What is “normal” and what is “different”? - Yana Buhrer Tavanier

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Paulina Kaniewska

In 1945, two sculptures meant to represent the average man and woman

W 1945 roku dwie figury mające przedstawiać

przeciętnych mieszkańców USA

in the United States

went on exhibit at the American Museum of Natural History.

zostały wystawione w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej.

Based on measurements taken from tens of thousands of young men and women,

Stworzone na bazie miar zdjętych

z dziesiątek tysięcy młodych mężczyzn i kobiet

they were called Norma and Normman.

rzeźby zatytułowano “Norma” i “Normman”.

That same year, a contest launched to find a living embodiment of Norma.

W tym samym roku ogłoszono konkurs na żywe wcielenie Normy.

Normal is often used as a synonym for “typical,” “expected,”

Słowo “normalny” jest często używane jako synonim słów “typowy”, “oczekiwany”,

or even “correct.”

a nawet “właściwy”.

By that logic, most people should fit the description of normal.

Zgodnie z tą logiką większość ludzi powinna mieścić się w ramach normalności.

And yet, not one of almost 4,000 women who participated in the contest

Mimo to wszystkie co do jednej z prawie 4000 uczestniczek konkursu

matched Norma, the supposedly “normal” woman.

różniły się wymiarami od Normy, rzekomo “normalnej” kobiety.

This puzzle isn’t unique to Norma and Normman, either—

Ten fenomen nie ogranicza się do Normy czy Normmana.

time and time again, so-called normal descriptions

Raz za razem okazuje się, że tak zwanych normalnych ciał,

of our bodies, minds, and perceptions have turned out to match almost no one.

normalnych umysłów i normalnych poglądów nie ma praktycznie nikt.

And yet, a lot of the world is constructed around a foundation of normalcy.

Tymczasem duża część świata jest zbudowana na fundamencie normalności.

So what does normal actually mean— and should we be relying on it so much?

Co właściwie oznacza normalność… i czy warto tak bardzo na niej polegać?

In statistics, a normal distribution describes a set of values

W statystyce rozkład normalny opisuje zbiór wartości

that fall along a bell curve.

układających się na krzywej dzwonowej.

The average, or mean, of all the values is at the very center,

Pośrodku znajduje się wartość średnia, zwana przeciętną,

and most other values fall within the hump of the bell.

a większość pozostałych wartości leży w obrębie garba krzywej.

These curves can be tall, with most values inside a narrow range,

Krzywe normalne mogą być wysokie i skupiać większość wartości w wąskim zakresie

or long and flat, with only a slight bias towards the average.

albo długie i spłaszczone z niewielkim odchyleniem od średniej.

What makes the distribution normal is that it follows this curved shape.

Rozkład jest normalny, jeśli przyjmuje taki zakrzywiony kształt.

Normal doesn’t describe a single data point, but a pattern of diversity.

Normalność nie odnosi się do pojedynczych danych,

tylko do wzorca różnorodności.

Many human traits, like height, follow a normal distribution.

Wiele naszych cech, na przykład wzrost, ma rozkład normalny.

Some people are very tall or very short,

Niektórzy są bardzo wysocy, inni bardzo niscy,

but most people fall close to the overall average.

ale większość ludzi jest mniej więcej średniego wzrostu.

Outside of statistics, normal often refers to an average—

Poza statystyką “normalny” oznacza często średnią,

like the single number pulled from the fattest part of the bell curve—

pojedynczą liczbę wyciągniętą z najgrubszej części krzywej dzwonowej.

that eliminates all the nuance of the normal distribution.

Definicja ta pomija wszystkie niuanse rozkładu normalnego.

Norma and Norman’s proportions came from such averages.

Ze średnich wzięły się proporcje ciał Normy i Normmana.

Applied to individuals, whether someone is considered normal

To, czy jakaś osoba jest uważana za normalną,

usually depends on how closely they hew to this average.

zwykle zależy od tego, jak blisko jej do średniej.

At best, such definitions of normal fail to capture variation.

W najlepszym wypadku takie definicje normalności są ślepe na różnorodność.

But oftentimes, our calculations of normal are even more flawed.

Często jednak nasze szacunki są jeszcze bardziej chybione.

Take the BMI— or Body Mass Index.

Weźmy BMI, czyli Body Mass Index.

