Why is Mount Everest so tall? - Michele Koppes

Translator: Sandip Rai Reviewer: Deepak Basyal

Every spring,

हरेक बसन्तमा, सैयौ

hundreds of adventure-seekers dream of climbing Qomolangma,

साहासी यात्रीहरु चोमोलुन्ग्मा, अर्थात् माउन्ट एभ्रेस्ट,

also known as Mount Everest.

चढ्ने सपना बुन्छन ।

At base camp, they hunker down for months

उनीहरु सगरमाथाको घातक शिखर चढ्ने

waiting for the chance to scale the mountain's lofty, lethal peak.

अवसरको प्रतिक्षामा बेस क्याम्पमा महिनौ बस्छन ।

But why do people risk life and limb to climb Everest?

तर उनीहरु सगरमाथा चढ्न किन आफ्नो ज्यानको बाजी लाउछन ?

Is it the challenge?

के त्यो चुनौतीको लागि हो?

The view?

कि प्राकृतिक

The chance to touch the sky?

दृश्यको लागि? कि आकाश चुम्ने अवसरको लागि ?

For many, the draw is Everest's status as the highest mountain on Earth.

धेरैको लागि, त्यो सगरमाथा संसारको सबैभन्दा अग्लो शिखर हुनाले गर्दछ ।

There's an important distinction to make here.

यहाँ एउटा महत्वपूर्ण भिन्नता छ ।

Mauna Kea is actually the tallest from base to summit,

वास्तबमा मौना केया चै फेंद देखि टुप्पोको हिसाबले सबैभन्दा अग्लो शिखर हो ।

but at 8850 meters above sea level,

तर समुन्द्री सतहबाट ८८५० मीटरको उचाईमा रहेको,

Everest has the highest altitude on the planet.

सगरमाथाको उचाई संसारमा सबैभन्दा माथि छ ।

To understand how this towering formation was born,

यो बिशाल ढाँचाको उत्पत्ति बुझ्नको लागि

we have to peer deep into our planet's crust,

हामीले पृथ्वीको गहिराइमा हेर्नुपर्छ

where continental plates collide.

जहाँ महाद्वीप प्लेट्हरुको टक्राव पर्दछ ।

The Earth's surface is like an armadillo's armor.

पृथ्वीको सतह सालिकको कवच जस्तै हुन्छ ।

Pieces of crust constantly move over,

पृथ्वीका सतहका खण्डहरु लगातार

under,

एक अर्कामाथि,

and around each other.

मुनि र वरिपरि हलचल गर्छन ।

For such huge continental plates, the motion is relatively quick.

ति विशाल महाद्वीपीय प्लेटहरूको हलचलको गति भने छिटो हुनेगर्दछ ।

They move two to four centimeters per year,

तिनीहरु हरेक वर्ष ३ देखि ४ सेन्टीमिटर सर्ने गर्छन,

about as fast as fingernails grow.

जुन दर हाम्रो नंग बढ्ने दर समान हो ।

When two plates collide,

जब दुइ प्लेटको टक्राव हुन्छ,

one pushes into or underneath the other, buckling at the margins,

एक प्लेटले अर्कोको माथि वा मुनि धक्का दिन्छ,

and causing what's known as uplift to accomodate the extra crust.

सिमानाहरू कसिन्छ, जसको कारणले खण्डहरु माथि उठ्छन ।

That's how Everest came about.

यसरी नै सगरमाथाको निर्माण भएको हो ।

50 million years ago, the Earth's Indian Plate drifted north,

५ करोड वर्ष पहिले, पृथ्वीको भारतीय प्लेट उत्तर तिर सर्न थाल्यो र

bumped into the bigger Eurasian Plate,

निकै ठुलो यूरासियन प्लेटसंग टकरायो,

and the crust crumpled, creating huge uplift.

जसको कारणले त्यहाँको खण्डहरु माथि उठ्न पुगे ।

Mountain Everest lies at the heart of this action,

सगरमाथा यी गतिबिधिको केन्द्रबिन्दुमा पर्छ,

on the edge of the Indian-Eurasian collision zone.

जुन भारतीय-यूरासियन प्लेटहरुको टक्राउ क्षेत्रको किनारामा पर्दछ ।

But mountains are shaped by forces other than uplift.

तर पर्वतहरु माथि उठ्नमा अरु शक्तिहरुको पनि असर हुन्छ ।

As the land is pushed up, air masses are forced to rise as well.

जब पृथ्वीको जमिन माथि धकेलिन्छ, तब हावाका झोक्काहरु पनि माथि उठछन् ।

Rising air cools, causing any water vapor within it to condense

माथि उठ्दै गरेका हावा चिसिएर त्यसमा रहेका बाफहरु जम्छन र

and form rain or snow.

ति पानी वा हिउँमा परिवर्तन हुन्छन ।

As that falls, it wears down the landscape,

बिस्तारै बर्षा र हिमपातले जमिनको सतहका चट्टानहरुलाई

dissolving rocks or breaking them down in a process known as weathering.

टुक्राउदै जान्छ जुन प्रक्रियालाई वेदरिङ्ग भनिन्छ ।

Water moving downhill carries the weathered material

ओरालो बग्दै गरेको पानीले ति टुक्रिएका चट्टानलाई

and erodes the landscape,

बगाएर भिरलाई खियाउदै जान्छ जसबाट

carving out deep valleys and jagged peaks.

