How did Dracula become the world's most famous vampire? - Stanley Stepanic

Jak Drakula został najsłynniejszym wampirem świata? - Stanley Stepanic

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Marta Grochowalska

How did Dracula become the world's most famous vampire?

[Jak Drakula został najsłynniejszym wampirem świata?]

More than 100 years after his creator was laid to rest,

Ponad 100 lat po śmierci swojego twórcy

Dracula lives on as the most famous vampire in history.

Drakula pozostaje najsłynniejszym wampirem w historii.

Ten transylwański arystokrata, który nie był wtedy ani pierwszym,

But this Transylvanian noble,

neither the first fictional vampire nor the most popular of his time,

ani najbardziej znanym wampirem,

may have remained buried in obscurity if not for a twist of fate.

może popadłby w niepamięć, gdyby nie zrządzenie losu.

Dracula's first appearance was in Bram Stoker's 1897 novel of the same name.

Drakula po raz pierwszy pojawił się w powieści Brama Stokera z 1897 roku

pod tym samym tytułem.

But that was far from the beginning of vampire myths.

Początki mitów o wampirach były jednak zupełnie inne.

Blood-sucking monsters had already been part of folklore for at least 800 years.

Krwiożercze potwory były znane w folklorze już od co najmniej 800 lat.

It was Slavic folklore that gave us the word vampire,

To słowiański folklor dał nam słowo "wampir"

or "upir" in Old Russian.

albo "upir" w starorosyjskim.

The term's first known written mention comes from the 11th century.

Pierwszy znany zapis pochodzi z XI wieku.

Vampire lore in the region predated Christianity's arrival

Opowieści o wampirach znane były już w czasach przedchrześcijańskich

and persisted despite the church's efforts to eliminate pagan beliefs.

i przetrwały mimo prób wyeliminowania przez Kościół wierzeń pogańskich.

Stories of vampires originated from misinterpretations of diseases,

Historie o wampirach pochodzą z błędnej interpretacji chorób,

such as rabies,

jak wścieklizna

and pellagra,

czy pelagra,

and decomposition.

oraz procesu rozkładu ciała,

In the case of the latter, gasses swelling the body and blood oozing from the mouth

kiedy gazy uwalniające się z ciała i krew wypływająca z ust

could make a corpse look like it had recently been alive and feeding.

mogły stworzyć wrażenie, że ciało niedawno ożyło i piło krew.

Vampires were describe as bloated with overgrown teeth and nails.

Wampiry opisywano jako opuchnięte, z przerośniętymi zębami i paznokciami.

This gave rise to many rituals intended to prevent the dead from rising,

Upowszechniły się rytuały mające zapobiec powstaniu z martwych,

such as burying bodies with garlic or poppyseeds,

jak chowanie ciał z czosnkiem czy ziarnami maku,

as well as having them staked,

a także przebijanie,

burned,

palenie

or mutilated.

i okaleczanie.

Vampire lore remained a local phenomenon until the 18th century

Wampiry pozostały lokalnym fenomenem do XVIII wieku,

when Serbia was caught in the struggle between two great powers,

kiedy Serbia stała się terenem walk między dwoma potęgami,

the Habsburg Monarchy

cesarstwem Habsburgów

and Ottoman Empire.

i Imperium Osmańskim.

Austrian soldiers and government officials observed and documented

Austriaccy żołnierze i urzędnicy państwowi zauważyli i udokumentowali

the strange local burial rituals,

dziwne zwyczaje pogrzebowe.

and their reports became widely publicized.

Ich doniesienia stały się powszechnie znane.

The resulting vampire hysteria got so out of hand that in 1755,

Histeria wymknęła się spod kontroli i w 1755 roku

i cesarzowa Austrii była zmuszona wysłać na miejsce osobistego lekarza.

the Austrian Empress was forced to dispatch her personal physician.

He investigated and put an end to the rumors

Lekarz położył kres plotkom,

by publishing a thorough, scientific refutation.

publikując wnikliwy raport naukowy.

