Why is Mount Everest so tall? - Michele Koppes

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Rawee Ma

Every spring,

ทุกฤดูใบไม้ผลิ

hundreds of adventure-seekers dream of climbing Qomolangma,

นักผจญภัยหลายร้อยฝันที่จะพิชิตโชโมลังมา

also known as Mount Everest.

หรือที่รู้จักกันในชื่อภูเขาเอเวอเรสต์

At base camp, they hunker down for months

ที่ค่ายพัก พวกเขาอยู่ที่นั่นกันหลายเดือน

waiting for the chance to scale the mountain's lofty, lethal peak.

รอโอกาสที่จะปีนสู่ยอดเขาที่สูงเสียดฟ้า

But why do people risk life and limb to climb Everest?

แต่ทำไมคนถึงยอมเสี่ยงชีวิต และอยากปีนเขาเอเวอเรสต์

Is it the challenge?

เพื่อความท้าทาย

The view?

เพื่อทิวทัศน์

The chance to touch the sky?

หรือ เพื่อโอกาสในการสัมผัสท้องฟ้า

For many, the draw is Everest's status as the highest mountain on Earth.

สำหรับหลาย ๆ คน แรงจูงใจมาจากภูมิประเทศ ของเอเวอเรสต์ที่เป็นภูเขาที่สูงที่สุดในโลก

There's an important distinction to make here.

เรื่องสำคัญที่จะต้องบอกก็คือ

Mauna Kea is actually the tallest from base to summit,

มัวนาเคีย เป็นจุดที่สูงที่สุดจากฐานถึงยอด

but at 8850 meters above sea level,

แต่อยู่ที่ 8850 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล

Everest has the highest altitude on the planet.

ภูเขาเอเวอเรสต์ มีความสูงมากที่สุดในโลก

To understand how this towering formation was born,

เพื่อที่จะเข้าในว่า โครงสร้างที่ตั้งตระหง่านนี้ เกิดขึ้นได้อย่างไร

we have to peer deep into our planet's crust,

เราต้องมองลึกลงไปใต้เปลือกโลก

where continental plates collide.

ที่ซึ่งแผ่นทวีปชนกัน

The Earth's surface is like an armadillo's armor.

พื้นผิวโลกเหมือนกับเกราะของตัวนิ่ม

Pieces of crust constantly move over,

ชิ้นส่วนของเปลือกโลก เคลื่อนที่ไปมาตลอดเวลา

under,

ไปทางข้างใต้

and around each other.

และไปรอบ ๆ กันและกัน

For such huge continental plates, the motion is relatively quick.

สำหรับแผ่นทวีปที่มีขนาดใหญ่ขนาดนั้น การเคลื่อนที่ของมันถือว่าค่อนข้างเร็ว

They move two to four centimeters per year,

พวกมันเคลื่อนที่ปีละสองถึงสี่เซนติเมตร

about as fast as fingernails grow.

ซึ่งเร็วพอ ๆ กับการงอกของเล็บ

When two plates collide,

เมื่อแผ่นทวีปสองแผ่นชนกัน

one pushes into or underneath the other, buckling at the margins,

แผ่นหนึ่งจะดันเข้าไปหรือเข้าไปทางข้างใต้ ของอีกแผ่นหนึ่ง ทำให้ขอบโก่งตัว

and causing what's known as uplift to accomodate the extra crust.

และทำให้เกิดสิ่งที่เรียกว่าการยกตัว เพื่อจัดวางส่วนเปลือกโลกใหม่

That's how Everest came about.

นี่เป็นส่วนที่เกี่ยวกับภูเขาเอเวอเรสต์

50 million years ago, the Earth's Indian Plate drifted north,

50 ล้านปีก่อน แผ่นทวีปอินเดียของโลก เคลื่อนไปทางเหนือ

bumped into the bigger Eurasian Plate,

ชนเข้ากับแผ่นยูเรเซีย

and the crust crumpled, creating huge uplift.