गहिरो घाटी र असमान पर्बतहरुको निर्माण हुन्छ ।

This balance between uplift and erosion gives a mountain its shape.

यसरी जमिनको माथि उठ्ने र पहिरो जाने

सन्तुलित प्रक्रियाले पर्बतहरुलाई आकार दिन्छ ।

But compare the celestial peaks of the Himalayas

तर यी हिमालयका आकाशीय पर्बतहरुको तुलना ति

to the comforting hills of Appalachia.

अपालचियाका समतल पहाडसंग गर्दा हामीले देख्न सक्छौ

Clearly, all mountains are not alike.

कि सबै पर्बतहरु एक समान हुदैनन् ।

That's because time comes into the equation, too.

यसको एक कारण समय पनि हो ।

When continental plates first collide, uplift happens fast.

महाद्वीपीय प्लेटहरु टक्राउदा जमिनको सतह माथि बढ्ने प्रक्रिया चाडो हुन्छ ।

The peaks grow tall with steep slopes.

पर्बतहरु भिरालो हुदै माथि बढ्दै जान्छन् ।

Over time, however, gravity and water wear them down.

बिस्तारै गुरुत्वाकर्षण र पानीले ती खियीदै जान्छन् ।

Eventually, erosion overtakes uplift,

अन्ततः माथि बढ्ने भन्दा पहिरो जाने प्रक्रिया धेरै हुन्छ

wearing down peaks faster than they're pushed up.

र भिरहरु चाडो खियीदै जान्छन् ।

A third factor shapes mountains: climate.

पर्बतहरु बन्नुको अर्को कारण मौसम पनि हो ।

In subzero temperatures, some snowfall doesn't completely melt away,

एकदमै ठण्डी मौसममा हिउँ पुरै नपग्लेर

instead slowly compacting until it becomes ice.

बिस्तारै बरफ बन्दै जान्छ ।

That forms the snowline, which occurs at different heights around the planet

यसरी नै संसारभरि विभिन्न ऊचाईमा मौसम अनुसार

depending on climate.

हिउँले ढाकेको ठाउँहरु बन्छन ।

At the freezing poles, the snowline is at sea level.

ठंड ध्रुवहरूमा बर्फिया सतह समुद्री सतहको उचाइमा हुन्छन ।

Near the equator, you have to climb five kilometers before it gets cold enough

भूमध्य रेखा नजिक बर्फिया सतह बन्ने मौसमको लागि

for ice to form.

कम्तिमा नि ५ किलोमीटर उकालो चढ्नुपर्छ ।

Gathered ice starts flowing under its own immense weight

धेरै वजनको जमेको बर्फिया

forming a slow-moving frozen river known as a glacier,

सतह बिस्तारै बग्दै हिमनदी बन्छ जसले

which grinds the rocks below.

तलको चट्टानहरुलाई पिस्दै लग्छ ।

The steeper the mountains, the faster ice flows,

पर्बतहरु जति भिरालो त्यति नै चाडो बरफ तल बग्छ

and the quicker it carves the underlying rock.

र तलको चट्टानहरुलाई चाडो पिस्दै लग्छ ।

Glaciers can erode landscapes swifter than rain and rivers.

हिमनदीले जमिनको सतहलाई वर्षा र नदीभन्दा चाडो खियाएर बगाउछ ।

Where glaciers cling to mountain peaks, they sand them down so fast,

पर्बतहरुको हिमनदीले सतहलाई खियाएर यति चाडो बगाउछ कि

they lop the tops off like giant snowy buzzsaws.

ति पर्वतका टुप्पाहरु आराले काटेझैँ काटीन्छन् ।

So then, how did the icy Mount Everest come to be so tall?

त्यसो भए बर्फिया सगरमाथा कसरी त्यति अग्लो हुनपुग्यो ?

The cataclysmic continental clash from which it arose

सुरुमा महाद्वीपीय प्लेटहरूको टक्राउले

made it huge to begin with.

यो अग्लो हुन पुग्यो ।

Secondly, the mountain lies near the tropics,

दोश्रो, सगरमाथा उष्ण प्रदेशमा पर्दछ

so the snowline is high, and the glaciers relatively small,

जहाँ बर्फिया सतह अग्लो र हिमनदी सानो हुन्छ

barely big enough to widdle it down.

जसले जमिनको सतहलाई खियाउनु सक्दैन ।

The mountain exists in a perfect storm of conditions

यसरी सगरमाथा सही परिस्थितिहरूको कारणले

that maintain its impressive stature.

आफ्नो प्रभावशाली ऊँचाई बनाउन कायम छ ।

But that won't always be the case.

तर यो संधै कायम रहदैन ।

We live in a changing world where the continental plates,

पृथ्वी परिवर्तनसिल छ जहाँ

Earth's climate,

महाद्वीपीय प्लेट, मौसम, र

and the planet's erosive power

खियाउने शक्तिले एक दिन सगरमाथाको

might one day conspire to cut Mount Everest down to size.

ऊँचाईलाई घटाउन सक्छ ।

For now, at least, it remains legendary in the minds of hikers,

अहिलेको लागि भने सगरमाथा साहसिक यात्री र सपना बुन्ने मानिसहरुको लागि

adventurers,

प्रसिद्ध भैरहनेछ ।

and dreamers alike.