How the Suez Canal changed the world - Lucia Carminati

767,065 views ・ 2022-05-03

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Adam Rogoń Korekta: Ola Królikowska
00:11
In March 2021, fierce winds blew a container ship off course.
0
11049
4212
W marcu 2021 roku z powodu silnego wiatru na mieliźnie osiadł pewien kontenerowiec.
00:15
In most places, this would have caused a minor incident.
1
15428
3295
W większości miejsc nie stanowiłoby to większego problemu,
00:19
But in the Suez Canal, it was a global crisis.
2
19265
3170
ale spowodowało to globalny kryzys, bo stało się w Kanale Sueskim.
00:22
This vessel wasn’t just blocking other ships—
3
22977
2711
Ten statek nie tylko blokował inne statki.
00:25
It was obstructing the flow of international trade
4
25688
2961
Zakłócal też przepływ międzynarodowych towarów
00:28
through one of the world’s most important waterways.
5
28649
2711
przez jeden z najważniejszych szlaków wodnych na świecie.
00:31
The site of the Suez Canal has been of interest to rulers of this region
6
31861
3587
Teren, na którym znajduje się kanał, interesował władców tego regionu
00:35
as far back as the second millennium BCE.
7
35448
3462
od drugiego tysiąclecia p.n.e.
00:39
To move goods between Asia and the Mediterranean basin,
8
39327
3295
Żeby transportować towary między Azją a krajami śródziemnomorskimi,
00:42
traders had to traverse the narrow isthmus separating the Red Sea and the Nile,
9
42622
4796
kupcy musieli przemierzać wąski przesmyk oddzielający Morze Czerwone od Nilu,
00:47
journeying in camel-bound caravans through the unforgiving desert.
10
47418
4588
podróżując z wielbłądami i karawanami przez bezlitosną pustynię.
00:52
A maritime passage between the Indian Ocean and the Mediterranean Sea
11
52840
4505
Morski korytarz między Oceanem Indyjskim a Morzem Śródziemnym
00:57
would bypass this trip altogether.
12
57345
2127
pozwoliłby całkowicie pominąć tę podróż.
00:59
And throughout the 16th century,
13
59639
1877
W XVI wieku
01:01
multiple powers attempted to construct such a canal.
14
61516
3753
dużo mocarstw próbowało wybudować taki kanał.
01:05
But their plans were obstructed by cost, political strife,
15
65520
3503
Ich planom przeszkodziły jednak koszty, polityczne spory
01:09
and the ever-shifting sands.
16
69023
1919
i wiecznie przemieszczające się piaski.
01:11
In 1798, interest in building a canal was rekindled,
17
71317
4254
W 1798 roku zainteresowanie wybudowaniem kanału odżyło,
01:15
this time attracting attention from across Europe.
18
75571
3379
tym razem przykuwając uwagę całej Europy.
01:19
Over the following decades, individuals from Austria, Italy, Britain, and France
19
79992
6090
Przez kolejne lata ludzie z Austrii, Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji
01:26
pitched their plans to Egypt’s rulers.
20
86082
2753
przedstawiali swoje plany władcom Egiptu.
01:29
At the time, Egypt was a territory of the Ottoman Empire,
21
89085
3670
W tamtym okresie Egipt podlegał Imperium Osmańskiemu,
01:32
which was resistant to these proposals.
22
92755
2252
które było przeciwne tym propozycjom.
01:35
But Egypt's political and economic autonomy was gradually increasing,
23
95716
4463
Polityczna i ekonomiczna autonomia Egiptu stopniowo się jednak zwiększała,
01:40
and its government was eager to pursue the project.
24
100179
2795
a jego rząd był skłonny zrealizować ten projekt.
01:43
When Sa’id Pasha came into power in 1854, he approved a plan
25
103516
4838
Kiedy Sa’id Pasza objął władzę w 1854 roku, zaakceptował plan
01:48
from the enterprising and manipulative French diplomat Ferdinand de Lesseps.
26
108354
5005
przedsiębiorczego francuskiego dyplomaty Ferdinanda de Lessepsa.
01:53
Signed in 1854 and 1856, a pair of concessions gave de Lesseps
27
113568
5589
Podpisane w latach 1854 i 1856 dwie koncesje dawały de Lessepsowi prawo
01:59
authority to establish the Suez Canal Company
28
119157
2794
do utworzenia Spółki Kanału Sueskiego
02:01
and finance it by selling shares to “capitalists of all nations.”
29
121951
4588
i finansowania jej przez sprzedawanie udziałów “kapitalistom wszystkich nacji”.
02:06
The contracts between Sa’id Pasha and the Canal Company
30
126914
3545
Umowy zawarte między Sa’id Paszą a Spółką Kanału
02:10
also promised a workforce of hundreds of thousands of Egyptian workers.
31
130459
5047
obiecywały również siłę roboczą w postaci setek tysięcy egipskich pracowników.
02:15
Beginning in 1862, about 20,000 laborers were forcibly recruited every month,
32
135840
6506
Od 1862 roku około 20 000 robotników każdego miesiąca zaciągano siłą
02:22
digging the canal in harsh desert conditions
33
142346
2753
do kopania kanału w trudnych, pustynnych warunkach
02:25
without easy access to food or water.
34
145099
3045
bez dostępu do jedzenia czy wody.
02:28
Diseases like cholera ran rampant and workers toiled under the threat of whips.
35
148144
5005
Choroby takie jak cholera szalały, a robotnicy pracowali pod groźbą batów.
