What causes headaches? - Dan Kwartler

Tłumaczenie: Barbara Lawniczek Korekta: Rysia Wand

In ancient Greece, headaches were considered powerful afflictions.

W starożytnej Grecji bóle głowy uważano za poważną przypadłość.

Victims prayed for relief from Asclepius, the god of medicine.

Cierpiący prosili o ulgę Asklepiosa - boga medycyny.

And if pain continued,

Jeśli ból nie ustępował,

a medical practitioner would perform the best-known remedy—

cyrulik stosował najlepszy znany sposób:

drilling a small hole in the skull to drain supposedly infected blood.

wiercił w czaszce mały otwór,

by upuścić rzekomo zainfekowaną krew.

This dire technique, called trepanation,

Po tym straszliwym zabiegu, zwanym trepanacją,

often replaced the headache with a more permanent condition.

ból ustępował, ale na rzecz cięższej dolegliwości.

Fortunately, doctors today don’t resort to power tools to cure headaches.

Na szczęście dziś bólu głowy nie leczy się wiertarką.

But we still have a lot to learn about this ancient ailment.

Nadal jednak nie wiemy zbyt wiele o tej odwiecznej dolegliwości.

Today, we’ve classified headaches into two camps—

Obecnie wyróżnia się dwa rodzaje bólu głowy:

primary headaches

ból pierwotny

and secondary headaches.

i ból wtórny.

The former are not symptomatic of an underlying disease, injury, or condition;

Ten pierwszy nie jest objawem innej choroby, urazu czy schorzenia;

they are the condition.

sam w sobie jest schorzeniem.

But we’ll come back to them in a minute

Ale o nim za chwilę,

because while primary headaches account for 50% of reported cases,

bo choć bóle pierwotne stanowią połowę zgłaszanych przypadków,

we actually know much more about secondary headaches.

znacznie więcej wiemy o bólach wtórnych.

These are caused by other health problems,

Są one wywoływane przez inne problemy zdrowotne,

with triggers ranging from dehydration and caffeine withdrawal

powodowane przez różne czynniki, od odwodnienia i odstawienia kofeiny,

to head and neck injury,

po urazy głowy i szyi

and heart disease.

czy choroby serca.

Doctors have classified over 150 diagnosable types,

Lekarze znają 150 rodzajów bólów głowy,

all with different potential causes, symptoms, and treatments.

z których każdy ma własne przyczyny, objawy i sposoby leczenia

But we’ll take just one common case —a sinus infection—as an example.

Weźmy na przykład zapalenie zatok - powszechny przypadek.

The sinuses are a system of cavities

Zatoki to układ jam

that spread behind our foreheads, noses, and upper cheeks.

znajdujących się za czołem, nosem i policzkami.

When our sinuses are infected,

Kiedy wdaje się w nie infekcja,

our immune response heats up the area,

układ odpornościowy rozgrzewa te miejsca

roasting the bacteria and inflaming the cavities well past their usual size.

próbując "usmażyć" bakterie i powiększając zatoki.

The engorged sinuses put pressure on the cranial arteries and veins,

Powiększone zatoki uciskają tętnice i żyły czaszki

as well as muscles in the neck and head.

oraz mięśnie karku i głowy.

Their pain receptors, called nociceptors, trigger in response,

W odpowiedzi receptory bólowe, zwane nocyceptorami,

cueing the brain to release a flood of neuropeptides

każą mózgowi wydzielać neuropeptydy,

that inflame the cranial blood vessels, swelling and heating up the head.

które podrażniają czaszkowe naczynia krwionośne,

powodując obrzęk i rozpalenie głowy.

This discomfort, paired with hyper-sensitive head muscles,

Dyskomfort ten połączony z nadwrażliwością mięśni głowy

creates the sore, throbbing pain of a headache.

wywołuje tępy, pulsujący ból głowy.

Not all headache pain comes from swelling.

Jednak nie każdy ból głowy bierze się z obrzęku.

Tense muscles and inflamed, sensitive nerves

Napięte mięśnie i podrażnione, nadwrażliwe nerwy

cause varying degrees of discomfort in each headache.

wywołują dyskomfort o różnym natężeniu podczas każdego bólu głowy.

But all cases are reactions to some cranial irritant.

Zawsze jednak jest to odpowiedź na jakiś czynnik drażniący.

