From enslavement to rebel gladiator: The life of Spartacus - Fiona Radford

Çeviri: berat güven Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

As the warrior slept,

Savaşçı uyurken

a snake coiled around his face.

yüzüne bir yılan çöreklendi

Instead of a threat, his wife saw an omen–

ama karısı bunu bir işaret olarak gördü-

a fearsome power that would lead her husband to either glory or doom.

korkutucu bir güç kocasını ya zafere ya da felakete götürecekti.

For now, however, he was only a slave –

Fakat şimdilik sadece bir köle -

one of millions taken from the territories

madenlerde çalışması, toprağı sürmesi veya

conquered by Rome to work the mines,

kalabalıkları eğlendirme amacıyla dövüşmesi için

till the fields,

Roma'nın fethettiği

or fight for the crowd’s entertainment.

topraklardan getirilen milyonlardan biri.

A nomadic Thracian from what is now Bulgaria,

Şimdiki Bulgaristan'dan Trakyalı bir göçebeydi,

he had served in the Roman Army but was imprisoned for desertion.

Roma Ordusunda askerdi ama firar ettiği için hapse atılmıştı.

His name was Spartacus.

Adı Spartaküs'tü.

Spartacus had been brought to Capua by Batiatus, a lanista,

Spartaküs'ü Capua şehrine bir lanista yani gladyatör eğitmeni olan

or trainer of gladiators.

Batias getirmişti.

And life at the ludus, or gladiator school, was unforgiving.

Ludus, yani gladyatör okulunda hayat çok acımasızdı.

New recruits were forced to swear an oath

Acemiler şu yemini etmek zorundaydı,

“to be burned, to be bound, to be beaten, and to be killed by the sword,”

"Yanacağıma, bağlanacağıma, dövüleceğime ve kılıçla öldürüleceğime ant içerim."

and to obey their master’s will without question.

Sahiplerine kayıtsız şartsız itaat etmeleri istenirdi.

But even harsh discipline couldn’t break Spartacus’s spirit.

Fakat bu acımasız disiplin bile Spartaküs'ün ruhunu esir alamamıştı.

In 73 BCE, Spartacus led 73 other slaves

MÖ 73 yılında, Spartaküs yanındaki 73 köleyle birlikte

to seize knives and skewers from the kitchen and fight their way out,

mutfaktan bıçak ve şişler alıp çarpışarak kaçmayı başardı

hijacking a wagon of gladiator equipment along the way.

ve yolda bir araba dolusu gladyatör teçhizatı ele geçirdiler.

They were done fighting for others–

Başkaları için savaşmaktan bıkmışlardı

now, they fought for their freedom.

ve artık kendi hürriyetleri için savaşıyorlardı.

When the news reached Rome,

Haber Roma'ya ulaştığında

the Senate was too busy with wars in Spain and the Pontic Empire

Senato, İspanya ve Pontus İmparatorluğu ile yapılan savaşlarla meşgüldü

to worry about some unruly slaves.

ve birkaç asi köleyi düşünecek hâlde değildi.

Unconcerned, praetor Claudius Glaber took an army of three thousand men

Durumu çok önemsemeyen vali Cladius Glaber üç bin kişilik bir orduyla

to the rebel’s refuge at Mount Vesuvius,

isyancıların sığındığı Vezüv Dağı'na doğru yürüdü

and blocked off the only passage up the mountain.

ve dağın tek geçidini kapattı.

All that remained was to wait and starve them out–

Orada bekleyecek ve isyancılar açlıktan ölecekti

or so he thought.

veya o öyle sanıyordu.

In the dead of night,

Bir gece yarısı,

the rebels lowered themselves down the cliffside on ropes made from vines,

isyancılar asma dallarından yapılma sarmaşıklarla uçurumdan aşağı indiler

and flanked Glaber’s unguarded camp.

ve Glaber'in korumasız karargâhını iki yandan kuşattılar

Thus began the legend of Rome’s defiant gladiator.

ve böylece Roma gladyatör isyanı efsanesi başladı.

As news of the rebellion spread,

İsyan haberi yayılmaya başlayınca

its ranks swelled with escaped slaves,

kaçak köleler, firari askerler ve aç köylüler

deserting soldiers, and hungry peasants.

onlara katıldı ve sayıları arttı.

Many were untrained,

Çoğunun askeri eğitimi yoktu

but Spartacus’s clever tactics transformed them

fakat Spartaküs'ün zekice taktikleri ile

into an effective guerrilla force.

etkili bir gerilla gücüne dönüştüler.

A second Roman expedition led by praetor Varinius,

Roma'nın ikinci askeri seferine vali Varinius komuta etti

was ambushed while the officer bathed.

ama subaylar banyo yaparken pusuya düşürüldüler.