และเปลือกโลกก็อัดเข้าหากัน ทำให้เกิดการยกตัว

Mountain Everest lies at the heart of this action,

ภูเขาเอเวอเรสต์ อยู่ที่ใจกลางของการอัตตัวนั้น

on the edge of the Indian-Eurasian collision zone.

ที่บริเวณขอบการชนกัน ของแผ่นอินเดีย-ยูเรเซีย

But mountains are shaped by forces other than uplift.

แต่ภูเขาถูกก่อร่างขึ้นโดยแรงกระทำอย่างอื่น นอกเหนือจากการยกตัว

As the land is pushed up, air masses are forced to rise as well.

เมื่อแผ่นดินถูกดันขึ้น มวลอากาศถูกบังคับให้ยกตัวขึ้นเช่นกัน

Rising air cools, causing any water vapor within it to condense

การเพิ่มความเย็นในอากาศ ทำให้ละอองน้ำภายในนั้นกลั่นตัว

and form rain or snow.

และก่อตัวเป็นเม็ดฝนหรือหิมะ

As that falls, it wears down the landscape,

เมื่อมันตกลงมัน มันชะพื้นที่เบื้องล่าง

dissolving rocks or breaking them down in a process known as weathering.

กร่อนหินและทลายพวกมันลง ในกระบวนการที่เรียกว่า การผุพังอยู่กับที่

Water moving downhill carries the weathered material

น้ำที่เคลื่อนตัวลงมาตามภูเขา นำเอาสิ่งที่ถูกทำให้ผุพังลงมา

and erodes the landscape,

และกัดเซาะพื้นที่ตรงนั้น

carving out deep valleys and jagged peaks.

ซึ่งทำให้เกิดหุบเขาลึก และยอดแหลม

This balance between uplift and erosion gives a mountain its shape.

สมดุลระหว่างการยกตัวและการกัดเซาะนี้ ทำให้เกิดรูปทรงของภูเขา

But compare the celestial peaks of the Himalayas

แต่เมื่อเปรียบเทียบกับยอดที่สูงเสียดฟ้า ของหิมาลัย

to the comforting hills of Appalachia.

กับเนินเขาต่ำ ๆ ของแอปพาเลเชีย

Clearly, all mountains are not alike.

ชัดเจนเลยว่า ไม่มีภูเขาใดที่หน้าตาเหมือนกัน

That's because time comes into the equation, too.

นั่นเป็นเพราะเวลา เข้ามามีส่วนร่วมในสมการนี้เช่นกัน

When continental plates first collide, uplift happens fast.

เมื่อแผ่นทวีปเข้าชนกันในตอนแรก การยกตัวเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว

The peaks grow tall with steep slopes.

ยอดสูงขึ้นพร้อมกับเนินที่ชัน

Over time, however, gravity and water wear them down.

เมื่อเวลาผ่านไป อย่างไรก็ดี แรงดึงดูด และน้ำ ก็ทำให้มันทลายลง

Eventually, erosion overtakes uplift,

และในที่สุด การกัดกร่อน ก็มีผลเหนือกว่าการยกตัว

wearing down peaks faster than they're pushed up.

ทำให้ยอดทลายลงมา

A third factor shapes mountains: climate.

ปัจจัยที่สามที่ให้รูปทรงกับภูเขาก็คือ สภาพภูมิอากาศ

In subzero temperatures, some snowfall doesn't completely melt away,

ที่อุณหภูมิต่ำกว่าศูนย์องศา หิมะที่ตกลงมาไม่ละลายจนหมด

instead slowly compacting until it becomes ice.

แต่อัดตัวกันอย่างช้า ๆ จนกลายเป็นน้ำแข็ง

That forms the snowline, which occurs at different heights around the planet

ที่ก่อตัวเป็นแนวหิมะ ซึ่งเกิดขึ้น ที่ระดับความสูงต่าง ๆ ทั่วโลก

depending on climate.

ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิอากาศ

At the freezing poles, the snowline is at sea level.

ที่ขั้วโลกอันหนาวเย็น แนวน้ำแข็งอยู่ที่ระดับน้ำทะเล

Near the equator, you have to climb five kilometers before it gets cold enough

ที่ใกล้เส้นศูนย์สูตร คุณต้องปีนขึ้นไปถึง ห้ากิโลเมตรมันถึงจะเย็นพอ

for ice to form.

ที่น้ำแข็งจะเกิดขึ้นได้

Gathered ice starts flowing under its own immense weight

น้ำแข็งที่รวมตัวกันเริ่มที่จะไหลลงมา ด้วยน้ำหนักที่มากของมัน

forming a slow-moving frozen river known as a glacier,

ทำให้เกิดแม่น้ำเยือกแข็งที่เคลื่อนที่ อย่างช้า ๆ ซึ่งเรียกว่า ธารน้ำแข็ง

which grinds the rocks below.

ซึ่งขัดสีกับหินเบื้องล่าง

The steeper the mountains, the faster ice flows,

ยิ่งภูเขาชันเท่าไร น้ำแข็งก็ยิ่งเคลื่อนที่เร็วเท่านั้น

and the quicker it carves the underlying rock.

และการกัดกร่อนหินที่อยู่ข้างล่างก็ยิ่งเกิดเร็วขึ้น

Glaciers can erode landscapes swifter than rain and rivers.

ธารน้ำแข็งสามารถกัดเซาะพื้นที่ ได้รวดเร็วกว่าฝนหรือแม่น้ำ

Where glaciers cling to mountain peaks, they sand them down so fast,

เมื่อธารน้ำแข็งเกาะอยู่ที่ยอดเขา พวกมันกร่อนยอดลงมาอย่างรวดเร็ว

they lop the tops off like giant snowy buzzsaws.

พวกมันหักยอดออกไปราวกับเลื่อยน้ำแข็งยักษ์

So then, how did the icy Mount Everest come to be so tall?

ถ้าอย่างนั้น ทำไมภูเขาเอเวอเรสต์ที่หนาวเย็น ยังคงตั้งสูงตระหง่านอยู่อย่างนั้นได้

The cataclysmic continental clash from which it arose

การชนของแผ่นทวีปอย่างฉับพลัน ที่ทำให้มันยกตัวขึ้น

made it huge to begin with.

ทำให้มันมีขนาดใหญ่มาแต่ต้น

Secondly, the mountain lies near the tropics,

อย่างที่สอง ภูเขาอยู่ใกล้กับเขตศูนย์สูตร

so the snowline is high, and the glaciers relatively small,

ฉะนั้นแนวหิมะจึงอยู่สูง และธารน้ำแข็งจึงค่อนข้างเล็ก

barely big enough to widdle it down.

จนแทบจะไม่สามารถกร่อนมันลงได้

The mountain exists in a perfect storm of conditions

ภูเขานี้จึงอยู่ในสภาวะที่สุดจะเหมาะสม

that maintain its impressive stature.

ที่คงรักษารูปลักษณ์อันน่าประทับใจของมันไว้

But that won't always be the case.

แต่มันอาจไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไป

We live in a changing world where the continental plates,

เรากำลังอยู่ในโลกที่มีการเปลี่ยนแปลง ที่ซึ่งแผ่นทวีป

Earth's climate,

สภาวะภูมิอากาศของโลก

and the planet's erosive power

และพลังในการกัดกร่อนของโลก

might one day conspire to cut Mount Everest down to size.

สักวันหนึ่ง อาจร่วมกัน ทำให้ขนาดของภูเขาเอเวอเรสต์เล็กลง

For now, at least, it remains legendary in the minds of hikers,

แต่สำหรับตอนนี้ อย่างน้อย มันก็ยังคงเป็นตำนานในใจของนักปีนเขา

adventurers,

นักผจญภัย

and dreamers alike.

และนักล่าฝันทั้งหลาย