While the cause is clear in secondary headaches,

Znamy przyczyny bólów wtórnych,

the origins of primary headaches remain unknown.

zaś pochodzenie bólów pierwotnych nie jest znane.

Scientists are still investigating potential triggers

Naukowcy nadal badają potencjalne przyczyny

for the three types of primary headaches:

trzech typów bólów pierwotnych:

recurring, long-lasting migraines;

długotrwałych i nawracających migren,

intensely painful, rapid-fire cluster headaches;

bardzo bolesnych napadowych bólów klasterowych

and, most common of all, the tension headache.

oraz tych najczęstszych: napięciowych.

As the name suggests,

Jak nazwa wskazuje,

tension headaches are known for creating the sensation

napięciowe bóle głowy wywołują wrażenie

of a tight band squeezed around the head.

zaciskanej wokół głowy opaski.

These headaches increase the tenderness of the pericranial muscles,

Zwiększają one tkliwość mięśni okołoczaszkowych,

which then painfully pulse with blood and oxygen.

powodując ich bolesne pulsowanie.

Patients report stress, dehydration, and hormone changes as triggers,

Pacjenci upatrują przyczyn w stresie, odwodnieniu i zmianach hormonalnych,

but these don’t fit the symptoms quite right.

lecz są w błędzie.

For example, in dehydration headaches,

Na przykład w bólach głowy wywołanych odwodnieniem

the frontal lobe actually shrinks away from the skull,

płat czołowy cofa się,

creating forehead swelling

powodując opuchliznę czoła,

that doesn’t match the location of the pain in tension headaches.

co nie pokrywa się z umiejscowieniem bólów napięciowych.

Scientists have theories for what the actual cause is,

Naukowcy mają różne teorie co do ich pochodzenia,

ranging from spasming blood vessels

od skurczów naczyniowych

to overly sensitive nociceptors,

do nadwrażliwości receptorów bólowych,

but no one knows for sure.

ale nikt nie wie na pewno.

Meanwhile, most headache research is focused on more severe primary headaches.

Tymczasem większość badań skupia się na cięższych typach bólów pierwotnych.

Migraines are recurring headaches, which create a vise-like sensation on the skull

Migreny to nawracające bóle głowy, wywołujące wrażenie ściskania czaszki,

that can last from four hours to three days.

mogące trwać od czterech godzin do trzech dni.

In 20% of cases, these attacks are intense enough

W 20% przypadków ataki są wystarczająco silne,

to overload the brain with electrical energy,

by przeładować mózg energią elektryczną,

which hyper-excites sensory nerve endings.

która nadmiernie pobudza zakończenia nerwowe.

This produces hallucinations called auras,

Powoduje to halucynacje zwane aurą,

which can include seeing flashing lights

na przykład widzenie błysków światła

and geometric patterns and experiencing tingling sensations.

czy wzorów geometrycznych oraz mrowienie.

Cluster headaches, another primary headache type,

Bóle klasterowe, kolejny typ bólów pierwotnych,

cause burning, stabbing bursts of pain behind one eye,

to ataki kłującego, ostrego bólu za jednym okiem,

leading to a red eye, constricted pupil, and drooping eyelid.

powodujące zaczerwienienie oka, zwężenie źrenicy i opadanie powieki.

What can be done about these conditions,

Co można poradzić na te dolegliwości,

which dramatically affect many people’s quality of life?

które drastycznie obniżają jakość życia wielu ludzi?

Tension headaches and most secondary cases

Bóle napięciowe i większość bólów wtórnych

can be treated with over-the-counter pain medications,

można zwalczyć lekami bez recepty,

such as anti-inflammatory drugs that reduce cranial swelling.

takimi jak środki przeciwzapalne zmniejszające obrzęk czaszki.

And many secondary headache triggers,

Wielu przyczyn bólów wtórnych,

like dehydration,

na przykład odwodnienia,

eye strain,

przemęczenia oczu,

and stress,

czy stresu

can be proactively avoided.

można uniknąć.

Migraines and cluster headaches are more complicated,

Migreny i bóle klasterowe są bardziej złożone

and we haven’t yet discovered reliable treatments that work for everyone.

i nie odkryto jeszcze uniwersalnego lekarstwa.

But thankfully, pharmacologists and neurologists are hard at work

Na szczęście farmakolodzy i neurolodzy ciężko pracują,

cracking these pressing mysteries that weigh so heavily on our minds.

by rozwikłać zagadkę, która tak mocno miesza nam w głowach.