.

So Hans couldn't count, but does that mean he wasn't thinking?

Yani Hans sayı sayamıyordu; ama bu düşünmediği anlamına mı geliyor?

After all, he could interpret nuanced social messages,

Sonuçta diğer pek çok hayvan gibi o da incelikli sosyal mesajları

a quality he shared with many other non-human animals.

yorumlama gibi bir özelliğe sahip.

Elephants recognize each other after years apart,

Filler yıllarca ayrı kalsalar bile birbirlerini tanıyor,

and even seem to mourn their dead.

hatta ölümleri için yas tutuyor.

Bees communicate using a special waggle dance

Arılar birbirleriyle, yiyecek kaynağının konumu

to indicate the location and quality of a food source to other bees.

ve kalitesini belirtmek için özel bir sallanma dansı kullanarak iletişim kuruyor.

Chimpanzees engage in complex deception schemes,

Şempanzeler karmaşık aldatma hileleri yaparak hem düşündüklerini,

suggesting not only do they think, but they understand that others do, too.

hem de başkalarının da düşündüğünü bildiklerini ortaya koyuyorlar.

And then there is Alex the Grey Parrot,

Üstelik orada bulunmayan nesnelerin renk

who could use human language

ve şekillerini ayırt etmek için

to distinguish the colors and shapes of absent objects,

insan dilini kullanabilen, daha küçük ve büyük gibi soyut kavramları

and even understand abstract concepts, like bigger and smaller.

dahi anlayan Gri Papağan Alex gibi bir örnek de mevcut.

That sounds a lot like intelligence,

Bu, aklı olmayan bir makinenin

and not just the work of mindless machines.

yapabileceğinden daha fazla zekâ gerektiriyor gibi görünüyor.

But while a non-human animal can solve problems and even communicate,

Ama hayvanlar problem çözüp iletişim kurabilmelerine rağmen,

for humans, thinking also involves consciousness,

insanlardaki düşünme, eylemleri sadece gerçekleştirmekle kalmayıp,

the ability to reflect on our actions, not simply to perform them.

bunları eylemlerimize yansıtma becerisini, yani bilinci de içeriyor.

So far, none of our studies tell us if having the intelligence to outsmart us

Şimdiye kadarki araştırmalardan hiçbiri bizi alt etme zekâsına sahip olan

means that our dog can also feel good about doing so.

köpeğimizin bunu yaptığı için iyi hissedip hissetmediğini söylemiyor.

What we really want to know is what is it like to be a dog,

Asıl öğrenmek istediğimiz şey, bir köpek olmanın ya da

or an octopus,

bir ahtapot veya bir karga

or a crow?

olmanın nasıl bir şey olduğudur.

Philosophers of mind call this The Hard Problem,

Zihin filozofları buna Zor Sorun derler,

because while you and I can report what it feels like to be a human,

çünkü biz insan olmanın nasıl olduğundan bahsedebiliriz;

nobody speaks horse.

fakat at dilinden anlayan kimse yoktur.

Even a talking parrot, like Alex,

Alex gibi konuşan bir papağan bile

couldn't tell us how he feels about the colors he could name.

adını bildiği renkler hakkında ne hissettiğini bize söyleyemez.

And what if consciousness comes in different forms?

Peki ya bilinç farklı biçimlerdeyse?

Would we even recognize the consciousness of bees?

Arıların bilincini tanımlayabilir miydik?

For that matter, how can we know for sure that other people have consciouness?

Bu sebeple, diğer insanların bilinci olduğundan nasıl emin olabiliriz?

Perhaps they're just well-functioning zombies.

Belki de onlar sadece düzgün çalışan zombilerdir.

Regardless, animal minds continue to test the limits of our understanding

Hayvan zihinleri, anlayışımızın limitlerini test etmeye devam etmektedir ve

and how we frame them may reveal more about our minds than theirs.

onları tanımlama biçimimiz onlarınkinden çok kendi zihinlerimize dair daha çok bilgi sunabilir.