The rise of modern populism - Takis S. Pappas

Prevodilac: Milenka Okuka Lektor: Ivana Korom

In the mid-1970s, after decades of political turmoil,

Sredinom 1970-ih, nakon decenija političkih previranja,

Greece finally seemed to be on the path to stability.

činilo se da je Grčka konačno na putu stabilnosti.

With the introduction of a new constitution

Donošenjem novog ustava

and negotiations underway to enter European institutions,

i započinjanjem pregovora o ulasku u evropske institucije,

many analysts expected Greek politics

mnogi analitičari su očekivali da će grčka politika

to follow the pattern of the larger Western world.

da prati obrazac šireg zapadnog sveta.

Then in 1981, a political party called PASOK came to power.

Potom, 1981. godine, politička partija nazvana PASOK dolazi na vlast.

Its charismatic leader Andreas Papandreou railed against the new constitution,

Njen harizmatični vođa Andreas Papandreu se bunio protiv novog ustava

and accused those in power of “national betrayal.”

i optužio je one na vlasti za „nacionalnu izdaju”.

Opposing Greece’s membership in NATO and the European Economic Community,

Protiveći se članstvu grčke u NATO-u i Evropskoj ekonomskoj zajednici,

Papandreou promised to govern for the betterment of the “common people"

Papandreu je obećao da će da vlada za dobrobit „običnih ljudi”

above all else.

iznad svega drugog.

He famously declared, “there are no institutions, only the people exist.”

Čuven je njegov proglas: „nema institucija, postoje samo ljudi.”

Papandreou’s rise to power isn’t a unique story.

Papandreuov uspon na vlast nije jedinstvena priča.

In many democratic countries around the world,

U mnogim demokratskim državama širom sveta,

charismatic leaders vilify political opponents,

harizmatične vođe satanizuju političke protivnike,

disparage institutions, and claim the mantle of the people.

omalovažavaju institucije i tvrde da dolaze u ime naroda.

Some critics label this approach as authoritarian or fascist,

Neki kritičari označavaju ovaj pristup kao autokratski ili fašistički,

and many argue that these leaders are using emotions

a mnogi tvrde da ove vođe koriste osećanja

to manipulate and deceive voters.

kako bi manipulisali i obmanjivali glasače.

But whether or not this style of politics is ethical, it's certainly democratic,

Međutim, bio ovaj politički stil etičan ili ne, svakako je demokratski,

and it goes by the name of populism.

a naziva se populizmom.

The term populism has been around since Ancient Rome,

Termin populizam je prisutan još od antičkog Rima

and has its roots in the Latin word “populus” meaning “the people."

i ima korene u latinskoj reči „populus” koja znači „narod”.

But since then populism has been used to describe dozens of political movements,

Međutim, otad se populizam koristi da opiše desetine političkih pokreta,

often with counterintuitive and sometimes contradictory goals.

koji često imaju nelogične i ponekad kontradiktorne ciljeve.

Populist movements have rebelled against monarchies, monopolies,

Populistički pokreti su se bunili protiv monarhija, monopola,

and a wide variety of powerful institutions.

kao i širokog spektra institucija moći.

It’s not possible to cover the full history of this term here.

Nemoguće je pokriti punu istoriju termina u ovoj lekciji.

Instead, we’re focusing on one specific type of populism—

Umesto toga, usredsredićemo se na jedan naročit tip populizma -

the kind that describes Papandreou’s administration

onaj koji opisuje Papandreuovu administraciju

and numerous other governments over the last 70 years: modern populism.

i brojne druge vlade u proteklih 70 godina: savremeni populizam.

But to understand how political theorists define this phenomenon

Međutim, pre nego što razmemo kako politički teoretičari definišu ovu pojavu,

we first need to explore what it’s responding to.

moramo prvo da istražimo na šta je ona reakcija.

In the aftermath of World War Two,

Nakon Drugog svetskog rata,

many countries wanted to move away from totalitarian ideologies.

mnoge države su želele da se ograde od totalitarnih ideologija.

They sought a new political system

Tragali su za novim političkim sistemom

that prioritized individual and social rights,

kome bi prioritet bila individualna i društvena prava,

aimed at political consensus, and respected the rule of law.

kome bi cilj bio politički konsenzus i koji bi poštovao vladavinu prava.

As a result, most Western nations adopted a longstanding form of government

Iz toga je proizašlo da su mnoge zapadne nacije prihvatile dugoročni oblik vladanja

called liberal democracy.

koji se naziva liberalnom demokratijom.

In this context, “liberal” doesn’t refer to any political party,

„Liberalnost” se u ovom kontekstu ne odnosi ni na jednu političku partiju,

but rather a type of democracy that has three essential components.

već pre na vid demokratije koja ima tri suštinske komponente.

First, liberal democracies accept that society

Pod jedan, liberalne demokratije prihvataju da je društvo

is full of many, often crosscutting divisions that generate conflict.

ispunjeno mnogim, često oprečnim podelama koje stvaraju sukobe.