To elude the remaining Roman forces,

Arta kalan Roma kuvvetlerini saf dışı etmek için

the rebels used their enemy’s corpses as decoy guards,

isyancılar düşman cesetlerini sahte hedef olarak kullandılar

stealing Varinius’s own horse to aid their escape.

ve Varinius'un atını bile çalıp kaçtılar.

Thanks to his inspiring victories and policy of distributing spoils equally,

Bu heyecan veren zaferler ve eşit ganimet paylaşımı sayesinde

Spartacus continued attracting followers,

Spartaküs daha fazla kişiyi kendine çekti

and gained control of villages

ve silah üretimi yapılabilecek

where new weapons could be forged.

bazı köylerin kontrolünü ele geçirdi.

The Romans soon realized they were no longer facing ragtag fugitives,

Romalılar çok geçmeden karşılarındakinin firari çapulcu takımı olmadığını anladı

and in the spring of 72 BCE,

ve MÖ 72 yılının baharında

the Senate retaliated with the full force of two legions.

Sanato tam teşekküllü iki lejyonla karşılık verdi.

The rebels left victorious,

Zafer yine isyancıların olmuştu

but many lives were lost in the battle,

fakat ağır kayıplar verdiler

including Spartacus’ lieutenant Crixus.

ve Spartaküs'ün sağ kolu Crixus'da öldü.

To honor him, Spartacus held funeral games,

Spartaküs onu onurlandırmak için bir cenaze töreni düzenledi

forcing his Roman prisoners to play the role his fellow rebels had once endured.

ve Romalı esirleri bir zamanlar onlara yaptıklarını yapmaya zorladı.

By the end of 72 BCE,

MÖ 72 yılı sonunda,

Spartacus’ army was a massive force of roughly 120,000 members.

Spartaküs'ün ordusu yaklaşık 120.000 gibi çok büyük bir sayıya ulaştı.

But those numbers proved difficult to manage.

Ancak bu kadar kalabalık bir orduyu yönetmek zordu.

With the path to the Alps clear,

Spartaküs, Alplere giden yolu açarak

Spartacus wanted to march beyond Rome’s borders,

Roma sınırlarından dışarı çıkmak istiyordu,

where his followers would be free.

böylece özgür olacaklardı.

But his vast army had grown brash.

Ama büyük ordusunda başıbozukluk başlamıştı.

Many wanted to continue pillaging,

Bir kısmı yağmaya devam etmek istiyor,

while others dreamed of marching on Rome itself.

diğerleri de Roma'ya doğru yürümek istiyordu.

In the end, the rebel army turned south–

Sonunda isyancı ordusu güneye yöneldi,

forgoing what would be their last chance at freedom.

özgür olmak için ellerindeki son fırsatı geri tepmişlerdi.

Meanwhile, Marcus Licinius Crassus had assumed control of the war.

Bu esnada, Roma'nın en varlıklı vatandaşı olarak Marcus Licinius Crassus

As Rome’s wealthiest citizen,

savaşın idaresini üzerine almıştı

he pursued Spartacus with eight new legions,

ve sekiz yeni lejyonla Spartaküs'ün peşine düştü

eventually trapping the rebels in the toe of Italy.

ve sonunda isyancıları İtalya çizmesinin ucunda kıstırdı.

After failed attempts to build rafts,

Sal yapmakta başarısız olan

and a stinging betrayal by local pirates,

ve yerel korsanların acı ihanetleriyle karşılaşan isyancılar

the rebels made a desperate run to break through Crassus’s lines–

çaresiz bir hücumla Crassus'un hatlarını yarmaya çalıştı

but it was no use.

ama bu işe yaramadı.

Roman reinforcements were returning from the Pontic wars,

Pontus cephesinden takviye kuvvetler geliyordu

and the rebels’ ranks and spirits were broken.

ve isyancıların şevki ve safları bozulmaya başlamıştı.

In 71 BCE, they made their last stand.

MÖ 71 yılında son kozlarını oynadılar.

Spartacus nearly managed to reach Crassus before being cut down by centurions.

Spartaküs neredeyse Crassus'a ulaşıyordu ama yüzbaşılar önünü kesti.

His army was destroyed,

Ordusu yok edildi

and 6000 captives were crucified along the Appian Way–

ve 6.000 tutsak, Appian yolu boyunca çarmıha gerildi

a haunting demonstration of Roman authority.

Roma, otoritesini unutulmaz bir biçimde göstermek istemişti.

Crassus won the war,

Savaşı kazanan Crassus'tu

but it is not his legacy which echoes through the centuries.

ama yüzyıllar boyunca hatırlanacak olan o değildi.

Thousands of years later,

Binlerce yıl sonra bugün,

the name of the slave who made the world’s mightiest empire tremble

hatırlanan isim, dünyanın en güçlü imparatorluğunu titreten

has become synonymous with freedom–

ve özgürlük ve özgürlük için savaşmakla özdeşleşen

and the courage to fight for it.

bir kölenin ismidir.