The panic subsided, but the vampire had already taken root

Panika osłabła, ale wyobrażenia o wampirach przedostały się

in Western Europe's imagination,

na Zachód Europy,

spawning works like "The Vampyre" in 1819,

czego skutkiem był "Wampir" z 1819

and Joseph Sheridan Le Fanu's "Carmilla" in 1872.

i "Carmilla" Josepha Sheridana Le Fanu z 1872 roku.

Książka ta miała ogromny wpływ

This book would greatly influence a young Irish drama critic named Bram Stoker.

na młodego irlandzkiego krytyka teatralnego, Brama Stokera.

Stoker, who was born in Dublin in 1847,

Stoker, urodzony w Dublinie w 1847 roku,

was famously bedridden with an unknown illness until the age of seven.

do 7. roku życia był przykuty do łóżka przez tajemniczą chorobę.

During that time, his mother told him folktales

Matka opowiadała mu wtedy historie ludowe

and true tales of horror,

i prawdziwe horrory,

including her experiences during an outbreak of cholera in 1832.

w tym własne przeżycia z epidemii cholery z 1832 roku.

There, she described victims buried alive in mass graves.

Wspominała o chowanych żywcem w masowych grobach.

Later in his life, Stoker went on to write fantasy, romance, adventure stories,

Stoker pisał później fantastykę, romanse i historie przygodowe,

and, in 1897, "Dracula."

a w 1897 roku stworzył "Drakulę".

Although the book's main villain and namesake

Choć pierwowzorem głównego bohatera

is thought to be based on the historical figure of Vlad III Dracula,

miał być Wład III Drakula,

or Vlad the Impaler,

czyli Wład III Palownik,

the association is mostly just that they share a name.

w rzeczywistości łączy ich tylko imię.

Other elements and characters were inspired directly and indirectly

Inne elementy zostały zaczerpnięte

by various works in the Victorian Era,

z różnych książek ery wiktoriańskiej,

such as "The Mysterious Stranger."

jak "Tajemniczy nieznajomy".

The novel, upon release, was only a moderate success in its day,

W chwili wydania powieść cieszyła się tylko umiarkowaną popularnością.

nor was it even Stoker's most well-known work,

Nie była nawet najbardziej znanym utworem Stokera

mentioned only briefly in a 1912 obituary.

i została tylko krótko wspomniana w jego nekrologu z 1912 roku.

But a critical copyright battle would completely change Dracula's fate,

Dopiero walka o prawa autorskie miała zupełnie zmienić losy Drakuli

and catapult the character into literary renown.

i zapewnić mu literacką sławę.

In 1922, a German studio adapted the novel into the now classic silent film "Nosferatu"

W 1922 roku niemieckie studio nakręciło niemy film "Nosferatu",

without paying royalties.

nie płacąc tantiem.

Despite changes in character names and minor plot points,

Mimo zmiany imion bohaterów i wątków epizodycznych,

powiązania były oczywiste i pozwane studio zbankrutowało.

the parallels were obvious, and the studio was sued into bankruptcy.

To prevent more plagiarism attempts,

Żeby zapobiec dalszym plagiatom,

Stoker's widow decided to establish copyright

wdowa po Stokerze nałożyła prawa autorskie

over the stage version of "Dracula"

na inscenizację "Drakuli", dając na nią licencję

by approving a production by family-friend Hamilton Deane.

przyjacielowi rodziny, Hamiltonowi Deane'owi.

Although Deane's adaptation made drastic cuts to the story,

Choć adaptacja Deane'a drastycznie zmieniła historię,

it became a classic,

stała się klasykiem,

thanks largely to Bela Lugosi's performance on Broadway.

głównie dzięki występowi Beli Lugosi na Broadwayu.

Lugosi would go on to star in the 1931 film version by Universal,

Lugosi stał się gwiazdą w kinowej wersji wytwórni Universal z 1931 roku,

lending the character many of his signature characteristics.

dając Drakuli wiele swoich charakterystycznych cech.

And since then, Dracula has risen again in countless adaptations,

Od tego czasu Drakula pojawił się w wielu adaptacjach,

finding eternal life far beyond the humble pages of his birth.

odnajdując życie wieczne daleko poza stronami książki.