Second, it requires that society’s many factions

Pod dva, zahteva da mnoge frakcije u društvu

seek common ground across those divisions.

traže zajednički jezik duž datih podela.

Finally, liberal democracies rely on the rule of law

Naposletku, liberalne demokratije se oslanjaju na vladavinu prava

and the protection of minority rights,

i zaštitu prava manjina,

as specified in constitutions and legal statutes.

kao što je naznačeno u ustavima i pravnim statutima.

Taken together, these ideals propose

Sveukupno, ovi ideali pretpostavljaju

that tolerance and institutions that protect us from intolerance,

da su tolerancija i institucije koje nas štite od netolerancije

are the bedrock of a functional and diverse democratic society.

osnova funkcionalnog i raznolikog demokratskog društva.

Liberal democracies helped bring stability to the nations that adopted them.

Liberalne demokratije su doprinele stabilnosti narodima koji su ih usvojili.

But like any system of government, they didn’t solve everything.

No, kao i bilo koji sistem vladanja, nisu rešile sve probleme.

Among other issues, an ever-increasing wealth gap

Između ostalog, stalno rastući jaz u bogatstvu

led to underserved communities

je doveo do zapostavljenih zajednica

who distrusted both their wealthy neighbors and their political leaders.

koje nisu verovale svojim imućnim komšijama, ni političkim vođama.

In some cases, political corruption further damaged the public's trust.

U nekim slučajevima, politička korupcija je dodatno oštetila poverenje javnosti.

Growing suspicion and resentment around these politicians

Rastuća sumnjičavost i ogorčenost na trenutne političare

primed citizens to look for a new kind of leader

su naveli građane da tragaju za novim tipom vođe

who would challenge established institutions

koji bi izazvao postojeće institucije

and put the needs of the people first.

i stavio potrebe naroda na prvo mesto.

In many ways, this reaction highlights democracy in action:

Na razne načine, ova reakcija osvetljava demokratiju na delu:

if the majority of a population feels their interests are underrepresented,

ako većina naroda smatra da su njihovi interesi zapostavljeni,

they can elect leaders to change that using existing democratic systems.

mogu da izaberu vođe koji će to da promene upotrebom postojećih demokratskih sistema.

But this is where assertive, modern populist candidates can subvert democracy.

Međutim, baš tu samouvereni, savremeni populistički kandidati

mogu da podriju demokratiju.

Modern populists identify themselves as embodying the "will of the people,"

Savremeni populisti sebe određuju kao otelotvorenje „narodne volje”,

and they place those interests

te oni stavljaju date potrebe

above the institutions that protect individual and social rights.

iznad institucija koje štite individualna i društvena prava.

Modern populists argue these institutions

Savremeni populisti tvrde da institucijama

are run by a self-serving ruling minority,

zarad ličnog interesa upravlja vladajuća manjina

who seek to control the vast majority of virtuous common people.

koja teži da kontroliše veliku većinu poštenog običnog naroda.

As a result, politics is no longer about seeking compromise and consensus

Posledica toga je da politika više nije traženje kompromisa i konsenzusa

through tolerant democratic institutions.

kroz tolerantne domokratske institucije.

Instead, these leaders seek to overturn what they see as a broken system.

Umesto toga, ove vođe teže svrgavanju onoga što vide kao pokvaren sistem.

This means that where a liberal democracy has the utmost respect for institutions

To znači da dok liberalna demokratija ima krajnje poštovanje prema institucijama

like courtrooms, free press, and national constitutions,

poput sudova, slobode štampe i državnih ustava,

modern populists disparage any establishment that disagrees

savremeni populisti odbacuju sve institucije koje se ne slažu

with the so-called “common will."

sa takozvanom narodnom voljom.

Modern populist parties have arisen in many places,

Savremene populističke partije su se pojavile na raznim mestima,

but the leaders of these movements are remarkably similar.

ali su vođe ovih pokreta zapanjujuće slični.

They’re often charismatic individuals

Obično su to harizmatični pojedinci

who identify themselves as embodying the “will of the people."

koji sebe određuju kao otelotvorenje „narodne volje”.

They make exorbitant promises to their supporters,

Oni prave preterana obećanja svojim podržavaocima,

while casting their opponents as traitors actively undermining the country.

dok označavaju protivnike kao izdajnike koji aktivno potkopavaju državu.

But whether these politicians are sincere believers or manipulative opportunists,

No, bilo da su ovi političari iskreni vernici ili manipulativni oportunisti,

the dynamics they unleash

dinamika koju oslobađaju

can be profoundly destabilizing for liberal democracy.

može suštinski da destabilizuje liberalnu demokratiju.

Even when modern populist leaders don’t follow through

Čak i kada savremene populističke vođe ne ispune

with their most extreme promises,

svoja najekstremnija obećanja,

their impact on political discourse, the rule of law, and public trust

njihov uticaj na politički diskurs, vladavinu prava i poverenje javnosti

can long outlast their time in office.

može dugo da nadživi njihovo vreme na vlasti.