02:33
The estimates of those who died during construction range into the thousands.
36
153399
4463
Liczba ludzi, którzy zginęli podczas budowy, to około kilka tysięcy.
02:38
In 1864, the new Egyptian ruler, Isma’il Pasha,
37
158696
4880
W 1864 roku nowy władca Egiptu Isma’il Pasza
02:43
put an end to the coerced Egyptian labor,
38
163576
2336
zakończył przymusową pracę Egipcjan,
02:45
but he still pressed forward with construction.
39
165912
2627
ale kontynuował budowę kanału.
02:49
Foreign workers from all over Europe and the Middle East
40
169207
3378
Zagraniczni robotnicy z Europy i Bliskiego Wschodu
02:52
labored alongside dredgers and bucket excavators
41
172585
3086
pracowali wśród pogłębiarek oraz koparek,
02:55
to remove 74 million cubic meters of dirt.
42
175671
3671
żeby pozbyć się 74 milionów metrów sześciennych piasku.
02:59
This massive population of workers required infrastructure
43
179842
3712
Tak liczna liczba pracowników wymagała infrastruktury,
03:03
to deliver drinking water and other supplies,
44
183554
3087
która pozwoliłaby dostarczać wodę i inne zasoby,
03:06
giving rise to a flourishing economy of restaurants, brothels, and smuggled goods.
45
186641
5547
co dało początek sieci restauracji, domów publicznych i przemycanych dóbr.
03:12
Amidst the bustle were born three new cities with multi-ethnic populations:
46
192813
4630
Wśród tego zgiełku powstały trzy nowe miasta z mieszkańcami różnych narodowości.
03:17
Port Said on the northern Mediterranean shore,
47
197902
2794
Port Said na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnomorskiego,
03:21
Ismailia on the canal's middle tract,
48
201239
2794
Ismailia w okolicy środka długości kanału
03:24
and Port Tewfiq, at the southern edge of the canal.
49
204033
3086
i Port Tewfiq na południowym końcu kanału.
03:27
The construction site bypassed the Nile and ran directly from Port Said to Suez.
50
207703
5256
Budowa kanału nie obejmowała Nilu, a bezpośrednio połączyła Port Said i Suez.
03:33
And after years of work, the streams of the two seas finally began merging
51
213501
4588
Po mozolnej pracy, w połowie lat 60., wody dwóch mórz zaczęły się wreszcie łączyć.
03:38
in the mid-1860s.
52
218089
1751
03:40
The finished canal was 164 kilometers long,
53
220466
3796
Wybudowany kanał liczył 164 kilometry długości,
03:44
with a width of 56 meters at the surface,
54
224262
3044
56 metrów szerokości na powierzchni
03:47
and it was officially inaugurated on November 17th, 1869.
55
227306
4588
i został oficjalnie oddany do użytku 17 listopada 1869 roku.
03:52
While it struggled financially during its first few years,
56
232270
2877
Choć przez pierwsze lata nie przynosił zysków,
03:55
the canal ended up dramatically accelerating global trade.
57
235147
3337
okazał się znaczącym ulepszeniem w globalnym handlu.
03:58
It also facilitated the migration of numerous marine species,
58
238484
3879
Ułatwił też migrację wielu morskich stworzeń,
04:02
dramatically changing local ecosystems and cuisine.
59
242363
3587
wyraźnie zmieniając lokalny ekosystem i kuchnię.
04:07
Over the decades, traffic through the canal grew.
60
247576
2920
Natężenie ruchu rosło wraz z upływem lat,
04:10
But in 1875,
61
250788
1919
ale w 1875 roku
04:12
financial issues forced Egypt to sell much of its stock in the Canal Company,
62
252707
4588
kłopoty finansowe zmusiły Egipt do sprzedania dużej ilości akcji spółki,
04:17
allowing Britain to take over.
63
257461
1669
co pozwoliło ją przejąć Wielkiej Brytanii.
04:20
It was only in 1956 that control of the canal fully reverted to Egypt
64
260006
4296
W 1956 roku Egipt odzyskał jednak kontrolę nad kanałem
04:24
when it was nationalized by President Gamal Abdel Nasser.
65
264302
3586
dzięki znacjonalizowaniu przez prezydenta Gamala Abdela Nassera.
04:29
This move sparked a military standoff
66
269473
1961
Decyzja wywołała napięcie między Egiptem a Anglią, Francją i Izraelem.
04:31
between Egypt and Britain, France, and Israel.
67
271434
3128
04:34
But once resolved,
68
274895
1377
Gdy spór rozwiązano, nacjonalizacja kanału sprawiła,
04:36
it transformed the canal into a major source of Egypt's national revenue
69
276272
4296
że stał się on dla Egiptu ważnym źródłem dochodu
04:40
and helped redeem the canal's imperialist legacy.
70
280693
2669
oraz odkupił winy i szkody kolonializmu.
04:43
Today, nearly 30% of all global ship traffic passes through the Suez Canal,
71
283738
5213
Dziś niemal 30% światowego ruchu statków odbywa się w obrębie Kanału Sueskiego,
04:49
totaling over 20,000 ships in 2021.
72
289243
2878
co w 2021 roku stanowi ponad 20 000 statków.
04:52
However, the incident of the Ever Given is a stark reminder
73
292455
4170
Incydent z udziałem statku Ever Given jest jednak wyraźnym przykładem tego,
04:56
of just how fragile our manmade systems can be.
74
296625
3462
jak kruchy może być mechanizm stworzony przez człowieka.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7