BMI is a measure of weight relative to height,

BMI to wskaźnik stosunku masy ciała do wzrostu.

with different ratios falling into “underweight,”

Jego poszczególne przedziały wskazują na niedowagę,

“normal weight,” “overweight,” and “obese” ranges.

wagę prawidłową, nadwagę albo otyłość.

Generally, only BMIs that correspond to normal weight are considered healthy.

Tylko BMI oznaczające wagę prawidłową uważa się za oznakę zdrowia.

But BMI is not always an accurate predictor of health,

Jednak BMI nie zawsze trafnie określa stan zdrowia

or even of what’s a healthy weight.

czy nawet wagę korzystną dla zdrowia.

BMI doesn’t take into account body fat percentage,

BMI nie uwzględnia zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie,

body fat distribution, levels of physical activity, or blood pressure.

jej rozmieszczenia,

poziomu aktywności fizycznej ani ciśnienia krwi.

And yet, those who fall outside the so-called normal range

Mimo to ludziom, których BMI nie mieści się w normie,

are commonly advised that losing or gaining weight

zwykle radzi się schudnąć albo przytyć ze względów zdrowotnych.

will improve their health.

When we apply a standard of normal to all of humanity

Kiedy stosujemy jeden standard normalności dla wszystkich,

that’s based on data from a non-representative slice,

który opiera się na danych z niereprezentatywnej grupy,

we’re not just choosing one point on the distribution,

nie wybieramy po prostu jednej wartości spośród wielu w rozkładzie.

we’re choosing it from the wrong distribution.

Wybieramy tę wartość z niewłaściwego rozkładu.

A lot of behavior science research draws from samples that are pretty WEIRD—

W wielu badaniach zachowań uczestnicy są dobierani według dziwnego klucza.

meaning Western, educated, industrialized, rich, and democratic.

To bogaci i wykształceni mieszkańcy miast demokratycznego Zachodu.

These features can skew norms

Cechy badanych mogą wypaczyć normę.

even in research that doesn’t have an obvious link to them.

Nawet w badaniach, które nie mają z nimi oczywistego związku.

Take the famed Muller-Lyer optical illusion:

Weźmy słynne złudzenie optyczne Mullera-Lyera.

it’s normal to think one of the two lines is longer,

Normalnym jest myśleć, że jedna linia jest dłuższa od drugiej,

when they’re actually the same length.

choć w rzeczywistości mają tę samą długość.

At least, it is if you’re an American undergraduate.

Przynajmniej jeśli jesteś amerykańskim studentem.

A team of anthropologists and psychologists

Zespół antropologów i psychologów odkrył,

found other demographic groups were much less susceptible—

że inne grupy demograficzne są dużo mniej na podatne na tę iluzję,

members of the San people of the Kalahari

a członkowie ludu San z terenów Kalahari

weren’t susceptible to the illusion at all.

nie ulegają jej w ogóle.

When these limited or inaccurate definitions of normal

Kiedy zbyt wąskie lub niedokładne definicje normalności

are used to make decisions that impact people’s lives,

są używane do podejmowania decyzji mających wpływ na życie ludzi,

they can do real harm.

mogą wyrządzić prawdziwą krzywdę.

Historically, such concepts of normal have been hugely influential.

W przeszłości takie koncepcje normalności cieszyły się wielką popularnością.

The Eugenics Movement of the early 20th century weaponized the concept of normal,

Ruch eugeniczny z początku XX wieku wykorzystał pojęcie normalności,

using it to justify exclusion, violence, and even extermination

żeby usprawiedliwić wykluczenie, przemoc, a nawet eksterminację,

jako broń przeciwko osobom uznawanym za nienormalne.

of those deemed not normal.

To this day, people are often targeted and discriminated against

Do dzisiaj ludzie często stają się celem ataków i dyskryminacji

on the basis of disabilities, mental health issues, sexual orientations,

z powodu niepełnosprawności, problemów psychicznych,

orientacji seksualnej, tożsamości płciowej i innych cech uważanych za “nienormalne”.

gender identities, and other features deemed “not normal.”

But the reality is that the differences in our bodies, minds,

Ale tak naprawdę różne ciała, umysły,

perceptions, and ideas about the world around us—

różne poglądy i sposób widzenia świata,

in short, diversity— is the true normal.

czyli po prostu różnorodność, to właśnie prawdziwa normalność.